Γεώργιος Γρίβας

Γεώργιος Γρίβας
Γέννηση	6  Ιουνίου 1897 Λευκωσία
Θάνατος	27 Ιανουαρίου 1974 Λεμεσός
Ενταφιασμός	Λεμεσός, Κύπρος
Χώρα	Βασίλειο της Ελλάδας Κύπρος
Κλάδος	Ελληνικός Στρατός Εθνική Φρουρά (Κύπρος)
Εν ενεργεία	1916-1974
Βαθμός	αντιστράτηγος
Μάχες/πόλεμοι	Μικρασιατική εκστρατεία Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου
Σύζυγος	Βασιλική Ντέκα (νύμφ. 1937)
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Γεώργιος Γρίβας (Λευκωσία, 6 Ιουνίου 1897 - Λεμεσός, 27 Ιανουαρίου 1974), γνωστός και με το ψευδώνυμο Διγενής, ήταν Έλληνοκύπριος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού.

Γεννημένος στη Λευκωσία, κατατάχθηκε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε το 1919. Έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία, ενώ την περίοδο του Μεσοπολέμου υποστήριξε το δικτατορικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά. Πολέμησε στο μέτωπο της Αλβανίας κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Την περίοδο της Κατοχής δημιούργησε τη φιλοβασιλική Οργάνωση Χ, που είχε κυρίως αντικομμουνιστική δράση κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Μετά τα Δεκεμβριανά, πρωτοστάτησε στη Λευκή Τρομοκρατία.

Μετά τη λήξη του Εμφυλίου μετέβη στην Κύπρο, όπου με τη βοήθεια των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών οργάνωσε την ΕΟΚΑ και ηγήθηκε αγώνα των Κυπρίων την περίοδο 1955-1959 για την απελευθέρωση από τον Βρετανικό ζυγό και Ένωση με την Ελλάδα.

Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις ταραχές μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων το 1963 ο Γρίβας επέστρεψε στην Κύπρο, βοήθησε στην δημιουργία της τότε νεοσύστατης Εθνικής Φρουράς και έγινε Αρχηγός της Ανώτατης Στρατιωτικής Διοικήσεως Κύπρου (Α/ΑΣΔΑΚ). Ανακλήθηκε στην Ελλάδα το 1967 μετά την κρίση της Κοφίνου. Το 1971 δημιούργησε την οργάνωση ΕΟΚΑ Β', η οποία μετά τον θάνατο του κηρύχθηκε εγκληματική οργάνωση.

Ο Γρίβας θεωρείται μια από τις αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Ελληνικής και Κυπριακής Ιστορίας. Από τη μία, υποστηρικτές του προβάλλουν τη δράση της ΕΟΚΑ, και τον θεωρούν απελευθερωτή της Κύπρου από τον βρετανικό ζυγό. Από την άλλη οι επικριτές του προβάλλουν τη δράση του στην κατοχή κατηγορώντας τον ως συνεργάτη των Γερμανών αλλά και τη δράση της ΕΟΚΑ Β'.

Τα πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου του 1897 ή στις 23 Μαΐου του 1898 στη Λευκωσία. Σύμφωνα με τον ιστορικό Χάιντς Ρίχτερ, γεννήθηκε σε εύπορη οικογένεια τοκογλύφου και αγγλόφιλου. Σπούδασε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στην Αθήνα.

Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή

Το 1916, κατατάχθηκε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε με επαίνους το 1919 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του πεζικού. Τον Μάιο 1919, μετείχε στο εκστρατευτικό σώμα της Μικράς Ασίας. Υπηρέτησε ως ανθυπολοχαγός στο 30ο Σύνταγμα της 10ης Μεραρχίας και έλαβε μέρος στις μάχες από το Πάνορμο έως τον Σαγγάριο. Πολέμησε στις μάχες του Τουρλού Μπουρνάρ, του Σαγγάριου, του Αφιόν Καραχισάρ και του Εσκή Σεχίρ. Για τα ανδραγαθήματα του παρασημοφορείται με το Χρυσό Μετάλλιο Ανδρείας και Πολεμικό Σταυρό και προήχθη σε υπολοχαγό και το 1926 σε λοχαγό. Σπούδασε στην Ελληνική Ακαδημία Πολέμου. Μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλική Ακαδημία Πολέμου όπου αρίστευσε. Διορίσθηκε καθηγητής στη Σχολή Ευελπίδων και το 1938 προήχθη σε ταγματάρχη.

