Γραμμική Α

Γραμμική Α ;
Είδος	Μη αποκρυπτογραφημένη; (πιθανόν συλλαβική και ιδεογραφική)
Γλώσσες	Μινωική γλώσσα
Χρονική περίοδος	MM IB προς ΥΜ ΙΙΙΑ
Κατάσταση	Εγκαταλελειμμένη
Παράγωγα συστήματα γραφής	Γραμμική Β, Κυπρομινωικό συλλαβάριο
Παρεμφερή συστήματα	Κρητικά Ιερογλυφικά
ISO 15924	Lina, 400
Κατεύθυνση	Αριστερά προς δεξιά
Ψευδώνυμο Unicode	Linear A
Εύρος τιμών Unicode	U+10600–U+1077F

Η Γραμμική Α είναι η γραφή που χρησιμοποιούσαν οι μινωίτες την εποχή του χαλκού. Η γραφή αυτή θεωρείται από πολλούς πρόγονος της Γραμμικής Β, η οποία είναι μυκηναϊκή, και του κυπρομινωικού συλλαβαρίου το οποίο είναι μη αποκρυπτογραφημένο.

Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όπως και η Γραμμική Β, έτσι και η Γραμμική Α είναι αποτυπωμένη κυρίως σε πήλινες πινακίδες. Τέτοιες πινακίδες έχουν βρεθεί στην Κνωσό, στη Φαιστό, στην Αγία Τριάδα, στα Μάλια, στα Χανιά, στις Αρχάνες κ.α. αλλά και εκτός Κρήτης στη Μήλο, στην Κέα, στα Κύθηρα, στη Θήρα, στη Μίλητο και στην Τροία.

Χρονολογείται πριν την έλευση των Μυκηναίων στην Κρήτη, από το 1800 ως το 1450 π.Χ. περίπου.

Μορφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γραμμική Α αποτελείται όπως και η Γραμμική Β από συλλαβογράμματα (χαρακτήρες με συγκεκριμένη συλλαβική φωνητική αξία) και ιδεογράμματα (ή λογογράμματα, χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν αντικείμενα). Έχουν βρεθεί περί τα 60-70 συλλαβογράμματα και 60 ιδεογράμματα. Περίπου τα μισά από αυτά είναι κοινά με τους χαρακτήρες της Γραμμικής Β, κάτι που οδήγησε στην εικασία ότι η Α είναι πρόγονός της.

Υλικά γραφής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα σώζονται μόνο λίγα κείμενα σε Γραμμική Α, κυρίως σε πήλινες πινακίδες, σε λίθινα αντικείμενα ή μέταλλα. Οι πήλινες πινακίδες δεν είχαν ψηθεί σκόπιμα με σκοπό να διατηρηθούν, αλλά ψήθηκαν και σκληρύνθηκαν από τυχαίες πυρκαγιές. Οι πινακίδες από πηλό που δεν είχαν ψηθεί ήταν εύθρυπτες και γενικά δεν διατηρούνταν επί πολύ χρόνο. Αυτό οδηγεί στην υπόθεση ότι γράφονταν για προσωρινή χρήση. Όμως η εύρεση μεγάλου αριθμού σφραγισμάτων, πολλά των οποίων φέρουν το αποτύπωμα από νήματα (σπάγγο), καθώς και κρεμαστών σφραγισμάτων με τρύπες, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κατά τη μινωική περίοδο παραγόταν ένας μεγάλος όγκος αρχείων σε φθαρτά υλικά (συνήθως λεπτό δέρμα ή περγαμηνή ή πάπυρο). Τα υλικά αυτά διπλώνονταν και δένονταν με νήμα σαν μικρό πακέτο, και σφραγίζονταν με σβώλο υγρού πηλού, ο οποίος στη συνέχεια σφραγιζόταν με σφραγίδες ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα παραβιαστεί. Έτσι έχει βρεθεί μεγάλος αριθμός σβόλων πηλού (noduli, Flat-based nodules ή Σφραγίσματα με επίπεδη βάση, κατά τη βιβλιογραφία) στα οποία διακρίνεται το αρνητικό αποτύπωμα του νήματος και του υλικού πάνω στα οποία είχαν πιεσθεί. Εικάζεται ότι το σφραγισμένο "πακέτο" με το γραπτό κείμενο αποτελείτο είτε από φύλλα περγαμηνής, σε μέγεθος περίπου το μισό ενός φύλλου χαρτιού Α4, είτε ήταν τυλιγμένο σε ρολό και διπλωμένο, στο οποίο τοποθετείτο κρεμαστή σφραγίδα από πηλό, με δύο τρύπες. Πιστεύεται ότι το περιεχόμενο αυτών των εγγράφων ήταν παρόμοιο με αυτών που ευρίσκονται στη Μέση Ανατολή, δηλαδή καταγραφές αποθηκών, δικαιώματα επί γαιών, νόμοι, επίσημη αλληλογραφία κλπ.^[1]^[2]

Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γραμμική Α δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της σύγχρονης αρχαιολογίας. Η αποκρυπτογράφησή της θα αποκαλύψει τη γλώσσα και ενδεχομένως και την καταγωγή των Μινωιτών.

