Σπυρίδων Μαρινάτος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Σπύρος Μαρινάτος)
Σπυρίδων Μαρινάτος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Σπυρίδων Νικολάου Μαρινᾶτος (Ελληνικά) και Σπυρίδων Νικολάου Μαρινάτος (Ελληνικά)
Γέννηση4  Νοεμβρίου 1901[1][2]
Ληξούρι
Θάνατος1  Οκτωβρίου 1974[1][2][3]
Σαντορίνη[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα[5][6]
Αγγλικά[6]
Ελληνικά[7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταανθρωπολόγος
αρχαιολόγος[8]
ιστορικός της τέχνης
διδάσκων πανεπιστημίου[9]
ΕργοδότηςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Οικογένεια
ΤέκναΝαννώ Μαρινάτου
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος της Ακαδημίας Αθηνών
διευθυντής μουσείου[9]
ΒραβεύσειςΒραβείο Χέρντερ

Ο Σπύρος Μαρινάτος (Ληξούρι, 4 Νοεμβρίου 1901 - Ακρωτήρι Θήρας, 1 Οκτωβρίου 1974) ήταν Έλληνας αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός.

Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σ. Μαρινάτος γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφαλλονιάς στις 4 Νοεμβρίου του 1901 και πέθανε στον χώρο του ανασκαφών του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης την 1 Οκτωβρίου του 1974. Σπούδασε αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1921. Το 1925 διορίστηκε Έφορος Αρχαιοτήτων Κρήτης. Κατά την περίοδο 1927-1929 έφυγε για μετεκπαίδευση στη Γερμανία.

Την περίοδο 1937-1939 ήταν διευθυντής Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων του Υπουργείου Παιδείας. Το 1939 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1955 εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Την περίοδο 1955-1958 διετέλεσε για δεύτερη φορά διευθυντής Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων του Υπουργείου Παιδείας. Το 1958 εκλέχθηκε πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1967 ανέλαβε τη Γενική Επιθεώρηση Αρχαιοτήτων.

Κατά την περίοδο 1967-1974 πραγματοποίησε ανασκαφές στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Το Σεπτέμβριο του 1967, στην αίθουσα διαλέξεων της ΕΣΗΕΑ, ο Σπ. Μαρινάτος έκανε μία ιστορική ανακοίνωση για το ανασκαφικό του έργο στη νήσο Θήρα:

"...Απεδείχθη ότι ευρισκόμεθα ενώπιον μεγάλου συγκροτήματος το οποίον περισσότερον φαίνεται να είναι ανάκτορον. (...) Τα δωμάτια είναι πλήρη παντός είδους αρχαιοτήτων. Αφθονωτάτη είναι η ζωγραφική κεραμική. (...) Ευρέθησαν σαφή ίχνη μεγάλου σεισμού, ο οποίος κατέρριψε τα οικοδομήματα προτού αρχίση η βροχή της κισήρεως και της τέφρας...".

Σύμφωνα με τον καθηγητή, τα ευρήματα (ανάκτορο μινωικής εποχής) επιβεβαιώνουν τη θεωρία του ότι ο μινωικός πολιτισμός καταστράφηκε το 1500 π.Χ., από γιγαντιαία έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Ο Σπ. Μαρινάτος οραματιζόταν να δημιουργήσει "ένα πρωτότυπον μουσείον-ανασκαφή όπου ο επισκέπτης θα βλέπη μίαν προϊστορικήν Πομπηίαν, όπως ήτο κατά την στιγμήν οπότε αποτόμως εκόπη το νήμα της ζωής της, κάποτε πέριξ του 1500 π.Χ."[10].

Την 1η Οκτωβρίου του 1974, ο Σπυρίδων Μαρινάτος πέθανε σε δυστύχημα στη λεγόμενη «Τριγωνική Πλατεία», στον χώρο των ανασκαφών του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου.

Ο Σπύρος Μαρινάτος κηδεύθηκε αρχικά, όπως επιθυμούσε, στον χώρο του Συγκροτήματος Δ, στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης και έμεινε εκεί μέχρι το 2005. Στη συνέχεια, όμως, μεταφέρθηκε πλησίον του φυλακίου στη νότια (κεντρική) είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, αλλά αναμένεται στο μέλλον να μεταφερθεί σε μνημείο που θα χτιστεί προς τιμή του σε άλλη κοντινή θέση.

