Τα ελληνικά τυπογραφικά συμπλέγματα, γνωστά και ως λιγατούρες, είναι συνδυασμοί γραμμάτων του ελληνικού αλφάβητου οι οποίοι χρησιμοποιούνταν κατά την μεσαιωνική περίοδο και μεταφέρθηκαν κατόπιν στην πρώιμη τυπογραφία. Τα συμπλέγματα χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στην ελληνική μικρογράμματη γραφή, και υπάρχουν δεκάδες[1][2] διαφορές αναπαραστάσεις των συνδυασμών γραμμάτων. Κάποια από τα σύμβολα χρησιμοποιούνταν στην θέση συχνών συνδυασμών γραμμάτων όπως για την κατάληξη σε οὖν, και κάποια για αντικατάσταση ολόκληρων λέξεων.
Κατά την πρώιμη τυπογραφία των έργων στην ελληνική γλώσσα περί το 1500, πολλά από τα συμπλέγματα αυτά υιοθετήθηκαν από παλαιότερα χειρόγραφα. Σημαντικά δείγματα από την περίοδο αυτή προήλθαν από τα σχέδια του Άλδου Μανούτιου στην Βενετία, και του Κλωντ Γκαραμόντ στο Παρίσι ο οποίος δημιούργησε την ιδιαίτερα επιτυχημένη γραμματοσειρά Grecs du roi το 1541.
Ωστόσο η χρήση των συμπλεγμάτων άρχισε να μειώνεται κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, και μετέπειτα εξαφανίστηκε σχεδόν τελείως. Ανάμεσα στα συμπλέγματα που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται είναι το Ȣ ως ου, το οποίο μοιάζει με λειψό 8 ή με ο που έχει υ στην κορυφή του, καθώς και το ϗ ως και. Το σύμπλεγμα του ου χρησιμοποιείται για καλλιγραφικούς σκοπούς, ενώ το σύμπλεγμα του και ως αντικατάσταση του λατινικού &. Ένα άλλο σύμπλεγμα το οποίο χρησιμοποιούνταν πολύ συχνά κατά το παρελθόν είναι το ως σύμπλεγμα του ο και ς για τον σχηματισμό του τελικού -ος.
Το σύμπλεγμα ϛ για το στ, είναι πλέον γνωστό ως στίγμα, και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως σύμβολο του αριθμού 6, καθώς οπτικά έχει συγχωνευτεί με το αρχαίο γράμμα του δίγαμμα (F) το οποίο αντιστοιχούσε σε αυτόν τον αριθμό.
Ελληνικό έντυπο κείμενο του 1566, με ευρεία χρήση συμπλεγμάτων
Γραμματοσειρά του 18ου αιώνα όπου η χρήση συμπλεγμάτων έχει πλέον ελαττωθεί πολύ σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες.
Carl Faulmann, Das Buch der Schrift Enthaltend die Schriftzeichen und Alphabete aller Zeiten und aller Völker des Erdkreises. Zweite vermehrte und verbesserte Auflage, Βιέννη 1880 (2η έκδοση)
A. Chassang, Nouveau Dictionnaire Grec-Francais (Introduction al’etude de la langue et de la literature Grecque – Παρίσι 1872 (2η έκδοση)
Στο πρότυπο ψηφιακής κωδικοποίησης χαρακτήρων Unicode, ο χαρακτήρας ϗ (και) έχει ενσωματωθεί από την έκδοση 3.0 (1999) του προτύπου στην ελληνική ομάδα χαρακτήρων. Η κεφαλαία μορφή του ως Ϗ προστέθηκε στην έκδοση 5.1 το 2008. Η πεζή και κεφαλαία μορφή του στίγμα (Ϛ ϛ), είναι προορισμένη για αριθμητική χρήση και υπάρχει επίσης στο πρότυπο. Υπάρχουν επίσης χαρακτήρες οι οποίοι προέρχονται από ελληνικά συμπλέγματα αλλά έχουν τοποθετηθεί στην ομάδα χαρακτήρων για τα λατινικά και τα κυριλλικά χωρίς να είναι στην ελληνική ομάδα.
Παρόλα αυτά είναι δυνατή η κωδικοποίηση οποιουδήποτε συμπλέγματος είτε μέσω δημιουργίας νέων γραμματοσειρών, είτε μέσω του συμβατού με το Unicode προτύπου OpenType,[3] είτε με απλούστερες αλλά μη τυποποιημένες μεθόδους όπως κωδικοποίηση του κάθε συμβόλου ξεχωριστά.[4]
για την κατάληξη σε οὖν, και κάποια για αντικατάσταση ολόκληρων λέξεων.
ως σύμπλεγμα του ο και ς για τον σχηματισμό του τελικού -ος.
Ελληνικό έντυπο κείμενο του 1566, με ευρεία χρήση συμπλεγμάτων
Γραμματοσειρά του 18ου αιώνα όπου η χρήση συμπλεγμάτων έχει πλέον ελαττωθεί πολύ σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες.
_187.jpg)
_188.jpg)
_189.jpg)
_190.jpg)
_191.jpg)
