Le Courrier d'Orient (εφημερίδα της Πάτρας)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Le Courrier d'Orient
Τύποςεφημερίδα
ΙδρυτήςΜαξίμ Ρεμπώ
Ίδρυση1828
ΓλώσσαΓαλλικά
Διακοπή έκδοσης1829
ΈδραΠάτρα

Η Le Courrier d'Orient (προφέρεται Λε Κουριέ ντ' Οριάν, μεταφράζεται ως «Ο ταχυδρόμος της Ανατολής») ήταν πολιτική, εμπορική και πολιτιστική[1][2] εφημερίδα που εκδόθηκε στην Πάτρα για πολύ μικρό διάστημα ανάμεσα στο 1828 και 1829. Την εφημερίδα εξέδιδε ο Μαξίμ Ρεμπώ (Maxime Raybaud),[2][3][4][5] Γάλλος συνταγματάρχης του εκστρατευτικού σώματος του Μοριά[6] του στρατηγού Μαιζώνος που το 1828 βρέθηκε στην Πάτρα. Ίδρυσε την εφημερίδα με τη βοήθεια του Ζακ Μανζάρ.[7] Η εφημερίδα γραφόταν στη γαλλική γλώσσα.[3] Η έκδοση της στη αρχή υπήρξε εβδομαδιαία[5] ενώ στη συνέχεια υπήρξε δεκαπενθήμερη.[1] Απευθυνόταν κυρίως στους Γάλλους αξιωματικούς και στρατιώτες.[7][8] Η εφημερίδα εκδόθηκε αργότερα από τη γαλλική αποστολή στην Αθήνα υπό τον τίτλο Le Courrier de la Grèce (προφέρεται Λε Κουριέρ ντε λα Γκρες, μεταφράζεται ως "Ο ταχυδρόμος της Ελλάδας") με πρώτη έκδοση την 13η Νοεμβρίου.[1]

Ιστορικό ίδρυσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Δεκέμβριο του 1828, αμέσως μετά τον ερχομό των Γάλλων του Μαιζών, που απελευθέρωσαν την Πάτρα από τους Τούρκους, κυκλοφόρησε η πρώτη εφημερίδα η οποία ήταν γαλλόφωνη. Η εφημερίδα αυτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά ντοκουμέντα της εποχής και συνδέεται άμεσα με την Πάτρα. «Ιδιοκτήτης, εκδότης και διευθυντής της ήταν ο Γάλλος Ιωάννης Φραγκίσκος Μάξιμος Ρεμπώ» (Jean -François Maxime Raybaud).[9]

Όταν έφυγαν οι Γάλλοι από την Πάτρα, η εφημερίδα μεταφέρθηκε στην Αίγινα όπου μέχρι τις 21/10/1829 κυκλοφόρησαν τα φύλλα 12 έως 23. Έπειτα ο Ρεμπώ πούλησε το τυπογραφείο στο ελληνικό κράτος. Η εφημερίδα είχε 4 σελίδες και κυκλοφορούσε μια φορά την εβδομάδα. Είχε πολιτικό, εμπορικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο και απευθυνόταν πρωτίστως στους Γάλλους στρατιώτες. Οι ειδήσεις της αφορούσαν κυρίως την ελληνική κυβέρνηση και αλλά και τις δραστηριότητες των Γάλλων στρατιωτών όχι μόνο στην Πάτρα αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως «τον Πόρο, τη Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο, την Κωνσταντινούπολη, τη Νάπολη, τα Σάλωνα, τη Βόνιτσα, τη Σύρο, την Αίγινα»,[10] αλλά και σε χώρες όπως την Ιταλία, την Τουρκία, τη Ρωσία.

