Αρία φυλή

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Άρια φυλή)

Αρία φυλή ονομάζεται μια φυλετική διάκριση που επικράτησε σε ορισμένες περιοχές της δυτικής Ευρώπης τον 19ο και τον 20ο αιώνα. Ο όρος δημιουργήθηκε αρχικά για να υποστηρίξει ότι οι άνθρωποι που μιλούν ινδοευρωπαϊκές γλώσσες αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα ανθρώπων. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκε από τον Αδόλφο Χίτλερ για να καθορίσει τα έθνη και τις κατηγορίες ανθρώπων που ήταν ανώτεροι στον κόσμο κατά τη γνώμη του. Ο όρος Αρία φυλή είναι σήμερα περισσότερο συνδεδεμένος με το ναζιστικό καθεστώς και με ακροδεξιές ιδεολογίες.

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λέξη Άριος προέρχεται από την πρωτο-ινδο-ιρανική ρίζα *arya, που χρησιμοποιούταν ως αυτοπροσδιορισμός από τους Ινδο-ιρανούς. Είναι συγγενική με τη σανσκριτική ārya (Ντεϊβαναγαρική :आर्य), εθνοτικός αυτοπροσδιορισμός, που στην κλασική σανσκριτική σήμαινε 'ευγενής, σεβάσμιος'. Η αρχαία περσική ariya (𐎠𐎼𐎡𐎹) είναι πρόγονος του εθνωνύμιου Ιράν.[1]

Το 18ο αιώνα, επικράτησε η άποψη ότι οι αρχαιότερες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες ήταν οι ινδο-ιρανικές. Ότι δηλαδή οι Ευρωπαίοι έχουν μακρινές κοινές φυλετικές ρίζες με τους Ινδούς και τους Ιρανούς. Η λέξη Άριος συμπεριελάμβανε πλέον και τους Ευρωπαίους (Έλληνες, Ρωμαίους, Γερμανούς, Σλάβους κλπ.) Δημιουργήθηκε έτσι η αντίληψη ότι όλες αυτές οι γλώσσες έχουν έναν κοινό πρόγονο, την πρωτο-Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα.

19ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο πλαίσιο της ανθρωπολογίας και του επιστημονικού ρατσισμού, ο όρος "Αρία φυλή" δόθηκε στους ανθρώπους με πρωτο-ινδοευρωπαϊκή καταγωγή- μια υποομάδα της Καυκάσιας φυλής. Τέτοιοι ισχυρισμοί έγιναν δημοφιλείς, όταν υποστηρίχθηκε ότι οι Ινδοευρωπαίοι ξεκίνησαν από νοτιοδυτικές ευρασιατικές στέπες, στη σημερινή Ρωσία και Ουκρανία.

Ο Μάξ Μίλερ ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο 'Αρία φυλή' στην αγγλική γλώσσα. Στο έργο του Lectures on the Science of Language (1861), υποστήριξε ότι οι Άριοι είναι διακριτή ομάδα ανθρώπων για τα επιτεύγματά της.

Διάκριση[νεκρός σύνδεσμος] των ανθρώπων του κόσμου σε φυλές (Λειψία, 1885-1890) Ανοικτό μπλε: Άριοι
Μεσαίο μπλε: Σημίτες
Σκούρο μπλε: Χαμίτες

Ένα από τα πρώτα συγγραφικά έργα για την ανισότητα των ανθρώπινων φυλών, θεωρείται το δοκίμιο "Essai sur l'inégalité des races humaines" "Δοκίμιο για την ανισότητα των ανθρώπινων φυλών" του Γάλλου συγγραφέα Αρτύρ ντε Γκομπινώ (Joseph Arthur, Comte de Gobineau) που γράφτηκε το 1853–1855, στο οποίο υποστηρίζει ότι υπάρχουν πνευματικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπινων φυλών, ότι οι πολιτισμοί μειώνονται και πέφτουν όταν οι φυλές αναμιγνύονται και ότι η λευκή φυλή είναι ανώτερη.[2]

