Γλυπτά της Σπερλόνγκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το σπήλαιο όπου εκτίθονταν αρχικά τα γλυπτά

Τα γλυπτά της Σπερλόνγκα είναι σύνθεση μεγάλου αριθμού γλυπτών τα οποία ανακαλύφθηκαν το 1957 στην περιοχή όπου υπήρχε η βίλα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Τιβέριου στη Σπερλόνγκα, κωμόπολη μεταξύ της Ρώμης και της Νάπολης. Μετά την ανακάλυψη των τμημάτων τους τα γλυπτά ανακατασκευάστηκαν, και θεωρείται πως ήταν τοποθετημένα ανά ομάδες εντός του εσωτερικού ενός μεγάλου φυσικού σπηλαίου το οποίο βρίσκονταν απέναντι από το πέλαγος, με το σημείο αυτό να χρησιμοποιείται από τον Τιβέριο ως χώρος δείπνου.

Τα γλυπτά αποτελούν αναπαραστάσεις θεμάτων από την Οδύσσεια, και είναι κατασκευασμένα με ελληνιστική τεχνοτροπία,[1] με την κατασκευή τους να εκτιμάται κατά την πρώιμη περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (1ος αιώνας π.Χ./μ.Χ.) από τους Ρόδιους γλύπτες Αγήσανδρο, Αθηνόδωρο και Πολύδωρο. Το 1963 ιδρύθηκε μουσείο στη Σπερλόνγκα για τη στέγαση των γλυπτών και άλλων ευρημάτων από τη βίλα, με γύψινες ανακατασκευές των μεγάλων αντικειμένων.[2][3]

Το σπήλαιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τοπογραφικό σχέδιο της περιοχής με το σπήλαιο

Κατά τα γραπτά των Ρωμαίων ιστορικών του 1ου αιώνα μ.Χ., Τάκιτου και Σουητώνιου,[4] το σπήλαιο κατέρρευσε το 26 μ.Χ. και παραλίγο να σκότωνε τον Τιβέριο. Κατά το γεγονός αυτό καταστράφηκαν τα περισσότερα γλυπτά –αν όχι, σε άλλη αργότερη κατάρρευση–, ενώ οι σύγχρονες ανακατασκευές έχουν αρκετά τμήματα που λείπουν.

Η θέα κοιτάζοντας προς την έξοδο του σπηλαίου

Τα γλυπτά διαχωρίζονται σε τέσσερις κύριες ομάδες γύρω από μια τεχνητή κυκλική λίμνη η οποία εκτείνεται στο σπήλαιο, και συνδέεται με ένα μεγαλύτερο σώμα νερού προς τα έξω. Στο πίσω μέρος του σπηλαίου και προς τα δεξιά, υπήρχε μια ομάδα γλυπτών που αναπαριστούσε την τύφλωση του κύκλωπα Πολύφημου από τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του, και η παράσταση κυριαρχείται από το μεγάλου μεγέθους άγαλμα του Πολύφημου ο οποίος είναι ξαπλωμένος. Μπροστά από αυτή την ομάδα, υπήρχε μια άλλη η οποία έδειχνε το πλοίο του Οδυσσέα να δέχεται επίθεση από τη Σκύλλα. Δύο μικρότερες ομάδες οι οποίες βρίσκονταν τοποθετημένες στις πλευρές του ανοίγματος της λίμνης συνήθως ερμηνεύονται ως η ομάδα Πασκουίνο στα αριστερά, όπου ο Οδυσσέας κουβαλά το σώμα του Αχιλλέα από το πεδίο της μάχης, ο Οδυσσέας ενώ προδίδει τον Διομήδη αφότου κλέβουν την ιερή εικόνα της Τροίας με το Παλλάδιο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης.[5]