Η χήρα του Μαρινάτου, Αιμιλία, απεβίωσε στις 17 Δεκεμβρίου 1997, είκοσι τρία χρόνια μετά το θάνατο του αρχαιολόγου.[11]

Ο τάφος του Σπ. Μαρινάτου

Ανασκαφική δραστηριότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Το 1927 αποκάλυψε είσοδο προϊστορικού σπηλαίου κοντά στο χωριό Ελένες Αμαρίου του Νομού Ρεθύμνου, το οποίο έγινε γνωστό ως τρύπα του Μαργελέ. Το βάθος του είναι ανεξερεύνητο ακόμα.
  • Το 1932, οι ανασκαφές του Σπύρου Μαρινάτου στην Αμνισό της Κρήτης έφεραν στο φως μινωική έπαυλη της Μεσομινωικής ΙΙΙ περιόδου με θαυμάσιες τοιχογραφίες. Κατά την διάρκεια των ανασκαφών βρήκε ηφαιστειακό υλικό σε μινωικά στρώματα, πράγμα που τον οδήγησε στην άποψη ότι ο Μινωικός πολιτισμός πρέπει να καταστράφηκε από την ηφαιστειακή έκρηξη της Θήρας. Την θεωρία αυτή την δημοσίευσε το 1939. Αυτό τον οδήγησε το 1967 στην μεγάλη ανακάλυψη του προϊστορικού οικισμού στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, αν και τελικά, με βάση τις πρόσφατες χρονολογήσεις της Μινωικής έκρηξης, η θεωρία του περί της εκρήξεως αποδείχτηκε εσφαλμένη.
  • Το 1934 έφερε στο φως μεγάλο oίκημα του τέλους της Μεσομινωικής περιόδου στην περιοχή του Αποδούλου, στον Νομό Ρεθύμνου.
  • Το 1934, κοντά στο χωριό Μονοπολάτα της Κεφαλλονιάς, ανακάλυψε Μυκηναικό Νεκροταφείο (1300 - 1100 π.Χ.) με πλήθος πήλινων και χάλκινων αντικειμένων καθώς και μια σαρκοφάγο.
  • Το 1963 έκανε ανασκαφές στο νησάκι που βρίσκεται μέσα στην υπόγεια λίμνη της Μελισσάνης στην Κεφαλλονιά, όπου ανακάλυψε ιερό αφιερωμένο στον θεό Πάνα καθώς και κεραμική του 3ου και 4ου αιώνα π.Χ., όπως ειδώλιο του Πάνα, λυχνάρια και πλάκες με ανάγλυφη γυναικεία μορφή και με πομπή νυμφών.
  • Κατά την περίοδο 1967-1974 πραγματοποιεί ανασκαφές στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, όπου ήρθε στο φως μια ολόκληρη πόλη της Υστεροκυκλαδικής Ι περιόδου, θαμένη κάτω από τα ηφαιστειακά υλικά. Ο Σπύρος Μαρινάτος υποστήριξε ότι η Σαντορίνη ήταν η χαμένη Ατλαντίδα που αναφέρει ο Πλάτων.
  • Η τυχαία εύρεση το 1969 ενός τάφου στη θέση Τσέπι Μαραθώνος οδήγησε τον Σπύρο Μαρινάτο στην αποκάλυψη μεγάλου μέρους προϊστορικού νεκροταφείου και στην ανασκαφή κατά την περίοδο 1970-1973 27 τάφων.

Άλλες περιοχές στις οποίες ο Σπύρος Μαρινάτος είχε ανασκαφική δραστηριότητα ήταν:

Σπυρίδων Μαρινάτος και Δικτατορία των Συνταγματαρχών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σπύρος Μαρινάτος είχε κατηγορηθεί ως θιασώτης της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Σε πανηγυρικό λόγο, μάλιστα, που εκφώνησε στις 2 Μαΐου 1968 ανέφερε ανάμεσα σε άλλα: «Σήμερον εορτάζομεν μίαν νέαν επέτειον εις την δολιχοδρομίαν του Ελληνικού Εθνους, του παλαιοτέρου ιστορικού έθνους επί του εδάφους της Ευρώπης και ενός εκ των δύο ή τριών παλαιοτάτων εθνών επί του πλανήτου. Είναι η επέτειος της 21ης Απριλίου».[12] Με απόφαση του Αρχαιολογικού Συμβουλίου, του οποίου είχε οριστεί πρόεδρος από τη Χούντα, είχε τεθεί σε διαθεσιμότητα ο Μανόλης Χατζηδάκης.

