Καραγιώργης Πέτροβιτς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Καραγιώργης Πέτροβιτς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ђорђе Петровић Карађорђе (Σερβικά)
Γέννηση3ιουλ. / 14  Νοεμβρίου 1768γρηγ.
Βίσεβατς
Θάνατος14ιουλ. / 26  Ιουλίου 1817γρηγ.[1]
Radovanjski Lug
Αιτία θανάτουαποκεφαλισμός
Συνθήκες θανάτουανθρωποκτονία
Τόπος ταφήςOplenac (44°14′50″ s. š., 20°41′1″ v. d.)
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΣερβική Ορθόδοξη Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΣερβικά
Κροατικά[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταστρατιωτικός ηγέτης
έμπορος
αντιστασιακός
επαναστάτης[3]
Οικογένεια
ΣύζυγοςΓελένα Πέτροβιτς (1785–1817)[4]
ΤέκναΑλέξανδρος Καραγεώργεβιτς της Σερβίας
Aleksa Karađorđević
ΓονείςΠέταρ Γιοβάνοβιτς και Μαρίκα Ζίβκοβιτς
ΟικογένειαΔυναστεία των Καρατζόρτζεβιτς
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΦιλικός
ΒραβεύσειςΤάγμα της Αγίας Άννης, Α΄ Τάξη
Υπογραφή
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Τζόρτζε Πέτροβιτς ΤΑΑ (σερβικά: Ђорђе Петровић), γνωστότερος στην Ελλάδα ως Καραγιώργης (της) Σερβίας αλλά και Μαύρος Γεώργιος ή Καραγιώργης (σερβικά: Карађорђе, 16 Νοεμβρίου (παλαιό ημρλγ. 3 Νοεμβρίου) 1768 - 26 Ιουλίου (παλαιό ημρλγ. 14 Ιουλίου) 1817, ήταν Σέρβος επαναστάτης ηγέτης που πολέμησε για την ανεξαρτησία της χώρας του από την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά την Πρώτη Σερβική Εξέγερση του 1804-1813, ο πρώτος κληρονομικός ηγέτης, Οσποδάρος της Σερβίας και ιδρυτής της δυναστείας Καραγιώργη.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια στην περιοχή Σουμάντια της Οθωμανικής Σερβίας, ο Καραγιώργης διακρίθηκε κατά τη διάρκεια της Αυστροτουρκικού πολέμου του 1788-1791, ως μέλος των Σερβικών Ελεύθερων Σωμάτων, μια πολιτοφυλακή που αποτελείτο από Σέρβους και εξοπλίστηκε και εκπαιδεύτηκε από τους Αυστριακούς. Φοβούμενος την τιμωρία που θα ακολουθούσε μετά την ήττα των Αυστριακών και των Σέρβων αντάρτων το 1791, ο ίδιος και η οικογένειά του κατέφυγαν στην Αυστριακή Αυτοκρατορία, όπου έζησαν μέχρι το 1794, όταν κηρύχθηκε γενική αμνηστία. Στη συνέχεια ο Καραγιώργης επέστρεψε στη Σουμάντια και έγινε ζωέμπορος. Το 1796 ο δόλιος κυβερνήτης του Σαντζακίου του Βιδινίου,Οσμάν Πασβάνογλου, εισέβαλε στο Πασαλίκι του Βελιγραδίου και ο Καραγιώργης πολέμησε στο πλευρό των Οθωμανών για να αποκρούσει την εισβολή.

Στις αρχές του 1804, μετά από σφαγή Σέρβων οπλαρχηγών από στασιαστές Οθωμανούς γενίτσαρους γνωστούς ως Νταχίγε, οι Σέρβοι του Πασαλικίου επαναστάτησαν. Ο Καραγιώργης εξελέγη ομόφωνα ηγέτης της εξέγερσης εναντίον των Νταχίγε σε συνέλευση των επιζώντων οπλαρχηγών το Φεβρουάριο του 1804. Μέσα σε έξι μήνες οι περισσότεροι από τους ηγέτες των Νταχίγε είχαν συλληφθεί και εκτελεστεί από τις δυνάμεις του Καραγιώργη και το 1805, οι τελευταίες εστίες αντίστασής του είχαν συντριβεί. Ο Καραγιώργης και οι οπαδοί του ζήτησαν τότε ευρεία αυτονομία, κίνηση που ο Σουλτάνος ​​Σελίμ ερμήνευσε ως το πρώτο βήμα για την πλήρη ανεξαρτησία. Ο Σελίμ κήρυξε αμέσως τζιχάντ ενάντια στους αντάρτες και διέταξε το στρατό να προελάσει στο Πασαλίκι. Οι Οθωμανοί υπέστησαν σειρά από ήττες από τις δυνάμεις του Καραγιώργη. Το 1806 οι αντάρτες είχαν καταλάβει όλες τις μεγάλες πόλεις του Πασαλικίου, συμπεριλαμβανομένου του Βελιγραδίου και του Σμεντέρεβο και εκδίωξαν τους Μουσουλμάνους κατοίκους τους. Υπό το βάρος των απαιτήσεων του Ρωσοοθωμανικού Πολέμου του 1806-1812, ο Σελίμ προσέφερε στους Σέρβους εκτεταμένη αυτονομία, αλλά ο Καραγιώργης αρνήθηκε, υπό το φως της πρόθεσης της Ρωσίας να βοηθήσει τους αντάρτες αν συνέχιζαν να αγωνίζονται.

Οι συχνές διαμάχες, μαζί με την εισβολή στη Ρωσία του Ναπολέοντα το 1812, αποδυνάμωσαν τους επαναστάτες και οι Οθωμανοί μπόρεσαν να αναιρέσουν πολλά από τα κέρδη τους. Ο Καραγιώργης αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Σερβία τον Οκτώβριο του 1813 και το Βελιγράδι έπεσε αργότερα αυτό το μήνα, τερματίζοντας την Πρώτη Σερβική Εξέγερση. Ο ίδιος και οι οπαδοί του αναζητούσαν καταφύγιο στην Αυστριακή Αυτοκρατορία, αλλά συνελήφθησαν και κρατήθηκαν. Παρά τα οθωμανικά αιτήματα για την έκδοσή του, οι Αυστριακοί παρέδωσαν τον Καραγιώργη στους Ρώσους, που του πρόσφεραν καταφύγιο στη Βεσσαραβία. Εκεί προσχώρησε στην ελληνική μυστική οργάνωση, γνωστή ως Φιλική Εταιρία, που σχεδίαζε να ξεκινήσει μια παμβαλκανική εξέγερση εναντίον των Οθωμανών. Ο Καραγιώργης επέστρεψε στη Σερβία κρυφά τον Ιούλιο του 1817, αλλά δολοφονήθηκε λίγο αργότερα από τους πράκτορες του Μίλος Ομπρένοβιτς, αντίπαλου ηγέτη των ανταρτών, που εξέφρασε την ανησυχία ότι η επανεμφάνιση του Καραγιώργη θα γινόταν η αιτία οι Οθωμανοί να αθετήσουν τις παραχωρήσεις που είχαν συμφωνήσει μετά τη Δεύτερη Σερβική Εξέγερση του 1815. Ο Καραγιώργης θεωρείται ο ιδρυτής της ομώνυμης δυναστείας, που κυβέρνησε τη Σερβία σε διάφορα χρονικά διαστήματα κατά το 19ο και τον 20ό αιώνα. Η δολοφονία του είχε ως αποτέλεσμα μια βίαιη διαμάχη δεκαετιών μεταξύ των απογόνων του και εκείνων του Ομπρένοβιτς, με το σερβικό θρόνο να αλλάζει τα χέρια αρκετές φορές.

Καταγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τζόρτζε Πέτροβιτς γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια στο χωριό Βίσεβατς, στην περιοχή Σουμάντια της Οθωμανικής Σερβίας, στις 16 Νοεμβρίου (παλαιό ημερολόγιο 3 Νοεμβρίου) 1768 [5]. Ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά των γονέων του. Ο πατέρας του, Πέταρ Γιοβάνοβιτς, ήταν κλέφτης (ή χαϊντούκ) στα νιάτα του, αλλά κατόπιν είχε γίνει αγρότης χωρικός. Η μητέρα του, η Μαρίτσα (το γένος Ζίβκοβιτς), ήταν νοικοκυρά[6]. Το επώνυμο Πέτροβιτς προέκυψε από το όνομα του πατέρα του, σύμφωνα με τις σερβικές συνήθειες ονοματοδότησης της εποχής[7]. Όπως και οι περισσότεροι από τους συγχρόνους του ο Πέτροβιτς ήταν αναλφάβητος[8][9]. Η οικογένειά του γιόρτασε την εορτή του Αγίου Κλήμεντος[10]. Λέγεται ότι κατάγονταν από τη φυλή Βασογέβιτσι της κοιλάδας του ποταμού Λιμ του Μαυροβουνίου[5]. Οι πρόγονοί του πιστεύεται ότι είχαν μεταναστεύσει από το Μαυροβούνιο στη Σουμάντια στα τέλη της δεκαετίας του 1730 ή στις αρχές εκείνης του 1740[11]. Η παιδική ηλικία του Πέτροβιτς ήταν κουραστική και δύσκολη[6]. Οι γονείς του ήταν αναγκασμένοι να μετακινούνται συχνά αναζητώντας μέσα επιβίωσης[12]. Ο πατέρας του εργάστηκε ως εργάτης και υπηρέτης για ένα σπαχή, Οθωμανό του ιππικού. Ο ίδιος ο Πέτροβιτς πέρασε την εφηβεία του ως βοσκός[11]. Το 1785 παντρεύτηκε την Ελενα Γιοβάνοβιτς. Η οικογένεια της Γιοβάνοβιτς ήταν από το χωριό Μασλόσεβο[11]. Επειδή η οικογένεια της γυναίκας του δεν τον ήθελε, διότι αυτοί ήταν πλούσιοι ενώ αυτός άγνωστος και φτωχός, την έκλεψε. Το ζευγάρι είχε επτά γιους, έξι από τους οποίους επέζησαν ως την ενηλικίωση.[13]

Ο Πέτροβιτς εργάστηκε για αρκετούς γαιοκτήμονες σε όλη τη Σουμάντια μέχρι το 1787, όταν εγκατέλειψε με την οικογένειά του την περιοχή και εγκαταστάθηκε στην Αυστριακή Αυτοκρατορία, φοβούμενος τις διώξεις από τους Οθωμανούς γενίτσαρους[12]. Λέγεται ότι, καθώς προετοιμάζονταν να διασχίσουν το Δούναβη προς την Αυστρία, ο πατέρας του Πέτροβιτς προβληματιζόταν για να φύγει ή όχι από τη Σουμάντια. Γνωρίζοντας ότι ολόκληρη η οικογένεια θα βρισκόταν σε κίνδυνο αν ο πατέρας του έμενε πίσω, ο Πέτροβιτς είτε αφαίρεσε τη ζωή του πατέρα του είτε έβαλε κάποιον να τον σκοτώσει[14][15]. Ωστόσο, ο ιστορικός Michael Boro Petrovich διαφωνεί πιστεύοντας ότι αυτό είναι θρύλος της περιοχής, και όχι ιστορική αλήθεια.[14]

Το παρωνύμιο Καραγιώργης το απέκτησε από τους Οθωμανούς, που τον αποκαλούσαν «Καρά» δηλαδή «Μαύρο» λόγω του φόβου που τους ενέπνεε[16].

Πρώτα στρατιωτικά ανδραγαθήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέλη των Σερβικών Ελεύθερων Σωμάτων, 1798

Μετά το ξέσπασμα του Αυστροτουρκικού Πολέμου του 1788-1791 ο Πέτροβιτς εντάχθηκε στα Σερβικά Ελεύθερα Σώματα (γερμανικά: Serbische Freikorps) και έλαβε μέρος στις μάχες κατά των Οθωμανών στη Δυτική Σερβία.[12][17] Τα Ελεύθερο Σώματα αποτελούσαν μια εθελοντική πολιτοφυλακή αποτελούμενη από Σέρβους τόσο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όσο και εκείνης των Αψβούργων, εξοπλισμένους και εκπαιδευμένους από τους Αυστριακούς. Ήταν υπό την ηγεσία ενός Σέρβου αξιωματικού των Αψβούργων, του Ταγματάρχη Μιχαήλο Μιχαήλοβιτς.[18] Η συμμετοχή του Πέτροβιτς στον πόλεμο του απέφερε ανεκτίμητη στρατιωτική εμπειρία, καθώς και επίγνωση των στρατιωτικών τεχνικών των Αυστριακών.[12] Διακρίθηκε στη μάχη και παρασημοφορήθηκε για τη γενναιότητά του, φτάνοντας στο βαθμό του λοχία (Γερμανικά: Wachtmeister).[19][20] Με αυτή την ιδιότητα είχε υπό τις διαταγές του μια ομάδα 25 ανδρών.[21]

Οι Αυστριακοί και Σέρβοι αντάρτες κατάφεραν σύντομα να απελευθερώσουν μια λωρίδα εδάφους ανατολικά και νότια του Βελιγραδίου, που στη σερβική ιστοριογραφία έγινε γνωστή ως Κότσινα Κράινα, από έναν από τους ανώτερους ηγέτες των ανταρτών, τον Κότσα Αντζέλκοβιτς. Το 179, οι Αυστριακοί και οι Οθωμανοί υπέγραψαν τη Συνθήκη της Σιστόβας. Οι Αυστριακοί συμφώνησαν να επιστρέψουν όλα τα εδάφη που είχαν καταλάβει αυτοί και οι Σέρβοι νότια του Δούναβη με αντάλλαγμα μικρές εδαφικές παραχωρήσεις στη βόρεια Βοσνία, εγκαταλείποντας ουσιαστικά τους Σέρβους και αφήνοντάς τους να αντισταθούν μόνοι τους στους Οθωμανούς. Οι αντάρτες συντρίφθηκαν το 1792 και οι περισσότεροι από τους ηγέτες τους εκτελέστηκαν.[22] Μη θέλοντας να παραδοθεί, ο Πέτροβιτς έγινε χαϊντούκος και πολέμησε για λίγο τους Οθωμανούς ως παράνομος.[23] Αυτός και η οικογένειά του κατέφυγαν και πάλι στην Αυστριακή Αυτοκρατορία, βρίσκοντας αυτή τη φορά άσυλο στη Μονή Κρούσεντολ, στους πρόποδες της Φρούσκα Γκόρα, όπου ο Πέτροβιτς εργάστηκε ως δασοφύλακας.[24][25]

Το 1793 ο Χατζή Μουσταφά Πασάς διορίστηκε διοικητής του Πασαλικίου του Βελιγραδίου. Κήρυξε γενική αμνηστία για τους πρώην αντάρτες και ανακοίνωσε ότι οι Μουσουλμάνοι δεν θα υπηρετούσαν πια ως φοροεισπράκτορες σε περιοχές όπου οι Χριστιανοί αποτελούσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αυτές οι αλλαγές αποτελούσαν μέρος ενός σχεδίου του Σουλτάνου Σελίμ με στόχο τη βελτίωση των σχέσεων με το Χριστιανικό πληθυσμό του Πασαλικίου.[26] Αισθανόμενος ασφάλεια ο Πέτροβιτς επέστρεψε στη Σουμάντια το 1794, μαζί με την οικογένειά του.[27].Εγκαταστάθηκε στην Τόπολα, όπου έγινε ζωέμπορος και συναλλασσόταν με τους Αυστριακούς. Οι επιχειρηματικές του συναλλαγές τον οδήγησαν να αναπτύξει σχέσεις με πολλούς Σέρβους των Αψβούργων[12] Το 1796 ο Οσμάν Πασβάνογλου, αποστάτης κυβερνήτης του Σαντζακίου του Βιντίν, που είχε αποκηρύξει την εξουσία της Υψηλής Πύλης, ξεκίνησε εισβολή στο Πασαλίκι του Βελιγραδίου. Πιεζόμενος ο Μουσταφά Πασάς δημιούργησε μια Σερβική εθνοφυλακή για να αποκρούσει την εισβολή.[22] Ο Πέτροβιτς εντάχθηκε σ'αυτή και έγινε μπουλούκμπασης, επικεφαλής ενός λόχου 100 ανδρών.[12]

Σε αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες τους, στους Σέρβους του Πασαλικίου παραχωρήθηκαν ορισμένα προνόμια. Τους επιτράπηκενα φέρουν όπλα και να έχουν αυτόνομες στρατιωτικές μονάδες. Μετά τη συμμετοχή των Σερβικών πολιτοφυλακών στον πόλεμο στο πλευρό του Μουσταφά Πασά ο Πασβάνογλου υπέστη μια σειρά από ήττες. Υποχώρησε στο Βίντιν, που στη συνέχεια πολιορκήθηκε.[26] Ο πόλεμος εναντίον του Πασβάνογλου αποτέλεσε την πρώτη φορά που ο Πέτροβιτς ανυφώθηκε στα μάτια των Οθωμανών, που του απέδωσαν το προσωνύμιο «Μαύρος Γιώργος» (Σερβοκροατικά: Καρατζόρτζε, Τουρκικά: Καρά Γιοργκί), εν μέρει λόγω των σκούρων μαλλιών του και εν μέρει λόγω της φήμης του ως μοχθηρού.[25][28] Η υπηρεσία του Καραγιώργη στη Σερβική πολιτοφυλακή είχε ως αποτέλεσμα να γνωρίσει καλά το Οθωμανικό στρατιωτικό δόγμα.[29]

