Ατμόπλοιο Όρια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Ατμόπλοιο Όρια (SS Oria) ήταν νορβηγικό ατμόπλοιο το οποίο βυθίστηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1944, προκαλώντας τον θάνατο περίπου 4.100 Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου. Η βύθισή του αποτέλεσε την 4η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στα παγκόσμια χρονικά και την χειρότερη απώλεια ζωών από βύθιση ενός μόνο πλοίου στη Μεσόγειο.

Το πλοίο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Oria κατασκευάστηκε το 1920 στο Σάντερλαντ από την Osbourne, Graham & Co. Το συνολικό τονάζ του ήταν 2127 τόνοι και αποτελούσε ιδιοκτησία της νορβηγικής εταιρείας Fearnley & Eger με έδρα το Όσλο.[1] Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε τμήμα μίας νηοπομπής με προορισμό την Βόρεια Αφρική και τον Ιούνιο του 1940, λίγο μετά τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία, βρισκόταν υπό περιορισμό στην Καζαμπλάνκα. Ένα χρόνο αργότερα το πλοίο επιτάχθηκε από την Κυβέρνηση του Βισύ, μετονομάστηκε σε Sainte Julienne και χρησιμοποιήθηκε στη Μεσόγειο. Το Νοέμβριο του 1942 επεστράφη επίσημα στον νόμιμο ιδιοκτήτη του, οπότε και πήρε εκ νέου το παλιό του όνομα, Oria, σύντομα όμως δόθηκε στην γερμανική εταιρεία Mittelmeer Reederei GmbH με έδρα το Αμβούργο.[2]

Η βύθιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το φθινόπωρο του 1943, μετά την παράδοση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα στους Γερμανούς, οι Γερμανοί έπρεπε να μεταφέρουν δεκάδες χιλιάδες Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου δια θαλάσσης. Αυτές οι μεταφορές συχνά γίνονταν με ακατάλληλα σκάφη, στοιβάζοντας αιχμαλώτους στα αμπάρια των πλοίων και χωρίς την τήρηση κανόνων ασφαλείας. Αρκετά πλοία βυθίστηκαν, είτε συνεπεία συμμαχικών επιθέσεων είτε ατυχημάτων, προκαλώντας το θάνατο χιλιάδων αιχμαλώτων.

Το Oria ήταν ένα από τα σκάφη που επιλέχθηκαν για τη μεταφορά Ιταλών αιχμαλώτων. Στις 11 Φεβρουαρίου 1944 απέπλευσε από τη Ρόδο με προορισμό τον Πειραιά, μεταφέροντας 4.046 Ιταλούς αιχμαλώτους (43 αξιωματικούς, 118 υπαξιωματικούς και 3.885 στρατιώτες),[3][α] 90 Γερμανούς σε υπηρεσία[1] και το πλήρωμά του. Την επόμενη ημέρα το πλοίο έπεσε σε καταιγίδα, εξετράπη της πορείας και προσέκρουσε στα βράχια της νησίδας Πάτροκλος, ανοικτά του ακρωτηρίου Σούνιο, άνοιξε αμέσως ρήγμα και βυθίστηκε.[4] Κάποια πλοία, φτάνοντας λόγω κακοκαιρίας 3 ημέρες μετά στο ναυάγιο, διέσωσαν 6 Ιταλούς,[β] 21 Γερμανούς, τον Νορβηγό καπετάνιο και τον Έλληνα μηχανικό.[3] [γ] Όλοι οι υπόλοιποι έχασαν τη ζωή τους συμπεριλαμβανομένων και 21 Ελλήνων του πληρώματος.[δ]

Μετά το ναυάγιο, η απέναντι παραλία του Χάρακα, όπως και το Λαγονήσι, γέμισαν πτώματα. Οι Γερμανoί έθαψαν τους νεκρούς Ιταλούς σε ομαδικό τάφο, σε απόσταση εκατό μέτρων από τη θάλασσα.[6]

Εκδηλώσεις μνήμης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την αρχή και για πολλά χρόνια, το ναυάγιο του Όρια περιβλήθηκε από ένα πέπλο σιωπής. Οι γερμανικές αρχές κατοχής απέκρυψαν το γεγονός, ενώ δεν υπήρξε μνεία ούτε στον ελεγχόμενο από αυτές αθηναϊκό τύπο της εποχής. Εικάζεται πως επρόκειτο για σκόπιμη ενέργεια, ώστε να μη ζητηθούν ευθύνες και αποζημιώσεις για το χαμό των αιχμαλώτων, αφού στο μέγεθος της τραγωδίας είχαν αποφασιστική συμβολή οι συνθήκες στοίβαξης και εγκλεισμού των, έτσι κι αλλιώς υπεράριθμων, Ιταλών στα αμπάρια του σκάφους.[6]

Ο δύτης Αριστοτέλης Ζερβούδης εξερευνώντας το ναυάγιο του Όρια

Η υπόθεση του ναυαγίου του Όρια ήλθε ξανά στην επιφάνεια το 2006 με πρωτοβουλία των τοπικών ελληνικών αρχών,[7] έπειτα και από τις σχετικές έρευνες του δύτη Αριστοτέλη Ζερβούδη που ανακάλυψε το ναυάγιο το 1999.[8] Η ταυτοποίηση του ναυαγίου από τον Ζερβούδη έγινε το 2001, μετά από έρευνα στα αρχεία της Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 2002 ο Ζερβούδης, μετά από τις έρευνες που είχε κάνει στο βυθό με τους δύτες Αντώνη Γκάφα και Δημήτρη Καρτέρη, δημοσιοποίησε την πρώτη έγκυρη αναφορά για την κατάσταση του ναυαγισμένου Oria.[9] Για τις υπηρεσίες του και τη συνεισφορά του στις καταδυτικές αποστολές, ο Ζερβούδης ανακηρύχθηκε στα τέλη του 2017 από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα Ιππότης του Τάγματος του Αστέρα της Ιταλίας (Cavaliere dell'Ordine della Stella d'Italia) και του απένειμε το παράσημο του Τάγματος.

