Ίων ο Χίος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ίων.
Ίων ο Χίος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση490 π.Χ. (περίπου)
Χίος
Θάνατος422 π.Χ.[1]
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Αθήνα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςαρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος[2]
κωμικός συγγραφέας
τραγικός ποιητής[2]
διθυραμβικός ποιητής
μαθηματικός
επιγραμματοποιός
ιστορικός[2]
ελεγειακός ποιητής[2]
συγγραφέας[3]
Ο Ίωνας αφιέρωσε άγαλμα στην Αθηνά, IG Ι³ 852, Παρθενώνας, 5ος αιώνας π.Χ.[4]
«

Οἰκέτης
οὐκ ἦν ἄρ᾽ οὐδ᾽ ἃ λέγουσι, κατὰ τὸν ἀέρα
ὡς ἀστέρες γιγνόμεθ᾽, ὅταν τις ἀποθάνῃ;

Τρυγαῖος
μάλιστα.

Οἰκέτης
καὶ τίς ἐστιν ἀστὴρ νῦν ἐκεῖ;

Τρυγαῖος
Ἴων ὁ Χῖος, ὅσπερ ἐποίησεν πάλαι
ἐνθάδε τὸν ἀοῖόν ποθ᾽: ὡς δ᾽ ἦλθ᾽, εὐθέως
ἀοῖον αὐτὸν πάντες ἐκάλουν ἀστέρα.[5][6]

»

Ο Ίων ο Χίος (αρχ. ελλ.: Ἴων ὁ Χῖος, ακμή 451/48 π.Χ. – 428 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας τραγικός και διθυραμβικός ποιητής της κλασικής περιόδου. Καταγόταν από τη Χίο[7] και ήταν γιος του Ορθομένη. Ασχολήθηκε και με άλλα είδη ποίησης, καθώς και με την πεζογραφία, γράφοντας στην ιωνική διάλεκτο. Οι ελληνιστικοί σχολιαστές τον θεωρούσαν, μαζί με τον Αχαιό τον Ερετριέα και τον Αγάθωνα, εφάμιλλο των τριών μεγάλων τραγικών ποιητών, Αισχύλου, Σοφοκλή και Ευριπίδη. Για αιώνες η μελέτη, σχετική με το πρόσωπό του, επικεντρωνόταν στην πολυειδεία[8] του και τα στοιχεία που παρείχε σε σχέση με την κλασική Αθήνα. Οι σύγχρονοι μελετητές εντούτοις, εστιάζουν επιπρόσθετα στην ιδιαίτερη ταυτότητα του ποιητή, αυτή του κοσμοπολίτη Χίου που έζησε από κοντά και συμμετείχε στον χρυσό αιώνα της αθηναϊκής πολιτείας.

Το απόφθεγμα που έχει μείνει στην ιστορία από τον Ίωνα τον Χίο είναι το: "Ενός εκάστου αρετή τριάς: σύνεσις και κράτος και τύχη".

Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πατρίδα του ποιητή ήταν το νησί Χίος και το όνομα του πατέρα του κατά τους μεταγενεστέρους συγγραφείς ήταν Ορθομένης. Κατά την άποψη του Καρλ Νίμπερντινγκ, με την οποία συμφωνούν και νεότεροι μελετητές, ο ποιητής γεννήθηκε μεταξύ του πρώτου και του τετάρτου έτους της 74ης Ολυμπιάδας, ήτοι το 484-481 π.Χ.[9][10] Αναφέρεται και ως γιος του Ξούθου αντιστοιχιζόμενος έτσι, εκούσια ή ακούσια, με τον μυθικό Ίωνα, τον γενάρχη του αντιστοίχου ελληνικού φύλου.[11] Γύρω στο 468 π.Χ.,[12] όντας έφηβος,[13] ταξίδεψε, με πιθανότερο σκοπό να ολοκληρώσει τις ανώτερες σπουδές του, στην Αθήνα [14] πόλη όπου διήγαγε σημαντικό μέρος της ενήλικης ζωής του και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον πολιτικό Κίμωνα.[15]

Υπήρξε δριμύς κατήγορος του Περικλή, καθώς μεταξύ των δύο υπήρχε ερωτική αντιζηλία για κάποια Χρυσίλλα, κόρη του Τελέου από την Κόρινθο, στην οποία αναφερόταν και σε μια ελεγεία του.[16] Μάλιστα κατέκρινε την ομιλία του Περικλή ως φλύαρη και αρρωστημένη, υποστηρίζοντας ότι στις μεγαλοστομίες του περιεχόταν αλαζονεία και περιφρόνηση των άλλων, σε αντιδιαστολή με τον Κίμωνα και το μελωδικό, υγρό και εμπνευσμένο ύφος του λόγου του.[17] Επιπλέον, ήταν γνώριμος του Αισχύλου και του Σοφοκλή. Με τον πρώτο αναφέρεται να παρακολουθούν μαζί έναν αγώνα πυγμαχίας στα Ίσθμια το 465 π.Χ,[18][19] ενώ τον δεύτερο τον γνώρισε στη Χίο, όταν αυτός συμμετείχε στην αθηναϊκή εκστρατεία κατά της Σάμου το 440 π.Χ. Την ίδια χρονιά ή την επόμενη επέστρεψε στην Αθήνα, όπως επισημαίνεται σε απόσπασμα των Υπομνημάτων του.[20]

