Εκτέλεση στο Μονοδένδρι Λακωνίας

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Εκτέλεση στο Μονοδένδρι Λακωνίας [1]:169 αναφέρεται στην εκτέλεση 118 Ελλήνων στις 26 Νοέμβρη του 1943, από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.

Τα γεγονότα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 23 Νοεμβρίου 1943 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν σε αυτοκίνητο στον επαρχιακό δρόμο της Κορίνθου-Πατρών, με αποτέλεσμα 4 νεκρούς Γερμανούς και 22 τραυματίες. Μεταξύ τους ένας νεκρός κατώτερος αξιωματικός, και ένας τραυματίας ανθυπολοχαγός. Στις 25 Νοεμβρίου 1943 οι αντάρτες κτύπησαν φάλαγγα γερμανικών αυτοκινήτων στην τοποθεσία Μονοδένδρι στον δρόμο Τρίπολη-Σπάρτη και σκότωσαν 4 Γερμανούς με 9 να κηρυχτούν αγνοούμενοι.[2] Ως αντίποινα για τη δράση των ανταρτών, στις 26 Νοέμβρη οι Γερμανοί μετέφεραν στην τοποθεσία Χάνι Μονοδενδρίου[3] 100 κρατούμενους συνδεδεμένους άμεσα ή έμμεσα το ΕΑΜ, μεταξύ τους έμποροι, δικηγόροι, γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι, επιστήμονες, καθώς και 18 αγρότες που συνελήφθησαν στη περιοχής της επίθεσης των ανταρτών. Οι συλλήψεις είχαν γίνει στη Σπάρτη στις 22-23 Οκτώβρη με βάση πληροφορίες Ελλήνων ταγματασφαλιτών που έλεγχε ο Λεωνίδας Βρεττάκος[4], ενώ οι εντολές για αντίποινα δόθηκαν από τον διοικητή της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών Καρλ φον Λε Σουίρ.[5]

Στην εκτέλεση ο δικηγόρος και πολιτευτής του φιλελεύθερου χώρου και μέλος του ΕΑΜ Γιώργος Γιατράκος, απηύθυνε λόγο στους μελλοθάνατους και ο σπουδαγμένος στη Γερμανία γιατρός Χρίστος Καρβούνης (μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του Λακωνίας του ΕΑΜ, είχε ήδη φυλακιστεί για περίθαλψη Βρετανού),[6] ο οποίος αφού απαίτησε την απελευθέρωση των ανηλίκων, δεν αποδέχθηκε χάρη των Γερμανών, εφόσον εκείνη αφορούσε μόνο το πρόσωπό του.[2][7] Από την εκτέλεση επέζησε ένα άτομο, ο Μιχάλης Τζιγκάκος, ο μικρότερος σε ηλικία.[8]

Η μνήμη των εκτελεσθέντων τιμάται κάθε χρόνο με εκδηλώσεις. Στο σημείο της εκτέλεσης, επί της παλαιάς εθνικής οδού Τρίπολης-Σπάρτης, έχει ανεγερθεί μνημείο με τα ονόματα των πεσόντων[9] ενώ απέναντι από τον Ιερό Ναό του Οσίου Νίκωνος στο κέντρο της Σπάρτης έχει τοποθετηθεί μνημειακό γλυπτό. Η κατασκευή του μνημείου στο σημείο της εκτέλεσης αντιμετώπισε πολλά εμπόδια και μετά την κατασκευή του χρειάστηκε νυχτερινή φύλαξη για να αποφευχθούν οι δολιοφθορές.[10] Τέλος, ένας από τους κεντρικούς δρόμους της Σπάρτης, που συνδέει την κεντρική λεωφόρο Κωνσταντίνου Παλαιολόγου με την έξοδο προς Τρίπολη και προς Μονοδένδρι, μετονομάστηκε προς από οδός Τριπόλεως σε οδό "Των 118", όπως επικράτησε να λέγεται από τους κατοίκους αμέσως μετά την εκτέλεση.[11]

Δεύτερη εκτέλεση στο Μονοδένδρι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τέσσερις μήνες μετά την εκτέλεση στις 13 Μαρτίου 1944, στη θέση Κοκκινόλουτσα, μερικά χιλιόμετρα από το Μονοδένδρι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν γερμανική φάλαγγα γερμανικών αυτοκινήτων και σκότωσαν 17 Γερμανούς στρατιώτες.[12] Σε αντίποινα οι Γερμανοί φέρεται να εκτέλεσαν στο Μονοδένδρι άλλους 45 Έλληνες. Στην Κοκκινόλουτσα ανεγέρθη μνημείο για τους εκτελεσθέντες από τις Κροκεές[13], το οποίο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Αγρανιώτης[14].