Στις 20 Οκτωβρίου1888 εκδίδεται, ο 1ος και ο 2ος τόμος της Ελένας Μπλαβάτσκυ με τον τίτλο «Μυστική Δοξασία» (The Secret Doctrine). Αποτελείται από δύο τόμους:  ΤΟΜΟΣ Ι ΚΟΣΜΟΓΕΝΕΣΗ & ΤΟΜΟΣ ΙΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣΗ – Μέρος του είναι και η Θεωρία περί ριζικών Φυλών. Σύμφωνα με τις θεωρίες αυτές οι "ριζικές φυλές" είναι στάδια στην ανθρώπινη εξέλιξη, όπου η ανθρωπότητα χωρίστηκε σε 7 φυλές, πού χωρίζονται με την σειρά τους σε 7 υποφυλές και αυτές με τη σειρά τους σε 7 πολιτισμούς η κάθε μία. Οι Ριζικές φυλές είναι: 1η ΦΥΛΗ: Αιθερική, ήταν χωρίς φύλλο πολλαπλασιαζόταν δια της σχάσης, δεν υπάρχει πια. 2η ΦΥΛΗ: Υπερβόρεια, ήταν ερμαφρόδιτη, δεν υπάρχει πια. 3η ΦΥΛΗ: Λεμούρια, ήταν δισεξουαλική και μαύρου χρώματος. Οι απόγονοι της ρίζας  περιλαμβάνουν τις φυλές των Μαύρων στη Νότια Αφρική και το σημερινό Κογκό (Capoid race, Congoid race), τους Δραβίδες (Dravidians) στην Ινδία, και τις φυλές των μαύρων της Αυστραλίας, Αβορίγηνες, Παπούα, Μελανήσιοι κ.λπ. (Australoid race). 4η ΦΥΛΗ: Ατλάντια, είναι κίτρινου- καφέ χρώματος, εχουν μογγολικά χαρακτηριστικά και αναμείχτηκαν με τους κόκκινους Ινδιάνους. Το πολιτικό τους σύστημα ήταν Σοσιαλισμός, όπως στους Ίνκας. Οι 7 υποφυλές της 4ης φυλής είναι: 1 Οι Μογγόλοι (Mongolian) 2 Οι Ακκάδες (Akkadians) 3 Οι  Σημίτης (Semites) και οι Φοίνικες (Phoenicians)  4.Οι Τουράνιοι (Turanian)  5 Οι Τολτέκοι (Toltec)   6 Οι Tlavati (Cro-Magnons) 7 Οι Rmoahal. 5η ΦΥΛΗ: Αρία, είναι λευκού χρώματος. Οι υποφυλές της είναι: 1.Οι Ινδοί 2.Οι Άραβες 3.Οι Πέρσες 4.Οι Κέλτες,  5.Οι Τεύτονες, (Σλάβοι) 6. Γερμανοί, Αμερικάνοι και Άγγλοι 7. Ιάπωνες. 6η ΦΥΛΗ (αναμένεται). Θα δημιουργηθεί με ευγονική και επιλεκτική αναπαραγωγή. 7η ΦΥΛΗ  (αναμένεται). Σύμφωνα με τις διδασκαλίες αυτές ισχύει το "πρότυπο της σκάλας" στην εξελικτική διαδικασία γιατί η εξέλιξη περνάει από σκαλοπάτια. Έτσι η δεύτερη υποφυλή της πρώτης φυλής γέννησε την δεύτερη φυλή, η τρίτη υποφυλή της δεύτερης φυλής δημιούργησε την τρίτη φυλή και ούτω καθεξής κάτι που συνεπάγεται ότι ο "υπεράνθρωπος" ή "ο νέος άνθρωπος" της έκτης φυλής, θα δημιουργηθεί από την έκτη υποφυλή της πέμπτης φυλής.