Η πρώτη του τραγωδία ανέβηκε το 452 π.Χ.,[21] χρονικό σημείο που συμπίπτει με την επάνοδο του Κίμωνα στην Αθήνα από την εξορία στην οποία οδηγήθηκε με εξοστρακισμό.[22] Ο M.L West διατείνεται ότι σε κάποια προγενέστερη χρονική στιγμή, κοντά στο 450, ο ποιητής ταξίδεψε με τον Κίμωνα στη Σπάρτη.[10] Στην άποψη αυτή προστίθεται και αυτή του Guy Olding ο οποίος αποδίδει ένα ελεγειακό απόσπασμα[23] του ποιητή στο βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο Β',[24] τον οποίο ο Ίωνας συνάντησε «κατά πάσαν βεβαιότητα». Προ της 83ης Ολυμπιάδας (448 π.Χ) αφιέρωσε ένα άγαλμα στην Αθηνά,[25][26][27][28][29][30] πράξη που παραπέμπει σε νίκη. Αναφέρεται ότι ήρθε τρίτος μετά τον Ευριπίδη και τον Ιόφωντα το 429 π.Χ.[31][32] Οι ιστορικές πηγές μαρτυρούν ότι κέρδισε την πρώτη νίκη μόνο μια φορά, παράλληλα όμως νίκησε και στους διθυραμβικούς αγώνες της ίδιας χρονιάς. Ανεκδοτoλογικά μαρτυρείται ότι για να γιορτάσει τη νίκη του προσέφερε σε όλους τους Αθηναίους από ένα δοχείο κρασί από τη Χίο, κίνηση που υποδηλώνει τη μεγάλη του περιουσία.[33]

Από την Ειρήνη του Αριστοφάνη συνάγεται ότι είχε αποβιώσει πριν το 421 π.Χ., έτος διδασκαλίας του συγκεκριμένου έργου.[34] Είχε έναν γιο,[35] τον Τυδέα, ο οποίος κατά τον Θουκυδίδη εκτελέστηκε από το Σπαρτιάτη διοικητή της Χίου το χειμώνα του 413/2 π.Χ ως αττικίζων.[36][37]

Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τραγωδίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σωζόμενοι τίτλοι[38] δραμάτων
Ίωνα του Χίου
Τραγωδίες
Ἀγαμέμνων Μέγα Δρᾶμα
Ἀλκμήνη Τεῦκρος
Ἀργεῖοι Φοῖνιξ ή Καινεύς
Εὐρυτίδαι Φοῖνιξ δεύτερος
Λαέρτης Φρουροί
Σατυρικά δράματα
Ὀμφάλη

Κατά το λεξικό της Σούδας τα δράματα τα οποία συνέγραψε υπολογίζονται άλλοτε σε 12, σε 30 ή σε 40.[21] Οι κλασικοί φιλόλογοι υποστηρίζουν ότι οι αριθμοί αντικατοπτρίζουν τετραλογίες δραμάτων, οπότε ανάλογα με τον τρόπο μέτρησης είτε συνέγραψε 10 τετραλογίες, είτε 40 έργα, είτε 30, αν δεν λάβει κανείς υπόψιν τα σατυρικά δράματα.[39] Από το σύνολο έχουν σωθεί οι τίτλοι και αποσπάσματα 10 τραγωδιών και ενός σατυρικού δράματος. Τα διαθέσιμα 75 περίπου σπαράγματα των δραμάτων του δεν υπερβαίνουν ποτέ τις πέντε γραμμές.[40]

Ο Ίων εκτός από τραγωδίες έγραψε και κωμωδίες, γεγονός αξιοσημείωτο για το αρχαίο ελληνικό θέατρο.[41]

Λυρικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σχολιαστής του Αριστοφάνη αναφέρει ότι ο Ίωνας έγραψε επίσης διθυράμβους, λυρικά ποιήματα, επιγράμματα, ωδές, παιάνες, ύμνους (Ύμνος εις τον Καιρόν),[42] σκόλια, εγκώμια, ελεγείες, καθώς και ιστορικά, φιλοσοφικά και ταξιδιωτικά κείμενα.[41] Από αυτά έχουν σωθεί μόνο σπαράγματα των ελεγειών του, τα οποία περιέχονται στην Ελληνική Ανθολογία, λυρικών ποιημάτων και των κειμένων Επιδημίαι, Χίου κτίσις και Τριαγμοί.