To 2012, στο Βαϊάνο της Τοσκάνης (επαρχία Πράτο) έλαβε χώρα η πρώτη ιταλική εκδήλωση μνήμης για τα θύματα του Όρια, με τη συνεργασία του Κέντρου Ιστορικής και Εθνογραφικής Τεκμηρίωσης (Fondazione del Centro documentazione storico etnografico -CDSE).[10]

Το Φεβρουάριο του 2014, στην 70ή επέτειο από το ναυάγιο, ο Δήμος Σαρωνικού, σε συνεργασία με το «Σύνδεσμο Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας Κερατέας Χρυσή Τομή» και το «Δίκτυο Συγγενών Θυμάτων του Oria», oργάνωσαν εκδήλωση στην Κερατέα, κατά τη οποία έγιναν και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που κατασκευάστηκε προς τιμήν των θυμάτων, απέναντι από το σημείο βύθισης του πλοίου (60ό χιλιόμετρο Λεωφόρου Αθηνών–Σουνίου).[11] Παράλληλα, ο δύτης Αρ. Ζερβούδης ως εκπρόσωπος των οικογενειών των θυμάτων του ΟΡΙΑ, τοποθέτησε αναμνηστική πλάκα στο βυθό, στο σημείο που χάθηκε το πλοίο.[7] Το 2015, ο Γιώργος Ιατρού γύρισε το ιστορικό ντοκιμαντέρ memORIA, με θέμα το ναυάγιο του πλοίου, το οποίο προβλήθηκε από την εκπομπή της ΕΡΤ2 «Τεκμήρια ελληνισμού» το Φεβρουάριο του 2016[12] και, επίσης, προκρίθηκε για συμμετοχή στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης.[13] Εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα της τραγωδίας οργανώνονται και στην Ιταλία, στην πόλη Μαρτάνο του Λέτσε, με τη συμμετοχή και της Εθνικής Ένωσης Παρτιζάνων Ιταλίας (Associazione Nazionale Partigiani d’Italia).[14]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Άλλες πηγές αναφέρουν 4033, 4073 ή 4115 άνδρες.[2]
  2. ↑ Ανάμεσά τους και ο Αλεσάντρο Νάτα, ο μετέπειτα γενικός γραμματέας του Ιταλικού ΚΚ. Ο Νάτα, που υπηρετούσε ως αξιωματικός στα Δωδεκάνησα, είχε αρνηθεί να δώσει πίστη στο φασιστικό καθεστώς του Σαλό (Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία), έπειτα από την ιταλική συνθηκολόγηση (Σεπτέμβριος 1943). Συνελήφθη από τους Γερμανούς, οι οποίοι στη συνέχεια τον επιβίβασαν με τους υπόλοιπους Ιταλούς αιχμαλώτους στο Όρια.[5] Η μαρτυρία του Νάτα δημοσιεύθηκε μόλις το 1997.
  3. ↑ Άλλες πηγές αναφέρουν 49 Ιταλούς από σύνολο 4200, 6 Γερμανούς και 5 Έλληνες από το πλήρωμα.[1]
  4. ↑ Άλλες πηγές αναφέρουν 4062 Ιταλούς νεκρούς.[2]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «D/S Oria».
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Tragedia piroscafo Oria».
  3. ↑ 3,0 3,1 «Le grandi tragedie dell'Egeo».
  4. ↑ Λύτρα, Αργυρώ (11 Φεβρουαρίου 2011). «Στο φως ο Τιτανικός της Κατοχής». Έθνος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  5. ↑ «Alessadro Natta». piroscafooria.it - Sopravvissuti testimoni (στα Ιταλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2016. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Πηγαδάς (2006).
  7. ↑ 7,0 7,1 Πηγαδάς (2016).
  8. ↑ Κοσμίδης (2010).
  9. ↑ Βλ. στο Τσιάμπι (2014), σ. 29-30. Κείμενο του Γιάννη Ράγκου.
  10. ↑ «Naufragio dell'Oria: a Vaiano i parenti dei soldati morti». Il Tirreno (στα Ιταλικά). 5 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2016. 
  11. ↑ «Ναυάγιο ORIA: Μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στην παγκόσμια ιστορία – 70 χρόνια μετά». Eastrunner.gr. 3 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  12. ↑ Ασπασία Κακολύρη (10 Φεβρουαρίου 2016). «Τεκμήρια ελληνισμού: memORIA». ΕΡΤ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 
  13. ↑ «Στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το memORIA του Γιώργου Ιατρού». For Keratea. 8 Μαρτίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 
  14. ↑ «A Martano un incontro sulla tragedia dell'Oria». piroscafooria.it (στα Ιταλικά). 10 Φεβρουαρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έντυπες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Τσιάμπι, Πάολο (2014). Η καραβάνα στον βυθό της θάλασσας. (Μετάφραση από τα ιταλικά: Κατερίνα Κυρανάκου. Επιμέλεια: Γιώργος Π. Ιατρού). Κερατέα: Χρυσή Τομή - ΑΩ Εκδόσεις. ISBN 978-960-93-5648-0. 

Διαδικτυακές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • «D/S Oria». warsailors.com. 19 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 

Εξωτερικoί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ατμόπλοιο_Όρια&oldid=10476506"