Στην κόγχη του βράχου πάνω από την είσοδο στο σπήλαιο, υπήρχε ο Γανυμήδης τον οποίο μετέφερε ο Αετός, μια από τις μορφές του Δία. Κάποια άλλα αγάλματα γύρω από το σπήλαιο φαίνεται να ανήκουν σε ύστερες και πρωιμότερες περιόδους και δεν αποτελούν μέρος της κύριας ομάδας των γλυπτών.[6] Τα γλυπτά αυτά δημιουργήθηκαν ώστε η θέασή τους να γίνεται από το τρικλίνιο του δείπνου, το οποίο πιθανώς βρισκόταν εντός τέντας,[7] ενώ υπήρχε ειδικός φωτισμός κατά τη νύχτα ώστε να υπάρχει επαρκής ορατότητα εντός του σπηλαίου αλλά και αισθητική διακόσμηση.[8]

Τα γλυπτά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δημιουργία των γλυπτών ποικίλλει σημαντικά ως προς την ποιότητα, και θεωρείται πως υπήρξε μια μεγάλη ομάδα γλυπτών για τη δημιουργία του κοινού έργου.[9] Θεωρείται πιθανό πως δημιουργήθηκαν σε άλλη τοποθεσία και κατόπιν μεταφέρθηκαν εκεί, με μια από τις πιθανές τοποθεσίες κατασκευής τους να είναι η Ρόδος. Πολλά από τα χαρακτηριστικά των γλυπτών έχουν κατεργαστεί έτσι ώστε να είναι ολοκληρωμένα από την εμπρόσθια και πλάγια όψη, και με την πίσω πλευρά να είναι ημιτελής.[10]

Η αρχική ανακάλυψη των γλυπτών το 1957 έγινε από πολιτικούς μηχανικούς κατά τις εργασίες κατασκευής παραλιακού δρόμου στην περιοχή, και κατόπιν κλήθηκε η αρχαιολογική ομάδα για τη διαδικασία της ταυτοποίησης και συλλογής των τμημάτων των αγαλμάτων.[11]

Οι 4 ομάδες γλυπτών με θέμα τον Οδυσσέα δείχνουν διαφορετικές πλευρές του χαρακτήρα του, όπως το κουράγιο του κατά τη μακρόχρονη περιήγησή του αλλά και την πονηριά που τον χαρακτήριζε.[12]

Ομάδα Πολύφημου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η παράσταση αυτή προέρχεται από την Οδύσσεια, όπου ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του παγιδευμένοι στο σπήλαιο του Πολύφημου, καταστρώνουν σχέδιο ώστε να τον παραπλανήσουν και να τον μεθύσουν, και κατόπιν να τον τυφλώσουν, ώστε ο Πολύφημος μέσα στον πόνο και την οργή του κατόπιν να μετακινήσει την πέτρα που έφραζε την είσοδο του σπηλαίου στην καταδίωξη του Οδυσσέα και των συντρόφων του. Η στιγμή της τύφλωσης είναι που αναπαριστάται στη γλυπτική σύνθεση αυτή.[13]

Στην παράσταση υπάρχει και το άγαλμα ενός ατόμου με ασκό οίνου, το οποίο είναι αβέβαιο το αν αποτελεί μέρος της αρχικής παράστασης ή όχι.[14] Η τοποθέτησή του κατά τη διάρκεια της ανακατασκευής των γλυπτών έγινε βάσει παρόμοιας παράστασης του 3ου αιώνα μ.Χ. από το ανάγλυφο σαρκοφάγου που βρέθηκε στην Κατάνη και αποτέλεσε σημαντικό οδηγό για τη διευθέτηση της ανακατασκευής στη Σπερλόνγκα.[15]

Από το άγαλμα του Πολύφημου, διασώζονται μόνο το κεφάλι, ένα πόδι και ένα πέλμα, ενώ ο κορμός του σώματός του προέρχεται από τις εκτιμήσεις των συντηρητών.[16] Η ομάδα αυτή βρισκόταν στο βάθος του σπηλαίου, ωστόσο μπορούσε να γίνει θεατή και από κοντά καθώς υπήρχαν σκαλιά που οδηγούσαν κοντά σε αυτή.[14]

