Μπέογουλφ (έπος)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά το επικό ποίημα. Για τον ήρωα, δείτε: Μπέογουλφ (ήρωας).
Η πρώτη σελίδα του Μπέογουλφ

Το Μπέογουλφ (Beowulf ή Bēoƿulf) είναι ένα παραδοσιακό ηρωικό επικό ποίημα γραμμένο σε Παλαιο-αγγλικό παρηχητικό στίχο. Έχει 3.182 στίχους και αποτελεί από μόνο του το 10% του συνολικού σώματος της Αγγλο-σαξωνικής ποίησης που έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα. Στο χειρόγραφο είναι άτιτλο, αλλά είναι γνωστό με το όνομα Μπέογουλφ από τις αρχές του 19ου αιώνα.

Το παρελθόν κι οι ρίζες του έπους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το συγκεκριμένο ποίημα, το οποίο αναφέρεται σε Δανούς και Σουηδούς ήρωες και βασιλείς, διασώθηκε στην Αγγλία, καθώς οι σύγχρονοι Άγγλοι προέρχονται από τα γερμανικά φύλα των Άγγλων, των Σαξόνων και των Γιούτων, οι οποίοι αρχικά κατοικούσαν στη νότια Δανία και τη βόρεια Γερμανία. Έτσι, ο Μπέογουλφ αποτελεί μια ιστορία για τα παλαιά χρόνια της πατρίδας τους.

Το ποίημα είναι προϊόν φαντασίας, αλλά αναφέρει ένα καταγεγραμμένο ιστορικό γεγονός, την εισβολή του βασιλιά Hygelac στη Φριζία το 516. Πολλά από τα πρόσωπα και τα γεγονότα στο Μπέογουλφ συναντώνται και σε παλαιότερες σκανδιναβικές πηγές, όπως τη Νεώτερη Έντα ή τις σάγκα. Κατά συνέπεια, πιθανότατα να είναι αληθινά και να έζησαν μεταξύ του 450 και του 600 μ.Χ. στη Δανία και τη νότια Σουηδία, ενώ επιβεβαιώνονται τόσο από αρχαιολογικές ανασκαφές των τύμβων που υποδείχθηκαν από τον Σνόρρι Στούρλουσον όσο και από τη σουηδική παράδοση.

Τα γεγονότα λαμβάνουν χώρα μετά τη μετανάστευση και εγκατάσταση των Αγγλοσαξόνων στην Αγγλία και πριν το τέλος αυτής. Οι παραδόσεις, λοιπόν, που σχετίζονται με το έπος μάλλον έφτασαν στην Αγγλία κατά την περίοδο όταν οι Αγγλοσάξονες ήταν ακόμα σε επαφή με τους γερμανικής καταγωγής "συγγενείς" τους στη Σκανδιναβία και τη βόρεια Γερμανία.

Ενώ θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το Μπέογουλφ είναι το μόνο ουσιώδες ποίημα στην Αρχαία αγγλική γλώσσα, του οποίου το περιεχόμενο είναι περισσότερο ηρωικό παρά χριστιανικό, υπάρχουν αμέτρητα στοιχεία στο ποίημα που δικαιολογούν το αντίθετο. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι τα χριστιανικά στοιχεία εισήχθησαν αργότερα, πιθανότατα από τους γραφείς που ήταν υπεύθυνοι για την αντιγραφή των χειρογράφων.

Η κρίσιμη καμπή για το έπος του Μπέογουλφ ήρθε το 1936, με το άρθρο του Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν Beowulf: the monsters and the critics, ο οποίος ήταν και ο πρώτος που ασχολήθηκε με την μετάφραση του έπους στα σύγχρονα Αγγλικά.[1][2] Για πρώτη φορά, το ίδιο το ποίημα και η Αγγλοσαξονική λογοτεχνία εξετάζονταν με σοβαρότητα από καθαρά λογοτεχνική πλευρά κι όχι μόνο με αφορμή τη φιλολογική έρευνα για την προέλευση της αγγλικής γλώσσας, όπως γινόταν κατά κόρον το 19ο αιώνα. Αυτό το ακαδημαϊκό άρθρο κατάφερε μόνο του να φέρει ένα μεσαιωνικό έργο από την αφάνεια στην πλήρη αναγνώριση.

Το χειρόγραφο Μπέογουλφ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ακριβής ημερομηνία του χειρόγραφου αμφισβητείται, αλλά εκτιμάται γύρω στο έτος 1000. Η ημερομηνία συγγραφής του έπους υπολογίζεται γύρω στο 650-800 μ.Χ. Το έπος εμφανίζεται στον Κώδικα Nowell, όπως αποκαλείται, μαζί με άλλα έργα, ενώ η γλώσσα του περιλαμβάνει σαξονικές και αγγλικές διαλέκτους της Αρχαίας Αγγλικής. Ο παλαιότερος γνωστός κάτοχός του είναι ο μελετητής Laurence Nowell του 16ου αιώνα, από τον οποίο πήρε κι ο Κώδικας το όνομά του.