Οι θεωρίες αυτές αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο του ιδεολογικού υπόβαθρου των θεωριών των φυλετικών διακρίσεων που άρχισαν να "ζυμώνονται" στα μέσα του !9ου αιώνα και επηρέασαν εκτός από την Theosophical Society και πολλές άλλες μυστικιστικές οργανώσεις της εποχής εκείνης, αφού υιοθετήθηκαν και από τους Τέκτονες, Ροδόσταυρους, Ιλλουμινάτι, Εταιρεία της Θούλης, και το Τάγμα της Χρυσής Αυγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εταιρεία της Θούλης και το Τάγμα της Χρυσής Αυγής υπήρξαν ο πυρήνας του Τρίτου Ράιχ.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, αμφισβητήθηκε η προηγούμενη θεωρία της στέπας, με τον ισχυρισμό ότι η Αρία φυλή προήλθε από τη σημερινή Γερμανία ή τη Σκανδιναβία- ή τουλάχιστον ότι σε αυτές τις χώρες διατηρήθηκε η ινδοευρωπαϊκή καταγωγή αναλλοίωτη. Ήταν η περίοδος που η λέξη Άριος συνδέθηκε κυρίως με τους Βορειοευρωπαίους. Η ινδοευρωπαϊκή φυλή διαιρέθηκε έτσι σε Αρία, Σημιτική (τους αραβόφωνους της Μέσης Ανατολής και τους Ισραηλίτες) και Χαμιτική (ανθρώπους της Βόρειας Αφρικής) με βάση γλωσσικά κριτήρια.

Ένας αριθμός συγγραφέων, όπως ο Vacher de Lapouge στο βιβλίο του L'Aryen, υποστήριξαν ότι η υπεροχή αυτής της φυλής οφειλόταν βιολογικά στον κεφαλικό δείκτη και άλλους 'δείκτες' του σώματος. Πίστευε ότι οι δολιχοκέφαλοι (με μεγάλο κεφάλι)-ξανθοί Ευρωπαίοι (που υποτίθεται ότι αποτελούν την πλειοψηφία των Βορειοευρωπαίων) είναι γεννημένοι ηγέτες και ότι πρέπει να κυριαρχήσουν πάνω από τους βραχυκέφαλους ανθρώπους (με μικρό κεφάλι).[3]

Η γερμανική καταγωγή των Αρίων προωθήθηκε από τον Γερμανό Gustaf Kossinna.

Άλλοι ανθρωπολόγοι διαφώνησαν με αυτές τις θεωρίες. Στη Γερμανία, ο Ρούντολφ Βίρχοβ έκανε μια έρευνα κρανιομετρίας, που χρησιμοποίησε για να αμφισβητήσει τον 'Νορδικό μυστικισμό' στο Ανθρωπολογικό Κογκρέσο του Καρλσρούχε το 1885. Ένας συνεργάτης του στο ίδιο Κογκρέσο, ο Γιόζεφ Κόλμαν, υποστήριξε ότι όλοι οι Ευρωπαίοι, ανεξαρτήτως καταγωγής, ήταν ανάμεικτοι, για να αποδείξει ότι τα βιολογικά χαρακτηριστικά που πιστεύονταν ότι τους πρόσδιδαν ανωτερότητα ήταν μύθος.

Ο Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν επιτέθηκε στη θεωρία του Κόλμαν. Ενώ η θεωρία της Αρίας φυλής παρέμεινε δημοφιλής, ιδιαίτερα στη Γερμανία, άλλοι συγγραφείς (οι Ότο Σρέιντερ, Ρούντολφ Γέριγκ, Ρομπέρ Χάρτμαν) υποστήριξαν την άποψη του Βίρχοβ προσπάθησαν να καταργήσουν τον όρο οριστικά.

Η Αρία φυλή στις ναζιστικές φυλετικές θεωρίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Βέρνερ Γκόλντμπεργκ, ξανθός με ανοικτό χρώμα ματιών, θεωρείτο ιδεώδης Γερμανός στρατιώτης. Ο πατέρας του ήταν Εβραίος.