Είναι εντυπωσιακό πως παρ' όλες τις τεράστιες δυσκολίες και τις άσχημες συνθήκες της εποχής, αποστελλόταν σε 50 πόλεις σε όλο το κόσμο, «από τη Νέα Υόρκη έως την Αλεξάνδρεια και από τη Βοστώνη έως τη Μόσχα»[10], όπως φαίνεται από την τελευταία της σελίδα όπου αναφέρονταν οι ανταποκριτές της και οι συνδρομές της. Είναι αξιοσημείωτο πως τα γράμματα των αναγνωστών της έπρεπε να έχουν «διεύθυνση το λιμάνι της Πάτρας»,[9] ενώ οι συνδρομητές από τη Γαλλία για να μπορούν να λαμβάνουν την εφημερίδα στη χώρα τους «έπρεπε να στείλουν γράμμα στο Παρίσι στην οδό Jaranne 12 στον M. Cassin ή στο βιβλιοπωλείο M. Laurent στην Τουλόν».[9] Διαβάζουμε στα κείμενα του Ζακ Μανζάρ (Jacques Mangeart) ότι ο Ρεμπώ ήθελε να εγκαταστήσει την εφημερίδα του σε ένα μέρος, στο οποίο θα μπορούσε «να επωφεληθεί από την ταχυδρομική υπηρεσία»[9] (μετά τον ερχομό των Γάλλων στην Πάτρα και την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους, άρχισαν να καταπλέουν στο λιμάνι της Πάτρας ταχυδρομικά πλοία ξένων εταιρειών) ενώ δεν βρισκόταν μακριά από την έδρα της κυβέρνησης, στην Αίγινα, από όπου μπορούσε να συλλέγει έγγραφα και πληροφορίες. Κατά τον Μανζάρ, η ναυτική θέση της Πάτρας ήταν ιδανική αφού ήταν κοντά στην Ιταλία, στα νησιά των Ιονίων αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα ενώ προσθέτει, «εκφράζοντας και τους στόχους των Γάλλων»[11] πως «ελπίζει, ότι αργά ή γρήγορα, η σημαία της Γαλλίας θα κυματίζει και στις ηπειρωτικές περιοχές».

Άλλες πληροφορίες μας ενημερώνουν πως ο Ρεμπώ ήθελε να εγκαταστήσει το τυπογραφείο στην Αίγινα ή στη Σύρο, αλλά ερχόμενος στην Πάτρα από τη Νάπολη, ήταν άρρωστος από τύφο. Στην Πάτρα, όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρεται στο παρακάτω απόσπασμα, βρήκε να τον περιμένουν ο Μανζάρ μαζί με τρεις Γάλλους τυπογράφους που είχαν φέρει μαζί τους ένα πλήρες τυπογραφείο μέσα σε 17 κουτιά, το οποίο και εγκατέστησαν στο σπίτι ενός τούρκου, κοντά στο Κάστρο της πόλης.

«Όσο για το υλικό του τυπογραφείου, που ήταν μέσα σε 17 μεγάλες κάσες, ο κύριος Μπερτίνι, είχε την καλοσύνη να το δεχτεί μέσα σε μια αποθήκη φτιαγμένη από παλιοσανίδες, τη μια πάνω στην άλλη, που έκλεινε όμως καλά, και έτσι οι κάσες ήταν εξασφαλισμένες από τις συχνές βροχές που έπεφταν τότε και από την αρπακτικότητα ενός πλήθους νησιωτών που έπεφταν από όλα τα μέρη σ’ αυτή την πόλη, η οποία αριθμούσε μόλις 15 ημερών ύπαρξη. Η καλύβα, η μάλλον η τρύπα που προοριζότανε για μας, δεν ήταν άλλο από τρεις τοίχοι φτιαγμένοι από χώμα και χαλίκια, σκεπασμένοι με μια καλαμένια σκεπή που δεν άντεξε για πολύ στη βροχή».[12]

Στα απομνημονεύματα του Μανζάρ διαβάζουμε, ότι βιάζονταν να κυκλοφορήσουν το πρώτο φύλλο της εφημερίδας με τα γεγονότα που είχαν συμβεί και ενδιαφέρονταν να τα μάθουν οι συνδρομητές που είχαν ήδη γράψει στη Γαλλία, πριν καν φύγουν από εκεί. Συγχρόνως φρόντισαν να βρουν ένα οίκημα κατάλληλο για την εγκατάσταση τους.

«Ο στρατηγός κ. Σνάιντερ και ο έπαρχος των Πατρών μας διέθεσαν για το τυπογραφείο μας ένα σπίτι χτισμένο ανάμεσα στο κάστρο και την καινούργια πόλη. Ανήκε σε έναν Τούρκο….. Εκάμαμε το ισόγειο ένα πολύ όμορφο εργαστήριο και το πρώτο πάτωμα χωρισμένο σε πολλά δωμάτια, μας προσέφερε μια κατοικία αρκετά άνετη».[7]

