Κούμπα Ιαλά

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κούμπα Ιαλά
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση15  Μαρτίου 1953
Bula
Θάνατος4  Απριλίου 2014
Μπισάου
Αιτία θανάτουκαρδιακή ανακοπή και έμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςFortaleza de São José da Amura
Χώρα πολιτογράφησηςΓουινέα-Μπισσάου
ΘρησκείαΙσλάμ (από 2008)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠορτογαλικά
ΣπουδέςCatholic University of Portugal
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΑφρικανικό Κόμμα για την Ανεξαρτησία της Γουινέας και του Πράσινου Ακρωτηρίου και Κόμμα Κοινωνικής Ανανέωσης
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαPresident of Guinea-Bissau (2000–2003)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Κούμπα Ιαλά (Kumba Ialá) ή Κούμπα Γιαλά (Kumba Yala) (15 Μαρτίου 1953 - 4 Απριλίου 2014) ήταν πολιτικός από τη Γουινέα-Μπισσάου, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της χώρας του από τις 17 Φεβρουαρίου του 2000 ως την ανατροπή του σε στρατιωτικό πραξικόπημα, το 2003. Σε αντίθεση με άλλους πολιτικούς της Γουινέας-Μπισσάου, δεν έχει πορτογαλικό όνομα.Το 2008 ασπάστηκε το Ισλάμ και έλαβε το όνομα Μοχάμεντ Ιαλά Εμπαλό.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου του 1953 στην Μπούλα της επαρχίας Κατσέου και κατάγεται από αγροτική οικογένεια. Ρωμαιοκαθολικός στο θρήσκευμα, προέρχεται από την εθνοτική ομάδα Μπαλάντα. Έγινε μέλος του μαχητικού Αφρικανικού Κόμματος για την Ανεξαρτησία της Γουινέας (Μπισσάου) και του Πρασίνου Ακρωτηρίου (PAIGC), το οποίο επιζητούσε ανεξαρτησία από την Πορτογαλία[1] Σπούδασε Θεολογία στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λισαβώνας και στη συνέχεια έκανε και σπουδές Φιλοσοφίας. Στην Μπισσάου ακολούθησε νομικές σπουδές. Ομιλούσε πορτογαλικά, κρεολικά, ισπανικά, γαλλικά και αγγλικά, ενώ ανάμεσα στις γλώσσες που μπορούσε να διαβάσει ήταν και τα ελληνικά. Μετά το πέρας των σπουδών του εργάστηκε ως καθηγητής Φιλοσοφίας.

Πολιτική καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1989 ο Ιαλά εκδιώχθηκε από το κόμμα PAIGC επειδή απαίτησε περισσότερες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.[2] Τον Μάρτιο του 1991, μαζί με το Ραφαέλ Μπαρμπόζα συνετέλεσε στην ίδρυση του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Μετώπου (FDS). Στις 14 Ιανουαρίου του 1992 ο Ιαλά έφυγε από το FDS και ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Ανανεωτικό Κόμμα (PRS).

Στις πρώτες προεδρικές εκλογές στις 3 Ιουλίου του 1994. Ο υποψήφιος του PAIGC Νίνο Βιέιρα εξελέγη με το 46,20% των ψήφων, ενώ ο Ιαλά ήταν δεύτερος, συγκεντρώνοντας 21,88% των ψήφων. Καθώς κανείς εκ των δύο υποψηφίων δεν κέρδισε το απαιτούμενο 50% των ψήφων, κερδίζοντας απόλυτη πλειοψηφία, διεξήχθη δεύτερος γύρος στις 7 Αυγούστου.[3] Τα κόμματα της Αντιπολίτευσης κατήλθαν με τον Ιαλά,[4] ωστόσο ο Βιέιρα κέρδισε με διαφορά 4% (52,02% έναντι 47,98%). Οι εκλογές αυτές χαρακτηρίστηκαν σε γενικές γραμμές "ελεύθερες και δίκαιες" , όμως ο Ιαλά αμφισβήτησε τα αποτελέσματα, καταγγέλλοντας παρενοχλήσεις κατά των ψηφοφόρων του. Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε τις καταγγελίες και επικύρωσε τα αποτελέσματα, κάτι που έκανε τελικά και ο Γιαλά στις 20 Αυγούστου. Ωστόσο, ανακοίνωσε ότι το κόμμα του δε θα είχε παρουσία στη νέα κυβέρνηση.

