Μανόλης Πρατικάκης

Μανόλης Πρατικάκης
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Μανόλης Πρατικάκης (Ελληνικά)
Γέννηση	Σεπτέμβριος 1943 Μύρτος Λασιθίου
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιδιότητα	ποιητής, ψυχίατρος και συγγραφέας
Είδος τέχνης	ποίηση
Βραβεύσεις	Ακαδημία Αθηνών (2012) και Κρατικό Βραβείο Ποίησης (2003)

Ο Μανόλης Πρατικάκης (γενν. το 1943) είναι Έλληνας ψυχίατρος και ποιητής, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1974 ως το 2012 εξέδωσε 17 βιβλία.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στο Μύρτο Ιεράπετρας,χωριό του Λιβυκού πελάγους, τον Σεπτέμβριο του 1943, οκτώ ημέρες πριν οι Γερμανοί κάψουν το χωριό και σκοτώσουν δεκαεπτά φιλήσυχους ανθρώπους,μεταξύ των οποίων και τον παππού του.Όλοι οι κάτοικοι διώχτηκαν,έζησαν πάνω από ένα χρόνο σαν πρόσφυγες εωσότου επιστρέψουν στο τέλος της Κατοχής σε ένα κατεστραμμένο Μύρτος."Μεγάλωσα μέσα σε χαλάσματα,χαλάσματα ήταν οι πρώτες εικόνες που αντίκριζα μέχρι τα γυμνασιακά μου χρονια"εξομολογειται ο ίδιος.Τελείωσε το εξατάξιο Γυμνάσιο Ιεράπετρας και στη συνέχεια φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.Πήρε την ειδικότητα του Νευρολόγου-Ψυχίατρου,αν και εργάστηκε αποκλειστικά ως Ψυχίατρος.Μετα το πέρας των σπουδών του υπηρέτησε στο στρατό και στη συνέχεια επί ενάμιση χρόνο ως αγροτικός γιατρός στην Πηγή Ρεθύμνου,στα Ζωνιανά και τα Λειβάδια Ρεθύμνου.Έχει παντρευτεί κι έχει αποκτήσει τρία παιδιά.

Θεωρείται σημαντικός Έλληνας σύγχρονος ποιητής. Πρωτοπαρουσιάστηκε στα γράμματα γύρω στα 1970 με δημοσιεύσεις σε περιοδικά. Έχει γράψει πολλές ποιητικές συλλογές, κριτικά κείμενα διηγήματα και άρθρα. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Έχει συνεργαστεί σε ανθολογίες και περιοδικά, ελληνικά και ξένα, και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια. Το 1999 ήταν υποψήφιος για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας με το έργο του «Η Κοίμηση και η Ανάσταση των Σωμάτων του Δομήνικου». Ποιήματα από τη συλλογή του «Λιβιδώ» έχουν μελοποιηθεί από το συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο και κυκλοφορούν σε CD με τίτλο «Αθέατος Σφυγμός». Πρόσφατα ο ίδιος συνθέτης έγραψε συμφωνικό έργο βασισμένο στις ποιητικές συλλογές «Γενεαλογία», «Η Λήκυθος» και «Αφημένα ήσυχα στη χλόη», η παγκόσμια πρώτη του οποίου ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής με τίτλο «Η Συμφωνία της Ίασης». Το 2003 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Το νερό». Το 2012 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του έργου του.

