Κώστας Γραμματόπουλος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κώστας Γραμματόπουλος
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Κώστας Γραμματόπουλος (Ελληνικά)[1]
ΓέννησηΣεπτέμβριος 1916[1]
Αθήνα[2]
Θάνατος1  Οκτωβρίου 2003[3]
Αθήνα[2]
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα[2][1]
ΣπουδέςΑνωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1934, 1940)[1], Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού[1], École Estienne[1] και École nationale supérieure des arts appliqués et des métiers d'art[1]
Ιδιότηταζωγράφος[2] και χαράκτης[1]
ΣύζυγοςΑλκμήνη Γραμματοπούλου Νικολαΐδου (από 1953)[4]
Κ. Γραμματόπουλος, Αιγαίο ΙΙΙ, 1938. Ξυλογραφία, 40 εκ. x 40 εκ., Συλλογή του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης.

Ο Κώστας Γραμματόπουλος (Αθήνα, Σεπτέμβριος 1916 – Αθήνα, 1 Οκτωβρίου 2003) ήταν Έλληνας ζωγράφος και χαράκτης, ο οποίος έγινε πολύ γνωστός για τις αφίσες που φιλοτέχνησε κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (1940–1941), καθώς και για την εικονογράφηση πολλών ελληνικών περιοδικών και βιβλίων[5][6].

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κωνσταντίνος (Κώστας) Γραμματόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1916. Οι γονείς του είχαν μετοικήσει πριν λίγα χρόνια από την Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του, Παναγιώτης Γραμματόπουλος, ήταν καλλιτέχνης επιπλοποιός με καταγωγή από το Ρύσιο ή Αρετσού, ελληνική παραλιακή κωμόπολη στην ανατολική πλευρά της Προποντίδας, 40 χλμ. περίπου από την Κωνσταντινούπολη[7].

Το 1934 αποφοίτησε από το Ζ΄ Γυμνάσιο Παγκρατίου και εισήχθη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου σπούδασε ζωγραφική στο εργαστήριο του Ουμβέρτου Αργυρού, και χαρακτική στο εργαστήριο του Γιάννη Κεφαλληνού κατά την περίοδο 1934–1940. Αποφοιτώντας του απονεμήθηκε η ανωτάτη διάκριση του Χρυσοβεργείου Βραβείου.[8]

Το 1940, φοιτητής ακόμη, δημιούργησε μερικές από τις γνωστότερες πατριωτικές αφίσες, με θέμα τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.[9][10] Στις αφίσες αυτές συμπεριλαμβάνονται Οι Ηρωίδες του 1940 με τις Ελληνίδες στην Πίνδο, Έλα να τα πάρης με τον Έλληνα στρατιώτη με εφ' όπλου λόγχη, Εμπρός της Ελλάδος παιδιά κ.ά. Επίσης φιλοτέχνησε διάφορα έντυπα και προπαγανδιστικό υλικό του αντιστασιακού αγώνα. Γι' αυτήν τη δραστηριότητά του συνελήφθη και βασανίστηκε επί Γερμανικής Κατοχής.

Το 1942 ξεκίνησε η επαγγελματική του δραστηριότητα με τη δημιουργία σειράς προσωπογραφιών πολλών μεγάλων Ελλήνων λογοτεχνών για το περιοδικό Νέα Εστία.[8] Πασίγνωστα είναι τα πορτραίτα του Κωστή Παλαμά, του Άγγελου Τερζάκη, του Ηλία Βενέζη, του Μιλτιάδη Μαλακάση, του Άγγελου Σικελιανού, κ.ά. Ταυτόχρονα άρχισε να ασχολείται και με την εικονογράφηση λογοτεχνικών και εκπαιδευτικών βιβλίων.[11] Η φιλοτέχνηση και εικονογράφηση βιβλίων αποτέλεσε σημαντική δραστηριότητά του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Εικονογράφησε περισσότερα από 100 βιβλία.[8] Ασχολήθηκε επίσης με την εικονογράφηση πολλών τευχών του περιοδικού Κλασσικά Εικονογραφημένα («Κολοκοτρώνης», «Θησέας και Μινώταυρος», «Περσέας και Ανδρομέδα», κ.ά.).

Ευρέως γνωστά είναι τα δύο αλφαβητάρια της Α΄ Δημοτικού που εικονογράφησε το 1949 και το 1955. Η ανάθεση της εικονογράφησης των δύο αλφαβηταρίων ήταν αποτέλεσμα της πρώτης θέσης που κατέλαβε στους δύο αντίστοιχους πανελλήνιους διαγωνισμούς του τότε Οργανισμού Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων (προκάτοχος του ΟΕΔΒ). Στην Διεθνή Έκθεση Διδακτικού Βιβλίου στο Λακέν (Laeken) του Βελγίου και στο εκεί Παγκόσμιο Παιδαγωγικό Συμπόσιο το 1949, του απονεμήθηκε το Α΄ Βραβείο για το αλφαβητάριο Τα καλά παιδιά.[12]

