Αντιόχεια Περσίδος

Η Αντιόχεια ήταν αρχαία ελληνική πόλη στον Περσικό Κόλπο.

Ίδρυση

Ιδρύθηκε από τον Σελευκίδη βασιλιά Σέλευκο Α΄ (358 -281 π.Χ.) που έδωσε το όνομα του πατέρα του Αντιόχου στρατηγού του Φιλίππου. Η πόλη ενισχύθηκε με νέους Έλληνες αποίκους από τη Μαγνησία του Μαιάνδρου ποταμού κατόπιν αιτήσεως του Αντιόχου Α΄ Σωτήρος (324 -261 π.Χ.). Αυτό επικυρώνεται από μια επιγραφή στην Μαγνησία που έχει την αίτηση του Σελευκίδη βασιλέως, στην οποία οι Μάγνητες ανταποκρίθηκαν καταφατικά. Ίσως στον εποικισμό της ελληνιστικής πόλης να συνέβαλλε και η Έφεσος.

Αναφορές από αρχαίες πηγές

Η Αντιόχεια αυτή συμφώνησε να λάβει μέρος στους νέους αγώνες της μητροπόλεώς της, προς τιμήν της Αρτέμιδος Λευκοφρυήνης. Πράγματι η Μαγνησία έστειλε θεωρούς στην Αντιόχεια τον Φιλίσκο, τον Φέρητα και τον Δημοφώντα, όπως επίσης και η σελευκιδική πόλη προς την μητρόπολή της. Από γράμμα που έστειλε προς τους Μάγνητες ο Σελευκίδης βασιλεύς Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας το 205 π.Χ. τους ανέφερε ότι ενόσω βρισκόταν στην εν λόγω ιρανική Αντιόχεια (μετά το πέρας της παρθικής και βακτρικής εκστρατείας) βρήκε τους ίδιους Μάγνητες θεωρούς. Έμμεσα όμως απέφυγε την πρόταση της Μαγνησίας για ένα διπλωματικό καθεστώς. Η ενέργεια έγινε από τον ιερέα των Σελευκιδών (και της εν λόγω Αντιόχειας) Ηράκλειτο, γιο του Ζώη. Αυτό συνέβη διότι ήταν ιερά και άσυλος, δηλαδή αφιερωμένη σε έναν θεό και μακριά από οποιαδήποτε αυθαιρεσία.

Φαίνεται ότι η Αντιόχεια ήταν μια καθ' όλα τυπική ελληνιστική πόλη. Τούτο πιστοποιείται από ένα ψήφισμα του 205 π.Χ. που παρέχει περίτρανη απόδειξη στο ότι η πόλη διέθετε βουλή, εκκλησία και δήμο. Το εθνικό των κατοίκων ήταν (βάσει των αρχαίων επιγραφών) Αντιοχέων των Περσίδος ή τον των Αντιοχέων δήμον. Οι ιστορικοί Hooghton, Lorber και Hoover υποστηρίζουν ότι στην πόλη υπήρχε νομισματική δραστηριότητα ίσαμε περίπου το 170 π.Χ. οπότε η σελευκιδική κυριαρχία εξέπνευσε στην Περσίδα (Φαρς).

Τοποθεσία

Ως προς την τοποθεσία της ελληνιστικής πόλεως έχουν προταθεί τρεις απόψεις: Ο Herzfeld τοποθετεί την Αντιόχεια στη χερσόνησο Bushehr και την ταυτίζει με την «ελληνική πόλη», Ιωνάκα, που βρίσκεται σε αυτό το μέρος της ακτής του Περσικού στον χάρτη του Πτολεμαίου της Περσίας.

Σε ένα εδάφιο του Αρριανού (Αλεξάνδρου ανάβασις Ινδική 34,1 - 3), αναφερόμενος στο ταξίδι του Νεάρχου, ο οποίος έπλευσε κατά μήκος του Περσικού ακτή του Κόλπου, ο Έλληνας αξιωματικός του ναυτικού ήλθε σε μια χερσόνησο που ονομάζεται Μεσημβρία (ταυτίζεται με την χερσόνησο Bushehr). Το πλοίο του αγκυροβόλησε στην πόλη Ταόκη, στην ενδοχώρα της οποίας υπήρχε ένα βασιλικό παλάτι των Αχαιμενιδών. Αυτή η Ταόκη έχει συσχετιστεί με τον οικισμό των Αχαιμενιδών την Tamukkan -που μαρτυρείται σε κείμενα από τις οχυρώσεις της Περσεπόλεως- την σασσανιδική πρωτεύουσα επαρχίας Tavak και την πρώιμη ισλαμική πόλη Tavvaǰ (J. Markwart, Provincial Capitals, σελ. 19, 94-95). Ενδεχομένως η σημαντική θέση της Taoce μπορεί να έχουν επανιδρυθεί από τον Σέλευκο και τον Αντίοχο ως Αντιόχεια. Έχει προταθεί από την Bivar ότι ο εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος που ονομάζεται Zirrah (زيرراه), που βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Šāpūr βόρεια της Bushehr, μπορούν να αποτελέσουν την πρώην οικισμό της Tavvaǰ / Taoce.

Άλλοι την ταυτίζουν με τη Bushehr του νοτίου Ιράν.

Πηγές

• John D. Grainger, "A Seleukid prosopography and gazetteer".
• Getzel M. Cohen, "The Hellenistic Settlements in the East from Armenia and Mesopotamia to Bactria and India".
• Ιρανική εγκυκλοπαίδεια.