Λογοτεχνικό έργο

Ξεκίνησε να γράφει ποίηση γύρω στο 1970 με δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά.Η Δικτατορία των Συνταγματαρχών και ο θάνατος της μητέρας του έπαιξαν καθοριστικό ρολο.Το πρωτολειο "Θαλασσινές φωνές"που κυκλοφόρησε το 1970 το έχει αποκηρύξει.Το 1974 κυκλοφόρησε την ποιητική συλλογή "Ποίηση 1970-1974"από τις εκδόσεις Πλανητης '70.Ακολουθησανοι συλλογές "Οι παραχαράκτες" το 1976 και "Λιβιδώ" το 1978 από τις.εκδόσεις Κέδρος,που τον καθιέρωσε κι έγινε αποδεκτή με κολακευτικά σχόλια από την κρτιτικη (με αναφορές του Αλ.Ζήρα,του Ευγ.Αρανίτση κ.α.).Το 1980 κυκλοφόρησαν δύο βιβλία του,η "Νύχτα εφημερίας" (εκδ.Εγνατία) και η "Παραλοϊσμένη" (εκδ Άκμων).Ακολουθησαν "Το σώμα της γραφής",το 1982,η "Γενεαλογία" και η "Λιβιδω".Ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης έγραψε κριτική στην εφημερίδα Αυγή για τρεις ποιητικές συλλογές του,ενώ ο Αλ.Ζηρας τον χαρακτήρισε Ποιητή-Οδηγητή κατατάσσοντάς τον στους γλωσσοπλάστες ποιητές.Το 1988 ακολούθησε η "Οντοφάνια"(εκδ.Ρόπτρον) και το 1990 η συλλογή "Η μαγεία της μη διεκδικησης",όπου ήταν πλέον φανερό ότι ο ποιητής είχε κατακτήσει τα μέσα της έκφρασής του.Το 1993 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος η συλλογή "Τα δυσεύρετα χρώματα του τέλους",το 1995 "Η λήκυθος"(εκδ.Νεφελη)και "Η κοίμηση και η Ανάσταση των σωμάτων του Δομίνικου"(εκδ.Νεφέλη),η οποία μεταφράστηκε σε τρεις γλώσσες και εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας την ίδια χρονια.Από τις ίδιες εκδόσεις το 1999 κυκλοφόρησε η συλλογή "Αφημένα ήσυχα στη χλόη",ενώ το 2002 εκδόθηκε η συλλογή "Το νερό" (Μεταίχμιο) και βραβεύτηκε με το Κρατικό βραβείο Ποίησης,όπως έχει ήδη αναφερθεί.Ακολούθησαν οι συλλογές "Ο μεγάλος ξενώνας"(Μεταίχμιο),το 2006,"Το αόρατο πλήθος",το 2008 και "Η κιβωτός"(Gutenberg),το 2012 όπου ο Πρατικάκης βραβεύεται με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του.Την ίδια χρονιά τον βραβεύει και η Παγκρήτιος Ένωση Επιστημών για το λογοτεχνικό κι επιστημονικό του έργο.Στη συνέχεια εξέδωσε τις συλλογές ποιημάτων "Λιθοξόος"(Κεδρος),το1916 και ""Τα Δερβενάκια των Rolling Stones"(Αρμός),το 2021.Παράλληλα με το ποιητικό του έργο εκδίδεται και το πεζογραφικό του,με πρώτο βιβλίο "Τα αφηγήματα ενός ψυχιάτρου"(Καστανιώτης).Ακολούθησε "Το σύνδρομο Fregoli",το 2013,με τρία αφηγήματα και "Ο αρχέγονος φρουρός",το 2021,ένα ιδιότυπο μυθιστόρημα 460 σελίδων.

