Μακάριος Μελισσηνός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μακάριος Μελισσηνός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση16ος αιώνας[1]
Μονεμβασιά[1]
Θάνατος1585[1]
Νάπολη[1]
ΘρησκείαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιστορικός[1]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμητροπολίτης[1]

Ο Μακάριος Μελισσηνός ήταν Μητροπολίτης της Μονεμβασίας κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 16ου αιώνα, γνωστός για την δράση του ως πλαστογράφος. Καταγόταν από τα Χανιά Κρήτης. Είναι γνωστός, κυρίως, για την εκ μέρους του πλαστογράφηση του χρονικού του Βυζαντινού ιστορικού του 15ου αιώνα, Γεώργιου Σφραντζή.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καταγόταν από οικογένεια ταπεινής καταγωγής, γνωστής ως «Μελισσουργού», την οποία ο ίδιος, καθώς και ο αδερφός του επιχείρησαν να συνδέσουν με την λαμπρή βυζαντινή οικογένεια των Μελισσηνών, μέσω διαφόρων τεχνασμάτων. Μητροπολίτης της Μονεμβασίας, ήλθε σε σύγκρουση με τον Μητροπολίτη της Χριστιανουπόλεως το 1570, σχετικά με την εκκλησιαστική δικαιοδοσία επί της Επισκοπής της Ανδρούσσας στη Μεσσηνία. Προκειμένου να ενισχύσει τις διεκδικήσεις του, πλαστογράφησε, τότε, δύο ψευδή χρυσόβουλα του Ανδρόνικου Β΄.

Τιθέμενος με το μέρος των Καθολικών δυνάμεων στην διάρκεια του Πολέμου της Κύπρου (Ναυμαχία της Ναυπάκτου), υποχρεώθηκε να αναζητήσει καταφύγιο στην Ιταλία, όπου και ευρέθηκε το 1572. Οργάνωσε ανεπιτυχή επανάσταση των Ελλήνων κατά των Οθωμανών (1571-1572) στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο μαζί με τον αδελφό του Θεόδωρο.[2] [3]Μετέβη για διάστημα αρκετών μηνών στην Ισπανία το 1573, όπου και συνάντησε σειρά μελών της αυλής του Βασιλέα Φιλίππου Β΄ της Ισπανίας[4]. Με τις διασυνδέσεις, που είχε στην Ισπανία, κατάφερε να αποκτήσει σημαντικό ετήσιο εισόδημα.[5]

Απεβίωσε τον Σεπτέμβριο του 1585 στη Νάπολι, όπου και ετάφη[4].

Ο «Ψευδοσφραντζής»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η διήγηση του Σφραντζή είναι γνωστή ως Chronicon Minus ή Μικρόν Χρονικόν, ενώ η πλαστογράφηση του Μελισσηνού είναι γνωστή ως Chronicon Maius ή Μέγα Χρονικόν. Παρά το γεγονός πως ο Μακάριος Μελισσηνός επαναχρησιμοποιεί κατά κύριο λόγο τα κείμενα του Σφραντζή, ωστόσο προσθέτει σειρά πληροφοριών οι οποίες συχνά αποτελούν αποκυήματα της φαντασίας του ή προέρχονται από άλλους ιστορικούς (τον Λεονάρδο τον Χίο, μεταξύ άλλων), των οποίων, όμως, παραποιεί τα κείμενα. Η συγκεκριμένη απάτη αποκαλύφθηκε στην διάρκεια της δεκαετίας του 1930, κατόπιν σχετικών ερευνών του Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ, μεταξύ άλλων. Ωστόσο, έως και την δεκαετία του 1970, ιστορικοί ασχολούμενοι με την άλωση της Κωνσταντινούπολης, όπως ο Στίβεν Ράνσιμαν, εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν πληροφορίες προερχόμενες από το Chronicon Majus σχετικά με την πολιορκία, ισχυριζόμενοι πως ο Μελισσηνός εξέδωσε, μόνον, τις σημειώσεις του Σφραντζή τις οποίες ο ίδιος είχε πάρει στην διάρκεια της πολιορκία και οι οποίες, ωστόσο, είχαν εξαφανισθεί μετά την αιχμαλωσία του. Εντούτοις, πιο πρόσφατες έρευνες, μεταξύ άλλων, του Μάριου Φιλιππίδη κατέδειξαν πως η απάτη αφορούσε στην πραγματικότητα το σύνολο των κειμένων του Μελισσηνού[6].

Η ονομασία του Ψευδοσφραντζή χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις για την αναφορά στο πρόσωπο του Μακάριου Μελισσηνού.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11535515d. Ανακτήθηκε στις 4  Φεβρουαρίου 2023.
  2. Κονταλή, Αθηνά (2011). Η συμμετοχή του Ελληνορθόδοξου κλήρου στα επαναστατικά κινήματα της Τουρκοκρατίας: 1453-1821. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Θεολογίας. Τομέας Ιστορικός. σελ. 102-107. 
  3. Παπαδόπουλος Στέφανος, Απελευθερωτικοί Αγώνες των Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας, Τεύχος Α', (1453-1669), Θεσσαλονίκη 1982. σελ.77-80.
  4. 4,0 4,1 Philippides & Hanak 2011, σελ. 155
  5. Κονταλή, Αθηνά (2011). Η συμμετοχή του Ελληνορθόδοξου κλήρου στα επαναστατικά κινήματα της Τουρκοκρατίας: 1453-1821. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Θεολογίας. Τομέας Ιστορικός. σελ. 102-103. 
  6. Le mésazon Démétrius Paléologue Cantacuzène a-t-il figuré parmi les défenseurs du siège de Constantinople (29 mai 1453)?, Thierry Ganchou, Revue des études byzantines, 1994, volume 52, p.248-250

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Marios Philippides (1981). «The Fall of Constantinople: Bishop Leonard and the Greek Accounts». 22, σελ. 287-300. .
  • Philippides, Marios· Hanak, Walter K. (2011). (στα Αγγλικά). Ashgate. ISBN 978-1-4094-1064-5.  Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (βοήθεια); Missing or empty |title= (βοήθεια)
  • Stéphane Binon, L'histoire et la légende de deux chrysobulles d'Andronic II en faveur de Monembasie διαδικτυακή ανάγνωση
  • Raymond-Joseph Loenertz, Byzantina et franco-graeca : articles parus de 1935 à 1966 ; réédités avec la collaboration de Peter Schreiner / Roma : Ed. di storia e letteratura , 1970
  • Παπαδόπουλος Στέφανος, Απελευθερωτικοί Αγώνες των Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας, Τεύχος Α', (1453-1669), Θεσσαλονίκη 1982. σελ. 77-80.
  • Χασιώτης Ιωάννης, Μακάριος, Θεόδωρος και Νικηφόρος οι Μελισσηνοί (Μελισσουργοί) 16ος-17ος αιώνας, Θεσσαλονίκη 1966.
  • Χασιώτης Ιωάννης, Οι Έλληνες στις παραμονές της ναυμαχίας της Ναυπάκτου. Εκκλήσεις, επαναστατικές κινήσεις και εξεγέρσεις στην ελληνική χερσόνησο από τις παραμονές έως το τέλος του Κυπριακού πολέμου (1568-1571), Θεσσαλονίκη 1970.