Γεράσιμος Σπαταλάς

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γεράσιμος Σπαταλάς
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Γεράσιμος Σπαταλάς (Ελληνικά)
Γέννηση19 Απριλίου 1877
Σιναράδες Επτάνησα Ελλάδα
Θάνατος29 Αυγούστου 1971 (94 ετών)
Αθήνα Αττική Ελλάδα
ΕθνικότηταΈλληνας
Χώρα πολιτογράφησηςΕλληνική
Ιδιότητασυγγραφέας
Είδος τέχνηςσυγγραφέας, ποιητής, διανοούμενος
Σημαντικά έργαΩδές
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Γεράσιμος Σπαταλάς (Σιναράδες Κέρκυρας 19 Απριλίου 1877 - Αθήνα 29 Αυγούστου 1971) ήταν σημαντικός Έλληνας συγγραφέας και διανοούμενος.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στις Σιναράδες της Κέρκυρας το 1877[1]. Το 1910 μετοικεί στην Αθήνα και εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, όπου σπουδάζει φιλολογία. Ήδη από το 1911 εμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα με την ποιητική συλλογή του Ωδές. Από το 1915 αρχίζει τη συνεργασία του με περιοδικά της Αθήνας, όπου και δημοσίευε μεταφράσεις του, δοκίμια, διηγήματα, μελέτες, ποιήματα και κριτικές. Το 1919 ίδρυσε το μηνιαίο περιοδικό Μαύρος Γάτος που κυκλοφόρησε 12 τεύχη και ήταν πολύ σημαντικό για την εξέλιξη της Νεοελληνικής Γραμματείας. Τα γραφεία του περιοδικού στεγάζονταν στον άνω όροφο του οικήματος όπου και το ομώνυμο λογοτεχνικό καφενείο στη γωνία των οδών Ασκληπιού και Ακαδημίας, ιδιοκτησίας των αδελφών Σπαταλά. Το καφενείο υπήρξε σημαντικό "στέκι" λογοτεχνών, καθώς εκεί σύχναζαν οι Πορφύρας, Παράσχος, Δ. Ταγκόπουλος, Τέλλος Άγρας, Ρώμος Φιλλύρας και κατά αραιά χρονικά διαστήματα οι Παλαμάς, Λαπαθιώτης, Καρυωτάκης, Κ. Θεοτόκης. Για κάποιο χρονικό διάστημα το καφενείο στέγασε μια πολιτική συντροφιά, το "Σοσιαλιστικό τμήμα Αθηνών". Ύστερα από διανομή προκηρύξεων και συλλήψεων που επακολούθησαν, στην εφημερίδα "Σκριπ" με ημερομηνία 07-050-1917 δημοσιεύτηκε η εξής είδηση:

"Οι συλληφθέντες κατέθεσαν ότι η εκτύπωση και η διανομή των κατασχεθέντων προκηρύξεων εγένετο κατόπιν επανειλημμένων συσκέψεων των ανωτέρω και άλλων σοσιαλιστικών συνδικαλιστών εις το επί της οδού Ακαδημίας και Ασκληπιού καφενείον των αδελφών Σπατάλα " Ο μαύρος Γάτος", το οποίον ήτο κέντρον σοσιαλιστών δημοκρατικών αναρχικών λογίων, απαγγελλόντων εκεί μακροσκελή και τρομερά έργα των, πεζά και έμμετρα".[2]

Το ίδιο καφενείο στέγασε, επίσης, το 1920, ένα καλλιτεχνικό σωματείο, την "Καλλιτεχνική Συντροφιά", το οποίο είχε ως στόχο την προβολή και προάσπιση των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών: Για πρώτη φορά στην Ελλάδα θεωρείται ότι ένα λογοτεχνικό έργο είναι προϊόν εργασίας και πρέπει να αμείβεται. Το Σωματείο συντάσσει και μια προκήρυξη που προβάλλει την ανάγκη προάσπισης του συγγραφικού έργου και της κατοχύρωσης της πνευματικής δημιουργίας. Στο Σωματείο ήταν μέλη, ανάμεσα σε άλλους, ο Τέλλος Άγρας, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, ο Φώτος Γιοφύλλης, αλλά και καλλιτέχνες από άλλους χώρους, όπως ο Αντίοχος Ευαγγελάτος και ο Φωκίων Ρωκ. Παράλληλα, το Σωματείο προγραμματίζει εκδηλώσεις για τον Κ. Π. Καβάφη, Σαρλ Μπωντλαίρ, Αλ. Παπαδιαμάντη (μόνο η τελευταία πραγματοποιήθηκε τελικά) αλλά προβαίνει και σε εκδόσεις, όπως η πολύ σημαντική για την εποχή "Ανθολογία των νέων Ελλήνων ποιητών". Το 1921, όμως, λόγω επιστράτευσης και διαφόρων πολιτικών εξελίξεων, ο "Μαύρος Γάτος" τίθεται κάτω από αστυνομικό έλεγχο και, τελικά, κλείνει.[3]