Επιστημονικό έργο

Ο Μανόλης Πρατικάκης πήρε την ειδικότητα του Ψυχιάτρου στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Αιγινήτειου Νοσοκομείου με καθηγητή τον διαπρεπή Ψυχίατρο Κώστα Στεφανή,ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας και μεταμόρφωσε την Ψυχιατρική Επιστήμη στην Ελλάδα με την ευρύτητα του πνεύματός του.Τελειώνοντας την ειδικότητά του ο Κωνσταντίνος Στεφανής πρότεινε στον Πρατικάκη να παραμείνει στην Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική για ακαδημαϊκή καριέρα,αλλα έχοντας μπει το μικρόβιο της λογοτεχνίας εντός του,και με το φόβο ότι θα τον εμπόδιζε ν'αφοσιωθει στα γράμματα,αποκλειστικά,ο ποιητής απέφυγε ένα τέτοιο βαρύ φορτίο,επιλογή για την οποία δεν μετάνιωσε ποτέ.Στο Αιγινήτειο,πάντως,εξειδικεύτηκε στη θεραπεία συμπεριφοράς (Behaviour Therapy) με δασκάλους τον Ανδρέα Ραμπαβίλα και τον Νίκο Βαϊδάκη,Αργότερα δε,εξειδικεύτηκε στην βραχεία Ψυχοθεραπεία Ψυχοδυναμικού τύπου με δασκάλους τον Αντώνη Λιάκο και τον Νώντα Ασλανίδη,ενώ παράλληλα εντάχτηκε στο νεοϊδρυθέν Νοσοκομείο Ημέρας (Day Hospital) με διευθυντές τον Γιάννη Μαντωνάκη και τον Γιάννη Τζέμο,συμμετέχοντας σε όλες τις δραστηριότητες του,όπου για χρόνια έκανε νέα εξειδίκευση στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία (Group Therapy).Στο μεταξύ είχε ανοίξει δικό του γενικό Ιατρείο,έκανε εφημερίες στο Αιγινήτειο,αλλά και στην Ψυχιατρική Κλινική Σινούρη,λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων από το 1977 έως και το 1984,όπου απέκτησε μεγάλη κλινική πείρα περιθάλπτοντας 120 τουλάχιστον ασθενείς.Συγκεκριμένα,παραλάμβανε τους εισερχομένους,έβγαζε διάγνωση και θεραπεία,τους παρακολουθούσε και έδινε,μετά την αποθεραπεία,εντολή για εξιτήριο.

Το 1984 ο Διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής Γιάννης Παπαδάτος τον κάλεσε να ενταχθεί ως Διευθυντής στη Μονάδα Μεταναστών και Επαναπαστρισθέντων Μεταναστών και Πολιτικών Προσφύγων,θέση την οποία και απεδέχτηκε.Ήταν γι'αυτόν μια τεράστια εμπειρία από κάθε άποψη.Δημιούργησε μια μεγάλη ομάδα από Ψυχολόγους,Κοινωνικούς Λειτουργούς,Εργασιοθεραπευτές,Εξωτερικούς συνεργάτες για ειδικά θέματα (όπως εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας,αφού οι περισσότεροι -ειδικά οι νέοι πολιτικοί πρόσφυγες-την αγνοούσαν,ή σχετικά με θέματα κοινωνικής ασφάλισης,νομικά και οικονομικά θέματα κά.).Για τον σκοπό αυτό ο Πρατικάκης διατηρούσε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων,με την αείμνηστη, Υφυπουργό τότε, Ρούλα Κακλαμανάκη και τη Γραμματεία Νέας Γενιάς.Παράλληλα έδινε ψυχιατρική φροντίδα στα τεράστια ψυχολογικά προβλήματα των ανθρώπων αυτών,με τις μεγάλες δυσκολίες προσαρμογής,που έπρεπε να συντονιστούν με τη σύγχρονη νοοτροπία των δυτικών πόλεων.Ο Πρατικάκης και οι συνεργάτες του οργάνωσαν Τμήμα Εκμάθησης Ελληνικής Γλώσσας,ιδίως για τη νέα γενιά προσφύγων που είχαν γεννηθεί στις σοβιετικές πόλεις,επισκέψεις σε μνημεία και Αρχαιολογικούς χώρους για να γνωρίσουν καλύτερα την πατρίδα,καθώς και Τμήμα Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής για συστηματική ψυχοθεραπεία.Ο Πρατικάκης την ίδια εποχή συμμετείχε εθελοντικά,με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων,στην ιατρική φροντίδα ασθενών που έμεναν σε νησιά άγονων γραμμών,πηγαίνοντας με πλοίο μία φορά την εβδομάδα και για δύο περίπου χρόνια.