Το Ναζιστικό Κόμμα στη Γερμανία ισχυρίστηκε ότι τηρούσε μια αυστηρή επιστημονική ιεραρχία του ανθρώπινου γένους. Η άποψη του Αδόλφου Χίτλερ για τη φυλή και τους ανθρώπους μπορεί να βρεθεί σε όλο το βιβλίο του Mein Kampf, και εκτενέστερα στο κεφάλαιο 11 "Έθνος και φυλή". Ο Χίτλερ έκανε αναφορές για μια «Αρία φυλή» που ιδρύει έναν ανώτερο τύπο ανθρωπότητας. Το πιο αγνό απόθεμα των Αρίων σύμφωνα με τη ναζιστική ιδεολογία ήταν οι λαοί της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Ολλανδίας και της Σκανδιναβίας. Οι Ναζί καθόρισαν τους καθαρόαιμους Άριους ως άτομα με υψηλό ανάστημα (κατά μέσο όρο 175 εκατοστά), μακριά πρόσωπα, εμφανή πηγούνια, στενές και ίσες μύτες με χαμηλό ρινικό τόξο, αδύνατα κορμιά, δολιχοκεφαλικά κρανία, ίσια ανοιχτόχρωμα μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μάτια και ανοιχτόχρωμο δέρμα.[4]

Οι Ναζί δεν θεωρούσαν καθαρόαιμους Άριους όλους τους Γερμανούς και δήλωσαν ότι η Γερμανία είχε επίσης μεγάλο πληθυσμό «Άλπεων» (που αναγνωρίζεται, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών από: χαμηλότερο ανάστημα, στιβαρή διάπλαση, επίπεδη μύτη και υψηλότερα ποσοστά σκούρων μαλλιών και ματιών). Ο Χίτλερ και ο ναζιστής φυλετικός θεωρητικός Χανς Φ. Κ. Γκούντερ (Hans F. K. Günther) διατύπωσαν, την μη καθαρότητα ολόκληρης της Γερμανικής φυλής, ως ένα ζήτημα που πρέπει να διορθωθεί μέσω επιλεκτικής αναπαραγωγής για την επικράτηση των «σκανδιναβικών» χαρακτηριστικών της καθαρόαιμης Αρίας φυλής.[5][6]

Η προπαγάνδα της Νεολαίας του Χίτλερ τόνισε τη «σκανδιναβική» φύση των Άριων Γερμανών, με προπαγανδιστικό κείμενο που δόθηκε σε όλα τα μέλη της Νεολαίας του Χίτλερ και αποσκοπούσε στο να εξυψώσει την ανωτερότητα των Άριων Γερμανών χωρίς να χαθούν οι ψήφοι αυτών που δεν περιγραφόταν με Άρια χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα δήλωνε: «το κύριο συστατικό του λαού μας είναι η σκανδιναβική φυλή (55%). Αυτό δεν σημαίνει ότι ο μισός λαός μας είναι "καθαρόαιμος", όλες οι προαναφερθείσες φυλές εμφανίζονται σε μίγματα σε όλα τα μέρη της πατρίδας μας. Ωστόσο, το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του λαού μας είναι σκανδιναβικής καταγωγής μας δικαιολογεί να έχουμε μια σκανδιναβική άποψη όταν αξιολογούμε τον χαρακτήρα και το πνεύμα μας, τη σωματική δομή και φυσική ομορφιά.»[7]

Αυτές οι ναζιστικές απόψεις για την ανωτερότητα της «Άριας φυλής» και την κατωτερότητα άλλων φυλών, ιδιαίτερα των Σλάβων, των μαύρων, των «Τσιγγάνων» και, στο κατώτερο μέρος της κλίμακας, οι Εβραίοι έγιναν η βάση για τις εθνικές κοινωνικές πολιτικές της Γερμανίας από τη στιγμή που ο Χίτλερ έγινε Καγκελάριος και στη συνέχεια «Φύρερ» της χώρας. Οι θεωρίες αυτές υπήρξαν επίσης ένας σημαντικός παράγοντας στις επιδρομές του Χίτλερ στην Πολωνία και την ΕΣΣΔ και οδήγησαν στο Ολοκαύτωμα και στο θάνατο πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 6 εκατομμυρίων Εβραίων.[8][9]

