Κοντόσταυλος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ένα από τα σπουδαιότερα στρατιωτικά αξιώματα στην ύστερη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν ο κοντόσταβλος, ή κοντόσταυλος, που κατείχε ιεραρχικά την τρίτη θέση μετά από εκείνες του Πρωτοστράτορα και του μεγάλου Στρατοπεδάρχη. Στα βυζαντινά κείμενα βρίσκεται με διάφορες παραλλαγές όπως «κοντόσταβλος» και «κοντόσταυλος».
Ετυμολογικά το αξίωμα αυτό προέρχονταν από το λατινικό comes stabuli, τον κόμη του στάβλου, ένα αξίωμα που επιβίωσε στη βυζαντινή αυλή. Το αξίωμα αυτό υιοθετήθηκε και από τους Φράγκους, από όπου ο όρος «κονόσταυλος» (γαλλ. connétable) εισήχθη στο Βυζάντιο ως αντιδάνειο τον 11ο αιώνα. Κατά τους 11ο-12ο αιώνες φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε ως τιμητικό αξίωμα, ή πιθανώς αντικατέστησε τον κόμη του στάβλου. Στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας περί το 1250 δημιουργήθηκε το αξίωμα του μεγάλου κονόσταυλου για το μετέπειτα αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο, που τοποθετήθηκε ως διοικητής όλων των Φράγκων μισθοφόρων.
Κατά την Παλαιολόγεια Αναγέννηση το αξίωμα έπαψε να συνδέεται αποκλειστικά με τη διοίκηση μισθοφορικών σωμάτων. Ως τιμητικό αξίωμα, κατείχε την ένατη θέση στην αυλική ιεραρχία, αμέσως μετά τον μεγάλο πριμμικήριο. Επίσης ο τίτλος αυτός απαντάται και στο Δεσποτάτο του Μορέως με ακαθόριστα καθήκοντα.
Αντίστοιχο αξίωμα στη Δύση υπήρχε μόνο στις Βασιλικές Αυλές και στις Φεουδαρχικές Αυλές όπως οι «κονετάμπλοι» (connétables) της Γαλλίας, οι αντίστοιχοι constables της Αγγλίας και οι «κοντεστάμπιλοι» (contestabili) της Ιταλίας. Οι Γάλλοι κοντόσταυλοι ακολουθούσαν ιεραρχικά αμέσως μετά τον Βασιλέα, η δε προσβολή του προσώπου τους που θεωρούταν ιερό, ενείχε την προσβολή προς τον ίδιο τον Βασιλέα, ιδιότητα που περιήλθε αργότερα στους Πρέσβεις.
Στη Δύση το αξίωμα αυτό το κατήργησε ο Βασιλεύς της Γαλλίας Λουδοβίκος ΙΓ΄.