Αδρομολόγητο πλοίο

Γενικά αδρομολόγητο πλοίο ή ελεύθερο πλοίο, λεγόμενο και τραμπ (tramp) χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε πλοίο που δεν τηρεί καθορισμένο δρομολόγιο. Συνήθως είναι φορτηγό πλοίο που ναυλώνεται από τους πλοιοκτήτες του, κατόπιν ναυλοσυμφώνου σε ένα ναυλωτή που υπό τους όρους του συμβολαίου το φορτώνει και καθορίζει τους λιμένες προσέγγισης φορτοεκφόρτωσης με τις πιθανές ημερομηνίες κατάπλου στον κάθε λιμένα.

Το δρομολόγιο αυτών των πλοίων και ο αριθμός των λιμένων προσέγγισης εξαρτάται κυρίως από τις δυνατότητες διάθεσης καταλλήλων φορτίων. Επειδή όμως τόσο τα φορτία όσο και οι λιμένες ποικίλουν κατά εποχές και γεωγραφική θέση συμβαίνει πολλές φορές τα πλοία αυτής της κατηγορίας να περιπλανώνται στις θάλασσες επί πολύ χρόνο ή να μένουν αγκυροβολημένα «εν αναμονή εντολών». Για το λόγο αυτό σ΄ αυτά τα πλοία δεν προβλέπονται χώροι ενδιαίτησης επιβατών.

Τα πλοία της κατηγορίας αυτής συνήθως σχεδιάζονται (ναυπηγούνται) για να μεταφέρουν ογκώδη φορτία όπως σιτηρά άργιλο, πίσσα, τσιμέντο, αλάτι, μεταλλεύματα κ.λπ ή ακόμα και γενικό φορτίο. Σήμερα για μείωση του χρόνου αναμονής ναύλωσης (αναμονής εντολών) ναυπηγούνται πλοία που μπορούν να μεταφέρουν είτε μόνο ένα είδος ορισμένου φορτίου είτε και άλλο είδος από τον τόπο προρισμού, δηλαδή πετρελαιοφόρο που φθάνοντας στον προορισμό μετά την εκφόρτωσή του, φορτώνει από ίδιο λιμένα μετάλλευμα ή σιτηρά για επόμενο λιμένα προορισμού.

Τα αδρομολόγητα πλοία γενικά είναι μεγάλα φορτηγά για να μεταφέρουν μεγάλη ποσότητα φορτίου, όχι όμως και πολύ μεγάλα ώστε να μπορούν να προσεγγίζουν σε μικρούς λιμένες εφόσον το συμφέρον του πλοιοκτήτη το επιβάλει. Έτσι η χωρητικότητα αυτών κυμαίνεται από 3.000 μέχρι 12.000 τόνους γκρος. Παρά το ότι και η ταχύτητα των πλοίων «τραμπ» αποτελεί μία επιθυμητή ιδιότητα, εν τούτοις επειδή αυξάνει σημαντικά το κόστος (έξοδα) του ταξιδιού κυμαίνεται μεταξύ 12 και 16 κόμβων. Το πλεονέκτημα των πλοίων αυτών που συνήθως ναυλώνονται για ένα ή περισσότερα ταξίδια ή κατά συγκεκριμένο χρόνο είναι ότι μπορούν να επωφελούνται από τις καλές εξελίξεις της ναυλαγοράς, και αντίθετα το μειονέκτημά τους είναι ότι σε περιόδους ύφεσης, όταν η μεγάλη προσφορά τέτοιων πλοίων πιέζει τη ναυλαγορά, να δυσκολεύονται να βρουν φορτία για μεταφορά. Στο σημείο αυτό αξίζει ν΄ αναφερθεί ότι οι Έλληνες πλοιοκτήτες θεωρούνται να κατέχουν παγκοσμίως τη μεγαλύτερη ροπή διαχείρισης ελεύθερων φορτηγών πλοίων.

Κάθε πλοίο που ολοκλήρωσε τους όρους ναύλωσής του και είναι έτοιμο για νέα ναύλωση λέγεται αδρομολόγητο ή ελεύθερο (για ναύλωση).