Οι δύο μεγαλύτερες σε έκταση ελεγείες του οι οποίες σώζονται έχουν συμποτική θεματική,[43] μια και αφορούν το κρασί και τη χαρά που αυτό φέρνει. Η μία από αυτές προσφωνεί στην αρχή κάποιον βασιλιά μνημονεύοντας παράλληλα το Δία, τον Ηρακλή, την Αλκμήνη, τον Προκλή και τους απογόνους του Περσέα.[44] Αυτή η ομάδα των ονομάτων κάνουν πιθανούς αποδέκτες της ελεγείας τους βασιλείς της Σπάρτης και του Άργους.[45] Μια επιπλέον ελεγεία του επιδοκιμάζει την εντεκάχορδη λύρα, σε αντιδιαστολή με την επτάχορδη.[46] Ο Διογένης Λαέρτιος του αποδίδει ένα επίγραμμα για το φιλόσοφο Φερεκύδη.[47] Ένα επιπλέον επίγραμμα που φέρει το όνομά του απευθύνεται στον Ευριπίδη.[48]

Ιστορικά και Φιλοσοφικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιδημίαι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«

χαιρέτω ἡμέτερος βασιλεὺς,σωτήρ τε πατήρ τε
ἡμῖν δὲ κρητῆρ' οἰνοχόοι θέραπες
κερνάντων προχύταισιν ἐν ἀργυρέοις- ὁ δὲ Χρυσὸς
οῖνον ἔχων χειροῖν νιζέτω εἰς ἔδαφος.
σπένδοντες δ' ἀγνῶς Ἡρακλεῖ τ' Ἀλκμήνῃ τε,
Προκλέι Περσείδαις τ' ἐκ Διοὸς ἀρχόμενοι,
πίνωμεν, παίζωμεν, ἴτω διὰ νυκτὸς ἀοιδὴ,
ὀρχείσθω τὶς- ἑκὼν δ' ἄρχε φιλοφροσύνης-
ὅντινα δ' εὐειδὴς μίμνει θήλεια πάρευνος,
κεῖνος τῶν ἄλλων κυδρότερον πίεται.



Χαρά στο βασιλιά, σωτήρα και πατέρα μας. Και ας μας αναμείξουν οι οινοχόοι έναν κρατήρα και ας γεμίσουν από εκεί τα ασημένια ποτήρια, ενώ το χρυσό γεμάτο με το κρασί των χεριών ας τα νίψει χύνοντάς το στο έδαφος, κι αφού κάνουμε αγνή σπονδή στον Ηρακλή και την Αλκμήνη, στον Προκλή και τους απογόνους του Περσέα, έχοντας ξεκινήσει από το Δία, ας πιούμε κι ας παίξουμε, αφήνοντας το τραγούδι να διαπεράσει τη νύχτα. Ας χορέψει κάποιος· εκούσια ξεκίνησε τη φιλική κι ευχάριστη συναναστροφή. Και όποιος τον περιμένει μια όμορφη θηλυκή σύντροφος της κλίνης, εκείνος ας πιεί πιο γενναία από τους άλλους.

»

Ίων ο Χίος, ελεγεία, fr. Κ. 50.[44]

Αναφέρεται και υπό τον τίτλο Υπομνήματα.[49] Ο τίτλος του κειμένου αφορά τα ταξίδια του ποιητή σε μέρη τα οποία θεωρεί οικεία, όπως η Χίος ή η Αθήνα.[50] Το ίδιο το έργο προσομοιάζει σε ένα είδος ταξιδιωτικού ημερολογίου όπου σε ανεπιτήδευτο ύφος παρουσιάζονται άτομα που γνώρισε σε συνδυασμό με πληροφορίες για γεγονότα ανεκδοτολογικού χαρακτήρα. Θεωρείται πρωτοποριακό όσον αφορά τη συγγραφή απομνημονευμάτων και πρόδρομος των ελληνιστικών περιηγητικών έργων.[51] Στις σύγχρονες κλασικές μελέτες αποβαίνει χρήσιμο με δύο τρόπους: Ο ένας είναι ότι ρίχνει φως στις ζωές επιφανών Αθηναίων της κλασικής εποχής. Ο δεύτερος είναι ότι δίνει πληροφορίες για την δημιουργία της βιογραφίας ως λογοτεχνικό είδος.[52]