  • Ανακατασκευή της παράστασης σχετικά με την τύφλωση του Πολύφημου, βάσει τμημάτων του πρωτότυπου
    Ανακατασκευή της παράστασης σχετικά με την τύφλωση του Πολύφημου, βάσει τμημάτων του πρωτότυπου
  • Ανάγλυφο σαρκοφάγου του 3ου αιώνα με παρόμοια παράσταση
    Ανάγλυφο σαρκοφάγου του 3ου αιώνα με παρόμοια παράσταση
  • Ο σύντροφος του Οδυσσέα που οδηγεί τη λόγχη στην κύρια παράσταση
    Ο σύντροφος του Οδυσσέα που οδηγεί τη λόγχη στην κύρια παράσταση
  • Η πρωτότυπη κεφαλή του Οδυσσέα και τμήμα του σώματος του
    Η πρωτότυπη κεφαλή του Οδυσσέα και τμήμα του σώματος του
  • Το κάτω τμήμα του σώματος του Οδυσσέα
    Το κάτω τμήμα του σώματος του Οδυσσέα
  • Λεπτομέρεια της κεφαλής του Οδυσσέα
    Λεπτομέρεια της κεφαλής του Οδυσσέα
  • Το γλυπτό του ασκοφόρου του οίνου
    Το γλυπτό του ασκοφόρου του οίνου
  • Ο σύντροφος του Οδυσσέα στο Βρετανικό Μουσείο με παρόμοια μορφή με αυτή του ασκοφόρου
    Ο σύντροφος του Οδυσσέα στο Βρετανικό Μουσείο με παρόμοια μορφή με αυτή του ασκοφόρου

Ομάδα της Σκύλλας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ομάδα αυτή δείχνει την επίθεση που δέχεται το πλοίο του Οδυσσέα από τη Σκύλλα. Δεν έχουν ανακαλυφθεί τμήματα του σώματός της, το οποίο κατά τη μυθολογία έχει περιγραφεί πως διέθετε ποικιλία μορφών, από πλοκάμια έως κεφαλές λύκων. Διασώζεται ωστόσο ένα μεγάλου μεγέθους χέρι το οποίο αρπάζει το κεφάλι ενός ναύτη.[17] Η παράσταση είχε περίπου 3 μέτρα ύψος, και οι ανθρώπινες παραστάσεις αποτελούνταν από 5 ναύτες και έναν οδηγό.[18]

Δεν υπάρχουν πλήρως όμοια παραδείγματα σε άλλα έργα τέχνης για σύγκριση, παρά μόνο κάποια τμήματα και παραστάσεις τα οποία υποδηλώνουν πως παλαιότερα εξέλειπε το πλοίο από την παράσταση αυτή, καθώς υπάρχουν τμήματα γλυπτών τα οποία βρέθηκαν στη βίλα του Αδριανού στο Τίβολι, μια ορειχάλκινη σύνθεση στην Κωνσταντινούπολη,[19] καθώς και πολλές παρόμοιες σκηνές απομονωμένων τμημάτων του έργου σε μικρότερα αντικείμενα, όπως νομίσματα.[1]

  • Πλευρά 1
    Πλευρά 1
  • Πλευρά 2
    Πλευρά 2
  • Λεπτομέρεια της πλώρης
    Λεπτομέρεια της πλώρης
  • Λεπτομέρεια της πρύμνης
    Λεπτομέρεια της πρύμνης
  • Το χέρι της Σκύλλας ενώ αρπάζει ένα κεφάλι, σύγχρονη ανακατασκευή
    Το χέρι της Σκύλλας ενώ αρπάζει ένα κεφάλι, σύγχρονη ανακατασκευή
  • Σύντροφος του Οδυσσέα ο οποίος δέχεται την επίθεση της Σκύλλας. Στην έκδοση της Σπερλόνγκα το άτομο είναι όρθιο και αναποδογυρισμένο
    Σύντροφος του Οδυσσέα ο οποίος δέχεται την επίθεση της Σκύλλας. Στην έκδοση της Σπερλόνγκα το άτομο είναι όρθιο και αναποδογυρισμένο

Ομάδα Πασκουίνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σχετική παράσταση σε άγαλμα στη Φλωρεντία

Η ομάδα αποτελείται από την αναπαράσταση ενός νεκρού πολεμιστή, και ονομάζεται Πασκουίνο από ένα παρόμοιο άγαλμα που υπάρχει στη Ρώμη και θεωρείται πως ανήκει στην ίδια γλυπτική παράσταση.[20]