Ο όρος Αρία φυλή, χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τον Αδόλφο Χίτλερ και το ναζιστικό καθεστώς για τους Ευρωπαίους πλην Σλάβων,[10] για ορισμένους Εβραίους που συνεργάστηκαν με το καθεστώς, καθώς και για τους Κινέζους και τους Ιάπωνες.[11]

"Καθαρότεροι Άριοι" θεωρούνταν οι λαοί που μιλούσαν ή προέρχονταν από φυλές που μιλούσαν Γερμανικές γλώσσες, με πρώτους τους Γερμανούς, και ύστερα τους Σκανδιναβούς, τους Άγγλους, τους Ολλανδούς, τους βόρειους Γάλλους.

Για τους Νοτιοευρωπαίους, οι ναζί δήλωναν ότι είναι 'Άριοι' και 'ανώτεροι στις τέχνες από τους Βορειοευρωπαίους'. Ωστόσο, οι Νοτιοευρωπαίοι θεωρούνταν 'λιγότεροι εργατικοί', 'ότι κρίνουν περισσότερο με το συναίσθημα παρά με τη λογική' και ότι έχουν παραγάγει 'λιγότερους σπουδαίους ανθρώπους σε σχέση με τους Βορειοευρωπαίους'.[12]

Οι Κινέζοι στη ναζιστική Γερμανία, στην αρχή, έλαβαν προνόμια, όμως αργότερα οι ναζί άλλαξαν πολιτική και τους έστελναν σε καταναγκαστικά έργα. Μέχρι το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σχεδόν όλοι οι Κινέζοι της Γερμανίας είχαν εξοντωθεί.[13]

Φασισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε μια ομιλία στην Μπολόνια το 1921, ο Μουσολίνι δήλωσε ότι ο φασισμός 'γεννήθηκε από μια βαθιά, αιώνια ανάγκη της Μεσογειακής και Άριας μας φυλής'. Ο Μουσολίνι υποστήριξε σε αυτήν την ομιλία ότι οι Ιταλοί είναι ο μεσογειακός κλάδος της Αρίας φυλής. Η φυλή ήταν συνδεδεμένη με πνευματικά και πολιτισμικά θεμέλια, και διέκρινε μια φυλετική ιεραρχία με βάση αυτά τα κριτήρια.[14] Ο Μουσολίνι πίστευε ότι δεν υπάρχουν καθαρές φυλές, αν και η βιολογία έπαιζε κάποιο ρόλο.[15]

Ο ιταλικός φασισμός απέρριπτε την ιδέα ότι οι πραγματικοί Άριοι έχουν συγκεκριμένα σωματικά χαρακτηριστικά όπως ξανθά μαλλιά και ανοικτό χρώμα ματιών. Στις αρχές του 1930, υπήρξε μια περίοδος εντάσεων μεταξύ των φασιστών της Ιταλίας και των ναζιστών της Γερμανίας σχετικά με τα φυλετικά χαρακτηριστικά των δυο λαών. Το 1934, αφότου οι Αυστριακοί ναζί σκότωσαν τον καγκελάριο Ένγκελμπερτ Ντόλφους, σύμμαχο της Ιταλίας, ο Μουσολίνι εξαγριώθηκε και αποκήρυξε το ναζισμό. Ο Μουσολίνι έκανε επίπληξη στη Νορδική αντίληψη για τους Γερμανούς των ναζί και υποστήριξε ότι η γερμανική φυλή δεν υπάρχει. Αυτό το παραδέχτηκε ο ναζιστής Χανς Φ. Κ. Γκούντερ, ο οποίος δήλωσε ότι οι Γερμανοί προέρχονται από 5 τύπους Αρίων: Νορδικός, Μεσογειακός, Διναρικός, Αλπικός και Ανατολικός Βαλτικός, με τον Νορδικό ανώτερο των υπολοίπων.[16]

