Τραπέζι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τραπέζι γεύματος για δύο με καρέκλες

Το τραπέζι είναι έπιπλο αποτελούμενο από μία οριζόντια επιφάνεια και τη βάση της. Πολλές φορές χρησιμοποιείται για να κρατήσει αντικείμενα ή φαγητό σε ένα βολικό και λειτουργικό ύψος, καθώς οι άνθρωποι κάθονται γύρω από αυτό. Το βασικό είδος τραπεζιού είναι τυπικά συνδυασμένο με καρέκλες. Ένα τραπέζι που είναι ειδικά σχεδιασμένο για γραφική εργασία συνήθως ονομάζεται γραφείο.

Σχήμα, ύψος και λειτουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τραπέζια υπάρχουν σε ποικιλία σχημάτων, υλικού, προέλευσης, στυλ και χρήσης. Όλα τα τραπέζια σχηματίζονται από μία επίπεδη επιφάνεια και μία βάση που μπορεί να αποτελείται από ένα ή περισσότερα πόδια. Η επιφάνεια μπορεί να έχει σχεδόν οποιοδήποτε σχήμα, αν και τρίγωνα, τετράγωνα, στρογγυλά και οβάλ επιφάνειες είναι οι πιο συνηθισμένες. Ένα τραπέζι μπορεί να αιωρείται ή να έχει φτιαχτεί για να στηρίζεται με βίδες στον τοίχο. Μπορεί να έχει περισσότερα ή λιγότερα από τέσσερα πόδια· τα μακριά τραπέζια πολλές φορές έχουν επιπλέον πόδια για στήριξη, ενώ τα παραδοσιακά τραπέζια "του καφέ" έχουν τρία πόδια. Μερικά τραπέζια έχουν επιφάνειες για κάθισμα.

Τα τραπέζια μπορούν να είναι ανεξάρτητα ή σχεδιασμένα για τοποθέτηση σε τοίχο. Τα τραπέζια που έχουν σχεδιαστεί για να τοποθετούνται σε τοίχο είναι γνωστά ως τραπέζια Pier[1] ή τραπέζια κονσόλας και μπορεί να είναι τοποθετημένα σε βραχίονα (παραδοσιακά), σαν ράφι ή να έχουν πόδια, τα οποία μερικές φορές μιμούνται την εμφάνιση ενός τραπεζιού τοποθετημένου σε βραχίονα.

Τύποι τραπεζιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Το κομοδίνο είναι ένα μικρό τραπέζι που χρησιμοποιείται στα υπνοδωμάτια. Χρησιμοποιείται για να τοποθετούνται αντικείμενα που είναι χρήσιμα για το ξύπνημα ή κατά την διάρκεια πριν τον ύπνο.
  • Το σχεδιαστήριο είναι τραπέζι που χρησιμοποιείται για τεχνικό σχέδιο. Μπορεί να έχει ενσωματωμένο χάρακα ή παρεμφερές αντικείμενο, καθώς και φως. Συνήθως είναι κεκλιμένο, για να διευκολύνεται η σχεδίαση.
  • Τα τραπέζια για σκάκι βοηθούν στη διεξαγωγή του παιχνιδιού, καθώς έχουν χαραγμένη ή ζωγραφισμένη στην επιφάνειά τους μια σκακιέρα.
  • Τα τραπέζια για χαρτοπαίγνια είναι, συνήθως, επενδεδυμένα με πράσινη τσόχα στην οριζόντια επιφάνειά τους.
  • Οδοντιατρικά ή άλλα ιατρικά τραπέζια. Συχνά απαιτούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές για την κατασκευή τους, όπως αντοχή σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες, σημαντική πυρασφάλεια κ.ά.
  • Τα πτυσσόμενα τραπέζια έχουν ένα σταθερό τμήμα στη μέση και ένα αρθρωτό τμήμα (φύλλο) και στις δύο πλευρές που μπορεί να διπλωθεί προς τα κάτω.
  • Τα τραπεζάκια σαλονιού είναι χαμηλά τραπέζια σχεδιασμένα για χρήση σε ένα σαλόνι, μπροστά από έναν καναπέ, για άνετη τοποθέτηση ποτών, βιβλίων ή άλλων προσωπικών αντικειμένων.[2]
  • Τα τραπέζια τραπεζαρίας είναι μεγάλα τραπέζια σχεδιασμένα για να καθίσουν πολλά άτομα για γεύματα.
  • Τα ένθετα τραπέζια είναι ένα σύνολο μικρών τραπεζιών βαθμονομημένου μεγέθους που μπορούν να στοιβάζονται μεταξύ τους,[3] το καθένα χωράει σε ένα αμέσως μεγαλύτερο. Είναι για περιστασιακή χρήση (όπως ένα πάρτι τσαγιού), εξού και η στοιβαζόμενη σχεδίαση.

Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα τραπέζι μπορεί να χρησιμοποιηθεί προσωρινά για αντικείμενα όπως τροφές, για βιβλία (ειδικά όσα δεν μπορεί κάποιος εύκολα να κρατήσει στο χέρι), γραφή, και οτιδήποτε μπορεί να απαιτεί την χρήση πολλών αντικειμένων ταυτόχρονα, συμπεριλαμβανομένων πολλών χόμπι. Τα τραπέζια χρησιμοποιούνται συχνά για να αφεθούν μικρά πράγματα όπως μολύβια μέχρι να ξαναχρειαστούν. Τα τραπέζια καμιά φορά αντικαθιστούν οποιοδήποτε άλλο είδος επίπλωσης όπως καρέκλες και κρεβάτια, τα οποία απαιτούν λίγο παραπάνω από απλά μια επίπεδη επιφάνεια για να ικανοποιήσουν το σκοπό τους.

Κάποια αντικείμενα μπορεί επίσης να τοποθετηθούν πιο μόνιμα σε ένα τραπέζι, για παράδειγμα μια τηλεόραση, ένας υπολογιστής, διακοσμητικά αντικείμενα (όπως βάζα και τραπεζομάντιλα) κτλ.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πρώτα τραπέζια φτιάχτηκαν από Αιγύπτιους και ήταν κάτι ελάχιστα παραπάνω από μεταλλικές ή πέτρινες πλατφόρμες που χρησίμευαν στο να κρατάνε τα αντικείμενα μακριά από το πάτωμα. Δεν χρησιμοποιούνταν για να κάθονται άνθρωποι. Το φαγητό τοποθετούνταν σε μεγάλες πιατέλες. Οι Αιγύπτιοι έκαναν χρήση διαφόρων μικρών τραπεζιών και υπερυψωμένων πλατφορμών.

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι έκαναν πιο συχνή χρήση του τραπεζιού, κυρίως για γεύματα, αν και τα ελληνικά τραπέζια σπρώχνονταν κάτω από τα κρεβάτια μετά την χρήση. Ήταν βοηθητικά καλοφτιαγμένα έπιπλα, με πόδια από ξύλο, χαλκό ή ορείχαλκο και πολλές φορές διακοσμημένα με λεοντόμορφα και τραγοπόδαρα πέλματα. Συνήθως είχαν τρία πόδια για να εδράζονται σωστά στα ανώμαλα δάπεδα, και οι επιφάνειες τους ήταν στρογγυλά ή παραλληλόγραμμα καπάκια. Τα τραπέζια αυτά ονομάζονταν τράπεζαι και η μορφολογία τους απεικονίζεται σε πολλές αγγειογραφίες. Δεν έχουν διασωθεί, ωστόσο, δείγματα πέρα από τα ορειχάλκινα τμήματα τράπεζας που βρίσκονται στο μουσείο του Παλέρμο της Σικελίας. Οι αρχαίοι Έλληνες εφηύραν ένα έπιπλο που έμοιαζε με το σημερινό κομοδίνο (κιβωτός ή λάρναξ). Τα τραπέζια φτιάχνονταν από μάρμαρο ή ξύλο και μέταλλο (συνήθως χαλκός ή κράματα ασημιού). Αργότερα, τα μεγαλύτερα τετράγωνα τραπέζια φτιάχτηκαν από ξεχωριστές πλατφόρμες και κολόνες. Οι Ρωμαίοι επίσης εισήγαγαν το μεγάλο ημικυκλικό τραπέζι στην Ιταλία, το mensa lunata.