Η ερμηνεία που συχνά αποδίδεται σχετικά με το τι συμβολίζει το έργο, είναι πως πρόκειται για την αναπαράσταση του Μενέλαου να κρατά το σώμα του Πατρόκλου, αλλά υπάρχουν και πολλές γνώμες ειδικών πως η παράσταση έχει ως θέμα τον Οδυσσέα να μεταφέρει το σώμα του νεκρού Αχιλλέα από το πεδίο της μάχης – ή πιθανώς ο Αίαντας να είναι αυτός που κάνει τη μεταφορά.[21] Η εξιστόρηση του γεγονότος αυτού, δεν υπάρχει στον Όμηρο αλλά στις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου (Metamorposes, 13, 282 ff).[22]

Ομάδα Παλλάδιου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κεφαλή του Διομήδη και το Παλλάδιο που αρπάζει

Η ομάδα των γλυπτών αυτή αναπαριστά την αρπαγή της ιερής εικόνας του Παλλάδιου από την Τροία, ενώ ο Οδυσσέας αποπειράται να σκοτώσει τον Διομήδη ώστε να πάρει όλη τη δόξα για τον εαυτό του. Η διήγηση αυτή επίσης, δεν προέρχεται από τον Όμηρο αλλά από τον Οβίδιο, και δείχνει τον Οδυσσέα να επιδεικνύει δόλο.[23] Στο ίδιο σημείο του έργου του Οβίδιου (Metamorphoses 13, 337ff) ο Οδυσσέας υπερηφανεύεται για την απόκτηση του Παλλάδιου, με τον ίδιο τρόπο που έκανε νωρίτερα για τη διάσωση του σώματος του Αχιλλέα.[22]

Η ταυτοποίηση δεν είναι βέβαιη, και η κύρια παράσταση που έχει ανακατασκευαστεί είναι αυτή του αγάλματος της Αθηνάς, η οποία αρπάζεται από ένα χέρι, με το χέρι να θεωρείται πως ανήκει στον Διομήδη όπως και το κεφάλι της ίδιας παράστασης.[24] Έχει επίσης εκφραστεί η άποψη πως ένα από τα αγάλματα της ομάδας του Πολύφημου ανήκει σε αυτή την παράσταση και δείχνει τον Οδυσσέα με φρυγικό καπέλο.[25]

Γανυμήδης και ο Αετός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το άγαλμα του Γανυμήδη με τον Δία ως αετό, βρισκόταν τοποθετημένο στην κορυφή της εισόδου του σπηλαίου (έχει τοποθετηθεί σύγχρονη ανακατασκευή του στο σημερινό σπήλαιο).

  • Το αρχικό γλυπτό του Γανυμήδη με τον αετό
    Το αρχικό γλυπτό του Γανυμήδη με τον αετό
  • Το αντίγραφο του γλυπτού τοποθετημένο στην αρχική τοποθεσία στην κορυφή του σπηλαίου
    Το αντίγραφο του γλυπτού τοποθετημένο στην αρχική τοποθεσία στην κορυφή του σπηλαίου

Η ενδυμασία του φαίνεται να ακολουθεί τα πρότυπα των ακτών της Μικράς Ασίας και της Τροίας, και κατά τη μυθολογική παράδοση ο Γανυμήδης ήταν συγγενής του βασιλιά της Τροίας, Πριάμου, και ανάλογα με τη διήγηση αναφέρεται ως θείος ή αδερφός.[26]

Γλύπτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Αγήσανδρος ο Ρόδιος
Το σύμπλεγμα του Λαοκόωντος