Κατά την περίοδο της διαμονής του στην Ελλάδα περιφρονούσε την ασταθή Ελληνική Δημοκρατία και χαιρέτησε την ανάληψη της εξουσίας στις 4 Αυγούστου από τον Ιωάννη Μεταξά.

Ελληνοϊταλικός πόλεμος

Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μετατέθηκε στη διεύθυνση επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Κατά την Ιταλική εισβολή εναντίον της Ελλάδας ο Γρίβας μετατέθηκε στο αλβανικό μέτωπο, ύστερα από διαρκή του αιτήματα, όπου και υπηρέτησε από τις 20/1/1941 ως επιτελάρχης της ΙΙ Μεραρχίας. Ο Αρχιστράτηγος Αλ. Παπάγος τον τοποθετεί στο Γραφείο Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου και ορίζεται ως σύνδεσμος του Αλ. Παπάγου με τους διοικητές των μεγάλων μονάδων του μετώπου. Στα τέλη του 1940 προάγεται σε Αντισυνταγματάρχη. Παίρνει μέρος στην άμυνα κατά την Ιταλική επίθεση από 15/1/1941 έως 15/2/1941 στην Κλεισούρα και στις 28/2/1941 αντεπιτίθεται προς Λέκλι, Πεστάνι και Δκόλικο.

Δράση κατά την κατοχή

Από την «Άγνωστο Μεραρχία» στην οργάνωση «Χ»

Το Μάιο του 1941, ένα μήνα μετά τη Γερμανική εισβολή, δημιουργήθηκε στην Αθήνα η οργάνωση «Άγνωστος Μεραρχία Χ» από αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού που γνωρίζονταν μεταξύ τους προπολεμικά και από το Αλβανικό Μέτωπο. Ο Γρίβας σύντομα αυτονομήθηκε από τους συναδέλφους του, λόγω αδράνειας της οργάνωσης αλλά και λόγω προσωπικών φιλοδοξιών, θέλοντας να δώσει μαζικό χαρακτήρα στην οργάνωση. Λίγους μήνες μετά, δημιούργησε την «Εθνική οργάνωση «Χ»» στην οποία συνέχισαν να εντάσσονται αξιωματικοί, κυρίως γνωστοί του Γρίβα. Την πνευματική καθοδήγηση της οργάνωσης, είχε αναλάβει ο έκπτωτος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος, με τον οποίο συνδέθηκε ο Γρίβας μέσω του Μητροπολίτη Κυρηνείας, Μακαρίου.

Τον Απρίλιο του 1942, ο Πολιτικός σύμβουλος της «Χ», Ζαφείρης Βάλβης, ταξίδεψε στο Κάιρο προκειμένου να συνδεθεί η Χ με την Εξόριστη Κυβέρνηση. Οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν, λόγω της κακής φήμης του αρχηγού της, στους κύκλους του Καΐρου.

Στις 11 Οκτωβρίου του 1944 μέλη της ΟΠΛΑ αποπειράθηκαν να τον εκτελέσουν, πυροβολώντας το αυτοκίνητο που τον μετέφερε στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, αλλά διέφυγε αλώβητος.

Δράση κατά λευκή τρομοκρατία και τον Εμφύλιο

Το 1946, μαινόταν η "Λευκή τρομοκρατία". Τον Φεβρουάριο, ο Γρίβας απέστειλε επιστολή στον Πρωθυπουργό Σοφούλη γράφοντας του πως θα πάρει την ασφάλεια του κράτους στα χέρια του. Ο Σοφούλης διέταξε να κλείσουν τα γραφεία της "Χ", όμως οι συντηρητικοί του Τσαλδάρη δεν στηρίξανε την πρόταση. Ωστόσο η αντίδραση του Σοφούλη ήτανε σκληρή και μέλη της Χ περάσανε στην παρανομία ή προσχώρησαν σε άλλες τοπικές ομάδες. Μετά την απαγόρευση, ο Γρίβας αποφάσισε να γίνει πολιτικός. Η Δεξιά, ενωμένη υπό τον Τσαλδάρη του πρότεινε συνεργασία και να του παραχωρήσει 20 έδρες στη βουλή, πράγμα που ο Γρίβας απόρριψε γιατί πίστευε πως θα πήγαινε καλύτερα στις εκλογές. Τελικά στις εκλογές του Μαρτίου του 1946 πήρε 1.848 ψήφους (0,17%) χωρίς να κερδίσει ούτε μια έδρα, ενώ ο Τσαλδάρης θριάμβευσε με 55,12%. Η αποτυχία του Γρίβα ίσως να οφείλεται και στο πελατειακό εκλογικό σύστημα της Ελλάδας.

