Χρήστος Τσαγανέας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χρήστος Τσαγανέας
Γέννηση2 Ιουλίου 1906 (1906-07-02)
Βραΐλα
Θάνατος2 Ιουλίου 1976 (70 ετών)
Αθήνα
Τόπος ταφήςΠρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Ιδιότηταηθοποιός
ΣύζυγοςΝίτσα Τσαγανέα

Ο Χρήστος Τσαγανέας (Βραΐλα Ρουμανίας 2 Ιουλίου 1906 - 2 Ιουλίου 1976) ήταν Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χρήστος Τσαγανέας γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας στις 2 Ιουλίου 1906. Καταγόταν από εύπορη ελληνική και αριστοκρατική οικογένεια και από μικρός έδειξε μεγάλη αγάπη για το θέατρο. Οι γονείς του, όμως, είχαν απαιτήσει να τελειώσει κάποια πανεπιστημιακή σχολή και γι'αυτό όταν αποφοίτησε από το ελληνικό γυμνάσιο της Ρουμανίας τον έστειλαν στην Αθήνα για ακαδημαϊκές σπουδές. Γράφτηκε αρχικά στην Ιατρική αλλά σύντομα την παράτησε και πήγε στην Νομική από την οποία δεν πήρε ποτέ πτυχίο. Η αιτία αυτού του γεγονότος ήταν η γνωριμία και ο έρωτάς του για την κατά εφτά χρόνια μεγαλύτερή του ηθοποιό Νίτσα Βιτσώρη, για χάρη της οποίας εγκατέλειψε τις σπουδές του και άρχισε να εμφανίζεται στο θέατρο.

Όταν η Νίτσα χώρισε από τον πρώτο της σύζυγο, Γιώργη Βιτσώρη, ο Τσαγανέας όχι μόνο την παντρεύτηκε αλλά γράφτηκε και στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου για να πάρει σωστές βάσεις και πτυχίο υποκριτικής.

Για αυτήν την επαγγελματική του επιλογή είχε αρκετούς καβγάδες με τους γονείς του, με τους οποίους ήρθε τελικά σε ρήξη και του έκοψαν την χρηματοδότηση. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ως λόγο της αποκλήρωσης τη συμμετοχή του στο πολιτικό κίνημα των Αρχειομαρξιστών όπου συμμετείχε και η σύζυγός του Νίτσα. Η εξέλιξη αυτή τον οδήγησε, για αρκετό καιρό, να ζει σε ένα πλοιάριο στο λιμάνι του Πειραιά ενώ αναγκάστηκε να λάβει μέρος σε παραστάσεις περιπλανώμενων θιάσων, που εκείνη την εποχή ήταν υποτιμημένα. «Λίγα τα θέατρα, λίγες οι θεατρικές πιάτσες, πολλοί οι ασκούντες το επάγγελμα», όπως έλεγε.[1]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εμφανίστηκε σε πάνω από 65 ταινίες και αρκετές θεατρικές παραστάσεις, που σημάδεψαν την καριέρα του. Ερμήνευε κυρίως δεύτερους ρόλους στις κινηματογραφικές ταινίες που συμμετείχε. Γνωστότερος ρόλος του είναι στην ταινία "Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο", όπου ενσάρκωσε τον διευθυντή του κολεγίου με τις ατίθασες μαθήτριες και είχε την χαρακτηριστική ατάκα "βεβαίως-βεβαίως".