Διασώζεται μια επιγραφή στο πλοίο της παράστασης της Σκύλλας, όπου αναφέρονται οι 3 γλύπτες που παρήγαγαν το έργο, ως ο Αθηνόδωρος του Αγησάνδρου, Αγήσανδρος του Παιωνίου, και Πολύδωρος του Πολυδώρου.[27][28][29] Τα ονόματα αυτά συμπίπτουν με τα ονόματα τα οποία έχει καταγράψει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος –με διαφορετική σειρά–, ως τους γλύπτες του συμπλέγματος του Λαοκόοντα, το οποίο αποτελούσε ιδιοκτησία του αυτοκράτορα Τίτου το 70 μ.Χ. και ανακαλύφθηκε το 1506 στη Ρώμη. Ο Πλίνιος αναφέρει μόνο τα ονόματα, και όχι τους πατέρες των γλυπτών, προσδιορίζει ωστόσο πως κατάγονταν από τη Ρόδο.[30]

Οι διαφορές σχετικά με τη σειρά της αναφοράς των ονομάτων, των κοινών ονομασιών,[31] αλλά και της ποιοτικής διαφοράς σε σχέση με το γλυπτό του Λαοκόοντα, έχουν δώσει έδαφος για την ύπαρξη αμφιβολιών, αν και η παράσταση της Σκύλλας είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή του Λαοκόοντα και έτσι θα ήταν αναγκαία η χρήση αρκετών γλυπτών βοηθών.[32]

Χρονολόγηση και τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κατάρρευση του σπηλαίου το 26 μ.Χ. θέτει ένα χρονικό σημείο ορόσημο. Ερωτήματα δημιουργεί και το γλυπτό του Λαοκόοντα το οποίο συνήθως χρονολογείται στο 70 μ.Χ. Η νωρίτερη πιθανή ημερομηνία που έχει προταθεί για τα γλυπτά της Σπερλόνγκα είναι το 50 π.Χ., αν και υπάρχει ανοικτό το ενδεχόμενο οι γλυπτικές παραστάσεις της Σπερλόνγκα να αποτελούν αντίγραφο παλαιοτέρων έργων.[33][18]

Δεν είναι βέβαιο αν οι παραστάσεις έγιναν συγκεκριμένα ως παραγγελία του Τιβέριου, ή αν υπήρχαν πριν από αυτόν, ή αν απλώς αποτελούν διασκευές.[34][35][36] Η υπόθεση σχετικά με την ανάθεση του έργου από τον Τιβέριο, έχει γίνει μέσω των αναφορών του Τάκιτου και του Σουητώνιου, καθώς και του γεγονότος πως ο αυτοκράτορας διέμενε στην τοποθεσία αυτή.[37] Έχει επίσης αναφερθεί πως διέθετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα ως απόγονός του –κατά τα πρότυπα των ισχυρισμών των αριστοκρατικών ρωμαϊκών οικογενειών για τους ένδοξους προγόνους τους–,[38] και την ιστορία της Οδύσσειας, και πως είχε γενικά εισάγει τη θεματολογία στα ρωμαϊκά αυτοκρατορικά έργα τέχνης.[39][40][41] Είχε επίσης ζήσει για μια περίοδο στη Ρόδο ως εξόριστος, όπου είναι πιθανό να είχε συναντήσει τους τοπικούς τεχνίτες και είχε δει τα έργα τους.[42]

Επίσης αβέβαιη είναι και η αρχική τοποθεσία της κατασκευής των γλυπτών. Έχει προταθεί πως κατασκευάστηκαν στη Ρόδο και κατόπιν μεταφέρθηκαν στη Σπερλόνγκα, ή πως, αντίθετα, μεταφέρθηκαν οι γλύπτες από τη Ρόδο στη Σπερλόνγκα για να κατασκευάσουν τα γλυπτά εκεί, κάτι που θα ήταν απλούστερο. Η υπόθεση περιπλέκεται από τη μη έως τώρα ταυτοποίηση της προέλευσης του μαρμάρου.[43]

