Βαλκανολογία

Με τον όρο Βαλκανολογία, (Balkanology), χαρακτηρίζεται γενικά η συλλογική μελέτη της ιστορίας, γεωγραφίας, αρχαιολογίας, γλώσσας, εθνογραφίας, φιλολογίας, τεχνών και εθίμων των λαών της λεγόμενης Βαλκανικής χερσονήσου, ή χερσονήσου του Αίμου, η οποία κατά τον 19ο αιώνα εξελίχθηκε σε ειδική επιστήμη.

Όμως, αρκετοί από τους λεγόμενους βαλκανολόγους δεν περιορίστηκαν στην επιστημονική έρευνα προς ανάδειξη της αλήθειας αλλά περισσότερο τάχθηκαν στην υπηρεσία προπαγανδιστικών σκοπιμοτήτων και ειδικότερα κατά τη μεταβατική περίοδο της νέας πολιτικής διαμόρφωσης του χώρου που ακολούθησε μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, αποσκοπώντας σε ιδιοτελή οφέλη. Ο δε περί εθνικής επικράτησης αγώνας των βαλκανικών λαών δεν έχει λήξει ακόμα διατηρουμένων κάποιων εστιών ή θεμάτων που συνεχίζουν να αμφισβητούνται, παρά τα όσα αντίθετα λέγονται και γράφονται επισταμένα.

Κατά καιρούς εμφανίζονται και κάποια "περίεργα" Ινστιτούτα, αυτοχαρακτηριζόμενα ως Βαλκανολογικά, προκειμένου, με επιστημονικοφανή χαρακτήρα, να εξυπηρετήσουν σκοπιμότητες. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό ινστιτούτο ήταν και το ιδρυθέν στη Λειψία Ινστιτούτο του Γουστάβου Βέιγκαντ (G. Weigand) όπου στις αρχές μεν είχε ταχθεί υπέρ της ρουμανικής προπαγάνδας και στη συνέχεια υπέρ της βουλγαρικής, όταν μάλιστα ο παραπάνω απεστάλη τον Μάιο του 1917 από τον Κάιζερ της Γερμανίας, διαρκούσης της υπό των Βουλγάρων κατοχής της Μακεδονίας, όπως σε συνεργασία και με Βούλγαρους καθηγητές και δασκάλους συλλέξει εθνογραφικά στοιχεία και συγγράψει μελέτη υπέρ της βουλγαρικότητας της Μακεδονίας. Η αποστολή αυτή πράγματι εκτελέστηκε προϊόν της οποίας ήταν και η σχετική έκδοση υπό τον τίτλο "Ethnographie von Makedonien" (= Εθνογραφία των Μακεδόνων) - Leipzig 1924, όπου ο συγγραφέας παραθέτοντας, όχι βέβαια αρχαιολογικά ευρήματα ή αρχαία κείμενα, αλλά κάποιες λέξεις και φράσεις σλαβικών γλωσσικών ιδιωμάτων προσπάθησε ν' αποδείξει ότι όλοι οι κάτοικοι της Μακεδονίας είναι γηγενείς Βούλγαροι.

Τους ισχυρισμούς του Βέιγκαντ ανασκεύασε με επιστημονικά επιχειρήματα ο Έλληνας καθηγητής Γ. Ν. Χατζηδάκις σε μελέτη του που δημοσιεύτηκε σε γερμανικό γεωγραφικό περιοδικό "Pefermaann's Mitteilungen", (= Ελεύθερο Βήμα), στις 16, 17, 18 και 19 Μαρτίου του 1925 καθώς επίσης και ο Ν. Μοσχόπουλος στο περιοδικό "Messager d' Athènes" στις 10 Ιανουαρίου του 1925. Βέβαια πολύ προηγούμενα ο Αυστριακός συγγραφέας Σ. Γκόπτσεβιτς, (S. Gopcevitch) γνωστός από τα πολλά περί Βαλκανίων έργα του, στο βιβλίο του περί Αλβανίας που εξέδωσε στη γερμανική, υπό τον τίτλο "Das Fűrstentum Albanien" - Berlin 1914, έγραφε για τον Βέιγκαντ. «.... καθηγητής που μόνο τη ρουμανική γλώσσα γνωρίζει δεν μπορεί να εκφέρει γλωσσολογικές κρίσεις επί νοτιοσλαβικών γλωσσικών ζητημάτων».

Εκτός όμως των αναφερομένων για την περιοχή της Μακεδονίας υφίστανται ομοίως πλείστες άλλες περιοχές μικρότερης γεωγραφικής έκτασης, κυρίως παραμεθόριες, μεταξύ των βαλκανικών χωρών, όπως π.χ. η Βόρεια Ήπειρος, η Ανατολική Ρωμυλία, η Σιλιστρία, το Μπαλτζίκ, το Μαυροβούνιο κ.ά. που συνιστούσαν το Βαλκανικό ζήτημα ως μέρος του γενικότερου Ανατολικού Ζητήματος που επίσης μέρος αυτού αποτελεί και το Κυπριακό ζήτημα. Τελευταία γεγονότα που ήλθαν να προστεθούν στο γεωγραφικό αυτό χώρο ήταν η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και οι δραστικές ανακατατάξεις των άλλοτε αυτής εθνικοτήτων που ακολούθησαν.

Πολλοί Ευρωπαίοι βαλκανολόγοι θεωρούν Νέστορα της Βαλκανολογίας τον γαλλικής καταγωγής Γερμανό γεωλόγο Αμί Μπουέ (Ami Boué), με τον οποίον έχουν συγγράψει έργα οι F. Kantz, Grisebach, Viquesnel, Lejean, Hahm, Barth, Hochstetter, Leskien, Kiepert κ.ά..

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ. Στ΄, σελ. 544.

Βιβλιογραφία

• Ami Boué "La Turquie d’ Europe" - Paris 1840
• Ami Boué "Ethnographische Karte des Osmanichen Reiches" - Pars 1847
• Anton Tuma "Griechenland, Macedonien und Süd-Albanien" - Hannover 1888
• Anton Tuma “"Die östliche Balkan – Halbinsel" - Wien 1885 (στη Σερβική Ανόβερο 1894)
• Anton Tuma "Militar – Geographie, Macedonisches Beceken mit dem albanesischen Kűstengebiete (χ.έ).
• Constantin Jiresek "Geschichte der Bulgaren" - Prag 1876.
• Constantin Jiresek "Geschichte der Serben" - Gotha 1906.
• Constantin Jiresek „Das Fürstendum Bulgarien“ Wien 1891.
• V. Colocotronis "La Macédoine" - Paris 1919.
• Louis Andre "Les Etats chrétiens des Balkans depuis 1816" - Paris 1918.
• Victor Bérard "La Turquie et l’ Hellénisme contemporain" - Paris 1911.
• Jerome A. Blangui "Voyage en Bulgarie pendant l’ annee 1841" - Paris 1843
• F. Bianconi "Ethnographie de la Turquie d’ Europe" - Paris 1877.