Ο πρώτος σύντομος ρόλος που ερμήνευσε με ιδιαίτερη επιτυχία ήταν στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου "Οι Γερμανοί ξανάρχονται" (1948) μαζί με τον Βασίλη Λογοθετίδη όπου ερμήνευσε τον τρόφιμο του τρελοκομείου, που μέσα στη δίνη του Εμφυλίου Πολέμου φώναζε την αλησμόνητη φράση «Άνθρωποι, Άνθρωποι, προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός». Είχε προηγηθεί η συμμετοχή του στην ταινία του Ερτογρούλ Μουχσίν μπέη Ο Κακός Δρόμος, που βασιζόταν στο ομώνυμο διήγημα του Γρηγορίου Ξενοπούλου. Στην ταινία του Τούρκου σκηνοθέτη πρωταγωνιστούσαν η Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Βασίλης Λογοθετίδης. Η ταινία αυτή προβλήθηκε το 1933 και ήταν η πρώτη εμφάνιση του Τσαγανέα στον κινηματογράφο.

Στο θέατρο ξεκίνησε το 1929 με το θεατρικό δράμα του Βιτσέντζου Κορνάρου "Η θυσία του Αβραάμ" , που έκανε πρεμιέρα στις 28 Μαρτίου στο Εθνικό Θέατρο, [2] όπου ξεδίπλωσε το υποκριτικό του ταλέντο και έγινε γνωστός στην θεατρική πιάτσα. Για τριάντα χρόνια συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους αθηναϊκούς θιάσους, παίζοντας κυρίως σε κλασικά έργα, ενώ την δεκαετία του '60 στράφηκε στην κωμωδία και συνεργάστηκε με τον Μίμη Φωτόπουλο. Για αρκετά χρόνια υπήρξε από τους πρωταγωνιστές του Εθνικού Θεάτρου, σε σημαντικούς ρόλους του παγκόσμιου ρεπερτορίου.

Λόγω της αριστοκρατικής καταγωγής και της αρχοντικής του εμφάνισης, ο Τσαγανέας έκανε συνήθως τον κύριο της υψηλής κοινωνίας ή τον πλούσιο και υπερόπτη. Αντίθετα στο θέατρο, οι ρόλοι του κάλυπταν ολόκληρο το ρεπερτόριο. Ξεκίνησε από το κλασικό θέατρο, πέρασε στην κωμωδία και κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, συμμετείχε σε επιθεωρήσεις με τον θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη, του οποίου ήταν βασικό στέλεχος. Με την έναρξη του πολέμου, ο εν λόγω θίασος μετατράπηκε από θίασος πρόζας σε επιθεωρησιακό θίασο και ανέβασε την πρώτη πολεμική σατυρική επιθεώρηση των Γιαλαμά - Οικονομίδη - Θίσβιου "Πολεμικές Καντρίλιες". Η καριέρα του θεωρείται άκρως επιτυχημένη, παρόλο που το ξεκίνημά της δεν ήταν καθόλου εύκολο.

Πέθανε την ημέρα των γενεθλίων του. Κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Την επόμενη ημέρα της εκταφής του ενταφιάστηκε στο ίδιο μνήμα ο μεγάλος Έλληνας λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης.

Η ελληνική Πολιτεία τίμησε τον Χρήστο Τσαγανέα με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου του Α', ένα παράσημο που απονεμόταν σε πολίτες που διακρίθηκαν με τις πράξεις τους υπέρ της πατρίδας.

Πολιτική δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ μαζί με τη σύζυγό του Νίτσα. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών το 1944 το όνομά του ενεπλάκη στην εκτέλεση της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη από την Ο.Π.Λ.Α.. Ως μέλος του προεδρείου της Εθνικής Πολιτοφυλακής ΕΑΜ Θεάτρου είχε βάλει την υπογραφή του -μαζί με τους συναδέλφους του, Αιμίλιο Βεάκη, Θεόδωρο Μορίδη, Σπύρο Πατρίκιο και Πάνο Καραβουσάνο- για τη θανατική καταδίκη της Ελένης Παπαδάκη, που είχε κατηγορηθεί για δωσιλογισμό.[3]

Ένα χρόνο αργότερα, ο Χρήστος Τσαγανέας κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του στην ένοπλη επίθεση κατά του προέδρου του τότε ΣΕΗ, Σπύρου Πατρίκιου.[1]

Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Τίτλος Ρόλος
1933 Κακός δρόμος [4] Δήμος
1939 Αγνούλα [5]
1948 Οι Γερμανοί ξανάρχονται τρελός [6]
Μαντάμ Σουσού
1948 Χαμένοι άγγελοι [7] Χρήστος Τεράκης
1952 Έτσι έσβησε η ζωή μου Πέτρος
1954 Ο άνεμος του μίσους μπαρμπα-Γρηγόρης
Χαρούμενο ξεκίνημα [7] διευθυντής προγράμματος ραδιοφωνικού σταθμού
1955 Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο [7] εφοπλιστής Μπεναρδής
Τζο ο τρομερός Λαυρέντης Καλλίρης
Το φιντανάκι (ταινία) Γιαβρούσης
1958 Ο μισογύνης Πλάτωνας
Μια ζωή την έχουμε [8] διευθυντής εμποροπιστωτικής τραπέζης
1959 Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο γυμνασιάρχης [9]
Να ζήσουν τα φτωχόπαιδα Πλούταρχος Παχουλός
Διακοπές στην Κολοπετινίτσα Ιορδάνης Μουράτογλου
1960 Έγκλημα στο Κολωνάκι [10] Κώστας Φλωράς
Το χαμίνι Νικηφόρος
Πλούσιοι χωρίς λεφτά Πλουτίδης
Έγκλημα στα παρασκήνια Παύλος Στεφάνου
1961 Τα νιάτα θέλουν έρωτα
Μην κλάψεις για μένα
Ποιος θα κρίνει την κοινωνία
Ο θάνατος θα ξανάρθει [7] γιατρός
Μάνα μου, παραστράτησα πατέρας Πέτρου
Φτωχαδάκια και λεφτάδες Λεωνίδας Ντεκρίσης
1962 Οι κατατρεγμένοι [11]
Ο διάβολος και η ουρά του Παζίλης ο πρεσβύτερος
Μην ερωτεύεσαι το Σαββάτο Μικές Ζαργάντης
Ορφανή σε ξένα χέρια Νόταρης
Προδομένη αγάπη Αλέξανδρος Βενέτης
Πεζοδρόμιο Νίνος
Η κυρία του κυρίου [7] Θεοφάνης Ντελάκης
Ο Θόδωρος και το δίκαννο [7] Παντελής
1963 Ο δρόμος με τα κόκκινα φώτα κύριος Κανδύλης
Όσα κρύβει η νύχτα δρ Δημήτριος Λάσκαρης
Κάτι να καίει [12] Πετρίδης
Ο φίλος μου ο Λευτεράκης [13] ψυχίατρος Καρατζαμούλης
1964 Αλύγιστη στη ζωή πατέρας της Μαίρης
Αν έχεις τύχη Φωκίων Καρυάδης
Είναι βαρύς ο πόνος μου Γιαλούρης
1965 Η πικραγαπημένη Καλικόπουλος
Φτωχός, αλλά τίμιος Κώστας Περγιάλης
Η στοργή Κλεόπας Χατζηγεωργίου
Του χωρισμού ο πόνος Μάριος Περεσιάδης
1966 Θυσία κύριος Αντωνάκης
Αγάπη που δεν σβήνει ο χρόνος
Η αρτίστα Ηλίας Καραμάνης
Ένα καράβι Παπαδόπουλοι Πελ Παπ
Το συρτάκι της αμαρτίας Φίλωνας
5.000 ψέματα [7] Πάτροκλος Σωκρατίδης
1967 Ο σατράπης κύριος Ρούμελ
Το πλοίο της χαράς καπετάνιος
Τα δολλάρια της Ασπασίας Ψαλτάκης
Δημήτρη μου... Δημήτρη μου Γεράσιμος Καρράς
Κοκοβιός και σπάρος στα δίχτυα της αράχνης αξιωματούχος
1968 Ο παλιάτσος Θεόδωρος
Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο Κρίτων Στεφανής
Οι άντρες δεν λυγίζουν ποτέ ιδιοκτήτης κλινικής
Δόκτωρ Ζι-Βέγγος Μπάμπης
Επιχείρησις Απόλλων [4] πρέσβης Φρεντερίκ
1969 Ένας μάγκας στα σαλόνια [4] Γεράσιμος Νικολάου
1970 Ο ακτύπητος χτυπήθηκε Ανδροκλής Χαλδουπής
1971 Σέργιος και Άννα εξοχότατος
Μάρα η τσιγγάνα κύριος Οικονόμου
Κάθε ναυάγιο και μια κόλαση Αλεξίου
Ο Μανολιός ξανακτυπά Τεπελένης
Μια γυναίκα φεύγει Χρυσάφης
Η κρεβατομουρμούρα Μαυρομιχαλέας
Ένα αγόρι αλλιώτικο απ' τα άλλα Ιάκωβος Δημητρίου