Το 1986 με την έναρξη λειτουργίας του Ε.Σ.Υ,(1985),ο Πρατικάκης έκλεισε το Ιατρείο του,παρά το ότι ήταν υπερπλήρες,παραιτήθηκε από τη διευθυντική θέση στο Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής,και εντάχτηκε στο Ε.Σ.Υ.,αρχικά,ως Επιμελητής Α' και στη συνέχεια ως Διευθυντής στην Ψυχιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Ερυθρός Σταυρός και μέχρι την συνταξιοδοτησή του.Στη διάρκεια της εργασίας του εκεί,άρχισε και περάτωσε το Διδακτορικό του υπό την εποπτεία του Καθηγητή Κωνσταντίνου Στεφανή με θέμα "Μιτοχονδριακά ένζυμα και ψυχώσεις".Παράλληλα,από την εποχή της ειδικότητάς του στην Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινητείου,και για δυο χρόνια που υπηρέτησε στο Νοσοκομείο Ημέρας συμμετείχε σε πλήθος επιστημονικών εργασιών και έχει πολλές δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και συμμετοχες σε διεθνή συνέδρια.Έχει συμμετάσχει σε δεκάδες ελληνικά,πανευρωπαϊκά και παγκόσμια συνέδρια (Ελλάδα,Κύπρο,Ιταλία,Γερμανία,Γαλλία,Νορβηγία,Σουηδία,Ισπανία,ΗΠΑ,Ιαπωνία,Ινδία,Αίγυπτο,Βέλγιο,Αγγλία,Ισλανδία,Τσεχοσλοβακία,Κροατία,Τουρκία,Ολλανδία)και μάλιστα έχει επισκεφθεί τις χώρες αυτές τρεις και τέσσερις φορές για τον ίδιο σκοπό.

Στην Ψυχιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού,εκτός από το κλινικό του έργο και τις γενικές εφημερίες είχε μεγάλο διδακτικό έργο,εκπαιδεύοντας όλους τους ειδικευόμενους Ψυχιάτρους και Ψυχολόγους της Κλινικής κατά τη διάρκεια και των είκοσι έξι ετων που εργάστηκε εκεί,αλλά δίδαξε και εξωτερικούς ψυχολόγους που με αίτησή τους ζήτησαν να έχουν ως εκπαιδευτή τον Διευθυντή της Κλινικής,συνολικά πάνω από τετρακόσιους ψυχιάτρους που θεραπεύουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και το εξωτερικό.Ο Πρατικάκης είχε επίσης ενεργή συμμετοχή στην Αποασυλοποίηση όλων των Ψυχειατρείων της χώρας με το πρόγραμμα "ΨΥΧΑΡΓΩΣ" της Ευρωπαϊκης Ένωσης,υπό την καθοδήγηση του καινοτόμου Καθηγητή Κωνσταντίνο Στεφανή και με ευρωπαϊκά κονδύλια.Συνέβαλε στην πανελλαδική αποασυλοποίηση και αναδιαμόρφωση ασύλων όπως το Δαφνί,το Δρομοκαΐτειο,το Ψυτριαρχείο Πέτρας,Κέρκυρας,Λέρου τα οποία απέκτησαν σύγχρονες μεθόδους και εξοπλισμό κτιριακά,εργαστηριακά και λειτουργικά.Παράλληλα,χάριν του προγράμματος, δημιουργήθηκαν δεκάδες δομές Ψυχικής Υγείας,Νοσοκομεία Ημέρας,Κέντρα Ημέρας,Μονάδες μερικής απασχόλησης,Ξενώνες Ψυχικής Υγείας,Ανάδοχες οικογένειες που πήραν στα σπίτια τους λειτουργικούς ψυχικά ασθενείς κλπ.Δημιουργήθηκαν Μονάδες Απεξάρτησης,εφαρμόστηκε στην Ελλάδα η Behavior Therapy(Θεραπείες Συμπεριφοράς),η Γνωσιακή Θεραπεία (Cognity Therapy), η Family Therapy και πολλές άλλες εξειδικευμένες θεραπείες,αλλάζοντας και προσαρμόζοντας την Ψυχιατρική της Ελλάδας σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκα πρότυπα.