Τα ιδεογράμματα μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε με αρκετή ασφάλεια το περιεχόμενο των πινακίδων. Πρόκειται για καταλόγους ανθρώπων και αγαθών.

Η ύπαρξη κοινών χαρακτήρων και κοινών συνδυασμών χαρακτήρων στις δύο Γραμμικές γραφές επιτρέπει την ευρέως αποδεκτή εικασία ότι οι κοινοί χαρακτήρες έχουν την ίδια φωνητική αξία και στις δύο γραφές. Με βάση την αποκρυπτογραφημένη Γραμμική Β έχουν μεταγραφεί τα κείμενα της Γραμμικής Α, αλλά η φωνητική τους απόδοση δεν ανήκει σε καμιά ως τώρα γνωστή γλώσσα. Από την άλλη λείπουν από τη Γραμμική Β χαρακτήρες, οι οποίοι στη Γραμμική Α φαίνεται να είναι σημαντικοί, ενώ η Γραμμική Β χρησιμοποιεί χαρακτήρες από τη μινωική ιερογλυφική γραφή, οι οποίοι δεν υπάρχουν στη Γραμμική Α.

Στο τέλος των απαριθμήσεων εμφανίζεται πάντα η ίδια λέξη, η οποία με βάση τη Γραμμική Β αποδίδεται ως ku-ro ή ku-lo. Εικάζεται ότι σημαίνει "σύνολο", "άθροισμα". Ως λέξη όμως δεν μπορεί να ενταχθεί με ασφάλεια σε καμία από τις γνωστές γλώσσες. Έχουν προβληθεί οι διαφορετικές μεταξύ τους εικασίες ότι συγγενεύει με τη σημιτική ρίζα *kul, με την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *kwol ή με την ετρουσκική λέξη churu, οι οποίες έχουν συγγενή σημασία.

Εικάζεται ότι η γλώσσα των κειμένων της Γραμμικής Α μπορεί να είναι η ετεοκρητική, η οποία επιβίωσε και μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Μυκηναίους και δείγματα της οποίας σώζονται σε μεταγενέστερες επιγραφές γραμμένες με το ελληνικό αλφάβητο. Το συμπέρασμα αυτό δεν γίνεται αποδεκτό από όλους, επειδή υποστηρίζεται ότι στην Κρήτη την εποχή εκείνη μπορεί να υπήρχαν πάνω από μία μη ελληνικές γλώσσες. Η μη ελληνικότητα της γλώσσας της Γραμμικής Α ενισχύεται πάντως από το γεγονός ότι η εξέλιξή της, η Γραμμική Β, δεν αποδίδει την ελληνική γλώσσα με ακρίβεια. Με βάση αυτό το γεγονός θεωρούν αρκετοί ότι η Γραμμική Α ταίριαζε καλύτερα στη γλώσσα, για την οποία ήταν προορισμένη, ενώ η Γραμμική Β, παίρνοντας τις φωνητικές αξίες της, μόνο μερικώς μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ελληνική γραφή, γι' αυτό και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε.

Πίνακας αντιστοιχιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γραμμική Α: Ο κατάλογος και η ταξινόμηση του E. Bennett. Η Ταξινόμηση των συμβόλων βασίζεται στη Γραμμική Β.
01-20		21-30		31-53		54-74		76-122		123-306
	DA *01		QI *21		SA *31		WA *54		*76		*123
	RO *02		*21^f		*34		*55		KA *77		*131a
	PA *03		*21^m		TI *37		PA₃ *56		QE *78		*131b
	TE *04		MI? *22		E *38		JA *57		WO₂? *79		*131c
	*05		*22^f		PI *39		SU *58		MA *80		*164
	NA *06		*22^m		WI *40		TA *59		KU *81		*171
	DI *07		MU *23		SI *41		RA *60		*82		*180
	A *08		*23^m		KE *44		O *61		*85		*188
	S *09		NE *24		*45		JU *65		*86		*191
	*10		RU *26		*46		TA₂ *66		TWE *87		*301
	*11		RE *27		*47		KI *67		100/ 102		*302
	ME *13		I *28		*49		TU *69		*118		*303
	QA₂ *16		*28b		PU *50		*70		*120		*304
	ZA *17		*29		DU *51		MI *73		*120b		*305
	ZO *20		NI *30		*53		ZE *74		*122		*306