Αβέστα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Αβέστα είναι συλλογή ιερών συγγραμμάτων του Ζωροαστρισμού, ο οποίος ασκείται έως σήμερα από τους Παρσί. Ο τίτλος αυτός αναγράφεται πολύ συχνά και ως "Ζεντ Αβέστα", μάλλον εσφαλμένα, αφού η ορθή και πλήρης ονομασία είναι "Ζεντ βε Αβέστα" ή "Ζεντ μπε Αβέστα".

Θρυλικός ή μυθικός συγγραφέας αυτών των αρχαίων ιερών περσικών βιβλίων θεωρείται ο Ζωροάστρης. Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα ακόμη οι κατά καιρούς Θρησκειολόγοι διαπληκτίζονται επί πολλών και διαφόρων σημείων των κειμένων αυτών της Αβέστας και περισσότερο στην ερμηνεία των περιλαμβανομένων όρων. Επικρατέστερες επ΄ αυτών γνώμες περιλαμβάνονται παρακάτω.

Το όνομα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λέξη Αβέστα σημαίνει κατά γράμμα "κείμενο", παρόλο ότι πολλοί απέδωσαν σ΄ αυτήν, την έννοια "γνώση" και άλλοι την έννοια "νόμος" συσχετίζοντας, τα κείμενα του Ιουδαϊσμού. Πρόκειται προφανώς περί επέκτασης της αρχικής έννοιας, αφού στα κείμενα αυτά περιλαμβάνεται το σύνολο σχεδόν των πυρολατρικών γνώσεων καθώς επίσης και ο "νόμος" (ηθικός και διοικητικός) των περσικών φυλών όταν αυτές βρίσκονταν ακόμα σε πρωτόγονη ανάπτυξη.

Εξ άλλου η λέξη "Ζεντ" δεν σημαίνει βεβαίως ότι τα κείμενα της Αβέστα είναι γραμμένα στη Ζεντική ή Ζενδική γλώσσα όπως πολύ εσφαλμένα αρχικά πίστευαν πολλοί, αλλά ότι σημαίνει "ερμηνεία". Συνεπώς ο πλήρης τίτλος "Αβέστα βε Ζεντ" σημαίνει "Κείμενα και ερμηνείες" γιατί ακριβώς περί κειμένων και ερμηνείας πρόκειται.

Τέλος άλλοι ετυμολογούν τον όρο Αβέστα από την μέση Περσική Abestāg με τη σημασία «Αίνος [του Θεού]».

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα πάντα με τη παράδοση που είχε προσλάβει όμως μεγάλη έκταση και επέζησε μέχρι των ημερών μας, τα ιερά βιβλία της Αβέστα που περιλαμβάνονταν σε 32 τμήματα ή τόμους φέρονταν ότι κάηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο κατά τον εμπρησμό των ανακτόρων του Δαρείου στη Περσέπολη και ότι διασώθηκε μόνο περίληψη εκείνων που έγινε από μνήμης. Αποδείχθηκε όμως το απίθανο και αστήριχτο τέτοιας εκδοχής, από το γεγονός ότι αφενός μεν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε ως πολιτική του τον σεβασμό των θρησκειών των διαφόρων λαών που υπέτασσε και αφετέρου, οι αποδεδειγμένα εχθροί των Πυρολατρών ήταν οι Άραβες που επέβαλαν τον Μουσουλμανισμό και τούτο πολύ πολύ αργότερα, τουλάχιστον 1000 έτη μετά. Επιπρόσθετα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι φοβερές καταστροφές έκαναν κατά καιρούς επιδρομείς Τάταροι που συμπλήρωναν το καταστροφικό έργο των Αράβων.