Στο εκτενέστερο απόσπασμα το οποίο διέσωσε ο Αθήναιος ο Ναυκρατίτης[53][54] δίνεται ένα στιγμιότυπο συμποσίου στη Χίο με πρωταγωνιστή το Σοφοκλή. Σε αυτό ο ποιητής χρησιμοποιεί ένα τέχνασμα για να αποσπάσει το φιλί ενός νεαρού οινοχόου που εξυπηρετούσε τους συνδαιτημόνες. Όταν το καταφέρνει, δηλώνει ότι εξασκείται στο να είναι στρατηγός, καθώς σύμφωνα με τον Περικλή γνωρίζει να γράφει καλή ποίηση αλλά όχι να διευθύνει στράτευμα. Εντούτοις το στρατήγημά του πέτυχε, συνεχίζει ο τραγωδός και αποκομίζει τις επιδοκιμασίες των συμποσιαστών. Ο Ίωνας, ωστόσο, συμφωνεί με τον Περικλή στο ότι ο Σοφοκλής δεν είχε ιδιαίτερες ικανότητες στον πόλεμο πέρα από αυτές των υπολοίπων χρηστών Αθηναίων.

Σε άλλο απόσπασμα που διασώζει ο Πλούταρχος ο Ίωνας κατακρίνει το ρητορικό ύφος του Περικλή,[55] ενώ σε ένα τρίτο[56] ιστορεί ότι ο τελευταίος θεωρούσε τον εαυτό του μεγάλο και αξιοθαύμαστο όσον αφορα την εκστρατεία της Σάμου, μια και ο Αγαμέμνονας χρειάστηκε δέκα χρόνια για να εκπορθήσει μια πόλη βαρβάρων, ενώ εκείνος μόνο εννέα μήνες για να νικήσει τους καλύτερους και ισχυρότερους των Ιώνων.

Τα κυριότερα Υπομνήματα συμπληρώνονται από εκείνο στο οποίο περιγράφεται η εξωτερική εμφάνιση του Κίμωνα[57] και από αυτό όπου αναφέρεται το συμπόσιο στο οποίο συμμετείχαν όταν ο Ίωνας είχε καταφτάσει για πρώτη φορά στην Αθήνα στο σπίτι ενός Λαομέδοντα. Σε αυτό το στιγμιότυπο, όταν ο Κίμωνας δέχθηκε τη φιλοφρόνηση από τους συνδαιτημόνες του ότι τραγουδά καλύτερα από τον Θεμιστοκλή απάντησε ότι ο τελευταίος εντούτοις ήξερε να κάνει μια πόλη πλούσια και ισχυρή.[13]

Χίου κτίσις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επρόκειτο για μία αναφορά (αρχ. ελλ. συγγραφή)[58] στην ίδρυση και τη μυθική ιστορία της Χίου, εκ της οποίας σώζονται μόνο τρία αποσπάσματα. Στο πρώτο απόσπασμα, το οποίο σώζει ο Παυσανίας, ο Ποσειδώνας κατέφτασε στο νησί όταν αυτό ήταν ακατοίκητο και έκανε έναν γιο με μια νύμφη. Επειδή κατά τη διάρκεια του τοκετού έπεφτε χιόνι, ο θεός ονόμασε το παιδί Χίο. Στο δεύτερο απόσπασμα το οποίο σώζεται από τον Αθηναίο,[59] γίνεται λόγος για τις παραδόσεις αραίωσης του καταναλισκόμενου οίνου. Στο τελευταίο απόσπασμα το οποίο απαντά στο έργο του Αιλιανού ο Ίωνας δίνει πληροφορίες για ένα δράκο μυθικών διαστάσεων ο οποίος υπήρχε στο νησί σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων.[60]

Τριαγμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φιλοσοφικό κείμενο από το οποίο σώζονται ελάχιστα σπαράγματα, το οποίο αναφέρεται από μεταγενέστερους συγγραφείς και στον ενικό, Τριαγμός, καθώς και ως Κοσμολογικός. Η νεοελληνική απόδοση του τίτλου είναι Τριάδες και συμφωνεί με διασωζόμενο κείμενο από το λεξικό του Αρποκρατίωνα.[61] Σε αυτό αναφέρεται ότι: Η αρχή του έργου μου έχει ως εξής: Τα πάντα είναι τρία και τίποτα δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο από αυτά τα τρία. Η αρετή κάθε πράγματος αποτελεί τριάδα: νόηση, ισχύς και τύχη.[62] Στο ίδιο έργο ο Ίωνας υποστήριξε ότι μολονότι η τύχη δεν μοιάζει καθόλου με τη σοφία, δημιουργεί πολλές φορές όμοια έργα με αυτή.[63]