Ως Επτανήσιος, ο Σπαταλάς ασκεί κριτική επηρεασμένος από την παράδοση της Επτανησιακής Σχολής, ενώ στο έργο του υπήρξε πιστός στο σολωμικό παράδειγμα και στην επτανησιακή παράδοση και συνέβαλε σημαντικά στη μελέτη του έργου του Διονυσίου Σολωμού, παίρνοντας μέρος στη σχετική διαμάχη μεταξύ Κώστα Βάρναλη και τον Γιάννη Αποστολάκη, δημοσιεύοντας σχετικά μελετήματα, όπως το "Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική και οι φυσικές υπερβολές της πολεμικής κριτικής". Σημαντική υπήρξε, επίσης, η έρευνά του σχετικά με τη Νεοελληνική Μετρική, με εικοσιτέσσερα μελετήματα που εκδόθηκαν πρόσφατα κάτω από τον τίτλο "Η στιχουργική τέχνη" [4][5]. Ο Σπαταλάς υπήρξε πολυγραφότατος, καθώς το σύνολο των μελετημάτων του ξεπερνά τα 300. Μετέφρασε, επίσης, Δάντη, Αριόστο, Βοκκάκιο[6], Γκαμπριέλε Ντ’ Αννούντσιο, Γκολντόνι καθώς και Όμηρο, Σοφοκλή και Ευριπίδη, Διονύσιο Αλικαρνασσέα [7], ενώ έγραψε και την μονόπρακτη θεατρική σάτιρα "Η κληρονομιά της τσάτσας" (1930)[8], το οποίο τιμήθηκε με Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.

Στις 16.12.1950 γιορτάστηκαν στην αίθουσα της «Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών» τα φιλολογικά σαραντάχρονα του ποιητή. Παρά το πλουσιότατο έργο του, ο Σπαταλάς πέθανε παραγνωρισμένος και, όπως αναφέρει ο Πέτρος Χάρης, "σε απερίγραπτη ένδεια"[9], καθώς το καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών απαλλοτρίωσε το κτήμα του, στο οποίο καλλιεργούσε φιστικόδενδρα μαζί με τη σύζυγό του Ελπίδα (Έλδα) Λαμπίση, απαλλοτριώθηκε για να αποδοθεί στην παρακείμενη Σχολή Πυροβολικού. Παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε για να γλιτώσει το κτήμα του (για το οποίο, μάλιστα, δεν αποζημιώθηκε) ο Σπαταλάς δεν το κατόρθωσε και πέθανε "με αυτό το μαράζι" την Κυριακή 29 Αυγούστου του 1971, λίγους μήνες πριν τη σύζυγό του και χωρίς να το πάρει κανείς είδηση. Χαρακτηριστικός ο τίτλος άρθρου του Κ. Δαφνή στην εφημερίδα "Τα Νέα": «Κανείς δεν πήρε είδηση το θάνατο του Σπαταλά».

Το αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) το οποίο και ιδρύθηκε το 1980 και από το 2009 αποτελεί τμήμα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης[Μ.Ι.Ε.Τ.]ς.

Εργογραφία[10][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ποίηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ωδές. Αθήνα, 1911.
  • Αιμάτων σταλαχτίτες· Ποιήματα. Αθήνα, τυπ. Τσορώνη, 1915.
  • Ωδές, μπαλάντες, ελεγείες. Αθήνα, τυπ. Δεληγιάννη, 1917.
  • Καθώς αλλάζουν οι εποχές. Αθήνα, 1919.
  • Ιτιές και δάφνες[Αθήναι, Εκδοτικός οίκος ''Αθηνά'' της Αποστολίας Ιωάννας Ράλλη στα
  • ''Τυπογραφικά καταστήματα Ακροπόλεως''. 1923.
  • Ο βίος μιας ψυχής. Αθήνα, Μαυρίδης, 1930.
  • Αντίλαλοι. Αθήνα, έκδοση του περ. Μουσικά Χρονικά, 1930.
  • Ωδή στον κόρακα· κι’ άλλοι δεκαπεντασύλλαβοι. Πειραιάς, έκδοση του περ. Πειραϊκά Χρονικά, 1949.
  • Καινούργιες παραλλαγές Α΄· Μορφές. Πειραιάς, έκδοση του περ. Πειραϊκά Χρονικά, 1949.
  • Καινούργιες παραλλαγές ΄Β· Μορφές. Πειραιάς, έκδοση του περ. Πειραϊκά Χρονικά, 1950.
  • Σ’ ένα δέντρο. Πειραιάς, έκδοση του περ. Πειραϊκά Χρονικά, 1949.
  • Φραγκμέντα Α΄. Αθήνα,1949-1950.
  • Φραγκμέντα ΄Β Αθήνα 1951-1952.
  • Δειλινός απόλογος – Πινδαρικά επινίκια. Αθήνα, 1964.

Πεζογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Σύγχρονες και παλιές ιστορίες· Διηγήματα. Αθήνα, Ο Κοραής, 1928.
  • Φωτεινή πύλη Διήγημα Αθήνα Κέδρος 1956.
  • Περιπέτειες της ζωής· Διηγήματα. Αθήνα, Βασιλείου, 1959.

Θέατρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ο κληρονόμος της Τσάτσας· Σάτυρα μονόπραχτη[Ά Κρατικό Βραβείο της Ακαδημίας των Αθηνών]. Αθήνα, έκδοση του περ. Μουσικά Χρονικά, 1930.
  • Οί κληρονόμοι της θείας:Μονόπρακτη κωμωδία[Ά Τόμος]:Ά Λαμπίκειον βραβείον της Ακαδημίας των Αθηνών το 1932 (1964).
  • Οί κληρονόμοι της θείας:Μονόπρακτη κωμωδία[΄Β Τόμος]:Ά Λαμπίκειον βραβείον της Ακαδημίας των Αθηνών το 1932 (1965).

Μελέτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ανθολογία των Νέων ελλήνων ποιητών έκδοση καλλιτεχνικής συντροφιάς του καφενείου '' Ό Μαύρος Γάτος'' το 1920.
  • Η ποίηση στη ζωή μας και η εγωπάθεια, η άγνοια και η ακρισία του κυρίου Γιάννη Αποστολάκη. 1923.
  • Γύρω στην προΐστορικήν ελλάδα:Αχαικός,Κορινθιακός,Θηβαΐκός,Μεγαρικός, Αθηναΐκός πολιτισμός 1924.
  • Το έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. 1926.
  • Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική και οι φυσικές υπερβολές της πολεμικής κριτικής[Απάντηση στον Κώστα Βάρναλη]. 1926.
  • Νεοελληνική μετρική[Δίτομο]:Συμπληρωμένη με την θεωρία της νεοελληνικής μετρικής 1932.
  • Συμβολή στην μελέτη της νεοελληνικής μετρικής 1934.
  • Τα νεανικά ιταλικά ποιήματα του Διονύσιου.Σολωμού. 1936.
  • Ο θεσμός της οικογένειας στην ποίηση του Διονύσιου.Σολωμού. 1936.
  • Συμβολή στη μελέτη της νεοελληνικής μετρικής. 1938.
  • Η μορφολογία του δημοτικού τραγουδιού μας. 1946.
  • Η τονική στιχουργία στην αρχαία ελληνική. 1952.
  • Τα χειρόγραφα του Σολωμού και η έκδοση του 1859. 1955.
  • Η στιχουργία των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών μας. 1960.
  • Εισαγωγή στην αρχαία ελληνική μουσική και στιχουργία. 1962.
  • Εισαγωγή στη μελέτη του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού μας. 1961.
  • Η αναβίωση της τραγωδίας με την αρχαία της μουσική. 1962.
  • Το λαογραφικό στοιχείο της Ακαδημίας Αθηνών και τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια μας. 1964.

Μεταφράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Εδμόνδου Ντε Αμίτσις (Edmondo de Amicis), Πατρικό σπίτι και άλλα διηγήματα. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1921.
  • Ματθίλδης Σεράο, Η αρετή της Κεκίνας· Μεταφραστής Γερασ. Σπαταλάς. Αθήνα, Ζηκάκης, 1921.
  • Βοκκάκιου Το Δεκαήμερο · Πλήρης λογοτεχνική μετάφρασις εκ του ιταλικού πρωτοτύπου υπό Γερασίμου Σπαταλά·
  • Πρόλογος Σπύρου Μελά, τόμος Α’. Αθήνα, Δημητράκος, χ.χ. (1922).
  • Βοκκάκιου Το Δεκαήμερο · Πλήρης λογοτεχνική μετάφρασις εκ του ιταλικού πρωτοτύπου υπό Γερασίμου Σπαταλά·
  • Πρόλογος Σπύρου Μελά, τόμος Β'. Αθήνα, Δημητράκος, χ.χ. (1923).
  • Γράτσια Δελέδα, Ο τοκογλύφος. Αθήνα, 1924.
  • Ματθ. Σερράο, Η αρετή της Κεκίνας. Αθήνα, 1925.
  • Εκλογές από το Δεκαήμερο· Σειρά Ά . Αθήνα, Χαραυγή, 1923..
  • Εκλογές από το Δεκαήμερο· Σειρά Β’ . Αθήνα, Χαραυγή, 1924.
  • Ντ’ Αννούντσιο, Δύο παρθένες. 1925.
  • Γαβριήλ Ντ’ Αννούντσιο, Ιστορίες της Πεσκάρας· Μετάφρασι από το ιταλικό του Γερασ. Σπαταλά. Αθήνα, Χαραυγή, χ.χ. (1926).
  • Ομήρου, Οδύσσεια (ραψωδίες 1-6). Αθήνα, 1932-1933.
  • Σοφοκλή, Οιδίποδας τύραννος – Οιδίπους επί Κολωνώ· μετάφραση Γεράσιμου Σπαταλά. Αθήνα, 1933.
  • Διονυσίου Σολωμού, Ιταλικά ποιήματα· Μετάφραση, προλεγόμενα, κατάταξη και σχόλια Γερασίμου Σπαταλά. Αθήνα, 1948.
  • Ευριπίδη, Φοίνισσες· Έμμετρη μετάφραση, φιλολογική, λογοτεχνική και θεατρική με πιστή απόδοση της μορφής και του ποιητικού
  • ύφους του πρωτοτύπου Γερασίμου Σπαταλά (κείμενο της μετάφρασης Δ. Ν. Βερναρδάκη). Αθήνα, το ελληνικό βιβλίο, 1960. [11]
  • Ανθοδέσμη από τη Ρώμη και την Ιταλία· Μεταφράσεις. Αθήνα, Ι.Ν.Σιδέρης, χ.χ. (1964).
  • Λουίτζι Πιραντέλλο, Ο μακαρίτης Ματτίας Πασκάλ· Μυθιστόρημα ·Μετάφραση Γερασ.Σπαταλά. Αθήνα, Κ.Μ., χ.χ. (1974).

Συγκεντρωτικές εκδόσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Άπαντα – Μελέτες· Επιλογή. Αθήνα, Δίφρος, 1990.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αργυρίου Αλεξ., «Σπαταλάς Γεράσιμος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988
  • Δάφνης Κώστας, «Γεράσιμος Σπαταλάς», Νέα Εστία 90, ετ.ΜΕ΄, 1η/8/1971, αρ. 1058, σ. 1027 - 1028
  • «Σπαταλάς Γεράσιμος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 12, Αθήνα, εκδ. Χάρη Πάτση, χ.χ.
  • Λήμμα «Σπαταλάς Γεράσιμος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ 22. Αθήνα, Πυρσός, 1933 (συντάκτης ο Τέλλος Άγρας).
  • Χατζηφώτης Ι. Μ., «Γεράσιμος Σπαταλάς (μια ανέκδοτη αυτοβιογραφία του)», Ανιχνεύσεις [Νεοελληνικά μελετήματα και κριτικά δοκίμια], σ. 72-76, Αθήνα, Αλκαίος, 1973.

Πηγές, Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Βιβλιοθήκη Ελληνικού Κοινοβουλίου[νεκρός σύνδεσμος]
  2. ↑ «Ελένη Κοβάνη, Εξάρχεια. Το λυκόφως του ερετεινού και των αυλών, Ελληνική Τράπεζα Κοινωνικών Δεδομένων» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2009. 
  3. ↑ «Αφιέρωμα της εφημ. Καθημερινή, 15 Φεβρουαρίου 1998». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2009. 
  4. ↑ Γεράσιμος Σπαταλάς, Η Στιχουργική Τέχνη, επιμ. Ευριπίδη Γαραντούδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
  5. ↑ Παρουσίαση του βιβλίου στον Ιστότοπο των Π. Ε. Κρήτης[νεκρός σύνδεσμος]
  6. ↑ «Book-Vres». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2019. 
  7. ↑ Bibliopolio.gr
  8. ↑ «Δημ. Κονιδάρης στο Poetica.net». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2009. 
  9. ↑ Π. Χάρης: «Απίστευτο!», Νέα Εστία, 1971
  10. ↑ Όπως παρατίθεται στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
  11. ↑ Τμήματα του έργου αυτού περιλαμβάνονται στο CD "Συμφωνία αριθ. 4 - των Χωρικών - ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ [ΑΙΣΧΥΛΟΣ] - ΦΟΙΝΙΣΣΑΙ [ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ] του Μίκη Θεοδωράκη, Studio52


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γεράσιμος_Σπαταλάς&oldid=10471407"