Γεγονός πάντως είναι ότι δεν πρόκειται πλέον περί περιλήψεων των αρχικών κειμένων, αλλά περί διάσωσης μέρους των βιβλίων (του 1/3 τουλάχιστον) που αποτελούν την αρχική Αβέστα και ως εκ τούτου δεν ερμηνεύονται και οι λόγοι που προκαλούν τα σκοτεινά ή ασαφή σημεία, εξ αιτίας των μεταξύ των χασμάτων (κενών). Ορισμένοι μάλιστα από τους νεότερους θρησκειολόγους δεν παραδέχονται καμία καταστροφή, αλλά ερμηνεύουν την όλη αυτή υπόθεση με το ότι οι νόμοι και οι θρύλοι των Περσών προϋπήρχαν μόνο ως προφορική παράδοση και καταγράφηκε αργότερα τμηματικά από τους ιερείς πυρολάτρες περί την πρώτη χιλιετηρίδα π.Χ. Τέλος, ο Γερμανός ανατολιστής Νταρμστάτερ υποστήριξε ότι η όλη Αβέστα είναι έργο πολύ μεταγενέστερο και που αποτελείται από κράμα νεοπλατωνικών παραδόσεων καθώς και Ιουδαϊκών που διατυπώθηκαν κατά τους πρώτους μετά Χριστό αιώνες. Πλην όμως εξετάζοντας από αρχαία ανάγλυφα, που ανάγονται στη προ Χριστού εποχή, εύκολα συμπεραίνεται ότι ένα τέτοιο κράμα μπορεί ν΄ αποτελεί ο Χριστιανισμός και ο Μουσουλμανισμός που ακολούθησαν του Ζωροαστρισμού, Νεοπλατωνισμού και Ιουδαϊσμού.

Άλλοι πάλι κριτικοί θεώρησαν την Αβέστα ως έργο κατώτερης αξίας και ανάξιο τάχα ιδιαίτερης προσοχής. Η υποτίμηση αυτή οφείλεται προφανώς σε αστήρικτους φόβους μήπως η Αβέστα (όπως άλλωστε και οι Βέδες των Ινδιών) συγκριθούν με την Παλαιά Διαθήκη. Τέτοιοι όμως "φόβοι" αποδεικνύονται μάλλον παιδαριώδεις εκτός και αν τμήματα των Ιουδαϊκών κειμένων καθίστανται τόσο ευάλωτα ως προς την χρονική τους παράθεση.
Άσχετα όμως μιας τέτοιας σύγκρισης η Αβέστα μπορεί να περιλαμβάνει μεν ολόκληρα τμήματα σκοτεινά ή κουραστικά λόγω των επαναλαμβανόμενων ιδεών ή περιγραφών, υπάρχουν ωστόσο και υπέροχες περικοπές ιδιαίτερα στο παλαιότερο τμήμα της Αβέστα που φέρει την ονομασία "Γκάτας".

Κατανομή κειμένων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η όλη Αβέστα κατανέμεται σε τρία θεμελιώδη τμήματα που φέρουν τις ονομασίες "Γιασνά", "Γιάστ" και "Βεντιντάντ".

  • Η Γιασνά περιλαμβάνει τελετουργικές διατάξεις καθώς και 72 ύμνους που ψάλλονταν κατά τις πυρολατρικές θυσίες. Επίσης σ΄ αυτή περιλαμβάνονται και οι 17 ύμνοι λεγόμενοι "Γκάτας" ή κατ' ερμηνεία "Νουθεσίες του Ζωροάστρη".
  • Η Γιάστ περιλαμβάνει 27 ύμνους, χαρακτηριζόμενοι κάτι σαν τα χριστιανικά τροπάρια που αναφέρονται στις διάφορες πυρολατρικές θεότητες. Η Γιαστ θεωρείται ιστορικά ως το σπουδαιότερο τμήμα της Αβέστα, και τούτο διότι απ΄ αυτό το τμήμα παρέχονται πλείστες πληροφορίες περί της πυρολατρικής μυθολογίας.
  • Τέλος η Βεντιντάντ (= Εντολές ή ρήτρες κατά των διαβόλων) περιλαμβάνει αφενός μεν "συνταγές" προς καθαρμό και εξόρκιση των ακαθάρτων πνευμάτων, αφετέρου δε και σπουδαίας σημασίας υγιεινά, ηθικά και κοινωνικά "παραγγέλματα".

Και τα τρία αυτά μέρη συγχωνεύονται σε ένα είδος συνοπτικής περίληψης σε λαϊκή γλώσσα των Περσών για χρήση των λαϊκών τάξεων. Η περίληψη αυτή φέρει την ονομασία "Αβέστα Κόρντα", δηλαδή Αβέστα Βραχεία ή Αβέστα Μικρή.

Σημείωση: Από την Βεντιντάντ ο Νίτσε έλαβε τον τίτλο του πασίγνωστου έργου του "Τάδε έφη Ζαρατούστρα".

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Νεώτερο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ηλίου τομ. 1ος σ.49