Σημασία της εφημερίδας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είναι εντυπωσιακό πως παρ' όλες τις τεράστιες δυσκολίες και τις άσχημες συνθήκες της εποχής, αποστελλόταν σε 50 πόλεις σε όλο το κόσμο, «από τη Νέα Υόρκη έως την Αλεξάνδρεια και από τη Βοστώνη έως τη Μόσχα», όπως φαίνεται από την τελευταία της σελίδα όπου αναφέρονταν οι ανταποκριτές της και οι συνδρομές της. Είναι αξιοσημείωτο πως τα γράμματα των αναγνωστών της έπρεπε να έχουν «διεύθυνση το λιμάνι της Πάτρας», ενώ οι συνδρομητές από τη Γαλλία για να μπορούν να λαμβάνουν την εφημερίδα στη χώρα τους «έπρεπε να στείλουν γράμμα στο Παρίσι στην οδό Jaranne 12 στον M. Cassin ή στο βιβλιοπωλείο M. Laurent στην Τουλόν». Δεκάδες επιστολές του Καποδίστρια δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα αυτή και αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικό υλικό για τους ιστορικούς αναλυτές, ενώ από τα 11 πρώτα φύλλα της εφημερίδας αντλούμε ιδιαίτερα σημαντικές πληροφορίες για τις συνθήκες της ζωής την εποχή της αναγέννησης της Πάτρας, όσο και γεγονότα. Αυτά τα 11 πρώτα φύλλα του έντυπου από 6/12/1828 έως 12/03/1829 φυλάσσονται σήμερα στο μουσείο τύπου της Ένωσης Συντακτών στην Πάτρα ως υλικό ανεκτίμητης αξίας.[13]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 (Γαλλικά) L'Ami de la religion et du roi: journal ecclésiastique, politique et littéraire. A. Le Clère. 1830. σελ. 319. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  2. 2,0 2,1 (Γερμανικά) Καρλ Μαρξ (2007). Karl Marx, Friedrich Engels Gesamtausgabe (MEGA). Akademie Verlag. ISBN 3050034882. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  3. 3,0 3,1 (Αγγλικά) Tr. E. Sklavenitis· K. Sp. Staikos. Oak Knoll, επιμ. «PATRAS, From Ancient Times to the Present - Introductory Note». Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  4. Γεώργιος Χριστόπουλος (2000). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. 12. Εκδοτική Αθηνών. σελ. 139. ISBN 9602130954. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  5. 5,0 5,1 (Αγγλικά) Edward Wigglesworth· Thomas Gamaliel Bradford (1850). Encyclopædia Americana. 9. Thomas, Cowperthwait, & co. σελ. 258. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  6. (Γαλλικά) Stendhal (Ψευδώνυμο του M. H. Beyle) (1935). Henri Martineau, επιμ. Courrier anglais. 1. Le Divan. σελ. 131. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  7. 7,0 7,1 7,2 Ζακ Μανζάρ (Jacques Mangeart, συνιδρυτής της Γαλλο-ελληνικής εφημερίδας «Le Courrier d'Orient»), Souvenirs de la Morée: recueillis pendant le séjour des Français dans le Peloponèse, Igonette, Paris, 1830, και Ζακ Μανζάρ, Αναμνήσεις από τας Πάτρας (1828-1829), Η δημιουργία μιας νέας πόλης, Εκδόσεις Φαρφουλάς, Αθήνα, 2019.
  8. (Γαλλικά) Marie-Noëlle Bourguet· Daniel Nordman· Vassilis Panayotopoulos (1999). Enquêtes en Méditerranée. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, F.N.R.S. σελ. 50. ISBN 9607916093. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 Νίκος Τζανάκος (2010). Ιωάννης Καποδίστριας Ο ιδρυτής της Νέας Πάτρας. Πάτρα: Το Δόντι. σελ. 218. ISBN 978-960-98857-8-2. 
  10. 10,0 10,1 Τζανάκος 2010, σελ. 218.
  11. Τζανάκος 2010, σελ. 218.
  12. Jacques Mangeart (2019). ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑΣ ΠΑΤΡΑΣ (1828-1829). Μετάφραση Γ. Τσουκαλάς. Αθήνα: Φαρφουλάς & Βιβλιοπωλείο Nouveau. σελ. 63-68. ISBN 978-960-9441-99-5. 
  13. «Μουσείο Τύπου Ε.Σ.Η.Ε.Π.Η.Ν. :: Κατάλογος αποτελεσμάτων αναζήτησης». Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2023. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Νίκος, Τζανάκος (2010). Ιωάννης Καποδίστριας ο Ιδρυτής της Νέας Πάτρας. Το Δόντι. ISBN 978-960-98857-8-2
  • Jacques Mangeart (2019). Αναμνήσεις από τας Πάτρας ( 1828-1829) Μετάφραση Γ. Τσουκαλάς. Αθήνα: Φαρφουλάς & Βιβλιοπωλείο Nouveau ISBN 978-960-9441-99-5