Πρώτη Σερβική Εξέγερση (1804–1813)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επανάσταση κατά των Νταχίγε[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απεικόνιση του 19ου αιώνα της Συνέλευσης του Ορασατς με τον Καραγιώργη στο κέντρο της

Το 1798 ο Ναπολέων εισέβαλε στην Αίγυπτο, αναγκάζοντας την Πύλη να μεταφέρει χιλιάδες τακτικά στρατεύματα από τα Βαλκάνια προκειμένου να αντιμετωπίσει τους Γάλλους. Οι γενίτσαροι στο Πασαλίκι του Βελιγραδίου, γνωστοί ως Νταχίγε, που είχαν εκδιωχθεί από την περιοχή με διαταγή του Σελίμ σχεδόν μια δεκαετία νωρίτερα, συγχωρήθηκαν και τους επετράπη να επιστρέψουν στο Βελιγράδι υπό την προϋπόθεση ότι θα υπακούουν στον Μουσταφά Πασά. Η ηρεμία μεταξύ του υπερήλικα κυβερνήτη και των Νταχίγε δεν κράτησε πολύ. Το 1801 ο Μουσταφά Πασάς δολοφονήθηκε από μέλος των Νταχίγε[26]. Το κενό εξουσίας που προκάλεσε ο φόνος του είχε ως αποτέλεσμα μια περίοδο διενέξεων μεταξύ των Νταχίγε που διήρκεσε μέχρι το 1802. Τότε τέσσερις ανώτεροι διοικητές των Νταχίγε αναδείχθηκαν θριαμβευτές και συμφώνησαν να μοιραστούν την εξουσία μέσα στο Πασαλίκι. Οι Σέρβοι αποστερήθηκαν των προνομίων που τους είχαν χορηγηθεί υπό το Μουσταφά Πασά. Οι συμμορίες των Νταχίγε λυμαίνονταν την ύπαιθρο, σκοτώνοντας αγρότες και λεηλατώντας και καταλαμβάνοντας σπίτια. Χιλιάδες χωρικοί εκτοπίστηκαν και αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα βουνά, όπου τα επόμενα χρόνια οι γεροί άνδρες σχημάτισαν αντάρτικες ομάδες.[12]

Στα μέσα Ιουλίου 1803 ο Καραγιώργης απέκτησε όπλα και πυρομαχικά από τους Σέρβους εμπόρους των Αψβούργων στο Σεμλίνο. Αργότερα τον ίδιο το μήνα, απέστειλε αγγελιαφόρους μέσω της Σουμάντια ζητώντας μια συνάντηση των Σέρβων προυχόντων για να σχεδιάσουν μια στρατηγική για να αντισταθούν στους Νταχίγε[30]. Η ροή των όπλων από την Αυστριακή Αυτοκρατορία στο Πασαλίκι, σε συνδυασμό με την αδυναμία τους να συντρίψουν τους αντάρτες στην ύπαιθρο, καθιστούσαν όλο και πιο ανήσυχη την ηγεσία των Νταχίγε[22]. Τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο του 1804 οι Νταχίγε εξαπέλυσαν μια προληπτική επίθεση εναντίον των Σέρβων οπλαρχηγών του Πασαλικίου (γνωστών ως κνέζοβι), σκοτώνοντας μεταξύ 70 και 150 από αυτούς[29]. Οι δολοφονίες εξόργισαν τους Σέρβους ραγιάδες, την κατώτερη τάξη του Πασαλικίου που πλήρωνε φόρους[23]. Τότε ο Καραγιώργης ήταν πασίγνωστη και αξιοσέβαστη μορφή στη Σουμάντια[29]. Παραλίγο να δολοφονηθεί και ο ίδιος στη δίμηνη σφαγή, που έγινε γνωστή ως Η Σφαγή των Κνέζων. Μετά τη δολοφονία των οπλαρχηγών οι Νταχίγε ανασκολόπησαν τα κομμένα κεφάλια τους σε ξύλινους πάσσαλους και τα εξέθεσαν σε δημόσια θέα.[8] Της Υπαπαντής, στις 14 Φεβρουαρίου [Π.Η. 2 Φεβρουαρίου] 1804, οι επιζώντες οπλαρχηγοί συγκεντρώθηκαν στο χωριό Ορασατς, κοντά στο Αραντζέλοβατςc, για να αποφασίσουν πώς να αντιδράσουν.[27] Συμφώνησαν να ξεκινήσουν μια εξέγερση εναντίον των Νταχίγε και ο Καραγιώργης εξελέγη ομόφωνα να ηγηθεί.[31] Λέγεται ότι αρνήθηκε δύο φορές να ηγηθεί της εξέγερσης, υποστηρίζοντας ότι η βίαιη ιδιοσυγκρασία του θα τον καθιστούσε ακατάλληλο για το ρόλο αυτό. Η αρχική άρνηση του Καραγιώργη ίσα-ίσα ενίσχυσε την πεποίθηση των οπλαρχηγών ότι ήταν ο μόνος κατάλληλος υποψήφιος και τελικά συμφώνησε να ηγηθεί των επαναστατών.[7][23] Το γεγονός αυτό σηματοδότησε την έναρξη της Πρώτης Σερβικής Εξέγερσης, την εναρκτήρια φάση έναρξης της μέλλουσας να γίνει γνωστή ως Σερβική Επανάσταση.[28]

Κατά την αρχή της εξέγερσης εναντίον των Νταχίγε το Πασαλίκι του Βελιγραδίου είχε πληθυσμό περίπου 400.000, εκ των οποίων το 10 τοις εκατό ήταν Μουσουλμάνοι.[32] Ο Σερβικός πληθυσμός του ήταν περίπου 250.000.[33] Στην αρχή οι αντάρτες αριθμούσαν περίπου 30.000 άνδρες.[34] Σε αυτό το αρχικό στάδιο, ενώθηκαν με ένα σημαντικό μέρος του μουσουλμανικού πληθυσμού του Πασαλικίου, που οι επαναστάτες το ονόμαζαν τους «Καλούς Τούρκους».[35][35]}} Ο Καραγιώργης και οι οπαδοί του έκαναν έκκληση στο Σουλτάνο Σελίμ για βοήθεια εναντίον των Νταχίγε, εφ΄όσον είχαν απορρίψει την εξουσία της Πύλης. Η Αυστρία έστειλε όπλα και εφόδια στους αντάρτες, ενώ η Ρωσία άσκησε πιέσεις εξ ονόματός τους, ενθαρρύνοντας την Πύλη να χορηγήσει στους Σέρβους μεγαλύτερη αυτονομία μετά την απομάκρυνση των Νταχίγε. Το Μάιο ο Σελίμ διέταξε ένα στρατό 7.000 ανδρών υπό τη διοίκηση του κυβερνήτη της Βοσνίας Μπεκίρ Πασά να προελάσει στο Πασαλίκι. Οι Σέρβοι υποδέχτηκαν το Μπεκίρ Πασά και τους άνδρες του ως απελευθερωτές και οι Νταχίγε ηττήθηκαν σύντομα με τις κοινές προσπάθειες του στρατού του Μπεκίρ Πασά και των ανταρτών. Μέχρι τα τέλη Αυγούστου οι πιο σημαντικοί ηγέτες των Νταχίγε είχαν συλληφθεί από τους άνδρες του Καραγιώργη, αποκεφαλίστηκαν και τα κομμένα κεφάλια τους στάλθηκαν στον σουλτάνο ως τρόπαια.[23] Οι Νταχίγε αντιστάθηκαν για ένα ακόμη έτος πριν ηττηθούν εντελώς.[36] Μετά την ολοκληρωτική ήττα τους ο Καραγιώργης και οι οπαδοί του ζήτησαν να δοθεί στη Σερβία αυτόνομο καθεστώς, παρόμοιο με εκείνο που απολάμβανε η γειτονική Βλαχία. Ο Σελίμ υποψιάστηκε ότι τα αιτήματα του Καραγιώργη για αυτονομία ήταν απλά το πρώτο βήμα προς την πλήρη ανεξαρτησία.[37] Απάντησε κηρύσσοντας ένα τζιχάντ ενάντια στους αντάρτες.[38] Ο Χαφίζ Πασάς, Οθωμανός κυβερνήτης της Νις, διατάχθηκε στη συνέχεια να προελάσει στη Σουμάντια και να καταστρέψει το στρατό του Καραγιώργη.[37]