Πάλι, στις εκλογές του 1950, το κόμμα του Γρίβα κατέβηκε στις εκλογές, παρότι πάλι ο Τσαλδάρης του είχε προτείνει συνεργασία και 20 έδρες, και πάλι δεν πήρε ούτε μία έδρα.

Μετάβαση στη Κύπρο και δημιουργία της ΕΟΚΑ

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, μετέβη μυστικά στην Κύπρο με το ψευδώνυμο Διγενής και εντάχθηκε στην Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών, την οποία ίδρυσε ο Μακάριος και ήταν στρατιωτικός αρχηγός της.

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, ο Γρίβας συνέχισε να αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα των εξελίξεων. Αναχώρησε για την Ελλάδα, όπου έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές, του απονεμήθηκε ο βαθμός του στρατηγού εν αποστρατεία και ανακηρύχθηκε ομόφωνα από την Ελληνική Βουλή άξιο τέκνο της πατρίδος. Τον Ιούνιο του 1964, τον έστειλε ξανά η Κυβέρνηση Παπανδρέου ως επικεφαλής 5.000 στρατιωτών και ανέλαβε την αρχηγία των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων και στη συνέχεια και της Εθνικής Φρουράς με τη συναίνεση του Μακάριου. Ο Γρίβας ορίστηκε Αρχηγός της Ανώτατης Στρατιωτικής Διοικήσεως Κύπρου (Α/ΑΣΔΑΚ) και σε περίπτωση πολέμου θα είχε υπό την διοίκηση του την Εθνική Φρουρά, την ΕΛΔΥΚ και την Ελληνική Μεραρχία. Το Νοέμβριο του 1967, ελληνοκυπριακές δυνάμεις υπό τις διαταγές του Γρίβα επιτέθηκαν στους Τουρκοκυπρίους στις περιοχές Άγιος Θεόδωρος και Κοφίνου δυτικά της Λάρνακας, ύστερα από εντάσεις και προκλήσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα τον θάνατο 22 Τουρκοκυπρίων και ενός Ελληνοκύπριου. Η Τουρκία απείλησε να εισβάλει στο νησί και η εισβολή απετράπη μόνο με ανταλλάγματα την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο και την ανάκληση του Γρίβα στην Ελλάδα.

ΕΟΚΑ Β´

Στις 31 Αυγούστου 1971 σε ηλικία 74 χρόνων, όταν οι σχέσεις του Μακαρίου με τη δικτατορία των Συνταγματαρχών και ειδικά με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο είχαν ενταθεί, επέστρεψε κρυφά στην Κύπρο και ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β΄, η οποία στελεχώθηκε κυρίως από πρώην άνδρες της ΕΟΚΑ και νέους που πίστεψαν ότι με τη δυναμική δράση θα πειθόταν ή θα εξαναγκαζόταν ο Μακάριος να ακολουθήσει τη γραμμή της ένωσης. Ο Μακάριος κάλεσε τον Γρίβα να εμφανιστεί και να δηλώσει τις προθέσεις του, προσφέροντάς του μάλιστα και θέση στην Κυβέρνηση. Ο Γρίβας δεν εμφανίστηκε, και τον Οκτώβριο του 1971 διένειμε προκήρυξη με την οποία δήλωνε ότι θα αρχίσει ένοπλο αγώνα για την ένωση με την Ελλάδα. Η Κυπριακή Κυβέρνηση αντέδρασε με τη σύσταση νέας αστυνομικής μονάδας, του λεγόμενου «Εφεδρικού» η οποία εξοπλίστηκε με όπλα από την Τσεχοσλοβακία. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε κρίση στις σχέσεις Αθήνας - Λευκωσίας. Υπό την πίεση της Ελληνικής Κυβέρνησης, ο Μακάριος συναντήθηκε μυστικά με τον Γρίβα προκειμένου να γεφυρωθούν οι μεταξύ τους διαφορές. Ο Μακάριος δεν δέχτηκε τις προτάσεις του Γρίβα, η οργάνωση του οποίου από το 1972 εξαπέλυσε έντονη τρομοκρατική δραστηριότητα. Από το 1973 άρχισε η αποδυνάμωση της ΕΟΚΑ Β' λόγω καταστολής της δράσης της από την αστυνομία και της αποδοκιμασίας από την Κυβέρνηση Παπαδόπουλου, ο οποίος τότε επιχειρούσε πολιτικοποίηση του δικτατορικού καθεστώτος. Ακολούθησαν δύο καθοριστικά γεγονότα, το πραξικόπημα Ιωαννίδη στην Ελλάδα (Νοέμβριος 1973) και ο θάνατος του Γρίβα (Ιανουάριος 1974). Μετά από το θάνατο του αρχηγού της, η ΕΟΚΑ Β΄ ανέστειλε προσωρινά τη δράση της και η Κυπριακή Κυβέρνηση χορήγησε αμνηστία στα μέλη της. Την ηγεσία της οργάνωσης ανέλαβε ο μετριοπαθής Γεώργιος Καρούσος, Ελλαδίτης ταγματάρχης, ο οποίος προσπάθησε να πολιτικοποιήσει την οργάνωση.