Η επίπλωση κατά τον Μεσαίωνα δεν είναι τόσο γνωστή όσο αυτή σε προηγούμενες ή μεταγενέστερες περιόδους και οι περισσότερες πηγές δείχνουν τους τύπους που χρησιμοποιούνταν από την αριστοκρατία. Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τα τραπέζια ήταν φτιαγμένα από μέταλλο ή ξύλο, συνήθως σε τέσσερα πόδια, συχνά συνδεδεμένα με ιμάντες σε σχήμα Χ. Τα τραπέζια για γεύματα ήταν μεγάλα, συνήθως κυκλικά, ή ημικυκλικά. Στη δυτική Ευρώπη, οι εισβολές και οι σκληροί πόλεμοι προκάλεσαν την περισσότερη απ' τη γνώση της κλασικής εποχής να χαθεί. Σαν αποτέλεσμα της απαίτησης για τη δυνατότητα μεταφοράς ενός τραπεζιού, τα περισσότερα τραπέζια ήταν τετράγωνα απλής κατασκευής, αν και μικρά κυκλικά επανεμφανίστηκαν κατά τον 15ο αιώνα και μετά. Στην γοτθική περίοδο, το σεντούκι έγινε πολύ δημοφιλές και συχνά χρησιμοποιούνταν σαν τραπέζι.

Εκφράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χαρακτηριστικές ελληνικές δημώδεις (ιδιωματικές) εκφράσεις που έχουν σχέση με το τραπέζι είναι:

1. "Ετοιμάζω τραπέζι", ή "βάνω τραπέζι", ή "στρώνω τραπέζι" που σημαίνει ετοιμάζω να σερβίρω.
2. "Σηκώνω το τραπέζι", που σημαίνει αποκομίζω τα σκεύη από το τραπέζι.
3. "Κάμνω τραπέζι" ή "κάνω τραπέζι", που σημαίνει προσκαλώ σε γεύμα. Ομοίως "μου έκανε το τραπέζι" με προσκάλεσε σε γεύμα.
4. "Έχω τραπέζι" που σημαίνει έχω προσκαλέσει κάποιον - κάποιους σε γεύμα, αντίθετα "μου ΄χουν τραπέζι" είμαι προσκεκλημένος.
5. "Πρώτο τραπέζι (πίστα)", αναφέρεται σε τραπέζια πρώτης σειράς παρά τη πίστα κέντρων διασκέδασης, όπου κάποια επιπλέον κατανάλωση θεωρείται δεδομένη.
6. "Γαμήλιο τραπέζι", το γεύμα που δίδεται σε προσκεκλημένους μετά το μυστήριο του γάμου.
7. "Εσύ, πάρε το τραπέζι και πάμε!", παλαιότερα χαρακτηριστική αστυνομική εντολή κατά την αυτόφωρη σύλληψη παράνομων χαρτοπαικτών όπου ένας εξ αυτών υποχρεωνόταν πεζή να το μεταφέρει στο αστυνομικό τμήμα, αποτελώντας τότε βασικό πειστήριο του εγκλήματος, η δε δημόσια θέα της μεταφοράς, αν και τις περισσότερες φορές ήταν νυκτερινές ώρες, ήταν απείρου κάλλους!
8. "Κάθομαι στο ίδιο τραπέζι με κάποιους", με αυτούς, συμμετέχω κι εγώ στη λήψη των αποφάσεων.
9. "Παίρνω τα έπιπλα τηλεόρασης και το τραπέζι και φεύγω".[εκκρεμεί παραπομπή]
10. "Ανέβα στο τραπέζι μου κούκλα μου γλυκιά " - παλιό λαϊκό άσμα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Kenny και άλλοι 2011, σελ. 236.
  2. «Τραπέζια Σαλονιού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2020. 
  3. Wood and Wood Products: The National Authority on Wood & Applied Products Management and Operations (στα Αγγλικά). Vance Publishing Corporation. 1942.