Εξέγερση κατά της Πύλης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχικές επιτυχίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι επαναστάτες συγκρούστηκαν για πρώτη φορά με Οθωμανούς τακτικούς στη Μάχη του Ιβάνκοβατς τον Αύγουστο του 1805, σημειώνοντας μια αποφασιστική νίκη.[39][40] Το Βελιγράδι πολιορκήθηκε από νωρίς από περίπου 16.000 αντάρτες μαχητές.[41] Οι ηγέτες των επαναστατών χρησιμοποίησαν αντιμουσουλμανική ρητορική για να κινητοποιήσουν τους χωρικούς, καλώντας τους να ξεσηκωθούν και να πετάξουν τους Οθωμανούς "στη γαλάζια θάλασσα". Για να παροτρύνει περαιτέρω τον πληθυσμό, ο Καραγιώργης έκανε έκκληση στην ανάμνηση της Μάχης του Κοσσυφοπεδίου του Ιούνιου του 1389, που άνοιξε το δρόμο για την Οθωμανική κατάκτηση της Σερβίας και των υπόλοιπων Δυτικών Βαλκανίων, διακηρύσσοντας ότι έπρεπε να εκδικηθούν για εκείνη την ήττα της Σερβίας σε εκείνη τη μάχη.[42] Επιδίωξε να εδραιώσει περαιτέρω την εξουσία του επιστρέφοντας στα σύμβολα της Μεσαιωνικής Σερβίας, όπως τα λείψανα του Στέφανου του Πρωτόστεπτου, και τοποθετώντας παλιά εραλδικά σύμβολα σε σημαίες και σφραγίδες για να καθιερώσει τη συνέχεια μεταξύ της Σερβικής Αυτοκρατορίας και του ίδιου.[43].[44] Λέγεται ότι από τα τείχη της έδρας των ανταρτών κρέμονταν πορτρέτα του Δουσάν του Ισχυρού, ιδρυτή της Σερβικής Αυτοκρατορίας.[45] Μουσουλμάνοι, το ίδιο πολεμιστές και άμαχοι, σκοτώνονταν ανηλεώς, όπως απεικονίζεται σε αυτή την περιγραφή της εποχής για την κατάληψη του χωριού Τσούτσουγκε, κοντά στην πόλη Ουμπ, τον Απρίλιο του 1806:

Στη φυγή τους οι Τούρκοι πετούσαν τα όπλα και τα ρούχα τους για να τρέχουν ευκολότερα, αλλά άσκοπα. Οι Σέρβοι τους προλάβαιναν και τους σκότωναν, άλλους με σπαθιά, άλλους με μαχαίρια και άλλους με στιλέτα, ενώ άλλων έσπαγαν τα κρανία με ρόπαλα και λοστούς. Λέγεται ότι πάνω από 2.800 Τούρκοι έχασαν τη ζωή τους και διέφυγαν μόνο εκείνοι που είχαν καλά άλογα. Όταν ο στρατός μας συγκεντρώθηκε πάλι στο στρατόπεδο στο Ουμπ, είδα ότι πολλοί από τους στρατιώτες μας είχαν αιματοβαμμένα σπαθιά ... και τα όπλα τους ήταν επίσης σπασμένα, ήταν φορτωμένοι με κάθε είδους λάφυρα[46]

.

Οι Σέρβοι που αρνούντο να συμμετέχουν υφίσταντο παρόμοια βιαιοπραγία. Οι άνδρες, που δεν μπορούσαν να δώσουν επαρκή δικαιολογία για το ότι δεν πολεμούσαν, σκοτώνονταν και τα σπίτια τους πυρπολούνταν.[8][47] Ενώ οι περισσότεροι από τους αντάρτες ήταν Σέρβοι, οι Ρομά (Τσιγγάνοι) κάτοικοι του Πασαλικίου, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Μουσουλμάνοι, συμμετείχαν επίσης ενεργά στην εξέγερση[48], όπως έκαναν και μερικοί Αλβανοί.[49] Το 1806 οι επαναστάτες απέστειλαν δύο φορές το διπλωμάτη Πέτρο Ίτσκο στην Κωνσταντινούπολη για να διαπραγματευτεί με την Πύλη. Οι δύο πλευρές τελικά κατέληξαν σε μια συνεννόηση, που έγινε γνωστή ως Ειρήνη του Ίτσκου, με την οποία οι Οθωμανοί συμφώνησαν να παραχωρήσουν στους επαναστάτες εκτεταμένη αυτονομία. Λόγω των κακών υποδομών επικοινωνιών και μεταφορών στα Βαλάνια, χρειάστηκαν αρκετοί μήνες για να φτάσουν στους αντάρτες τα νέα σχετικά με την προσφορά της Πύλης.[50] Τον Αύγουστο του 1806 οι αντάρτες νίκησαν τους Οθωμανούς στη μάχη του Μισάρ.[51] Αργότερα τον ίδιο μήνα σημείωσαν άλλη μία νίκη στη Μάχη του Ντέλιγκραντ.[52] Το Νοέμβριο κατελήφθη το Σμεντέρεβο και έγινε η πρωτεύουσα του επαναστατικού κράτους του Καραγιώργη.[53] Το Βελιγράδι, με εξαίρεση το επιβλητικό φρούριο του, έπεσε στις αρχές Δεκεμβρίου. Το ξέσπασμα του Ρωσοοθωμανικού Πολέμου εκείνο του μήνα, σε συνδυασμό με τη δήλωση της Ρωσίας για παροχή εκτεταμένης υλικής και οικονομικής στήριξης στους αντάρτες, αν συνέχιζαν να αγωνίζονται, έπεισε τον Καραγιώργη να μην δεχθεί τίποτα λιγότερο ​​από την πλήρη ανεξαρτησία. Αμέσως λοιπόν αρνήθηκε να αποδεχθεί τους όρους της συμφωνίας που είχε διαπραγματευτεί ο Ίτσκος.[50] Το Μάρτιο του 1807 ο Καραγιώργης υποσχέθηκε στον Κυβερνήτη του Βελιγραδίου Σουλεϊμάν Πασά ότι θα παρείχε σε αυτόν και τη φρουρά του ασφαλή αποχώρηση, αν εκκένωναν το πολιορκημένο φρούριο της πόλης. Όταν ο Σουλεϊμάν και η φρουρά του έβγαιναν από το φρούριο έπεσαν σε ενέδρα.[54] Οι ενήλικοι άνδρες σκοτώθηκαν επί τόπου. Οι γυναίκες και τα κορίτσια έγιναν Χριστιανές και αναγκάστηκαν να παντρευτούν τους κατακτητές τους, ενώ τα παιδιά τέθηκαν υπό τη φροντίδα Χριστιανικών οικογενειών.[55][56] Ένας απολογισμός της εποχής αναφέρει ότι περίπου 3.000 μη-Χριστιανοί - κυρίως Μουσουλμάνοι, αλλά και Εβραίοι - έγιναν Χριστιανοί.[55] Οι Εβραίοι που αντιστάθηκαν στον προσηλυτισμό είτε σκοτώθηκαν είτε εκδιώχθηκαν.[57] Τα τζαμιά της πόλης καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε εκκλησίες.[58]

Ο Καραγιώργης προξενούσε φόβο τόσο στους εχθρούς όσο και στους συμμάχους του λόγω της απρόβλεπτης ιδιοσυγκρασίας του.[59] Θεωρούσε ότι οι εκτελέσεις ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν τα στρατιωτικά παραπτώματα και, σύμφωνα με το στρατιωτικό ιστορικό Μπρέντον Α. Ρεμ, σκότωσε προσωπικά 125 ανθρώπους.[25] Το 1806 διέταξε να απαγχονιστεί ο αδερφός του Mάρινκο. Σύμφωνα με μια περιγραφή ο Μάρινκο κατηγορήθηκε ότι βίασε το κορίτσι ενός χωρικού.[14] Σύμφωνα με άλλη ότι προσπάθησε να αποπλανήσει νέες γυναίκες των οποίων οι σύζυγοι ήταν μακριά στο μέτωπο.[60] Ότι και να συνέβη, ο Καραγιώργης φιλοξενούσε ανώτερους ηγέτες των ανταρτών στο σπίτι του, ενώ το άψυχο σώμα του αδελφού του κρεμόταν στην μπροστινή πόρτα - μια προειδοποίηση στους άλλους να απέχουν από τη συμπεριφορά που είχε δείξει ο Mάρινκο.[14]

Αρχίζουν οι απώλειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λεπτομέρεια του Πύργου των Κρανίων

Καθώς η επανάσταση προχωρούσε η δύναμη των ανταρτών κορυφώθηκε σε περίπου 50.000 μαχητές.[41] Παρά τις αρχικές τους επιτυχίες οι ηγέτες των ανταρτών σπάνια ομοννοούσαν και οι συνεχείς διενέξεις μάστιζαν το στρατόπεδό τους. Στο δυτικό τμήμα της χώρας κυρίαρχη μορφή ήταν ο Γιάκοβ Νενάντοβιτς. Στα ανατολικά κυριαρχούσαν ο Μιλένκο Στοΐκοβιτς και ο Πέταρ Ντόμπρνιακ. Οι δύο τελευταίοι ήταν αντίθετοι στις προσπάθειες του Καραγιώργη να δημιουργήσει ένα συγκεντρωτικό κράτος, φοβούμενοι ότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της δικής του εξουσίας.[29] Άλλοι, όπως ο Νενάντοβιτς, παραπονούνταν ότι ο Καραγιώργης γινόταν υπερβολικά αυταρχικός. Ο Νενάντοβιτς πρότεινε οι αντάρτες να δημιουργήσουν ένα κεντρικό συμβούλιο για να χαλιναγωγεί την εξουσία του Καραγιώργη και να συντάξει ένα σύνταγμα βασισμένο στο κράτος δικαίου.[61] Ο Καραγιώργης διαφώνησε με αυτό το ενδεχόμενο. "Είναι εύκολο για αυτό τον κυρίαρχο νόμο σας να κυβερνά σε ένα ζεστό δωμάτιο, πίσω από αυτό το τραπέζι", απάντησε, "αλλά ας δούμε αύριο, όταν χτυπήσουν οι Τούρκοι, ποιος θα τους αντιμετωπίσει και θα τους χτυπήσει".[62][63]

