Μάχη της Κλοκοτνίτσας

Η μάχη της Κλοκοτνίτσας ή Κλοκοτινίτζας στις 9 Μαρτίου 1230, κοντά στο σημερινό Χάσκοβο της Βουλγαρίας, μεταξύ των Βουλγάρων και του Δεσποτάτου της Ηπείρου θεωρείται η κορυφαία στιγμή της B' Βουλγαρικής αυτοκρατορίας. Η νίκη αυτή σήμαινε την κατάλυση της Αυτοκρατορίας της Θεσσαλονίκης και την άνοδο της Βουλγαρίας, ως της πιο σημαντικής δύναμης των Βαλκανίων, ωστόσο σύντομα η δύναμη της Βουλγαρικής αυτοκρατορίας θα παρακμάσει και η Αυτοκρατορία της Νίκαιας θα γίνει η ισχυρότερη δύναμη στη περιοχή.

Μάχη της Κλοκοτνίτσας
Βυζαντινο-Βουλγαρικοί Πόλεμοι
Χρονολογία	9 Μαρτίου 1230
Τόπος	Κλοκοτνίτσα, Βουλγαρία
Έκβαση	Συντριπτική νίκη των Βουλγάρων
Αντιμαχόμενοι
Β' Βουλγαρική αυτοκρατορία Δεσποτάτο της Ηπείρου
Ηγετικά πρόσωπα
Ιβάν Ασέν Β΄ Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας
Δυνάμεις
25.000 Κουμάνοι Μεγαλύτερες δυνάμεις, άγνωστος αριθμός.
Απώλειες
Ελαφρές Πολλοί σκοτώθηκαν, άλλοι αιχμαλωτίστηκαν, αλλά στους περισσότερους αιχμαλώτους επιτράπηκε να γυρίσουν στα σπίτια τους.

Τα προηγηθέντα της Μάχης

Ήδη από το 1221/22 ο τσάρος Ιβάν Ασέν Β΄ είχε συμμαχήσει με το Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα. Χάρη σ’ αυτήν τη συμμαχία τα δύο κράτη μπόρεσαν να καταλάβουν τις περισσότερες κτήσεις της Λατινικής αυτοκρατορίας στον βόρειο ελλαδικό χώρο, περιορίζοντάς την στην Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρά της. Όταν εμφανίστηκε στον ορίζοντα η αυτοκρατορία της Νίκαιας, που υπό τον Ιωάννη Βατάτζη κατέλαβε την Αδριανούπολη, η κατάσταση για τους δυο συμμάχους περιεπλάκει. Ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας επιτέθηκε και απέσπασε την Αδριανούπολη, όμως ο Ιβάν Ασέν άρχισε να καλλιεργεί διπλωματικές σχέσεις με τον Βατάτζη. Λίγο αργότερα, το 1228, μετά το θάνατο του Λατίνου αυτοκράτορα Ροβέρτου του Κουρτεναί, ο Ασέν διεκδίκησε την επιτροπεία του ανήλικου Βαλδουίνου Β’. Μετά την απόρριψη της πρότασης του Ασέν από τους βαρόνους της Λατινικής αυτοκρατορίας και την τοποθέτηση του Ιωάννη Βρυέννιου ως αυτοκρατορα-επιτρόπου του ανήλικου Βαλδουίνου, ο Ασέν ανανέωσε τη συμμαχία με τον Θεόδωρο. Λίγο όμως αργότερα ο Θεόδωρος που θεωρούσε τον εαυτό του έτοιμο για να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, πιστεύοντας πως το μόνο εμπόδιο γι’ αυτήν ήταν η Βουλγαρία αποφάσισε να εισβάλλει και να την εξουδετερώσει.

Η Μάχη

Μετά την εισβολή του Θεοδώρου, ηγέτη ενός πολυάριθμου στρατού, ο Ιβάν Ασέν αποφάσισε να ακολουθήσει τακτική έμμεσης προσέγγισης και να αφήσει τον Θεόδωρο να απομακρυνθεί από τις βάσεις του. Σαν σημαία του στρατού του έθεσε το κείμενο της παραβιασθείσης συμμαχία καρφωμένο σ’ ένα κοντάρι. Σύμφωνα με τον ιστορικό Γεώργιο Ακροπολίτη, ο Ιβάν είχε λάβει επίσης μικρές ενισχύσεις από τους Κουμάνους. Τελικά αφού κατάφερε να περικυκλώσει τα ηπειρωτικά στρατεύματα, στις 9 Μαρτίου του 1230 επιτέθηκε, κοντά στο χωριό Κλοκότνιτσα. Η μάχη υπήρξε φονικότατη, με τον ηπειρωτικό στρατό να παγιδεύεται και να καταστρέφεται. Ο ίδιος ο Θεόδωρος συνελήφθη αιχμάλωτος, και μόνο ένα μικρό τμήμα υπό τον Μανουήλ, αδελφό του Θεοδώρου, μπόρεσε να διαφύγει.

Συνέπειες της μάχης

Ο Ιβάν Ασέν άφησε ελεύθερους τους περισσότερους αιχμάλωτους στρατιώτες, ιδιαίτερα τους πιο φτωχούς και ταπεινούς, για να επιστρέψουν στις πόλεις και τα χωριά τους. Κράτησε αιχμάλωτους μόνο τους ευγενείς , που τους μετέφερε στην πρωτεύουσά του, το Τύρνοβο. Γρήγορα κατάφερε με μια θυελλώδη επίθεση να καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος του Δεσποτάτου. Η Θεσσαλονίκη, με τα περίχωρά της κατέστη υποτελής του υπό τον Μανουήλ, ενώ η περιοχή της Ηπείρου ανεξαρτητοποιήθηκε υπό τον Μιχαήλ Β’, νόθο γιο του ιδρυτή του Δεσποτάτου Μιχαήλ Α’. Το μεγαλύτερο μέρος τον εδαφών, από το Δυρράχιο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα κατελήφθη από τους Βουλγάρους και το οικοδόμημα της αυτοκρατορίας της Θεσσαλονίκης κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος.

Ωστόσο ο βουλγαρικός στρατός δεν μπόρεσε να υποτάξει την καρδιά της Ηπείρου, ούτε τις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας που ανήκαν στους Ηπειρώτες. Μάλιστα, έπειτα από το θάνατο του Ιβάν, η Βουλγαρία πέρασε σε μία ραγδαία αστάθεια, που κράτησε για δεκαετίες, η Θεσσαλονίκη έπαψε να είναι υποτελής στους βουλγάρους και πέρασε στα χέρια αργότερα της αυτοκρατορίας της Νίκαιας, ενώ ο Μιχαήλ Β' εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση για να επανακτήσει διάφορες από τις περιοχές της πληγωμένης βουλγαρικής αυτοκρατορίας.