Έπειτα από τον καταστρεπτικό εμφύλιο πόλεμο, διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές στις 28 Νοεμβρίου του 1999, κατά τις οποίες ο Ιαλά έλαβε 38,81% στον πρώτο γύρο, με δεύτερο το Μαλάμ Μπακάι Σανιά με 23,37%. Στα τέλη του 1999 λίγο πριν τη διεξαγωγή του δευτέρου γύρου των προεδρικών εκλογών ο Ιαλά νοσηλεύτηκε με υψηλή πίεση.[5] Μετέβη στη Λισαβόνα για ιατρικές εξετάσεις και επέστρεψε στη χώρα του, στις αρχές του 2000. Στις 9 Ιανουαρίου δήλωσε υγιής και ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία, ενώ αναμετρήθηκε και σε δημόσια συζήτηση (debate) με τον Σανιά.[6] Στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 16 Ιανουαρίου του 2000 ο Ιαλά κέρδισε εύκολα με 72% και ορκίστηκε πρόεδρος στις 17 Φεβρουαρίου.[7] Παραιτήθηκε από την προεδρία του PRS τον Μάιο του 2000, συνεχίζοντας όμως να ασκεί επιρροή στα θέματα του κόμματος.[4]

Προεδρία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η θητεία του Ιαλά στην προεδρία χαρακτηρίστηκε από απολύσεις υπουργών και ανώτερων αξιωματούχων, όπως επίσης και από αρνητική διαχείριση στα οικονομικά θέματα, που είχε αποτέλεσμα την αναστολή της εισροής βοήθειας από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η σχέση του με τον άνθρωπο που ανέτρεψε το Νίνο Βιέιρα, τον Ανσουμάνε Μανέ επιδεινώθηκε, ιδίως μετά τη διαφωνία τους στο ζήτημα των κρίσεων στο στράτευμα. Τελικά, ο Μανέ ανακάλεσε τις κρίσεις του Ιαλά, αυτοανακηρύχθηκε επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων και αντικατέστησε τον Αρχηγό του Στρατού, Βερίσιμο Κορέια Σεάμπρα. Ακολούθησαν συγκρούσεις, κατά τις οποίες σκοτώθηκε ο Μανέ σε συμπλοκή με τον κυβερνητικό στρατό.Η κυβέρνηση του Ιαλά ισχυρίστηκε ότι έγινε απόπειρα για ανατροπή της κυβέρνησης, τον Δεκέμβριο του 2001, παρά τις αμφιβολίες της Αντιπολίτευσης για την ύπαρξη αυτής της απόπειρας[8]

Τον Ιούνιο του 2002 κατηγόρησε την Γκάμπια για υποδαύλιση επανάστασης στη Γουινέα-Μπισσάου, κάτι που αρνήθηκε το Υπουργείο Εξωτερικών της Γκάμπιας. Ο Ιαλά απείλησε ακόμα και με εισβολή στην Γκάμπια.[9] Επίσης, διέταξε τη φυλάκιση μελών της Αντιπολίτευσης, κατηγορώντας τους ότι συνωμοτούσαν με σκοπό την ανατροπή του. Τον Νοέμβριο του 2002 διέλυσε το Κοινοβούλιο και διόρισε υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον Μάριο Πίρες. Προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τον Φεβρουάριο του 2003. Οι εκλογές αναβλήθηκαν τρεις συνεχείς φορές και τελικά ορίστηκαν για τον Οκτώβριο του 2003.