Το Μάιο του 1809 οι αντάρτες κατέλαβαν τη Σιένιτσα. Απέκρουσαν μια οθωμανική επίθεση στο χωριό Σούβο Ντο στις αρχές Ιουνίου και αργότερα τον ίδιο μήνα κατέλαβαν το Νόβι Παζάρ, αλλά απέτυχαν να καταλάβουν και το φρούριο του.[64] Μικρότερες συγκρούσεις έλαβαν επίσης χώρα στα βόρεια του Κοσσυφοπεδίου.[49] Υστερώντας τόσο αριθμητικά όσο και σε κατάλληλη στρατιωτική εκπαίδευση, δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν διάδρομο στο Μαυροβούνιο και ποτέ δεν πλησίασαν την Αδριατική Θάλασσα. Ο Καραγιώργης είχε χαρακτηρίσει την απόκτηση πρόσβασης στη θάλασσα ως έναν από τους βασικούς του στόχους.[64] Οι επαναστάτες αντιμετώπισαν περαιτέρω αποτυχίες στη Νις, όπου 3.000 περικυκλώθηκαν στο Λόφο Τσέγκαρ το Μάιο-Ιούνιο του 1809. Γνωρίζοντας ότι ο ίδιος και οι άντρες του θα ανασκολοπίζονταν αν συλλαμβάνονταν, ο διοικητής των ανταρτών Στέβαν Σίντελιτς πυροβόλησε την πυριτιδαποθήκη του, προκαλώντας μια τεράστια έκρηξη που σκότωσε τον ίδιο και όλους τους άλλους εκεί κοντά. Στον τόπο της μάχης, ο Οθωμανός διοικητής Χουρσίτ Πασάς ύψωσε έναν πέτρινο πύργο με τα κρανία του Σίντελιτς και των αγωνιστών του που ενσωματώθηκαν στους τοίχους του ως προειδοποίηση σε όποιους άλλους ήθελαν να εξεγερθούν.[64][65]

Η πτώση του Τσέγκαρ επέτρεψε στους Οθωμανούς να δημιουργήσουν ένα χερσαίο διάδρομο που εκτεινόταν κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Μοράβα από τη Νις μέχρι το Δούναβη. Η προέλαση ανακόπηκε όταν οι Ρώσοι διέσχισαν τον Δούναβη το Σεπτέμβριο του 1809 και επιτέθηκαν στους Οθωμανούς στη βόρεια Βουλγαρία, προσφέροντας στους αντάρτες προσωρινή ανακούφιση. Οι αντάρτες σύντομα ανακατέλαβαν όλα τα εδάφη που είχαν χάσει, αλλά είχαν εξαντληθεί από τις μάχες.[66] Από τότε και μετά βρίσκονταν συνεχώς σε άμυνα.[67] Οι ηγέτες των ανταρτών φιλονικούσαν μεταξύ τους, κατηγορώντας ο ένας τον άλλο για τις τελευταίες ήττες. Ο Καραγιώργης κατηγόρησε τους Ρώσους ότι δεν παρενέβησαν νωρίτερα υπέρ των ανταρτών.[64] Στη συνέχεια έγραψε στο Ναπολέοντα ζητώντας στρατιωτική βοήθεια και το 1810 έστειλε έναν απεσταλμένο στη Γαλλία.[68] Τίποτα δεν προέκυψε από αυτά τα αιτήματα, καθώς οι Γάλλοι δεν πίστευαν ότι είχαν τη στρατιωτική δυνατότητα να απομακρύνουν τους Οθωμανούς από τα Βαλκάνια.[69] Καθώς οι αποτυχίες του στο πεδίο μάχης αυξάνονταν, η συμπεριφορά του Καραγιώργη έγινε πιο ευερέθιστη. Στα τέλη του 1809 πυροβόλησε και τραυμάτισε έναν από τους διοικητές του, τον Πέταρ Γιόκιτς, για μια λανθασμένη στρατιωτική απόφαση κοντά στην Τσούπρια.[14][60]

Χάρτης της Επαναστατημένης Σερβίας το 1809 (αριστερά) και το 1813 (δεξιά) Χάρτης της Επαναστατημένης Σερβίας το 1809 (αριστερά) και το 1813 (δεξιά)
Χάρτης της Επαναστατημένης Σερβίας το 1809 (αριστερά) και το 1813 (δεξιά)

Το 1810 ο Ντόμπρνιακ συγκρούστηκε με τον Καραγιώργη και σχεδόν κατάφερε να τον απομακρύνει. Στην εξέγερσή του συμμετείχε και ο Μιλένκο Στοΐκοβιτς.[70] Τον Ιούνιο του 1810 ρωσικά στρατεύματα εισήλθαν στη Σερβία για δεύτερη φορά, διανέμοντας όπλα και εφόδια στον Καραγιώργη και τους οπαδούς του. Ο Στρατάρχης Μιχαήλ Κουτούζοφ συμμετείχε στο σχεδιασμό κοινών ενεργειών τόσο κατά των Οθωμανών όσο και κατά των στασιαστών.[67] Το επόμενο έτος ο Ντόμπρνιακ και ο Στοΐκοβιτς ηττήθηκαν.[70] Ο Καραγιώργης προσπάθησε να εξευμενίσει τους στασιαστές. Τον Ιανουάριο του 1811 καθιέρωσε το Κυβερνητικό Συμβούλιο του Λαού (Σερβοκροατικά: Πραβιτελστβούγιουσι Σόβιετ), ένα υπουργικό συμβούλιο αποτελούμενο από μέλη που υποστήριζαν τόσο τον Καραγιώργη όσο και εκείνους που τον αντιπολιτεύονταν.[71] Αποτελείτο από δώδεκα μέλη, ένα για καθένα από τους ναχιγέδες (επαρχίες) της εξεγερμένης Σερβίας.[61] Ο Καραγιώργης όρισε το Στοΐκοβιτς ως Υπουργό Εξωτερικών, το Νενάντοβιτς ως Υπουργό Εσωτερικών και το Ντόμπρνιακ ως Υπουργό Δικαιοσύνης. Επίσης στο υπουργικό συμβούλιο του Καραγιώργη εντάχθηκαν ο Μλάντεν Μιλοβάνοβιτς, ως Υπουργός Πολέμου, ο Ντοσιτέι Ομπράντοβιτς, ως Υπουργού Παιδείας και ο Σίμα Μάρκοβιτς, ως Υπουργός Οικονομικών. Ο Ντόμπρνιακ και ο Στοΐκοβιτς αρνήθηκαν να αποδεχθούν τις θέσεις που τους είχαν προσφερθεί, φοβούμενοι ότι η αποδοχή τους θα νομιμοποιούσε τον Καραγιώργη και θα υπονόμευε τη δική τους θέση. Ο Καραγιώργης τους κατηγόρησε για ανυπακοή και τους εξόρισε στη Βλαχία, αντικαθιστώντας τους με πιστούς του.[71] Το Κυβερνητικό Συμβούλιο σύντομα αναγνώρισε τον Καραγιώργη ως κληρονομικό ηγέτη της Σερβίας και εγγυήθηκε πίστη στους «νόμιμους κληρονόμους» του.[61]