Η αντίληψη ότι η πλειοψηφία των Γερμανών και των υπολοίπων Βορειοευρωπαίων έχουν ξανθά μαλλιά και ανοικτό χρώμα ματιών δεν είναι αλήθεια - πρόκειται για τουριστικό μύθο που έχει επικρατήσει στον κόσμο. Η πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών των λαών έχουν ανοικτά καφέ μαλλιά και καφέ μάτια.[17] Αν επισκεφτεί κανείς χώρες της Βόρειας Ευρώπης, θα παρατηρήσει μεγάλους αριθμούς ανθρώπων να προσπαθούν να κρύψουν το χρώμα ματιών με διάφορους τρόπους στους ξένους.


Νεοναζισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όρος Αρία φυλή χρησιμοποιείται πλέον για να δηλώσει τους ντόπιους της βορειοδυτικής Ευρώπης.[18] Στη Γερμανία και σε άλλες χώρες αυτής της περιοχής θεωρούνται Άριοι βασικά οι εξής λαοί:

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «ARYA – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019. 
  2. «An Essay on the Inequality of the Human Races» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-01-09. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Essay_on_the_Inequality_of_the_Human_Races&oldid=999228995. 
  3. de Lapouge, Georges Vacher (1899-11-01). «Old and New Aspects of the Aryan Question». American Journal of Sociology 5 (3): 329–346. doi:10.1086/210895. ISSN 0002-9602. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/210895. 
  4. Bytwerk, Randall L. (1979-09). «Rhetorical Aspects of Nazi Holidays». The Journal of Popular Culture XIII (2): 239–247. doi:10.1111/j.0022-3840.1979.1302_239.x. ISSN 0022-3840. http://dx.doi.org/10.1111/j.0022-3840.1979.1302_239.x. 
  5. Geulen, Christian (2020). Hitler, Adolf: Mein Kampf. Stuttgart: J.B. Metzler. σελίδες 1–3. 
  6. Tonn, Günther (1927). Die Arbeitszeit und der Urlaub im Akkordvertrag. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. σελίδες 208–219. 
  7. Nelson, Boris Erich (1939-03). «Childs, Harwood L. (Translator). The Nazi Primer. Pp. xxxvii, 280. New York: Harper & Bros., 1938. $1.75». The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science 202 (1): 257–257. doi:10.1177/000271623920200185. ISSN 0002-7162. http://dx.doi.org/10.1177/000271623920200185. 
  8. «Aryan race» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-09-19. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Aryan_race&oldid=1045143167. 
  9. «THEOSSOFICUL SOCIETY - ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ - Νέα Ακρόπολη». THEOSSOFICUL SOCIETY - ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ - Νέα Ακρόπολη. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2021. 
  10. Werner, May. «The German National Catechism». 
  11. «Hitler saw China and Japan as equals to Germany and even wrote admiringly: "I admit freely that their history is superior to our own"». The Vintage News (στα Αγγλικά). 18 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019. 
  12. Harwood, L. Childs (2007). The Nazi Primer. σελίδες 24–25. 
  13. Gütinger, Erich (1998). Sketch of Chinese Communities in Germany: Past and Present. Λονδίνο. ISBN 978-0-312-17526-9. 
  14. «Racial Theories in Fascist Italy». CRC Press (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019. 
  15. Sluga, Glenda· Sluga, Professor of International History Glenda (11 Ιανουαρίου 2001). The Problem of Trieste and the Italo-Yugoslav Border: Difference, Identity, and Sovereignty in Twentieth-Century Europe. SUNY Press. ISBN 9780791448236. 
  16. Maxwell., Anne (2010). Picture Imperfect: Photography and Eugenics. ΗΠΑ: SUSSEX ACADEMIC PRESS. σελ. 150. ISBN 978-1845192396. 
  17. «r/germany - How common are brown eyed germans?». reddit (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019. 
  18. Goodricke-Clarke, Nicholas (2002). Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity. Νέα Υόρκη, ΗΠΑ: NYU Press. σελ. 221. ISBN 978-0-8147-3155-0. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]