Η χρήση του αριθμού τρία[64] υποστηρίζει την άποψη που θέλει το έργο να διαπνέεται από τις ιδέες του Πυθαγόρα[65] υποστηρίζει ο Han Baltussen.[66] Για τον ίδιο κλασικό μελετητή ο Ίωνας μπορεί να θεωρηθεί φιλόσοφος καθώς οι Τριαγμοί εντάσσονται στην κατηγορία των πρώιμων κοσμολογικών θεωριών. Εντούτοις για τον Ίωνα ο Πυθαγορισμός ήταν περισσότερο μια πηγή έμπνευσης παρά μια σχολή στην οποία ανήκε, κατά την άποψή του. Επιπλέον, η αυθεντικότητα του έργου υποστηρίζεται από τον πρωτότυπο για φιλοσοφικά έργα τίτλο του, ο οποίος είναι σύντονος με την επίσης πρωτότυπη ονοματοδοσία άλλων έργων του Ίωνα (π.χ. Μέγα Δράμα).

Αποτίμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο λογοτεχνικός κριτικός του 1ου μ.Χ αιώνα Λογγίνος στο έργο του Περί ύψους περιγράφει τις τραγωδίες του Ίωνα ως σημαδεμένες από μικροεπιτηδεύσεις και έλλειψη τόλμης και προσθέτει ότι κανείς λογικός άνθρωπος δε θα συνέκρινε την αξία του Οιδίποδα Τυράννου με αυτή όλων των τραγωδιών του Ίωνα μαζί,[67] υποδεικνύοντας την απόσταση που υπήρχε για τους αρχαίους μεταξύ των σπουδαίων τραγωδών και των καλυτέρων μεταγενεστέρων τους αντιπάλων.[33] Εντούτοις, άλλες ιστορικές μαρτυρίες παρουσιάζουν μια διαφορετική εικόνα, με το έργο του Ίωνα να θαυμάζεται και να σχολιάζεται από προσωπικότητες όπως ο Καλλίμαχος,[68] ο Αρίσταρχος, ο Δίδυμος,[69] ο Επιγένης,[70] ο Βάτων ο Σινωπεύς[16] και ο Αρκεσίλαος.[71] Η συμπερίληψή του στον κανόνα των τραγικών ποιητών από τους αλεξανδρινούς φιλολόγους[72][73] υπογραμμίζει τη λογοτεχνική του αξία και την απήχησή του τουλάχιστον στο πλαίσιο των λογίων. Ο Καλλίμαχος για να υπεραμυνθεί της δικής του λογοτεχνικής παραγωγής σε παραπάνω από ένα είδη φέρνει τον Ίωνα ως παράδειγμα και πρότυπο.[74] Ο Στράβων[75] μνημονεύει το όνομά του ως ενός από τους τρεις πιο διάσημους Χίους της αρχαιότητας, με την τριάδα να συμπληρώνεται από τον Θεόπομπο και τον Θεόκριτο. Και ο Ιωάννης ο Φιλόπονος αναφέρει πως στα πρωταρχικά στοιχεία, φωτιά και γη, του Παρμενίδη πρόσθεσε τρίτον τον αέρα (Ιωάννης Φιλόπονος, Σχόλια στο Περί γενέσεως και φθοράς του Αριστοτέλη, 207.18).[76][77]

Τα σωζόμενα αποσπάσματα του Ίωνα ανέρχονται σε 126 σε μία από τις πιο πρόσφατες εκδόσεις και στο σύνολό τους προέρχονται από το έργο παρένθετων συγγραφέων. Η ερμηνεία που δίνεται για τον κατακερματισμό του έργου του είναι ότι, αν και απολάμβανε εκτίμησης στην αρχαιότητα, από το τέλος της ελληνιστικής περιόδου και μετά τα έργα του έπαψαν να έχουν ενδιαφέρον για την καλλιτεχνική τους αξία καθαυτή, αλλά χρησιμοποιούνταν για την εξαγωγή πραγματολογικών στοιχείων και δη για την κλασική Αθήνα.[78]