Ηττα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα μέσα του 1812 η ​​Ρωσία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραψαν τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, τερματίζοντας το Ρωσοοθωμανικό Πόλεμο. Για την προσφορά του ο Καραγιώργης έλαβε από τους Ρώσους το παράσημο του Τάγματος της Αγίας Άννας. Το Κυβερνητικό Συμβούλιο έσπευσε να δώσει όρκο πίστης στη Ρωσία με την ελπίδα ότι αυτό θα τους εξασφάλιζε περαιτέρω προστασία, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.[72] Ο Ρώσος Αυτοκράτορας Αλέξανδρος γνώριζε τα σχέδια του Ναπολέοντα να εισβάλει στη Ρωσία και επιδίωκε απεγνωσμένα να επιστρέψουν όσο το δυνατόν περισσότεροι Ρώσοι στρατιώτες για να αποκρούσουν την επίθεση.[67][73] Στο πλαίσιο της Συνθήκης του Βουκουρεστίου οι Ρώσοι και οι Οθωμανοί συμφώνησαν να καταστραφούν οι μετά το 1804 οχυρώσεις της Σερβίας, ενώ οι πόλεις και τα οχυρά, από τα οποία είχαν εκδιωχθεί οι Οθωμανοί κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, να ανακαταληφθουν και να φρουρούνται από οθωμανικά στρατεύματα. Σε αντάλλαγμα οι Οθωμανοί συμφώνησαν να κηρύξουν γενική αμνηστία για τους πρώην αντάρτες, καθώς και να χορηγήσουν στους Σέρβους του Πασαλικίου του Βελιγραδίου κάποια αυτονομία. Στο πλαίσιο της συμφωνίας οι Ρώσοι συμφώνησαν να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από τη Σερβία, καθώς και από τη Βλαχία και τη Μολδαβία. Οι Ρώσοι ενθάρρυναν τον Καραγιώργη και τους οπαδούς του να διαπραγματευτούν άμεσα με την Πύλη σχετικά με τις λεπτομέρειες της παράδοσης των πόλεων και των οχυρώσεων στους Οθωμανούς. Τρόμος κατέλαβε το στρατόπεδο των ανταρτών μόλις κατέστη σαφές ότι δεν υπήρχε τίποτα που να εμποδίζει τους Οθωμανούς από την επιβολή αντιποίνων εναντίον του Σερβικού πληθυσμού του Πασαλικίου μετά την αποχώρηση των Ρώσων. Έτσι ο Καραγιώργης αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τους όρους της Συνθήκης του Βουκουρεστίου και ο πόλεμος συνεχίστηκε.[74]

Χωρίς εξωτερική βοήθεια, οι επαναστάτες κατατροπώθηκαν γρήγορα από τους Οθωμανούς, των οποίων οι μονάδες ήταν κυρίως επανδρωμένες από Αλβανούς και Βόσνιους Μουσουλμάνους.[69][75] Στις αρχές Οκτωβρίου ο Καραγιώργης κατέφυγε στην Αυστριακή Αυτοκρατορία.[76] Τον συνόδευσαν περίπου 100.000 ακόμη Σέρβοι κυνηγημένοι από την οθωμανική προέλαση, συμπεριλαμβανομένων 50.000 μόνο από το Βελιγράδι και τα περίχωρά του.[77] Το Βελιγράδι έπεσε αργότερα τον ίδιο μήνα.[69][78] Η πτώση της πόλης σήμανε το τέλος της Πρώτης Σερβικής Εξέγερσης. Οι Οθωμανοί ξεχώρισαν άντρες και αγόρια ηλικίας άνω των 15 ετών για εκτέλεση και πούλησαν γυναίκες και παιδιά ως σκλάβους. Έγινε εκτεταμένη χρήση βασανιστηρίων και οι εκτελέσεις ήταν ιδιαίτερα κτηνώδεις.[69] "Άνδρες ψήνονταν ζωντανοί, κρεμασμένοι από τα πόδια τους πάνω από αναμμένα άχυρα μέχρι που πέθαιναν από ασφυξία, ευνουχίζονταν, θρυμματίζονταν με πέτρες και υφίσταντο φάλαγγα", έγραψε ένας αυτόπτης μάρτυρας. "Οι γυναίκες και τα παιδιά τους βιάσθηκαν και μερικές φορές μεταφέρθηκαν βίαια σε χαρέμια. Έξω από την Πύλη της Σταμπούλ στο Βελιγράδι, υπήρχαν πάντα σε κοινή θέα τα πτώματα των ανασκολοπισμένων Σέρβων που τα έτρωγαν αγέλες σκύλων.[79][80] " Μια άλλη περιγραφή αναφέρει πώς βρέφη και νήπια βράστηκαν ζωντανά.[81] Σε μια μόνο ημέρα 1.800 Σέρβοι, γυναίκες και παιδιά, πωλήθηκαν σκλάβοι σε μια αγορά του Βελιγραδίου.[82] Οι εκκλησίες σε ολόκληρη την πόλη καταστράφηκαν και τα τζαμιά που είχαν μετατραπεί σε εκκλησίες μετά την κατάληψη της πόλης το 1806 επέστρεφαν στην αρχική τους χρήση.[58] Άλλες σκόπιμα πυρπολήθηκαν από τους Οθωμανοί με σκοπό να προκαλέσουν πόνο στους κατοίκους της πόλης. Σε μια περίπτωση πολλοί δεκάδες Σέρβοι πρόσφυγες, που αναζήτησαν καταφύγιο σε ένα τζαμί κάηκαν ζωντανό μέσα σε αυτό.[81]

Στα τέλη Οκτωβρίου του 1813 ο Χουρσίτ Πασάς κήρυξε γενική αμνηστία για τους αντάρτες που είχαν επιζήσει, αν και ο Καραγιώργης και ορισμένοι ανώτεροι Σέρβοι θρησκευτικοί ηγέτες εξαιρέθηκαν ειδικά.[69] Πολλοί επαναστατημένοι ηγέτες δέχτηκαν την προσφορά αμνηστίας του Χουρσίτ Πασά και συμφώνησαν να καταθέσουν τα όπλα τους, με σημαντικότερο το Μίλος Ομπρένοβιτς, το διοικητή των ανταρτών του Ούζιτσε.[83] Ένας μεγάλος αριθμός Σέρβων προσφύγων επέστρεψε στη συνέχεια στα σπίτια τους, όπως και πολλοί από τους μουσουλμάνους που είχαν εκτοπιστεί στις μάχες.[33]

Εξορία, επιστροφή στη Σερβία και θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο θάνατος του Καραγιώργη, όπως απεικονίζεται σε πίνακα τουK 1863

Μετά τη διέλευση του Δούναβη ο Καραγιώργης και οι οπαδοί του συνελήφθησαν από τις αυστριακές αρχές. Αρχικά κρατήθηκαν στο Φρούριο του Πετροβάραντιν στο Νόβι Σαντ και αργότερα μεταφέρθηκαν σε φυλακή στο Γκρατς. Οι Οθωμανοί ζήτησαν την έκδοση του Καραγιώργη και των άλλων ηγετών των ανταρτών για να τους τιμωρήσουν. Οι Αυστριακοί αρνήθηκαν να εκδώσουν τον Καραγιώργη και τους οπαδούς του, αλλά συμφώνησαν να τους παραδώσουν στους Ρώσους.[84] Ο Καραγιώργης πέρασε ένα χρόνο φρουρούμενος από τους Αυστριακούς, πριν του επιτραπεί να πάει στη Ρωσία.[25] Όπως και πολλοί από τους άλλους ηγέτες των ανταρτών, ο Καραγιώργης εγκαταστάθηκε στη Βεσσαραβία. Προσπάθησε να προσαρμοστεί στην πολιτική ζωή, αναθέτοντας ένα πορτρέτο του στο ζωγράφο Βλάντιμιρ Μποροβίκοφσκι.[85] Ενώ ο Καραγιώργης βρισκόταν στην εξορία ο Ομπρένοβιτς ξεκίνησε τη Δεύτερη Σερβική Εξέγερση, τον Απρίλιο του 1815. Σε αντίθεση με την εξέγερση του Καραγιώργη, η Δεύτερη Σερβική Εξέγερση έληξε σχετικά γρήγορα και οδήγησε σε νίκη των ανταρτών. Το Νοέμβριο του 1815 οι Οθωμανοί δέχτηκαν τα αιτήματα του Ομπρένοβιτς για ευρεία αυτονομία. Οι όροι που συμφώνησαν ήταν πανομοιότυποι με αυτούς που είχε απορρίψει ο Καραγιώργης το 1807.[83]