Το 2001,για να τιμήσει την προσπαθεια αυτή του Μανόλη Πρατικάκη και των συνεργατών του ο Πανελλήνιος Ερυθρός Σταυρός ανέθεσε στον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο να συνθέσει πάνω σε ποιήματα του Πρατικάκη συμφωνικό έργο με τίτλο "Η Συμφωνία της Ίασης".Η εκτέλεση της Συμφωνίας έλαβε χώρα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τον Ιούνιο του 2001,με μεγάλη επιτυχία,παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου,ενώ συμμετείχε πλήθος διανοούμενων.Σολίστ ήταν ο Μάριος Φραγκούλης,ο Πέτρος Γαϊτάνος κι η Μαρία Σκούντζου,τα σκηνικά ανήκαν στον Αλέκο Φασιανό,με τη συμμετοχή της Καμεράτα των Φίλων της Μουσικής και τη χορωδία Fon Mousikalis 100 ατόμων.

Τον Μανόλη Πρατικάκη το Υπουργείο Υγείας τον διόρισε μέλος της επιτροπής για την επάρκεια της Ελληνικής Γλώσσας σε αλλοδαπούς ή Έλληνες ιατρούς που πήραν την ειδικότητά τους στο εξωτερικό,για τρία περίπου χρόνια.Το ίδιο χρονικό διάστημα το Υπουργείο Πολιτισμού τον διόρισε μέλος της επιτροπής στην Α.Ε.Π.Ι.,για τα πνευματικά δικαιώματα των Ελλήνων δημιουργών(συγγραφέων,ηθοποιών,εικαστικών κλπ.),από την Ελλάδα και το εξωτερικό.ΘΔΝ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

______ΑΥΤΟΝΟΜΑ ΒΙΒΛΙΑ______

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ Μελετήματα (Βιβλιοθήκη Τράπεζας Αττικής) 2004

Θ.ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ (επιμ.) Κριτική αξιολογηση της ποίησης του Μανόλη Πρατηκάκη (Μελάνι) 2006

ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗ Η αντοχή του λυρισμού (Gutenberg) 2011

ΕΥΡ.ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗ,ΤΖΙΝΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ,ΚΑΤ.ΚΩΣΤΙΟΥ,Θ.ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ Το αειθαλές παιδί (Καστανιώτης) 2007

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΆΥΡΗΣ Ο Λιθοξόος της ηδονής ΛΕΥΚΩΣΙΑ,ΚΥΠΡΟΥ 2016

ΧΡ.ΜΆΥΡΗΣ Λόγος ερωτικός για μια "γυναίκα βουρκωμενο ποτάμι" ΛΕΥΚΩΣΙΑ,ΚΥΠΡΟΣ 2018

ΜΠΑΜΠΗ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗ Ο ποιητής και στοχαστής Μανόλης Πρατικάκης (Εκδόσεις 21ου) 2018

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ Ο Μανόλης Πρατικάκης στο φως της Διαλεκτικής (Κέδρος) 2016

______ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ______

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ τχ.129-130 (2003)

ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ τχ.66 (2004)

Ο ΠΟΡΦΥΡΑΣ τχ.113 (2004)

ΕΛΛΗΝΟΜΑΝΤΕΙΟΝ τχ.117 (2018) Κύπρος

ΟΡΟΠΕΔΙΟ Πορτρετο τχ1 (2019)

_______ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ_____

ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ,ΕΡΤ2 ωριαίας διάρκειας 2005

ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ,ΕΡΤ2 ". ". 2008

ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ,ΕΡΤ2 ". 2017

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ,ΕΡΤ2. " 2018

ΔΡΟΜΟΙ,ΕΡΤ1(Σκιαδόπουλος) ". 2015

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Η ποίηση του Μανόλη Πρατικάκη», Μανόλης Πρατικάκης. Μελετήματα, Αθήνα, Βιβλιοθήκη Τράπεζας Αττικής [Απρίλιος] 2004, σ. 33-67.(pdf)
• Εποχές και συγγραφείς: [1]