Η παραδοσιακή άποψη του ποιητή ως ενός καλόκαρδου Ίωνα από τη Χίο, πολιτικά ουδέτερου και αποστασιοποιημένου πολίτη του ελληνικού κόσμου και αδιάφορου απέναντι στην αθηναϊκή κυριαρχία επί της ιδιαίτερής του πατρίδας, έχει τύχει κριτικής από συγχρόνους κλασικούς φιλολόγους. Προβάλλεται η συγγραφή της Κτίσεως, ο περιρρέων φιλολακωνισμός του, η χρήση της ιωνικής διαλέκτου αντί της αττικής, η ομηρική ονοματοδοσία των γιων του[35] (έχοντας υπόψιν ότι ο Όμηρος θεωρείτο Χίος κατά μία εκδοχή), ακόμα και η επινίκια δωρεά χίου κρασιού —διάσημου προϊόντος της ιδιαίτερής του πατρίδας— ώστε να τονιστεί το μη αφομοιωθέν του ποιητή, να ανιχνευτεί τυχόν λανθάνουσα κριτική κατά του αθηναϊκού δεσποτισμού και να αμφισβητηθεί η μέχρι τώρα δεδομένη αθηνοφιλία του.[79][80]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Ion» (Ρωσικά)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Perseus Project. catalog.perseus.tufts.edu/catalog/urn:cite:perseus:author.765. Ανακτήθηκε στις 14  Ιανουαρίου 2020.
  3. «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  4. A.R. Rangabé (Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής), Antiquités helléniques, ou, Répertoire d'inscriptions et d'autres antiquités découvertes depuis l'affranchissement de la Grèce, Typ. et lithographie royales, Athènes, 1842, σελ. 42.
  5. Αριστοφάνης, Ειρήνη, 832-837.
  6. Οι. Αληθεύει που λένε ότι γίνεται αστέρι όποιος πεθάνει; Τρ. Αληθεύει. Οι. Και τώρα εκεί ποιος είναι άστρο; Τρ. Ο Ίωνας ο Χίος, που έγραψε εδώ το «Αυγερινός» κι εκεί μόλις πήγε Αυγερινό τον φωνάζαν. [Αριστοφάνης (μετάφραση Κώστας Τοπούζης), Ειρήνη, Επικαιρότητα, Αθήνα, 1997.]
  7. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς, 20.2.
  8. Λέξη η οποία στα αρχαία ελληνικά αποτύπωνε την ενασχόληση ενός δημιουργού σε περισσότερα του ενός λογοτεχνικά είδη. Αν και δεν ήταν κάτι το ανήκουστο, ο Ίωνας συνιστούσε ξεχωριστή περίπτωση με το εύρος των ειδών που αναπτύχθηκε η λογοτεχνική του παραγωγή. Σημειώνεται ότι είχε αρνητική χροιά μιας και ο πλατωνικός διάλογος Ίων, μολονότι αναφέρεται σε άλλο πρόσωπο, διαπραγματεύεται μεταξύ άλλων και αυτό το θέμα. Στο διάλογο αυτό ο Σωκράτης φέρεται να υποστηρίζει ότι ένας ποιητής μπορεί να διαπρέψει μόνο σε ένα είδος ποίησης. (Πλάτων, Ίων, 534c.) Σε άλλο παράδειγμα, ο Ερατοσθένης είχε δεχτεί τα υποτιμητικά προσωνύμια Βήτα και Πένταθλος ακριβώς εξαιτίας της πολυειδείας του. (Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 58.)
  9. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 2. ... qni natales Ionis statuat Olympiadis 74 annum inter primum et quartum esse collocandos.
  10. 10,0 10,1 M.L. West, Ion of Chios, Bulletin of the Institute of Classical Studies, vol. 32, 1985, p. 71–78, abstract.
  11. Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, edited by William Smith, Little, Brown, and Company, Boston, 1867, Ion of Chios. He was the son of Orthomenes, and was surnamed the son of Xuthus : the latter was probably a nickname given him by the comic poets, in allusion to Xuthus, the father of the mythical Ion.
  12. Ernest Siegfried Köpke, De Jonis Chii poetae vita et fragmentis, Schadii, Berolini, 1836, σελ. 4. ... Historiola, quae in hoc fragmento legitur, sine dubio ad Cimonis victoriam ad Eurymedontem spectat, anno 469 a Ch. n. reportatam. Si igitur anno 468 credis, Jonem Athenas venisse, vitae ejus aetas ad 12 —13 annos constituenda est...
  13. 13,0 13,1 Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Κίμων, 9.1.
  14. F. Jacoby, Some Remarks on Ion of Chios, The Classical Quarterly, vol. 41, 1947, p. 1-17, abstract.
  15. Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν “Ηλίου„, Ιωάννης Δ. Πασσάς, τόμος ένατος, Ίων. Τραγικός ποιητής εκ Χίου, Ήλιος, Αθήνα, [χ.χ.].
  16. 16,0 16,1 Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 10.436f.
  17. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Περικλής, 5.3-5.4. ὁ δὲ ποιητὴς Ἴων μοθωνικήν φησι τὴν ὁμιλίαν καὶ ὑπότυφον εἶναι τοῦ Περικλέους, καὶ ταῖς μεγαλαυχίαις αὐτοῦ πολλὴν ὑπεροψίαν ἀναμεμῖχθαι καὶ περιφρόνησιν τῶν ἄλλων: ἐπαινεῖ δὲ τὸ Κίμωνος ἐμμελὲς καὶ ὑγρὸν καὶ μεμουσωμένον ἐν ταῖς περιφοραῖς.