Ενδεικτική εργογραφία[13][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Μαρινάτος, Σπ.: «Επιγραφή εις Βριτομάρπιν εκ Χερσονήσου», ΑΔ 9, 1924
  • Μαρινάτος, Σπ.: «Γοργόνες - Γοργόνεια», ΑΕ 1927-1928, 7-41
  • Μαρινάτος, Σπ.: «Ευμάθιος ο Φιλοκαλής, τελευταίος στρατηγός του βυζαντινού θέματος της Κρήτης», ΕΕΒΣ 7, 1930
  • Μαρινάτος, Σπ.: «ΑΙ ΠΕΡΙΦΗΜΟΙ ΚΡΗΤΙΚΑΙ ΚΥΝΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ», περιοδικό Κυνηγετικά Νέα, Μάρτιος 1933
  • Μαρινάτος, Σπ.: «Παγκαλοχώρι», ΑΔ 15, (1933-35)
  • Μαρινάτος, Σπ.: "The Volcanic Destruction on Minoan Crete", Antiquity 425:39, 1939
  • Μαρινάτος, Σπ.: Περί τους νέους βασιλικούς τάφους των Μυκηνών, Γέρας Αντωνίου Κεραμοπούλλου, Αθήνα 1953
  • Μαρινάτος, Σπ.: Θερμοπύλαι, Αθήνα 1955
  • Μαρινάτος, Σπ.: «Εργασίαι εν Βαθυπέτρω, Αρχάναις και Ιδαίω Άντρω», ΠΑΕ 1956, 223-225
  • Marinatos, Sp.: "Kleidung, Haar und Barttracht", ArchHom I,A,B, 1967
  • Μαρινάτος, Σπ.: «ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ», Πρακτικά της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1970
  • Μαρινάτος, Σπ.: «ΜΑΡΑΘΩΝ», Πρακτικά της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1971
  • Μαρινάτος, Σπ.: Θησαυροί της Θήρας, Έκδοση Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1972
  • Marinatos, Sp., Hirmer M.: "Kreta, Thera und das Mykenische Hellas", Μόναχο 1973
  • Μαρινάτος, Σπ.: Ανασκαφαί Θήρας VI (1972), Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα 1974
  • Μαρινάτος, Σπ.: Ανασκαφαί Θήρας VII (1973), Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα 1976

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Spyridon-Marinatos. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. 2,0 2,1 2,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. marinatos-spyridon. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. R. D. G. Evely: «Marinatos, Spyridon» 12  Ιανουαρίου 2018.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 1  Ιανουαρίου 2015.
  5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12137084s. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. 6,0 6,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub20201092069. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  7. CONOR.SI. 84997475.
  8. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 2  Μαΐου 2012. 500322105. Ανακτήθηκε στις 14  Μαΐου 2019.
  9. 9,0 9,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub20201092069. Ανακτήθηκε στις 19  Δεκεμβρίου 2022.
  10. Θησαυρός από τις ανασκαφές στη Σαντορίνη, Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 154-155, Καθημερινή (1997)
  11. Η Καθημερινή, φύλλο 23ης Δεκεμβρίου 1997, σελ. 14.
  12. «Μην ενοχλείτε την Ακαδημία», Εφημερίδα Ελευθεροτυπία. 08.04.2007
  13. Γεώργιου Κορρέ: «Δημοσιεύματα Σπυρίδωνος Μαρινάτου», Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, τόμ. 25 (1974-1977), σελ.359-422

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ιωάννης Γ. Λώλος: «Ο Μαρινάτος στην Πύλο», στο J.L. Davis (επιμ. έκδ.): Πύλος η αμμουδερή, Ιστορικό και αρχαιολογικό ταξίδι από την εποχή του Νέστορα έως τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, Εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2005, σελ. 85-87.
  • Ελένη Μαντζουράνη & Ν. Μαρινάτου (επιμέλεια): Σπυρίδων Μαρινάτος 1901–1974: Η ζωή και η εποχή του, εκδ. Ινστιτούτο του βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2014.