Οι Ρώσοι απαγόρευσαν στον Καραγιώργη να επιστρέψει στα Βαλκάνια για να συμμετάσχει στη Δεύτερη Σερβική Εξέγερση. Εκείνος διατύπωσε αντιρρήσεις και ταξίδεψε στην Αγία Πετρούπολη για να κάνει έκκληση για την υπόθεσή του, αλλά συνελήφθη και κρατήθηκε. Μετά την απελευθέρωσή του προσχώρησε στη Φιλική Εταιρεία, την ελληνική μυστική οργάνωση που είχε σκοπό να προκαλέσει μια παμβαλκανική εξέγερση εναντίον των Οθωμανών. Η Φιλική Εταιρεία του υποσχέθηκε μια θέση στρατιωτικής ηγεσίας στην προγραμματισμένη εξέγερση και προσφέρθηκε να τον περάσει στο Πασαλίκι του Βελιγραδίου. Ο Καραγιώργης εισήλθε μυστικά στο Πασαλίκι στις 24 Ιουλίου [Π.Η. 12 Ιουλίου] 1817, διασχίζοντας το Δούναβη μαζί με τον έμπιστό του Ναούμ Καρνάρας. Στη συνέχεια ήρθε σε επαφή με τον κουμπάρο του, Βούισα Βουλίτσεβιτς, που του πρόσφερε ένα καταφύγιο στο βελανιδόδασος Ραντοβάνσκι Λουγκ, κοντά στο Σμεντέρεβο. Χωρίς να το γνωρίζει ο Καραγιώργης, ο Βουλίτσεβιτς ενεργούσε για λογαριασμό του Ομπρένοβιτς. Αφού συνόδευσε τον Καραγιώργη και τον έμπιστό του σε μια σκηνή στο δάσος, ο Βουλίτσεβιτς πληροφόρησε τον Ομπρένοβιτς για τον που βρισκόταν ο Καραγιώργης μέσω ενός αγγελιαφόρου. Λίγο αργότερα έλαβε μια επιστολή από τον Ομπρένοβιτς που του έλεγε ότι ο Καραγιώργης έπρεπε να σκοτωθεί.[84] Ο Βουλίτσεβιτς ανέθεσε σε έναν από τους στενούς έμπιστούς του, τον Ντάνιλο Νοβάκοβιτς, να αφαιρέσει τη ζωή του Καραγιώργη. Το επόμενο πρωί, λίγο πριν την ανατολή του ηλίου, ο Νοβάκοβιτς όρμησε στη σκηνή του Καραγιώργη και τον χτύπησε μέχρι θανάτου ενώ κοιμόταν. Στη συνέχεια πήγε στην όχθη του ποταμού και πυροβόλησε τον Καρνάρας με ένα τουφέκι, ενώ μάζευε νερό. Το άψυχο σώμα του Καραγιώργη αποκεφαλίσθηκε.[86] Το κομμένο κεφάλι του μεταφέρθηκε στο Βελιγράδι και παρουσιάστηκε στο Μαρασλή Αλή Πασά,[86] που είχε διοριστεί δύο χρόνια πριν διοικητής του Πασαλικίου.[83] Ο Αλή Πασάς έγδαρε, παραγέμισε το κεφάλι και το έστειλε στον ίδιο το Σουλτάνο.[86]

Ο Ομπρένοβιτς φοβόταν ότι η επιστροφή του Καραγιώργη θα έκανε τους Οθωμανούς να παραβιάσουν τη συμφωνία στην είχαν καταλήξει η Πύλη και οι οπαδοί του Ομπρένοβιτς το Νοέμβριο του 1815.[87] Επί πλέον η δολοφονία του Καραγιώργη απέτρεπε τη συμμετοχή των Σέρβων του Πασαλικίου από την παμβαλκανική εξέγερση που σχεδίαζε η Φιλική Εταιρεία.[88] Στην Κωνσταντινούπολη το κεφάλι του Καραγιώργη καρφώθηκε σε ένα πάσσαλο και έμεινε σε δημόσια θέα για μια εβδομάδα. Το σώμα του ετάφη σε σερβικό έδαφος, αλλά το κρανίο του κατέληξε στα χέρια ενός μουσείου της Κωνσταντινούπολης. Εκλάπη μερικά χρόνια αργότερα και ετάφη στην Ελλάδα, όπου παρέμεινε μέχρι το 1923.[89]

Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σαρκοφάγος του Καραγιώργη στη Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στην Τόπολα

Οι απόγονοι του Καραγιώργη υιοθέτησαν το επώνυμο Καραγιώργεβιτς προς τιμήν του.[90] Η δολοφονία του είχε ως αποτέλεσμα μια βίαιη διένεξη επί δεκαετίες μεταξύ των απογόνων του και εκείνων του Ομπρένοβιτς, με το σερβικό θρόνο να αλλάζει χέρια αρκετές φορές.[88][91] Η διαμάχη τερματίστηκε οριστικά τον Ιούνιο του 1903, όταν οι στασιαστές αξιωματικοί του Βασιλικού Σερβικού Στρατού σκότωσαν τον βασιλιά των Ομπρένοβιτς, Αλέξανδρο και τη σύζυγό του, Βασίλισσα Ντράγκα, εξαλείφοντας έτσι τη δυναστεία τους. Στη συνέχεια στο θρόνο ανέβηκε ο εγγονός του Καραγιώργη, Πέτρος Καραγιώργεβιτς.[92][93] Προκειμένου να συνδεθεί με την κληρονομιά του παππού του, ο Πέτρος παρήγγειλε ένα ορειχάλκινο στέμμα από ένα κομμάτι του πρώτου πυροβόλου του Καραγιώργη.[94] Επιπλέον ο Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Καραγιώργη υιοθετήθηκε ως το ανώτερο κρατικό παράσημο της Σερβίας.[95][96] Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους στη Σερβία και τα Βαλκάνια, της οποίας η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τον Καραγιώργη και τη δράση του πριν, κατά και μετά την Πρώτη Σερβική Εξέγερση, γυρίστηκε το 1911. Σύντομα ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανέγερση της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, μαυσωλείου της δυναστείας Καραγιώργεβιτς στο Οπλενακ, κοντά στην Τόπολα.[89] To Νοέμβριο του 1918 ο Πέτρος ανέβηκε στο θρόνο του νεοϊδρυθέντος Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, που αργότερα μετονομάστηκε Γιουγκοσλαβία.[97] Το 1923 το κεφάλι του Καραγιώργη επαναπατρίστηκε από την Ελλάδα και επανενώθηκε με το υπόλοιπο σώμα του. Τα λείψανά του θάφτηκαν σε μια λευκή μαρμάρινη σαρκοφάγο μέσα στην εκκλησία το 1930.[89] Η δυναστεία των Καραγεώργεβιτς κυβέρνησε τη Γιουγκοσλαβία μέχρι το 1941, όταν τα μέλη της εξαναγκάστηκαν να εξορισθούν από τη Γερμανική εισβολή στη Γιουγκοσλαβία και την κατοχή της χώρας.[98] Η μοναρχία καταργήθηκε από την κομμουνιστική κυβέρνηση του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο το 1945.[99]

Ο Μίσα Γκλένι, δημοσιογράφος που ειδικεύεται στα Βαλκάνια, πιστεύει ότι η Πρώτη Σερβική Εξέγερση «σηματοδότησε την αρχή της σύγχρονης ιστορίας στη Βαλκανική χερσόνησο».[100] Η εξέγερση άναψε τη φλόγα του εθνοθρησκευτικού εθνικισμού στους Χριστιανούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ενέπνευσε την Ελληνική Επανάσταση του 1821, που ακολούθησε.[101] Ο αγώνας του Καραγιώργη ενάντια στους Οθωμανούς άσκησε επίσης σημαντική επιρροή στο Βόσνιο Μουσουλμάνο επαναστάτη Χουσείν Γκραντάσεβιτς, που ξεκίνησε τη Μεγάλη Βόσνιο Επανάσταση (1831–32).[102] Ο Καραγιώργης αντιμετωπίζεται αρνητικά από μερικούς σύγχρονους Βόσνιους. Το 2011 ο αρχιμουφτής της Ισλαμικής Κοινότητας της Σερβίας, Μουαμέρ Ζούκορλιτς, υπέβαλε αίτηση για μετονομασία ενός δρόμου στη Σιένιτσα, που έφερε το όνομα του Καραγιώργη. Ο Ζούκορλιτς υποστήριξε ότι ο Καραγιώργης και οι οπαδοί του είχαν στοχοποιήσει αδιακρίτως τους κατοίκους της πόλης το 1809. Ο ιστορικός Ίβο Μπάνατς ισχυρίζεται ότι «δεν θα υπήρχαν σήμερα Βόσνιοι Μουσουλμάνοι» αν ο Καραγιώργης είχε επεκτείνει την εξέγερσή του δυτικά του Δρίνου.[103]

Ανδριάντας του Καραγιώργη μπροστά από την Εκκλησία του Αγίου Σάββα

Τα ανδραγαθήματα του Καραγιώργη έγιναν δημοφιλή σε όλη την Ευρώπη από το γλωσσολόγο και λαογράφο Βουκ Κάρατζιτς, που κατέγραψε και δημοσίευσε τις μπαλάντες του τυφλού οργανοπαίκτη και επικού ποιητή Φίλιπ Βίσνιτς, πολλές από τις οποίες αναφέρονταν στην Πρώτη Σερβική Εξέγερση.[104] Ο Καραγιώργης αναφέρεται σε μια σειρά έργων μυθοπλασίας του 19ου αιώνα. Ενώ ήταν ακόμη εν ζωή, ο Ούγγρος δραματουργός Ιστβαν Μπάλογκ έγραψε ένα θεατρικό έργο γι' αυτόν, με τον τίτλο Μαύρος Γεώργιος, που έκανε πρεμιέρα τον Αύγουστο του 1812. Αρκετά χρόνια αργότερα ο Ρώσος ποιητής Αλέξανδρος Πούσκιν έγραψε μια μπαλάντα για τον Καραγιώργη με τίτλο Το Τραγούδι του Γεώργιου του Μαύρου.[105] Ο Ιρλανδός ποιητής Τζορτζ Κρόλι έγραψε επίσης μια μπαλάντα γι 'αυτόν. Ο Καραγιώργης αναφέρεται στο μυθιστόρημα του 1842 του Ονορέ ντε Μπαλζάκ Ξεκίνημα στη ζωή, ως ο παππούς ενός από τους κύριους χαρακτήρες του βιβλίου.[106] Ο πρίγκιπας-επίσκοπος του Μαυροβουνίου και ποιητής Πέτρος Β΄ Πέτροβιτς-Νιέγκος αφιέρωσε το 1847 το επικό ποίημά του Το Στεφάνι του Βουνού στις "στάχτες του Πατέρα της Σερβίας", αναφορά στον Καραγιώργη.[107][108] Το επώνυμο Καραμαζώφ, που χρησιμοποιήθηκε από το Ρώσο συγγραφέα Φιόντορ Ντοστογιέφσκι το 1880 στο μυθιστόρημα Αδελφοί Καραμάζοφ, πιστεύεται ότι εν μέρει έχει εμπνευστεί από τον Καραγιώργη, του οποίου τα ανδραγαθήματα έκαναν δημοφιλή τη χρήση του προθέματος «καρά», σημαίνει «μαύρο», στο εσωτερικό της Ρωσίας.[109]