Θεατρικές παραστάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατάλογος βασικών πληροφοριών θεατρικών παραστάσεων στις οποίες συμμετείχε ο Χρ. Τσαγανέας ως ηθοποιός.

Αυτός ο κατάλογος ενημερώνεται περιοδικά με μηχανικό τρόπο από ένα bot. Επεξεργασίες σε αυτό τον κατάλογο από χρήστες με το συνηθισμένο «χειροκίνητο» τρόπο θα αναιρεθούν με την επόμενη ανανέωση από το bot!

WQS | PetScan | YASGUI | Βρείτε εικόνες
σεζόν παράσταση ρόλος θίασος θέατρο σκηνοθέτης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1934/1935 Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται Αλέξανδρος Βρανάς
Ναυτικός
Θίασος Αλίκης Νορ - Βασίλη Λογοθετίδη - Κώστα Μουσούρη Θέατρο Αλίκης (θερινό) Κώστας Μουσούρης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1935/1936 Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται Αλέξανδρος Βρανάς
Ναυτικός
Θίασος Αλίκης Νορ - Κώστα Μουσούρη - Χριστόφορου Νέζερ Θέατρο Αλίκης Κώστας Μουσούρης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1939/1940 Ένα ποτήρι νερό Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ Κωστής Μιχαηλίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946 Οι μνηστήρες του θρόνου Γιάτγκερ Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1949/1950 Πολυγαμία Περικλής Γαζέλης Θίασος Βασίλη Λογοθετίδη Θέατρο Κεντρικό Βασίλης Λογοθετίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1949/1950 Δεσποινίς ετών 39 Σταμάτης Θίασος Βασίλη Λογοθετίδη Θέατρο Κεντρικό Βασίλης Λογοθετίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1950/1951 Έχετε γεια.... βρυσούλες Θίασος Σοφίας Βέμπο
Θεατρικές Επιχειρήσεις Βέμπο
Θέατρο Βέμπο Ρενάτο Μόρντο
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1954/1955 Άμλετ Κλαύδιος Θέατρο Εθνικού Κήπου Θέατρο Εθνικού Κήπου Νίκος Χατζίσκος
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1954/1955 Ταξίδι αναψυχής Κόμης Θίασος Κατερίνας - Ελεύθερος Καλλιτεχνικός Οργανισμός Θέατρο Ιντεάλ Κατερίνα Ανδρεάδη
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1955/1956 Μάρτυς κατηγορίας Μίλτων Ρόσμερ Θίασος Κατερίνας - Ελεύθερος Καλλιτεχνικός Οργανισμός Θέατρο Κατερίνας Μάριος Πλωρίτης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1956/1957 Οθέλλος Ιάγος Θίασος Δημήτρη Μυράτ Θέατρο Rex Δημήτρης Μυράτ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1956/1957 Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται Αλέξανδρος Βρανάς Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών Θέατρο Rex Κωστής Μιχαηλίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1959/1960 Συνέδριον ηθικής Συλβήν Μιτουάρ Θίασος Κατερίνας - Ελεύθερος Καλλιτεχνικός Οργανισμός Θέατρο Ιντεάλ Κατερίνα Ανδρεάδη
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1968/1969 Ντον Ζουάν Ντον Λουί Θεατρικές Επιχειρήσεις Γ. Θεοχάρης, Σ. Τριβέλλας Ο.Ε. Θέατρο Βρετάνια Λεωνίδας Τριβιζάς
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1971/1972 Οι Μαυρόλυκοι Γιάννης Φον. Μαυρόλυκος Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Ωδείο Ηρώδου του Αττικού Λάμπρος Κωστόπουλος
Τέλος αυτόματα δημιουργημένου καταλόγου.

Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 «Χρήστος Τσαγανέας: Ο αριστοκράτης που έφτασε να κοιμάται σε μαούνα – Η πολιτική δράση και το αρχείο του Τρότσκι». in.gr. 15 Ιουνίου 2021. 
  2. Ευθυμίου, Αντώνιος (3 Απριλίου 2020). «Μαίρη Σαγιάνου- Κατσέλη: H πρώτη σταρ του Ελληνικού Κινηματογράφου». MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  3. «Ο Μάνος Ελευθερίου γράφει για την δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη στα Δεκεμβριανά | LiFO». www.lifo.gr. 20 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2023. 
  4. 4,0 4,1 4,2 Μποσκοΐτης, Αντώνης (2 Ιουλίου 2018). «Χρήστος Τσαγανέας: Η μυθιστορηματική ζωή του καθηγητή «Βεβαίως - Βεβαίως»». LiFO. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  5. Αργύρης, Τσιάπος. Οι πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Σέρρες: Α. Τσιάπος. σελ. 329–344. ISBN 978-960-93-7608-2. 
  6. Μπελιάς, Κώστας. «Οι Γερμανοί ξανάρχονται: Η διαγραφή Φωτόπουλου από το ΚΚΕ, ο μονόλογος Τσαγανέα». Fosonline.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 «Χρήστος Τσαγανέας (Ηθοποιός)». Φίνος Φιλμ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  8. «Καθολικά προσβάσιμες προβολές στην Ταινιοθήκη από την Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών». LiFO. 18 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  9. Παρίδης, Χρήστος (23 Ιουλίου 2018). «Αλίκη Βουγιουκλάκη - Α' Μέρος: όλα τα κουσούρια και οι αρετές των Ελλήνων, σε light συσκευασία του ενός». LiFO. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  10. Αγάθος, Θανάσης (2018). ««Έγκληµα στο Κολωνάκι: το “αθηναϊκό αστυνοµικό µυθιστόρηµα” του Γιάννη Μαρή στις ελληνικές οθόνες του 1960»». Modern Greek Studies (19): 105-119. https://www.academia.edu/38894758/%CE%98%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%91%CE%B3%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CF%82_%CE%88%CE%B3%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CE%BC%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CE%9A%CE%BF%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B9_%CF%84%CE%BF_%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C_%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%85%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%81%CE%B7%CE%BC%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%93%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7_%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%AE_%CF%83%CF%84%CE%B9%CF%82_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%BF%CE%B8%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_1960_Modern_Greek_Studies_Australia_and_New_Zealand_vol_19_2018_pp_105_119. 
  11. «Οι κατατρεγμένοι». retrodb. 
  12. «Οι 50 καλύτερες σκηνές στην ιστορία του ελληνικού σινεμά: θέσεις 50-41». αθηνόραμα. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 
  13. «Οι ελληνικές ταινίες του 63ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης». Athinorama.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Έλληνες - Ελληνίδες ηθοποιοί
  • 90 lepta
  • Θοδωρος Έξαρχος - ‘Έλληνες Ηθοποιοί‘