  18. Πλούταρχος, Ηθικά, Πῶς ἄν τις αἴσθοιτο ἑαυτοῦ προκόπτοντος ἐπ' ἀρετήν, steff79E (αρίθμηση Ερρ. Στεφάνου).
  19. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 4. ... in proxima Isthmia sive in Olymp. 78, 3.
  20. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 4. Samo insula a Pericle novem mensibus debellata, circiter Olymp. 85,1 Athenis eum fuisse, significatur fragmento secundo τῶν ὑπομνημάτων.
  21. 21,0 21,1 Σούδα (λεξικό), Ἴων Αρχειοθετήθηκε 2019-05-15 στο Wayback Machine..
  22. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 2.
  23. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 68.
  24. Interactive, Pegasus. «ΑΡΧΙΔΑΜΟΣ Β' (492-427 π.Χ.)». ethnos.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2016. 
  25. Pauly–Wissowa, ΙΧ, 18 (1916), Ion von Chios.
  26. Diels Hermann, Kranz Walther, Die Fragmente der Vorsokratiker, Weidmannsche buchhandlung, Berlin, 1903, σελ. 230, Corpus Inscriptiorum Atticarum I 395. Επιγραφή των μέσων του 5ου αιώνα: [Ἴ]ων ἀνέθηκεν ἄγ[αλμα - - τ]ῆι ᾿Αθηναίηι.
  27. Charles Michel, Recueil d'Inscriptions Grecques, H. Lamertin, Bruxelles, 1900, σελ. 820.
  28. Αρχαιολογική Εφημερίς, Ευρετήριον πρώτης και δευτέρας περιόδου 1873-1874, τόμος πρώτος, Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα, 1973, σελ. 106.
  29. Αρχαιολογική Εφημερίς, Ευρετήριον πρώτης και δευτέρας περιόδου 1873-1874, τόμος πρώτος, Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα, 1973, σελ. 196.
  30. Άγγελος Π. Ματθαίου, Γεωργία Ε. Μαλούχου, Συνοπτικός Κατάλογος των Επιγραφών της Ακροπόλεως, Ελληνική Επιγραφική Εταιρεία, Αθήνα, 2012, σελ. 8[νεκρός σύνδεσμος].
  31. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 4. Olymp. 87, 4 rursus Athenis cum Euripide et Jophonte tragoedia certavit...
  32. Ernest Siegfried Köpke, De Jonis Chii poetae vita et fragmentis, Schade, 1836, σελ. 7.
  33. 33,0 33,1 Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, edited by William Smith, Little, Brown, and Company, Boston, 1867, Ion of Chios.
  34. Σχόλια στον Αριστοφάνη, Ειρήνη, 837.
  35. 35,0 35,1 Ο μελετητής J. P. Barron διατείνεται ότι ο Ίωνας είχε έναν επιπλέον γιο με το όνομα Αχιλλέας, πλάι στον πιο γνωστό Τυδέα. (J. P. Barron, Chios in the Athenian Empire, Chios: A conference at the Homereion in Chios 1984, Clarendon Press, Oxford, 1986, p. 89–103.) Και τα δύο ονόματα απαντούν στην Ιλιάδα.
  36. Θουκυδίδης, Ιστορίαι, 8.38.3.
  37. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 67.
  38. Tragicorum Graecorum Fragmenta, Augustus Nauck, editio secunda, in aedibus B. G. Teubneri, Lipsiae, 1889, Tragici Minores, Ion.
  39. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 3.
  40. John E. Thorburn, The Facts On File Companion To Classical Drama, Infobase Publishing, 2005, Ion (1).
  41. 41,0 41,1 Σχόλια στον Αριστοφάνη, Ειρήνη, 835.
  42. Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 5.14.9.
  43. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 10.447d.
  44. 44,0 44,1 Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 11.463b.
  45. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 68. Heroes, quibus poeta libari vult, rem Argis agi significare videntur. Ibi enim Hercules, Alcmena et Persei progenies praecipuo honore colebantur. Quis ille Procles sit, ignoro equidem, cogites de Procle Heraclida, cujus progenies Spartae regnavit.
  46. Κλεωνίδης, Εισαγωγή Αρμονική, 12.
  47. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, 1.120.
  48. Friedrich Christian Jacobs, Anthologia Graeca ad fidem codicis olim Palatini, nunc Parisini, ex apographo Gothano edita, Lipsiae, 1813, VII.43.
  49. Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, edited by William Smith, Little, Brown, and Company, Boston, 1867, Ion of Chios. The ὑπομνήματα are by some writers identified with the ἐπιδημίαι or ἐκδημητικός (Pollux, 2.88.), which contained either an account of his own travels, or of the visits of great men to Chios.
  50. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 76.
  51. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 5.
  52. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 6.