Η μορφή του Καραγιώργη εμφανίζεται στα χαρτονομίσματα των πέντε εκατομμυρίων δηναρίων της Γιουγκοσλαβίας που εκδόθηκαν το 1993 και το 1994.[110]Η επέτειος της έναρξης της Πρώτης Σερβικής Εξέγερσης της 15 Φεβρουαρίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στη Σερβία μέσω αργία γνωστή ως Ημέρα Κρατικής Υπόστασης, από τον Ιούλιο του 2001.[111] Ένας ανδριάντας του Καραγιώργη βρίσκεται μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Σάββα του Βελιγραδίου, μέσα στο Πάρκο Καρατζόρτζεφ, που φέρει το όνομά του.[112]

Σημείωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. ↑ CONOR.SI. 89414499.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
  4. ↑ p11493.htm#i114926. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  5. ↑ 5,0 5,1 Stojančević.
  6. ↑ 6,0 6,1 Mackenzie 1996b, σελ. 137.
  7. ↑ 7,0 7,1 Petrovich 1976, σελ. 30.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Berend 2003, σελ. 123.
  9. ↑ Anscombe 2014, σελ. 163.
  10. ↑ Petrovich 1976, σελ. 63.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Stojančević 1982, σελ. 23.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 29.
  13. ↑ Johnson 2014, σελ. 158.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Petrovich 1976, σελ. 49.
  15. ↑ Broers 2010, σελίδες 177–178.
  16. ↑ Το Βήμα, Οι ιστορικές ρίζες της διαμάχης στο Κοσσυφοπέδιο
  17. ↑ Judah 2000, σελ. 50.
  18. ↑ Singleton 1985, σελ. 76.
  19. ↑ Palmer 1970, σελ. 32.
  20. ↑ Skrivanić 1982, σελ. 311.
  21. ↑ Skrivanić 1982, σελ. 310.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Singleton 1985, σελ. 77.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Singleton 1985, σελ. 78.
  24. ↑ Wilson 1970, σελ. 38.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Rehm 1992, σελ. 392.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Jelavich & Jelavich 2000, σελίδες 27–28.
  27. ↑ 27,0 27,1 Fotić 2009, σελ. 308.
  28. ↑ 28,0 28,1 Pavlowitch 2002, σελ. 29.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 30.
  30. ↑ Petrovich 1976, σελ. 26.
  31. ↑ Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 31.
  32. ↑ Pavlowitch 2002, σελ. 28.
  33. ↑ 33,0 33,1 Judah 2000, σελ. 87.
  34. ↑ Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 29· Berend 2003, σελ. 123.
  35. ↑ 35,0 35,1 Judah 2000, σελ. 51.
  36. ↑ Glenny 2012, σελ. 11.
  37. ↑ 37,0 37,1 Singleton 1985, σελ. 79.
  38. ↑ Judah 2000, σελ. 52· Pavlowitch 2002, σελ. 28· Sperber 2017, σελ. 168.
  39. ↑ Castellan 1992, σελ. 238.
  40. ↑ Judah 2000, σελίδες 51–52.
  41. ↑ 41,0 41,1 Broers 2010, σελ. 179.
  42. ↑ Lampe 2000, σελ. 49.
  43. ↑ Pavlowitch 2002, σελ. 31.
  44. ↑ Banac 1988, σελ. 142.
  45. ↑ Judah 2000, σελ. 61.
  46. ↑ Esdaile 2007, σελ. 251.
  47. ↑ Broers 2010, σελ. 178.
  48. ↑ Reinhartz 2006, σελ. 87.
  49. ↑ 49,0 49,1 Malcolm 1998, σελ. 179.
  50. ↑ 50,0 50,1 Castellan 1992, σελ. 239.
  51. ↑ Petrovich 1976, σελ. 40.
  52. ↑ Vucinich 1982, σελ. 97.
  53. ↑ Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 32.
  54. ↑ Vucinich 1982, σελ. 180.
  55. ↑ 55,0 55,1 Lebl 2007, σελ. 70.
  56. ↑ Vovchenko 2016, σελ. 299.
  57. ↑ Ristović 2016, σελ. 26.
  58. ↑ 58,0 58,1 Hall 1995, σελ. 67.
  59. ↑ Singleton 1985, σελ. 83.
  60. ↑ 60,0 60,1 Stojančević 1982, σελ. 39.
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 Singleton 1985, σελ. 80.
  62. ↑ Petrovich 1976, σελ. 51.
  63. ↑ Lampe 2000, σελ. 48.
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 64,3 Vucinich 1982, σελ. 141.
  65. ↑ Judah 2000, σελίδες 279–280.
  66. ↑ Petrovich 1976, σελ. 68.
  67. ↑ 67,0 67,1 67,2 Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 34.
  68. ↑ Singleton 1985, σελ. 81.
  69. ↑ 69,0 69,1 69,2 69,3 69,4 Singleton 1985, σελ. 82.
  70. ↑ 70,0 70,1 Petrovich 1976, σελ. 47.
  71. ↑ 71,0 71,1 Petrovich 1976, σελίδες 73–74.
  72. ↑ Petrovich 1976, σελ. 76.
  73. ↑ Judah 2000, σελ. 53.
  74. ↑ Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 35.
  75. ↑ Pavlowitch 2002, σελ. 30.
  76. ↑ Petrovich 1976, σελ. 80.
  77. ↑ Ninić 1989, σελ. 93.
  78. ↑ Castellan 1992, σελ. 242.
  79. ↑ Petrovich 1976, σελ. 84.
  80. ↑ Glenny 2012, σελ. 19.
  81. ↑ 81,0 81,1 Vovchenko 2016, σελίδες 301–302.
  82. ↑ Petrovich 1976, σελ. 81· Castellan 1992, σελ. 243· Judah 2000, σελ. 53.
  83. ↑ 83,0 83,1 83,2 Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 36.
  84. ↑ 84,0 84,1 Petrovich 1976, σελ. 110.
  85. ↑ Segesten 2011, p. 142; p. 158, note 5.
  86. ↑ 86,0 86,1 86,2 Petrovich 1976, σελ. 111.
  87. ↑ Singleton 1985, σελ. 86.
  88. ↑ 88,0 88,1 Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 37.
  89. ↑ 89,0 89,1 89,2 Jovanović 1989, σελίδες 70–72.
  90. ↑ Norris 2008, σελ. 30.
  91. ↑ Judah 2000, σελίδες 53, 56.
  92. ↑ Singleton 1985, σελ. 98.
  93. ↑ Pavlowitch 2002, σελ. 73.
  94. ↑ Banac 1984, σελ. 143.
  95. ↑ Banac 1984, σελ. 150.
  96. ↑ Todić 2014, σελ. 450.
  97. ↑ Pavlowitch 2002, σελ. 111.
  98. ↑ Pavlowitch 2002, σελίδες 137–139.
  99. ↑ Pavlowitch 2002, σελίδες 157–158.
  100. ↑ Glenny 2012, σελ. 2.
  101. ↑ Jelavich & Jelavich 2000, σελ. 68.
  102. ↑ Turhan 2014, σελ. 206.
  103. ↑ Banac 1996, σελ. 132.
  104. ↑ Wilson 1970, σελίδες 110–111.
  105. ↑ Shaw 1993, σελ. 163.
  106. ↑ Goldsworthy 1998, σελ. 24.
  107. ↑ Djilas 1966, σελ. 332.
  108. ↑ Wachtel 1998, σελ. 45.
  109. ↑ Martinsen 2003, σελ. 57.
  110. ↑ Živančević-Sekeruš 2014, σελ. 46.
  111. ↑ Šarić 2012, σελίδες 38–39.
  112. ↑ Norris 2008, σελ. 195.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καραγιώργης_Πέτροβιτς&oldid=10445527"