Θάνατος

Μνημείο Γρίβα στην ακτή Αλυκής Χλώρακα, στο σημείο που αποβιβάστηκε ο Γρίβας για να ξεκινήσει τον απελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Άγγλων.

Πέθανε στο σπίτι του στον Άγιο Νικόλαο Λεμεσού, στις 27 Ιανουαρίου 1974 σε ηλικία 76 χρόνων, 6 μήνες περίπου πριν το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στην Κύπρο.

Οι φήμες για την κακή κατάσταση της υγείας του, ξεκίνησαν από τον Ιούνιο του 1973. Ο Γρίβας τις απόρριψε χαρακτηρίζοντας τα δημοσιεύματα και τον Μακάριο «χορό κανίβαλων με διευθυντή ορχήστρας τον ίδιο». Ωστόσο, ο καρδιολόγος Δώρος Παπαπέτρου, ανιψιός του Γρίβα, ανέφερε ότι από το 1972 είχε διαγνώσει ότι πάσχει από στένωση αορτής.

Ο Γρίβας στην επιθανάτιο κλίνη του, καλυπτόμενος από τη Βασιλική Ελληνική Σημαία

Συγγραφικό Έργο

• Γρίβας-Διγενής, Γεώργιος (1961). Απομνημονεύματα αγώνος Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959. Αθήνα: Αθήνα. 
• Γρίβας-Διγενής, Γεώργιος (1962). Αγών Ε.Ο.Κ.Α και ανταρτοπόλεμος. Αθήνα: Ιδιωτική έκδοση. 

Πηγές

Ελληνόγλωσσες πηγές

• Παπαντωνίου, Σταύρος (2016). «H επικοινωνία του Φιντέλ Κάστρο με τον Γρίβα το 1959». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/885720/h-epikoinonia-toy-fintel-kastro-me-ton-griva-to-1959/. Ανακτήθηκε στις 31/12/2020. 
• Ρίχτερ, Χάιντς (2011). Ιστορία της Κύπρου (1950-1959). Β. Αθήνα: Εστία. ISBN 978-960-05-1502-2. 
• Φλάισερ, Χάγκεν (1995). Στέμμα και σβάστικα: Η Ελλάδα της κατοχής και της αντίστασης. Β. Αθήνα: Παπαζήση. ISBN 960-02-1079-9. 
• Χανδρινός, Ιάσονας (2013). «Μια ελληνική Κου-Κλουξ-Κλαν. Η Οργάνωση Χ στην Κατοχή και τον Εμφύλιο» (doc, αναρτημένο στο academia.edu, χωρίς σελιδαρίθμηση). Ουτοπία 102. http://www.academia.edu/29180342/%CE%9C%CE%B9%CE%B1_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%9A%CE%BF%CF%85-%CE%9A%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BE-%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CE%BD._%CE%97_%CE%9F%CF%81%CE%B3%CE%AC%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%A7_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%AE_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%95%CE%BC%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF._%CE%A0%CE%B5%CF%81._%CE%9F%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%87._102_%CE%9C%CE%AC%CE%B9%CE%BF%CF%82_2013_. Ανακτήθηκε στις 13-11-2017. 

Ξενόγλωσσες πηγές

• (Αγγλικά) Close, David (1995). The Origins of the Greek Civil War. Λονδίνο: Longman. ISBN 9780582064713. 
• (Αγγλικά) Cormac, Rory (2013). Confronting the Colonies: British Intelligence and Counterinsurgency. Λονδίνο: Hurst &Co. ISBN 9781849042932. 
• (Αγγλικά) Mirbagheri, Farid (2010). Historical dictionary of Cyprus. Plymouth: Scarecrow press. ISBN 978-0-8108-6298-2. 
• (Αγγλικά) Law, Randall (2009). Terrorism: A History. Κέιμπριτζ: Polity press. ISBN 978-0-7456-5821-6.