Στην περιοχή σημειώθηκαν και άλλες εκτελέσεις την περίοδο της Κατοχής: 32 ατόμων στο Αλεποχώρι, 25 στην Ανάληψη Σπάρτης, 55 στην Τρύπη, 50 στον Πασαβά Γυθείου, 10 στη Μονεμβασιά. Επίσης υπήρξαν εκτελέσεις άλλων εκατοντάδων που εκτελέστηκαν μεμονωμένα στα διάφορα χωριά.[15]

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Έπεσαν για τη Ζωή, τόμος τρίτος, Α΄ Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, Αθηνά 1998
  2. ↑ 2,0 2,1 Μάγερ, Χέρμαν Φρανκ (2004). Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα. Τα αιματηρά ίχνη της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα. Μετάφραση από τα γερμανικά: Γιάνννης Μυλονόπουλος (3η έκδοση). Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. σελ. 315. ISBN 960-05-1112-8. 
  3. ↑ Leonidas, Petrakis (2009). «A child's remembrance of living through the Nazi atrocity against the '118 Spartans' in autumn 1943» (PDF). Στο: Helen Cavanagh· William Cavanagh· James Roy. Honouring the Dead in the Peloponnese Proceedings of the conference held at Sparta 23-25 April 2009. CSPS Online Publication 2 prepared by Sam Farnham. Νότιγχαμ: University of Nottingham - Centre for Spartan and Peloponnesian Studies (CSPS). σελίδες 577–582. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2018. 
  4. ↑ Ρουμελιώτης, Γιάννης (1961). Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία 1941-1945. Ελλάδα: Αδούλωτη Μάνη. σελ. 420. ISBN 978-960-870-3094. 
  5. ↑ Αναστασάκης, Τάσος (2012). Το αεροδρόμιο των Μολάων. Χρονικό της δράσης των Γερμανών στη νοτιοανατολική Λακωνία 1941-1944. Σπάρτη: Ιδιομορφή. σελ. 145-150. ISBN 978-960-97280-1-0. 
  6. ↑ Μουτούλας, Παντελής (2004). Πελοπόννησος 1940-45. Η περιπέτεια της επιβίωσης, του διχασμού και της απελευθέρωσης. Πρόλογος: Γιώργος Μαργαρίτης. Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 479. ISBN 960-8087-40-6. 
  7. ↑ Μουτούλας (2004), σελ 486.
  8. ↑ Σιδηρόπουλος, Ηλίας (2014-11-21). «26 Νοεμβρίου 1943 - Η εκτέλεση 118 Σπαρτιατών στο Μονοδένδρι». Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. 
  9. ↑ Spartorama Channel (2016-11-26), Το μνημείο των 118 στο Μονοδέντρι Λακωνίας, https://www.youtube.com/watch?v=YoXP8m9Qe3w, ανακτήθηκε στις 2018-11-27 
  10. ↑ Μητράκος, Γιάννης (2016-11-28). «Προσεγγίσεις στη θυσία των 118». http://www.lakonikostypos.gr/arthra/item/125212-proseggiseis-sti-thysia-ton-118. Ανακτήθηκε στις 2018-11-27. [νεκρός σύνδεσμος]
  11. ↑ Τζανετάκος, Κωνσταντίνος. «Μονοδένδρι 26 Νοεμβρίου 1943». notospress.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2018. [νεκρός σύνδεσμος]
  12. ↑ Μάγερ (2004), σελ. 541.
  13. ↑ Οικονομάκος, Παναγιώτης (2015-12-05). «Μνημείο πεσόντων Κροκεατών από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής στο Μονοδένδρι». Αρχαιολογία Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-31. https://web.archive.org/web/20190831144329/https://www.archaiologia.gr/blog/photo/%ce%bc%ce%bd%ce%b7%ce%bc%ce%b5%ce%af%ce%bf-%cf%80%ce%b5%cf%83%cf%8c%ce%bd%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%ba%cf%81%ce%bf%ce%ba%ce%b5%ce%b1%cf%84%cf%8e%ce%bd-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b1-%ce%bd%ce%b1%ce%b6/. Ανακτήθηκε στις 2018-11-29. 
  14. ↑ ΔΣ Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (2018-09-03). «Πέθανε ο ζωγράφος Μιχάλης Αγρανιώτης». Ατέχνως. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-09-19. https://web.archive.org/web/20200919001858/https://atexnos.gr/%CF%80%CE%AD%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%B5-%CE%BF-%CE%B6%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82/. Ανακτήθηκε στις 2018-11-26. 
  15. ↑ Μανίκης, Χρήστος (2015-12-05). «Η θυσία των 118 στο Μονοδένδρι». Ελληνοκαναδικό Βήμα: 82,83. https://s3.amazonaws.com/s3.flipdocs.com/books/10006125/201325/201325.pdf. Ανακτήθηκε στις 2018-11-27. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εκτέλεση_στο_Μονοδένδρι_Λακωνίας&oldid=10150393"