Τμήματα των γλυπτών παρουσιάζουν ομοιότητες με ελληνιστικά γλυπτά τα οποία στεγάζονται σε άλλα σημεία του κόσμου, όπως ο ασκοφόρος της παράστασης του Πολύφημου παρουσιάζει ομοιότητες με άγαλμα κεφαλής στο Βρετανικό Μουσείο,[44] και το οποίο ανακαλύφθηκε στη βίλα του Αδριανού στο Τίβολι,[45] τοποθεσία όπου βρέθηκε επίσης παράσταση με θέμα της Σκύλλας αν και διαφορετικής έκφρασης.[46]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Smith, 110
  2. ↑ Museo Archeologico Nazionale di Sperlonga e Villa di Tiberio Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine.
  3. ↑ Beard, 208
  4. ↑ Fully quoted below
  5. ↑ Schneider, 92 is one of many of the sources used to illustrate versions of the drawn reconstruction of the ensemble produced by Bernard Andreae.
  6. ↑ Stewart, 79 lists them, but not the two busts now in Copenhagen, for which see Schneider, 94–95; Ridgway 78-79
  7. ↑ Blanckenhagen, 100
  8. ↑ Ridgway, 87, note 2
  9. ↑ Stewart, 76
  10. ↑ Stewart, 88
  11. ↑ Prina Ricotti; Herrmann, 275–277. The engineers were not to blame, the archaeological authorities having failed to respond to requests until one of Polyphemus' legs was uncovered. See Weiss, 112–124 for issues she sees as outstanding as at about 2000.
  12. ↑ Stewart, 82
  13. ↑ Boardman, 199–201
  14. ↑ 14,0 14,1 Blanckenhagen, 100–101
  15. ↑ Weiss, 112–113
  16. ↑ Diagram on Arachne
  17. ↑ Ridgway, 83 quoted; Weiss, 114–117
  18. ↑ 18,0 18,1 Ridgway, 79
  19. ↑ Blanckenhagen, 101–102
  20. ↑ Ridgway, 81; Carey, 44 note 1 on the other versions; Blanckenhagen, 102
  21. ↑ Herrmann, 276. Blanckenhagen, 102. Weiss, 117–124 αναφέρει το ζεύγος ως τους Αινεία και Λαύσο
  22. ↑ 22,0 22,1 Blanckenhagen, 102
  23. ↑ Stewart, 78
  24. ↑ supported by Blanckenhagen, 102; Image is third illustration here
  25. ↑ Such as Hampe, but in his review Herrmann discounts this – Herrmann, 275; as shown here, on Arachne
  26. ↑ Schneider, 90–94, 92 quoted, (with good photos)
  27. ↑ Rice, 239
  28. ↑ «Villa of Tiberius (Sperlonga, Italy): Inscription identifying sculptors of Scylla group [Athanadoros, Agesander and Polydoros of Rhodes] - Yale University Library». findit.library.yale.edu. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2016. 
  29. ↑ «Digital Sculpture Project: Laocoon». www.digitalsculpture.org. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2016. 
  30. ↑ Πλίνιος, Φυσική ιστορία, xxxvi. 36.4 (αγγλική μετάφραση)
  31. ↑ Rice, 235–236, and Part II
  32. ↑ Boardman, 199–201; Herrmann, 277; Blanckenhagen, 103
  33. ↑ Stewart, 77; Ridgway, 79-82; Smith, 110-111
  34. ↑ Carey, 47, note 6 summarizes the literature to 2002
  35. ↑ Blanckenhagen, 103
  36. ↑ Smith, 110-111, 111 quoted
  37. ↑ Stewart, 77 και 83
  38. ↑ A line of argument developed by Bernard Andreae, Sauron, 262
  39. ↑ Blanckenhagen, 102–103; Stewart, 82, 86–87
  40. ↑ Carey, 47 and throughout
  41. ↑ Stewart, 82 (quoted)-90
  42. ↑ Stewart, 86
  43. ↑ Blanckenhagen, 102–103; Stewart, 88–89. The marble may have been identified more recently than the sources used.
  44. ↑ Smith, 110-111, 111 quoted
  45. ↑ British Museum online collection; Stewart, 88; Herrmann, 277, notes that, as with other closely similar pieces, the Sperlonga head is "slightly simpler" than the matching London head, and agrees that there must be a separate common model
  46. ↑ Herrmann, 277

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Andreae, Bernard, review of Sperlonga und Vergil by Roland Hampe, Gnomon, Vol. 45, Issue 1 (February 1973), pp. 84–88, Verlag C.H.Beck, JSTOR
  • Arachne, images database of the University of Cologne Archaeological Institute and German Archaeological Institute, Berlin. sample of many individual pages as linked. Search on "Sperlonga"
  • Beard, Mary, Times Literary Supplement, "Arms and the Man: The restoration and reinvention of classical sculpture", 2 February 2001, subscription required, reprinted in Confronting the Classics: Traditions, Adventures and Innovations, 2013 EBL ebooks online, Profile Books, ISBN 1847658881, 9781847658883, google books
  • Blanckenhagen, Peter H. von, review of Die Skulpturen von Sperlonga by Baldassare Conticello and Bernard Andreae, American Journal of Archaeology, Vol. 80, No. 1 (Winter, 1976), pp. 99–104, JSTOR
  • Boardman, John ed., The Oxford History of Classical Art, 1993, OUP, ISBN 0198143869
  • Carey, Sorcha, "A Tradition of Adventures in the Imperial Grotto", Greece & Rome, Second Series, Vol. 49, No. 1 (Apr. 2002), pp. 44–61, Cambridge University Press on behalf of The Classical Association, JSTOR
  • Fullerton, Mark D., The Archaistic Style in Roman Statuary, Volume 110 of Mnemosyne, Bibliotheca Classica Batava, 1990, BRILL, ISBN 9004091467, 9789004091467, google books
  • Herrmann, Ariel, review of Sperlonga und Vergil by Roland Hampe, The Art Bulletin, Vol. 56, No. 2, Medieval Issue (Jun. 1974), pp. 275–277, JSTOR
  • Pisani, Ludovico, "Tiberius and his Villa at Sperlonga", with plan of grotto, The Global Dispatches, 1 November 2011
  • Prina Ricotti, Egenia Salza, "The Sperlongas grotto: The discovery", online translation of article in Archeologia
  • Rice, E. E., "Prosopographika Rhodiaka", The Annual of the British School at Athens, Vol. 81, (1986), pp. 209–250, JSTOR
  • Ridgway, Brunilde S., "The Sperlonga Sculptures: The Current State of Research", in From Pergamon to Sperlonga: Sculpture and Context, Editors: Nancy Thomson De Grummond, Brunilde Sismondo Ridgway, 2000 (1997 papers written up), University of California Press, ISBN 0520223276, 9780520223271, google books
  • Sauron, Gilles, "Un conflit qui s'éternalise: La guerre de Sperlonga", Revue Archéologique, Nouvelle Série, Issue 2 (1997), pp. 261–296, Presses Universitaires de France, JSTOR
  • Schneider, Rolf Michael, The Making of Oriental Rome, in Universal Empire: A Comparative Approach to Imperial Culture and Representation in Eurasian History, Editors, Peter Fibiger Bang, Dariusz Kolodziejczyk, 2012, Cambridge University Press, ISBN 1107022673, 9781107022676, google books
  • Smith, R.R.R., Hellenistic Sculpture, a handbook, Thames & Hudson, 1991, ISBN 0500202494
  • Spivey, Nigel, Enduring Creation: Art, Pain, and Fortitude, 2001, University of California Press, ISBN 0520230221, 9780520230224, Google books
  • Stewart, A., "To Entertain an Emperor: Sperlonga, Laokoon and Tiberius at the Dinner-Table", The Journal of Roman Studies, Vol. 67, (1977), pp. 76–90, JSTOR
  • Weiss, H. Anne, "Odysseus at Sperlonga: Hellenistic Hero or Roman Foil?", in From Pergamon to Sperlonga: Sculpture and Context, Editors: Nancy Thomson De Grummond, Brunilde Sismondo Ridgway, 2000, University of California Press, ISBN 0520223276, 9780520223271, google books

Σχετική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Die Skulpturen von Sperlonga by Baldassare Conticello and Bernard Andreae
  • Praetorium Speluncae: Tiberius und Ovid in Sperlonga by Bernard Andreae (1994)
  • Sperlonga und Vergil by Roland Hampe

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συντεταγμένες: 41°15′09″N 13°26′57″E / 41.2526°N 13.4492°E / 41.2526; 13.4492

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γλυπτά_της_Σπερλόνγκα&oldid=10446389"