Πραξικόπημα του 2003[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δυο μέρες μετά την ανακοίνωση της Εκλογικής Επιτροπής, που ισοδυναμούσε με αναβολή επ' αόριστον των εκλογών, στις 14 Σεπτεμβρίου του 2003 εκδηλώθηκε αναίμακτο στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο Ιαλά συνελήφθη και τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό. Ο επικεφαλής του πραξικοπήματος, στρατηγός Βερίσιμο Κορέια Σεάμπρα δικαιολόγησε το πραξικόπημα, κάνοντας λόγο για την ανικανότητα του Ιαλά να κυβερνήσει. Στις 17 Σεπτεμβρίου ο Ιαλά ανακοίνωσε δημοσίως την παραίτησή του και υπογράφηκε συμφωνία, με βάση την οποία για πέντε χρόνια δε θα μετείχε στην πολιτική. Στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 2003 ανέλαβε καθήκοντα προσωρινή και μη στρατιωτική κυβέρνηση με επικεφαλής τον επιχειρηματία Ενρίκε Ρόζα και το γραμματέα του PRS Αρτούρ Σανιά.[10] Τον Μάρτιο του 2004 ο Ιαλά απελευθερώθηκε από τον περιορισμό και παρά την απαγόρευση πολιτικής δραστηριότητας κατήλθε υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές εκείνης της χρονιάς. Σε αυτές το PRS κέρδισε 35 επί συνόλου 100 εδρών και κατέστη το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στην Εθνοσυνέλευση, μετά το PAIGC.

Προεδρικές εκλογές 2005[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2005 σε μία ακόμα παραβίαση της απαγόρευσης που του είχε επιβληθεί, κατήλθε υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές. Το Ανώτατο Δικαστήριο με 5 ψήφους υπέρ και 1 κατά έκρινε ότι ήταν νόμιμο και του επέτρεψε να διεκδικήσει την επαναφορά του στην προεδρία, βασισμένο στο γεγονός ότι ο Ιαλά είχε παραιτηθεί προτού υπογραφεί η διαταγή για την απαγόρευση της ενασχόλησής του με τα πολιτικά. Λίγο μετά, στις 15 Μαΐου ο Ιαλά ανακοίνωσε ότι απέσυρε την παραίτησή του από την προεδρία. Στις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου, ο Γιαλά ήρθε τρίτος με 25%των ψήφων στον πρώτο γύρο, με πρώτο τον Μαλάμ Μπακάι Σανιά και δεύτερο το Νίνο Βιέιρα. Ο Ιαλά δεν αναγνώρισε το αποτέλεσμα και ανέφερε ότι στην πραγματικότητα ήταν πρώτος με 38% των ψήφων, καταγγέλλοντας νοθεία. Τουλάχιστον 1 άτομα σκοτώθηκαν σε συμπλοκές της αστυνομίας με υποστηρικτές του Ιαλά.[11] Έπειτα από διαβουλεύσεις με το Βιέιρα και το Σανιά στη Σενεγάλη ο Ιαλά τελικά αναγκάστηκε για το συμφέρον του κράτους να δεχτεί την εκλογική του ήττα. Ωστόσο, επέμεινε ότι είχε γίνει νοθεία και ότι εκείνος ήταν ο νικητής των εκλογών.

Στις 2 Ιουλίου ανακοίνωσε την υποστήριξή του στην υποψηφιότητα του Βιέιρα στο δεύτερο γύρο, προκαλώντας έκπληξη και αγανάκτηση σε πολλούς από τους υποστηρικτές του. Στο δεύτερο γύρο, στις 24 Ιουλίου] του 2005 κέρδισε ο Βιέιρα[12]

Στη συνέχεια ο Ιαλά αυτοεξορίστηκε στο Μαρόκο. Επέστρεψε στην πατρίδα του στις 27 Οκτωβρίου του 2006 και επανεξελέγη πρόεδρος του PRS με περίπου 70% των ψήφων, στις 12 Νοεμβρίου.

