Στήλη των Γότθων

Στήλη των Γότθων
Είδος	θριαμβικός στύλος και αρχιτεκτονική κατασκευή
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°0′52″N 28°59′8″E
Διοικητική υπαγωγή	Φατίχ
Τοποθεσία	Gülhane Park
Χώρα	Τουρκία και Αρχαία Ρώμη
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Στήλη των Γότθων (Τουρκικά: Gotlar Sütunu) είναι θριαμβική στήλη, που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη και χρονολογείται στον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ.

Περιγραφή

Η Στήλη των Γότθων βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του σημερινού πάρκου Γκιουλχανέ, εντός δηλαδή της περιοχής που καταλάμβανε το αρχαίο Βυζάντιο. Πήρε το όνομά της από τη λατινική επιγραφή, που ήταν χαραγμένη στη βάση της (σήμερα δυσανάγνωστη εξαιτίας της φθοράς του χρόνου), η οποία μας πληροφορεί για κάποια ήττα των Γότθων: FORTVNAE REDVCI OB DEVICTOS GOTHOS. Έχει ύψος 18,5 μέτρα, είναι μονολιθική και κατασκευασμένη από μάρμαρο Προκοννήσου, ενώ επιστέφεται από κορινθιακό κιονόκρανο. Θεωρείται το μοναδικό μνημείο της Κωνσταντινούπολης πριν τον Κωνσταντίνο Α΄, το οποίο βρίσκεται ακόμη στην αρχική του θέση.

Ιστορία

Τα ζητήματα του ποιος ανήγειρε τη στήλη, πότε και για ποιον συγκεκριμένο σκοπό είναι ακόμη θολά, αν και έχουν διατυπωθεί πολλές υποθέσεις. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι η επιγραφή αναφέρεται σε ιστορικό γεγονός, δηλαδή κάποια νίκη επί των Γότθων, είναι τόσο γενική, ώστε είναι δύσκολο να καταλήξουμε σε οριστικά συμπεράσματα.

Κατά τη βυζαντινή εποχή υπήρχε τοποθετημένο πάνω στο κιονόκρανο το άγαλμα της Τύχης, όπως αναφέρει ο Ιωάννης ο Λυδός. Η πληροφορία, που δίνει ο βυζαντινός ιστορικός του 14ου αιώνα Νικηφόρος Γρηγοράς, ότι η στήλη κοσμούνταν με το άγαλμα του Βύζαντα, του μυθικού ιδρυτή του αρχαίου Βυζαντίου, φαίνεται πως είναι επισφαλής και ακολουθεί τη κωνσταντινουπολίτικη αστική μυθολογία, που συναντούμε χαρακτηριστικά στα Πάτρια. Εξάλλου η ίδια η επιγραφή είναι σαφής ως προς την αφιέρωση της στην Τύχη ("Fortunae"). Επίσης η ανάλυση της επιγραφής, η οποία επικάλυψε παλιότερη λατινική επιγραφή αγνώστου περιεχομένου, δείχνει ξεκάθαρα προς τη Ρωμαϊκή Εποχή και Πρωτοβυζαντινή Εποχή, όταν η αναπαράσταση της Τύχης ήταν πολύ συνηθισμένη.

Οι πιθανότερες υποθέσεις συνδέουν τη στήλη με τον ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο Β΄ τον Γοτθικό (268-270) και με τον Κωνσταντίνο Α΄ (306-337). Όσον αφορά στην περίπτωση του Κωνσταντίνου Α΄, το γεγονός πως δεν μαρτυρείται ότι είχε τιμήσει με θρίαμβο τη νίκη του επί των Γότθων το 332, δεν σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε να αφιερώσει κάποια θριαμβική στήλη, που να θυμίζει το γεγονός. Καθώς δε φαίνεται ότι η στήλη προϋπήρχε του Κωνσταντίνου Α΄, λογικά θα πρέπει να την επαναχρησιμοποίησε χαράσσοντας στη θέση μιας παλιότερης την επιγραφή, που γνωρίζουμε.

Η παλιότερη υπόθεση ότι η στήλη είναι απομεινάρι της σπίνας του Theatrum Maius, που είχε χτίσει ο Σεπτίμιος Σεβήρος (146-211) έχει απορριφθεί για τον απλό λόγο ότι αυτό βρισκόταν ανατολικότερα. Τέλος, έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι η στήλη πρέπει να συνδεθεί με τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο, καθώς η τεχνοτροπία της στήλης ταιριάζει με την εποχή της βασιλείας του.

Πηγές

1. Janin, Raymond (1964). Constantinople byzantine : développement urbain et repertoire topographique. Παρίσι: Institut Français d'Etudes Byzantines. 
2. The Goths Column, στο: InstanbulGOV.TR (https://web.archive.org/web/20081206193114/http://english.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=309)
3. Mango, Cyril (2000). "The Triumphal Way of Constantinople and the Golden Gate" (https://web.archive.org/web/20160307053226/http://doaks.org/resources/publications/dumbarton-oaks-papers/dop54/dp54ch9.pdf/view). Dumbarton Oaks Papers 54: