Βικιπαίδεια:Εγκυκλοπαιδικότητα (βιβλία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Εγκυκλοπαιδικότητα
Γενικές οδηγίες

Η σελίδα παρέχει οδηγίες στους συντάκτες της Βικιπαίδειας έτσι ώστε να τους βοηθήσει να αποφασίσουν εάν ένα βιβλίο θα έπρεπε ή μη να έχει λήμμα στη Βικιπαίδεια. Αν και η ικανοποίηση των κριτηρίων διαμορφώνει την άποψη περί της συμπερίληψης του βιβλίου στη Βικιπαίδεια, η αποτυχία ικανοποίησης των κριτηρίων από μόνη της δεν είναι λόγος γρήγορης διαγραφής του λήμματος.

Κριτήρια[επεξεργασία κώδικα]

Ένα βιβλίο καθίσταται γενικά εγκυκλοπαιδικό θέμα εάν επαληθεύσιμα πληροί μέσω επαληθεύσιμων πηγών, ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια:

  1. Το βιβλίο υπήρξε θέμα[1] πολλαπλών, μη τετριμμένων[2] δημοσιευμένων πηγών ανεξάρτητων από το ίδιο το βιβλίο[3] και με την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον κάποιες από αυτές τις δημοσιευμένες πηγές απευθύνονται σε ένα γενικό κοινό. Αυτό περιλαμβάνει δημοσιευμένα έργα σε όλες τις μορφές, όπως λήμματα εφημερίδας, άλλα βιβλία, τηλεοπτικά ντοκυμαντέρ και βιβλιοκριτικές. Ορισμένες από αυτές τις δημοσιευμένες πηγές θα πρέπει να περιέχουν επαρκή κριτικά σχόλια ώστε το λήμμα να είναι δυνατό να αναπτυχθεί πέρα από τα όρια της απλής πλοκής.
  2. Το προηγούμενο κριτήριο αποκλείει δελτία τύπου ή άλλες δημοσιεύσεις του εκδότη, του πρακτορείου ή άλλων ενδιαφερόμενων μερών, που να διαφημίσουν το βιβλίο[4].
  3. Το βιβλίο έχει κερδίσει κάποιο σημαντικό Λογοτεχνικό βραβείο.
  4. Το βιβλίο έγινε ή προσαρμόστηκε σε σενάριο κινηματογραφικής ταινίας ή παίχτηκε σε εθνικό τηλεοπτικό δίκτυο οποιασδήποτε χώρας.
  5. Το βιβλίο είναι αντικείμενο ανάλυσης και διδασκαλίας σε σχολεία, γυμνάσια πανεπιστήμια ή μεταπτυχιακά προγράμματα οποιασδήποτε χώρας[5].
  6. Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι τόσο σημαντικός ιστορικά ώστε να θεωρείται εγκυκλοπαιδικό θέμα οποιοδήποτε από τα έργα του, ακόμα και αν παρουσιάζεται το φαινόμενο της απουσίας δευτερογενών πηγών[6].

Πεδίο εφαρμογής[επεξεργασία κώδικα]

Στη συγκεκριμένη οδηγία δεν παρέχονται επί του παρόντος ειδικά κριτήρια (αν και η οδηγία μπορεί να εφαρμοστεί αναλογικά) για δημοσιεύσεις όπως: Κόμικς, περιοδικά (υπάρχει η οδηγία Βικιπαίδεια:Εγκυκλοπαιδικότητα (περιοδικά)), έργα αναφοράς όπως τα λεξικά ή εγκυκλοπαίδειες, οι άτλαντες, τα αλμανάκ, λιμπρέτα ή ειδικά μουσικά βιβλία ανάγνωσης πενταγράμμου, εγχειρίδια οδηγιών και εκπαιδευτικά βοηθήματα.

Τα παραπάνω κριτήρια αφορούν επίσης σε ηλεκτρονικά βιβλία (e-books), αν και η εγκυκλοπαιδικότητα θα έπρεπε να καθορίζεται με τον συνυπολογισμό των οδηγιών για το διαδικτυακό περιεχόμενο ή άλλους παράγοντες και κριτήρια, όπως η συμπερίληψη του βιβλίου στο Project Gutenberg ή ανάλογα εγχειρήματα.

Ελάχιστες προϋποθέσεις[επεξεργασία κώδικα]

Τα βιβλία που εκδόθηκαν μετά το 1966 θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον ISBN, να είναι διαθέσιμα σε βιβλιοθήκες και να είναι καταλογογραφημένα στην Εθνική Βιβλιοθήκη κάποιας χώρας.[7]

Η καταλογογράφηση ενός βιβλίου σε online βιβλιοπωλεία δεν είναι από μόνη της ένδειξη εγκυκλοπαιδικότητας.

Αυτοεκδόσεις[επεξεργασία κώδικα]

H αυτοέκδοση είναι σαφώς ενδεικτικό, αλλά όχι πάντα καθοριστικό κριτήριο μη εγκυκλοπαιδικότητας. (Για παράδειγμα βιβλία που είχαν αυτοεκδοθεί όπως Ο Ταμερλάνος του Έντγκαρ Άλλαν Πόε, παλαιότερες αυτοεκδόσεις σημαντικών ελλήνων ποιητών ή το Πρώιμη Επιστήμη στην Οξφόρδη του Ρόμπερτ Γκάνθερ (Robert Gunther) θεωρούνται εγκυκλοπαιδικά ως λήμματα βάσει του κριτηρίου 1).

Επίσης, θα πρέπει να ζυγίζεται κατά της συμπερίληψης ενός λήμματος το γεγονός ότι ο ίδιος συγγραφέας του βιβλίου ή κάποιο τρίτο ενδιαφερόμενο μέρος είναι επίσης και δημιουργός του λήμματος στη Βικιπαίδεια. Βλ. Βικιπαίδεια:Σύγκρουση συμφερόντων και Βικιπαίδεια:Αυτοβιογραφία για περισσότερες πληροφορίες.

Λαμβάνοντας υπόψιν τις ελάχιστες προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν, θα πρέπει να σημειώθεί ότι πολλές αυτοεκδόσεις έχουν ISBN, είναι πιθανώς καταλογογραφημένες σε κάποια εθνική βιβλιοθήκη και είναι διαθέσιμες σε κάποια Μηχανή Αναζήτησης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κατάλληλες για εγκυκλοπαιδικό λήμμα στη Βικιπαίδεια.

Αδημοσίευτα βιβλία[επεξεργασία κώδικα]

Καθώς η Βικιπαίδεια δεν είναι κρυστάλινη μαντική σφαίρα δεν ενθαρρύνονται λήμματα για βιβλία που δεν έχουν εκδοθεί, εκτός και αν παρέχονται πολλαπλές ανεξάρτητες μαρτυρίες ότι το βιβλίο ευρέως αναμένεται, περιέχουν τον τίτλο και την αναμενόμενη ημερομηνία έκδοσης -προσεγγιστικά- της δημοσίευσης[8].

Μη σύγχρονα βιβλία[επεξεργασία κώδικα]

Για βιβλία που γράφτηκαν παλαιότερα μπορεί να μην αρκούν ή να μην εφαρμόζονται τα κριτήρια της παρούσας οδηγίας, τα οποία προορίζονται κυρίως για σύγχρονα έργα. Σε τέτοια βιβλία προτείνεται προσέγγιση στηριγμένη στην κοινή λογική με κριτήρια την ευρεία αναφορά του έργου σε άλλα έργα, τις ανατυπώσεις του, τη φήμη του στο παρελθόν και τη θέση του στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Ακαδημαϊκά βιβλία[επεξεργασία κώδικα]

Τα ακαδημαϊκά βιβλία εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς και λειτουργίες. Συνεπώς είναι διαφορετικές οι διαδικασίες του τρόπου έκδοσής τους από εκείνα που προορίζονται για το γενικό κοινό. Συχνά είναι πολύ εξειδικευμένα, εκδίδονται σε μικρές ποσότητες και είναι διαθέσιμα μόνο σε ειδικευμένες βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία. Συνεπώς τα κριτήρια συμπερίληψης είναι διαφορετικά από εκείνα των γενικών εκδόσεων. Εδώ πάλι υπερισχύει η κοινή λογική. Σε αυτή την περίπτωση η σημαντικότητα βασίζεται στη φήμη του ακαδημαϊκού εκδοτικού οίκου που το εκδίδει[9], στο πόσο αναφέρεται το βιβλίο σε άλλες ακαδημαϊκές εκδόσεις ή στα media[10], τι επιδράσεις έχει ασκήσει στον τομέα της εξειδίκευσής του, όπως το αν διδάσκεται ή είναι θέμα απαιτούμενης ανάγνωσης σε κάποια σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Δευτερεύοντα λήμματα[επεξεργασία κώδικα]

Είναι προϊόν γενικής συναίνεσης στη Βικιπαίδεια το γεγονός ότι τα λήμματα δε θα πρέπει να «σπάνε» αλλεπάλληλα σε δευτερεύοντα μικρά, καθώς κάθε μείωση του διαχειρίσιμου υλικού του λήμματος το καθιστά λιγότερο εγκυκλοπαιδικό. Ακόμη και αν ένα βιβλίο μπορεί είναι ευδιάκριτα σημαντικό ως εγκυκλοπαιδικό θέμα, ένα δευτερεύον λήμμα για κάποιον χαρακτήρα ή αντικείμενο από το έργο πιθανώς δεν είναι.

Σε ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες το βιβλίο είναι σημαντικό και ο συγγραφέας ως αδιαμφισβήτητα σημαντικός έχει λήμμα στη Βικιπαίδεια, συνιστάται να χρησιμοποιηθεί το υλικό για το βιβλίο στο λήμμα του συγγραφέα, παρά να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό λήμμα για το συγκεκριμένο έργο.

Πηγές[επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις - παραπομπές[επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Με τον όρο "θέμα" μιας δημοσιευμένης πηγής δεν εννοούνται τετριμμένες δημοσιεύσεις και αποκλείονται οι απλές αναφορές του βιβλίου, του συγγραφέα ή του εκδότη, τιμοκατάλογοι ή άλλες μη ουσιαστικές πληροφορίες.
  2. ↑ Ο όρος "μη τετριμμένος" αποκλείει προσωπικούς δικτυακούς τόπους, blog, fora, wiki και άλλα μη αξιόπιστα μέσα. Ζωτικής σημασίας είναι και ο τρόπος της μεταχείρισης των πηγών. Για παράδειγμα ο οργανισμός Slashdot.org είναι εφεαυτού αξιόπιστος, αλλά οι δημοσιεύσεις μελών από τις δημόσιες συζητήσεις δεν είναι. Προσοχή χρειάζεται επίσης και στο ζήτημα σύγκρουσης κινήτρων αν εμπλέκεται ο συγγραφέας, ο εκδότης, πρακτορεία διακίνησης βιβλίου.
  3. ↑ Ανεξάρτητων δε σημαίνει ανεξάρτητων από τη βιομηχανία παραγωγής βιβλίου εν γένει, παρά μόνον εκείνων που πραγματικά εμπλέκονται με το συγκεκριμένο βιβλίο.
  4. ↑ Η αυτοπροβολή και η τοποθέτηση προϊόντος δεν είναι δρόμοι για τη δημιουργία εγκυκλοπαιδικού λήμματος. Οι δημοσιευμένες πηγές για το συγκεκριμένο βιβλίο θα πρέπει να προέρχονται από κάποιον άλλον (Βλ. Βικιπαίδεια:Αυτοβιογραφία για την επαληθευσιμότητα και τα προβλήματα ουδετερότητας που επηρεάζουν το υλικό όταν το θέμα του ίδιου του λήμματος είναι πηγή του υλικού). Το βαρόμετρο της εγκυκλοπαιδικότητας εξαρτάται από το αν ανεξάρτητοι παράγοντες θεώρησαν το βιβλίο ενδιαφέρον και δημοσίευσαν σοβαρές κριτικές επί του θέματος.
  5. ↑ Στο συγκεκριμένο κριτήριο δεν περιλαμβάνονται εγχειρίδια ή βιβλία αναφοράς που γράφτηκαν ειδικά για μελέτη σε εκπαιδευτικά προγράμματα, παρά μόνον ανεξάρτητα έργα που θεωρήθηκαν αρκετά σημαντικά ως θέματα μελέτης αφεαυτού, π.χ. μείζονα λογοτεχνικά φιλοσοφικά ή επιστημονικά έργα.
  6. ↑ Για παράδειγμα, κάποιος του οποίου τα έργα ή ο βίος είναι αντικείμενα μελέτης σε μια αίθουσα διδασκαλίας.
  7. ↑ Για παράδειγμα στις ΗΠΑ τα βιβλία καταλογογραφούνται στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, στο Ηνωμένο Βασίλειο στη Βρετανική Βιβλιοθήκη, στην Αυστραλία στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστραλίας. Στον Καναδά υπάρχει η Βιβλιοθήκη και τα Αρχεία του Καναδά, στη Γαλλία η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, στην Κίνα η Εθνική Επιτροπή Βιβλίου, στη Βραζιλία το Ίδρυμα Εθνικής Βιβλιοθήκης, στην Αργεντινή η Εθνική Βιβλιοθήκη της Δημοκρατίας της Αργεντινής και στην Ινδία η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ινδίας.
  8. ↑ Οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις χαλάρωσαν στην περίπτωση ενός ευρέως αναμενόμενου βιβλίου, όπως έγινε το 2005, οπότε δημιουργήθηκε στην αγγλική ΒΠ λήμμα για το έβδομο βιβλίο του Χάρι Πότερ, χωρίς να παρέχεται επιβεβαιωμένος τίτλος ή κάποιο σχετικό χρονοδιάγραμμα της έκδοσης. Ας σημειωθεί ότι τα μυθιστορήματα της σειράς έγιναν διεθνές φαινόμενο, έχοντας πουλήσει περισσότερα από 400 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως και μεταφράστηκαν σε 64 γλώσσες ως τον Νοέμβριο του 2007. Δείτε Times Online (2007). Times Online article: J.K. Rowling publishes Harry Potter spin-off. Ανάκτηση 11 Απριλίου 2008. Παραμένει, ωστόσο, ζήτημα προβληματισμού η συγγραφή λημμάτων που αναφέρονται σε μελλοντικές εκδόσεις βιβλίων, χωρίς να υπάρχουν ουσιαστικά κριτήρια συμπερίληψης. Οι παρελθοντικές παραδοχές για το τι πούλησε ένας συγκεκριμένος τίτλος βιβλίου δε συνιστούν πάντα κριτήριο για τον νέο τίτλο καθώς αφεαυτού κάθε νέο βιβλίο είναι ανεξάρτητη οντότητα.
  9. ↑ Η έκδοση από φημισμένο εκδοτικό οίκο βαραίνει πολύ περισσότερο απ' ό,τι για τα κοινά εμπορικά βιβλία εξαιτίας της μη εμπορικής φύσης της δημοσίευσης και της κριτικής ανάγνωσης που απαιτείται πριν την οριστική έκδοση του ακαδημαϊκού βιβλίου
  10. ↑ Το θέμα ενός βιβλίου μπορεί να είναι τόσο εξειδικευμένο, ώστε πολύ λίγοι άνθρωποι να μπορούν να το κατανοήσουν και να σχολιάσουν το υλικό του.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βικιπαίδεια:Εγκυκλοπαιδικότητα_(βιβλία)&oldid=7894068"