Το 1953 νυμφεύθηκε την ζωγράφο Αλκμήνη Νικολαΐδου.Το 1954, μετά από επιτυχία στο διαγωνισμό του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, συνέχισε τις σπουδές του επί τετραετία στο Παρίσι.[12] Συγκεκριμένα σπούδασε ζωγραφική, χαρακτική, χαλκογραφία και γραφικές τέχνες στις École Supé­rieure des Beaux Arts, École Estienne και École Mé­tiers d'Αrt.[13] Η φοίτηση στο Παρίσι επηρέασε καθοριστικά το έργο του με τη τεχνοτροπία του να αποκτά στοιχεία της μοντέρνας τέχνης.[8]

Το 1959 επέστρεψε στην Ελλάδα και εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στην έδρα της χαρακτικής.[12][13] Εκτός από χαρακτική, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών δίδαξε και την Τέχνη του Βιβλίου, ιδρύοντας το σχετικό εργαστήριο. Καθηγητής διατέλεσε μέχρι το 1985 και για αρκετά χρόνια υπήρξε  διευθυντής (1973–1975) και πρύτανης (1978–1980) της Σχολής.[9]Η εποχή της εκλογής του Γραμματόπουλου ως καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών συνέπεσε με την απαρχή μίας νέας περιόδου στο έργο του, κατά την οποία δημιούργησε έγχρωμα χαρακτικά έργα (ξυλογραφίες) σε ασυνήθιστα μεγάλες διαστάσεις, με μία εντελώς νέα και απολύτως προσωπική τεχνοτροπία και ερμηνεία, με θέματα κυρίως από το Αιγαίο και την Ελληνική Μυθολογία. Η περίοδος αυτή διήρκεσε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Το 1968 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 34η Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1972 του απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο Χαρακτικής στην Μπιενάλε της Φλωρεντίας. Το 1974 φιλοτέχνησε το σημερινό εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρα­τίας.[8]

Ο Κώστας Γραμματόπουλος (πρώτος από αριστερά) με μαθητές του, Αθήνα 1972.
Το εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι δημιουργία του Κώστα Γραμματόπουλου (1974).

Την τελευταία δημιουργική περίοδο της ζωής του, έως τις αρχές της δεκαετίας 1990, την αφιέρωσε στη ζωγραφική και την έγχρωμη λιθογραφία, εισάγοντας και εκεί νέες ευρηματικές τεχνικές και εικαστικές εκφράσεις. Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).

Ο Κώστας Γραμματόπουλος έφυγε από τη ζωή την 1η Οκτωβρίου του 2003, σε ηλικία 87 ετών, ύστερα από πολύχρονη ασθένεια.[10]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 dp.iset.gr/en/artist/view.html?id=1106. Ανακτήθηκε στις 15  Νοεμβρίου 2020.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/grammatopoulos-kostas.html. Ανακτήθηκε στις 12  Νοεμβρίου 2020.
  3. www.limis.lt/personaliju-zodynas/-/personFastSearch/view/100000005712968.
  4. www.lambiek.net/artists/g/grammatopoulou_alkmini.htm. Ανακτήθηκε στις 13  Σεπτεμβρίου 2022.
  5. Αρφαρά, Κάτια (5 Νοεμβρίου 2000). «Κώστας Γραμματόπουλος: Τα εγκεφαλικά χρώματα του τοπίου». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2020. 
  6. Τριζώνης, Βασίλης Η. (2004). «Κώστας Γραμματόπουλος (1916-2003): Ο χαράκτης της παιδικής μας ψυχής». Το Εύτυπον (11/12): 15–21. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304132206/http://www.eutypon.gr/eutypon/pdf/e2004-12/e12-a03.pdf. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2020. 
  7. Γεωργούση, Μαρία (17 Ιουνίου 2016). «Η καλλιτεχνική δημιουργία και η καινοτομία στο έργο του ζωγραφικού χαράκτη Γραμματόπουλου» (PDF). 1η Ημερίδα Υποψηφίων Διδακτόρων. Ρόδος: Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2020. 
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 «Ψηφιακή Πλατφόρμα ΙΣΕΤ : Καλλιτέχνες - Γραμματόπουλος Κώστας». dp.iset.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2023. 
  9. 9,0 9,1 «Γραμματόπουλος Κώστας». Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2023. 
  10. 10,0 10,1 «K. ΓPAMMATOΠOYΛOΣ Έφυγε ο χαράκτης του Aιγαίου και του θρυλικού «Aλφαβητάριου»». ΤΑ ΝΕΑ. 2 Οκτωβρίου 2003. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2023. 
  11. Μποϊλέ, Μαρία (13 Μαρτίου 2013). «Κώστας Γραμματόπουλος». artmag.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2020. 
  12. 12,0 12,1 12,2 Ντίνος, Γιώτης (20 Σεπτεμβρίου 2013). «Κώστας Γραμματόπουλος: Τα αλφαβητάρια μιλούν στην ψυχή των ανθρώπων». Το Βήμα (Αθήνα). https://www.tovima.gr/2013/09/20/culture/kwstas-grammatopoylos-ta-alfabitaria-miloyn-stin-psyxi-twn-anthrwpwn/. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2020. 
  13. 13,0 13,1 Καλλιγάς Μαρίνος · Ζίας Νίκος (1970). Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη - Ζωγράφοι, Γλύπτες, Χαράκτες. Αθήνα: Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα. σελ. 70.