Η πατρότητα του έργου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι ο Μπέογουλφ γράφτηκε από κάποιο Χριστιανό ποιητή[3]. Το τέρας Γκρέντελ κι η μητέρα του περιγράφονται ως απόγονοι του Κάιν, ενώ παρουσιάζουν ομοιότητες με τους "αντιπάλους" των μεσαιωνικών χριστιανικών ιστοριών. Εφόσον ο ποιητής του Μπέογουλφ ήταν επίσης εξοικειωμένος με παγανιστικές αντιλήψεις, οι περιγραφές του τέρατος Γκρέντελ και της μητέρας του θα μπορούσαν να βασίζονται τόσο σε ιστορίες για δαιμόνια (trolls), όσο και για χριστιανικούς δαίμονες. Συν τοις άλλοις, η αποτέφρωση της σορού του Μπέογουλφ στο τέλος του έπους αναφέρεται σε παγανιστικό έθιμο.

Ο Μπέογουλφ μάχεται με το δράκο

Από τη μια πλευρά, αν και ο Μπεόγουλφ είναι παγανιστικός ήρωας, μπορεί να υποθέσει κανείς πως το χριστιανικό ακροατήριο μπορεί να θαύμαζε τα ηρωικά κατορθώματά του στο έπος. Έτσι, το έπος του Μπέογουλφ μπορεί να προέρχεται από κάποιο συγγραφέα, ο οποίος να κατείχε και χριστιανικές πεποιθήσεις, αλλά και την αρχαία ιστορία του λαού του. Από την άλλη πλευρά, με αυτή την προσέγγιση μάλλον υπερεκτιμούνται οι ιστορικές γνώσεις κι η πολιτισμική ανεκτικότητα των μελετητών και διορθωτών του έπους. Κατά τη μακρόχρονη μετάβαση του έπους από γενιά σε γενιά, η ηρωική "προχριστιανική" αφήγηση πιθανότατα να διανθίστηκε από στοιχεία της χριστιανικής παράδοσης, που συμβάδιζαν όμως με το πρωτότυπο ηρωικό ήθος.

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία ακολουθεί τη ζωή του ηρωικού βασιλιά Γκεάτ, του Μπέογουλφ και τις τρεις μεγάλες μάχες του με τέρατα: αρχικά με το τέρας Γκρέντελ που έμοιαζε με τρολλ, έπειτα με την μητέρα του Γκρέντελ και τέλος με τον δράκο με την πύρινη ανάσα, τον οποίο σκοτώνει ο ήρωας, βρίσκοντας όμως και ο ίδιος το θάνατο. Βασικά πρόκειται για την απεικόνιση μιας Γερμανικής πολεμικής κοινωνίας, στην οποία οι σχέσεις μεταξύ του ηγέτη ή βασιλιά με τους ακολούθους του έχουν μεγάλη σημασία. Οι σχέσεις αυτές ορίζονται με όρους πρόνοιας και υπηρεσίας: οι ακόλουθοι υπερασπίζονται τα συμφέροντα του βασιλιά προκειμένου να εξασφαλίσουν υλικές παροχές: όπλα, πανοπλίες, χρυσό, ασήμι, τροφή και ποτά.

Η κοινωνία αυτή ορίζεται επίσης με όρους συγγένειας. Σε περίπτωση θανάτου κάποιου, οι συγγενείς του έχουν το καθήκον να εκδικηθούν τον δολοφόνο του (αυτοδικία). Στα πλαίσια της εκδίκησης έπρεπε ή να σκοτώσουν τον δολοφόνο ή να τον υποχρεώσουν να προσφέρει επιδιορθωτική πληρωμή. Επιπλέον, ο κόσμος του Μπέογουλφ κυβερνιόταν από τη μοίρα και το πεπρωμένο. Η πίστη ότι η μοίρα τον ελέγχει είναι κεντρικός παράγοντας σε όλες τις πράξεις του Μπέογουλφ.

Μορφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ποίημα έχει γραφτεί σε παρηχητικό μέτρο.

Το ποιητικό του λεξιλόγιο περιέχει ομάδες από μετρικές μείξεις που ποικίλλουν ανάλογα με τις παρηχητικές ανάγκες.

Τα δύο μισά του ποιήματος διαχωρίζονται με πολλούς τρόπους: νεαρή ηλικία - μετά γηρατειά, Δανία - μετά Γκέτλαντ, αίθουσα του αρχοντικού - μετά βουνό, δημόσια - μετά προσωπικά, ποικιλία και μετά εστίαση.

Ελληνικές μεταφράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Μπέογουλφ, Γεωργία Γαλανοπούλου, Αθήνα, Δελφίνι, 1996.
  • Μπέογουλφ: Αγγλο-σαξονικό επικό ποίημα, Πάνος Καραγιώργος, Θεσσαλονίκη, Κυριακίδης, 1996.
  • Μπέογουλφ, Γεωργία Γαλανοπούλου, εικονογράφηση Μάρκος Καρπούζας, Αθήνα: Πατάκης 2003.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ WILLIAMSON, Craig. «Book Review: 'Beowulf: A Translation and Commentary' by J.R.R. Tolkien». Wall Street Journal. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2014. 
  2. ↑ Noel-Tod, Jeremy. «Beowulf, translated by JRR Tolkien, review». The Telegraph. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2014. 
  3. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2006. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Crossley-Holland, Kevin; Mitchell, Bruce. Beowulf: A New Translation (London: Macmillan, 1968).
  • Heaney, Seamus. Beowulf: A New Verse Translation (New York: W.W. Norton, 2001) ISBN 0393320979.
  • Mitchell, Bruce. 'Introduction' in Crossley-Holland, Kevin (tr.) Beowulf (London: Folio, 1973).
  • Swanton, Michael (ed.). Beowulf (Manchester Medieval Studies), (Manchester: University, 1997), ISBN 0719051460.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μπέογουλφ_(έπος)&oldid=10301266"