  53. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 13.604e.
  54. Karl Nieberding, De Ionis Chii vita moribus et studiis doctrinae scripsit fragmentaque collegit, Hartmann, Lipsia, 1836, σελ. 76.
  55. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Περικλής, 5.3-5.4.
  56. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Περικλής, 28.5.
  57. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Κίμων, 5.3.
  58. Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 7.4.8-10.
  59. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 10.426e.
  60. Αιλιανός, De natura animalium, 16.39.
  61. Αρποκρατίων, Λέξεις των δέκα ρητόρων, Ίων. ἀναγράφουσι δὲ ἐν αὐτῷ τάδε ‘‘ἀρχὴ ἥδε μοι τοῦ λόγου. πάντα τρία καὶ πλέον οὐδὲν οὐδὲ ἔλασσον. τούτων τῶν τριῶν ἑνὸς ἑκάστου ἀρετὴ τριὰς, σύνεσις καὶ κράτος καὶ τύχη.’’
  62. Kathleen Freeman, Ancilla to the Pre-Socratic Philosophers: A Complete Translation of the Fragments in Diels, Fragmente Der Vorsokratiker, Forgotten Books, 1948, σελ.95. The beginning of my work is: everything is Three and nothing more or less than these three. The virtue of each thing is a Triad: intelligence, strength, luck.
  63. Πλούταρχος, Ηθικά, Περὶ τῆς Ῥωμαίων τὺχης, 316d. ῎Ιων μὲν οὖν ὁ ποιητὴς, ἐν τοῖς δίχα μέτρου καὶ καταλογάδην αὐτῶι γεγραμμένοις, φησὶν, ἀνομοιότατον πρᾶγμα τῆι σοφίαι τὴν τύχην οὖσαν, ὁμοιοτάτων πραγμάτων γίνεσθαι δημιουργόν.
  64. Ισοκράτης, Περί της αντιδόσεως, 15.268.
  65. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, 8.8.
  66. Hakan Tell, Bryn Mawr Classical Review 2008.10.13 Αρχειοθετήθηκε 2011-06-07 στο Wayback Machine., The World of Ion of Chios, Κολλέγιο Ντάρτμουθ. Han Baltussen opens the fourth and last part of the book, which is devoted to the philosophical writings of Ion, by asking whether Ion was a philosopher, what his relationship was with Pythagoreanism, and what to make of Ion's philosophical work Triagmos. Agreeing with Dover, Baltussen argues that Ion should be classified as a philosopher. After all, his one preserved philosophical work "fits the style of early cosmological explanations" (p. 300). As for Ion's Pythagorean influences, Baltussen points out that his use of the number three certainly supports such a view with the modification that "for Ion, Pythagoreanism is more a source of inspiration than a matter of strict allegiance" (p. 310). Finally, Baltussen considers the title of Ion's philosophical work, Triagmos, and suggests that the uniqueness of this title might support us in tracing it back to Ion himself, given his well-documented penchant for originality in the use of language.
  67. Λογγίνος, Περί Ύψους, 33.
  68. Σούδα (λεξικό), Διθυραμβοδιδάσκαλοι[νεκρός σύνδεσμος]. καὶ Καλλίμαχος ἐν Χωλιάμβοις μέμνηται αὐτοῦ, ὅτι πολλὰ ἔγραψε.
  69. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 14.634ce.
  70. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 11.468cd.
  71. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, 4.31.
  72. Ernest Siegfried Köpke, De Jonis Chii poetae vita et fragmentis, Schade, 1836, σελ. 1.
  73. Alan H. Sommerstein, Greek Drama and Dramatists, Routledge, 2002, σελ. 60.
  74. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 40.
  75. Στράβων, Γεωγραφικά, 14.1.35.
  76. Ιωάννης Φιλόπονος, Σχόλια στο Περί γενέσεως και φθοράς του Αριστοτέλη, 207.18.
  77. Προσωκρατικοί Άπαντα 12 (εισαγωγή - μετάφραση - σχόλια Φιλολογική Ομάδα Κάκτου), Ίων ο Χίος, Κάκτος, Αθήνα, 2000. Ο Παρμενίδης θεωρούσε ως πρωταρχικά στοιχεία τη φωτιά και τη γη, τα ίδια, μαζί με τον αέρα και ο Ίων ο Χίος, ο τραγικός ποιητής, ενώ ο Εμπεδοκλής τα τέσσερα.
  78. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 61.
  79. Victoria Jennings, Andrea Katsaros, The World of Ion of Chios, Brill, Leiden, 2007, σελ. 7-14.
  80. Hakan Tell, Bryn Mawr Classical Review 2008.10.13 Αρχειοθετήθηκε 2011-06-07 στο Wayback Machine., The World of Ion of Chios, Κολλέγιο Ντάρτμουθ.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαίες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νεότερες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]