Κατήγγειλε την κυβέρνηση του Αριστίντες Γκόμες. Τον Μάιο του 2007 το Περιφερειακό Δικαστήριο ακύρωσε τις αποφάσεις του συνεδρίου και απομακρύνθηκε ο Ιαλά από την προεδρία του κόμματός του. Ωστόσο, στις 23 Αυγούστου του 2007 το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε την απόφαση και επανέφερε τον Ιαλά στην προεδρία του PRS.[13]

Προεδρικές εκλογές 2009[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιαλά κατήλθε υποψήφιος με το PRS στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν το 2009. Η συμμετοχή στον πρώτο γύρο των εκλογών ήταν χαμηλή.[14] Στον πρώτο γύρο κανείς υποψήφιος δεν κατάφερε να συγκεντρώσει το απαιτούμενο ποσοστό. Ο Μαλάμ Μπακάι Σανιά (υποψήφιος του PAIGC) ήταν ο αντίπαλός του. Στις 2 Ιουλίου ανακοινώθηκε από την εκλογική επιτροπή ότι οι νικητές του δευτέρου γύρου ήταν οι Ιαλά και Σανιά. Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα από τον πρώτο γύρο (28 Ιουνίου) ο Σανιά έλαβε 39,59% των ψήφων και ο Ιαλά 29,42%. Ο δεύτερος γύρος διεξήχθη στις 26 Ιουλίου.[15] Ο Μαλάμ Μπακάι Σανιά κέρδισε στον δεύτερο γύρο, με ποσοστό γύρω στο 63% , κερδίζοντας τον αντίπαλό του, Ιαλά. Ο τελευταίος δέχθηκε το αποτέλεσμα και ζήτησε από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο να εργαστεί για την πρόοδο της Γουινέας-Μπισσάου.

Προεδρικές εκλογές 2012[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά το θάνατο του Προέδρου Μαλάμ Μπακάι Σανιά (9 Ιανουαρίου 2012) προκηρύχθηκαν πρόωρες εκλογές. Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών διεξήχθη στις 18 Μαρτίου 2012. Ο Κάρλος Γκόμες ο νεότερος προηγήθηκε με ποσοστό 48,97% έναντι 23,36% για τον Ιαλά. Ακολούθησε ένα ακόμα στρατιωτικό πραξικόπημα, στις 12 Απριλίου 2012 και ο δεύτερος γύρος των εκλογών αναβλήθηκε.

Ο Γιαλά πέθανε από ανακοπή της καρδιάς, τη νύχτα της 3ης προς 4η Απριλίου 2014, σε ηλικία 61 ετών.[16]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. "Guinea-Bissau's Kumba Yala: from crisis to crisis", Afrol.com, 17-5-2005.
  2. Kumba Ialá, βιογραφία στο Rulers.org.
  3. Elections in Guinea-Bissau, African Elections Database.
  4. 4,0 4,1 Political Parties of the World (6th edition, 2005), ed. Bogdan Szajkowski, page 271.
  5. "Bissau presidential candidate in hospital", RTP Internacional TV (nl.newsbank.com), 29 -12-1999.
  6. "Guinea-Bissau: Presidential candidate challenges acting president to public debate", PANA (nl.newsb ), 11-1-2000.
  7. "GUINEA-BISSAU: Yala sworn in as president", IRIN, 17-2-2000.
  8. BISSAU "GUINEA-BISSAU: Opposition want evidence of attempted coup", IRIN, 6-12-2001.
  9. "GAMBIA-GUINEA: Government shocked by Guinea-Bissau coup claims", IRIN, 18-6-2002.
  10. "Interim government takes over Bissau", BBC News Online, 28-9-2003.
  11. "Ex-Bissau leader accepts defeat", BBC News Online, 27-6-2005.
  12. "GUINEA-BISSAU: Vieira officially declared president", IRIN, 10-8-2005.
  13. "Koumba Yala réhabilité leader du Parti de la rénovation sociale", Panapress (Jeuneafrique.com), 23-8-2007 (στα γαλλικά).
  14. Voice of America, Guinea Bissau Election Turnout Low, 29-6-2009.
  15. Radio France International Αρχειοθετήθηκε 2009-07-04 στο Wayback Machine., Former presidents to face off in second round of presidential poll, 2-7-2009.
  16. "Former Guinea-Bissau president Kumba Yala dies aged 61" Αρχειοθετήθηκε 2015-09-24 στο Wayback Machine., Reuters, 4-4-2014.