Σούνιο

Σούνιο
Σούνιο
	Σούνιο 37°38′56″N 24°1′48″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Λαυρεωτικής
Καθεστώς προστασίας	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Σούνιο
	Aκρωτήριο Σούνιο
Είδος	ακρωτήριο, headland και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°38′56″N 24°1′48″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Λαυρεωτικής
Χώρα	Ελλάδα
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 37°38′56.29″N 24°1′48.36″E / 37.6489694°N 24.0301000°E / 37.6489694; 24.0301000

Σούνιο (ή Κάβο κολώνες ή Καβοκολώνες) ονομάζεται το ακρωτήριο που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο στην εσχατιά του νομού Αττικής. Τα παράλια του είναι βραχώδη και απότομα. Υψώνεται σχεδόν κάθετα από την θάλασσα σε μεγάλο ύψος σχηματίζοντας στους πρόποδες αυτού προς δυσμάς μικρό όρμο που με ισθμό χωρίζεται από έτερο ανατολικό ορμίσκο. Το Σούνιο είναι γνωστό λόγω της σημαντικής γεωγραφικής θέσης του αλλά και εξαιτίας των ερειπίων του αρχαίου ναού του Ποσειδώνα που βρίσκονται σε αυτό. Στα νεότερα χρόνια, η ευρύτερη περιοχή λόγω της περιβαλλοντικής αξίας της, ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός. Ονομαστό είναι το ηλιοβασίλεμα από το Σούνιο.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαίος ναός και οχυρωματική περίβολος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρώτη γραπτή αναφορά για το Σούνιο γίνεται από τον Όμηρο, που το αποκαλούσε «Σούνιον ιερόν» (Οδύσσεια )^[2] Συγκεκριμένα αναφέρει πως εκεί ο Μενέλαος στο ταξίδι της επιστροφής από την Τροία, σταμάτησε για να θάψει τον καπετάνιο του πλοίου του τον Φρόντη. Μαρτυρίες δίνουν επίσης οι Σοφοκλής (Αίας 1235), Ευριπίδης (Κύκλωπες 292), Παυσανίας (Ι, 1) και Βιτρούβιος (IV 7).

Στη αρχαϊκή περίοδο αναπτύχθηκε το ιερό του Σουνίου, κάτι που αποδεικνύεται από τους κολοσσιαίους κούρους που είχαν στηθεί εκεί. Βρέθηκαν τρεις εξ αυτών που βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Εκείνη τη περίοδο, φαίνεται, κτίστηκε ο ναός της Αθηνάς Σουνιάδος σε χαμηλότερο γειτονικό λόφο. Η κατασκευή του πώρινου ναού του Ποσειδώνα χρονολογείται στις αρχές του 5ου αιώνα. Όμως ο υπό κατασκευή αυτός ναός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ γιατί καταστράφηκε από τους Πέρσες στη διάρκεια των Μηδικών πολέμων. Ένας μικρός ναός του Ποσειδώνα, κτίστηκε λίγο αργότερα, προσωρινά για να καλύπτει τις ανάγκες της λατρείας. Το 444 π.Χ οι Αθηναίοι έκτισαν τον νεότερο ναό του Ποσειδώνα. Το Σούνιο οχυρώθηκε κατά το 9ο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου για την προστασία της από εκεί διέλευσης των σιτοφορτίων (Θουκυδίδης VIII 4) και μάλιστα το οχυρό αυτό θεωρούνταν το ισχυρότερο της Αττικής, όπως μαρτυρούν οι Δημοσθένης («Περί Στεφάνου» 238), Λίβιος (ΧΧΧΙ 25) και ο Σκύλαξ (21). Τα τείχη του, τμήματα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα, είχαν πάχος 3,5 μ. και περιέκλειαν κυκλικά το χώρο σε περιφέρεια 500 μ. ενώ, ανά 20 μέτρα, το τείχος εκείνο έφερε προστατευτικούς τετράγωνους πύργους. Το οχυρό αυτό επανδρώθηκε από φρουρά στρατιωτών της Μακεδονικής φάλαγγας, η οποία όμως απομακρύνθηκε από τον Δημήτριο Πολιορκητή το 307 π.Χ. Το 263 π.Χ. η φρουρά του Σουνίου αντιστάθηκε σε επίθεση του Αντίγονου Γονατά, αλλά τελικά έπεσε το οχυρό και μια μακεδονική φρουρά ξαναεγκαταστάθηκε εκεί. Οι Αθηναίοι ανακατέλαβαν το φρούριο το 229 π.Χ. όταν ο Άρατος της Αχαϊκής Συμπολιτείας επενέβη και ο διοικητής αναγκάστηκε να παραδώσει τη θέση του με αντάλλαγμα χρήματα. Την περίοδο 104-100 π.Χ, το Σούνιο το κατέλαβαν χίλιοι επαναστατημένοι σκλάβοι από τα ορυχεία του Λαυρίου.

Γενικά η τότε περιοχή του Σουνίου έφθανε προς μεν ανατολικά μέχρι τον όρμο του Θορικού, βόρεια του σημερινού λιμένα του Λαυρίου, από δε δυτικά μέχρι την Ανάφλυστο κατέχοντας έτσι την Σουνιακή άκρα «τον γουνόν τον Σουνιακόν» όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος (IV 99).

Ναός του Ποσειδώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναός του Ποσειδώνα κατασκευάστηκε από μάρμαρο της Αγριλέζας Λαυρίου, 4 χλμ. βόρεια από το ακρωτήριο του Σουνίου, όπου σώζονται σε καλή κατάσταση τόσα τα λατομεία, από τα οποία εξορύχθηκε το μάρμαρο για την οικοδόμηση του ναού, όσο και η αρχαία οδός μεταφοράς τους προς το ακρωτήριο του Σουνίου. Ο ναός του Ποσειδώνα κατασκευάστηκε το 444–440 π.Χ. κατά την περίοδο του πολιτικού Περικλή , ο οποίος ανοικοδόμησε και τον Παρθενώνα στην Αθήνα. Χτίστηκε στα ερείπια ενός ναού που χρονολογείται από την αρχαϊκή περίοδο. Βρίσκεται πάνω από τη θάλασσα σε ύψος σχεδόν 60 μέτρων (200 πόδια). Το σχέδιο του ναού είναι τυπικό εξάστυλο, δηλαδή είχε μπροστινή στοά με έξι κίονες. Μόνο μερικές κολώνες του ναού του Σουνίου υπάρχουν μέχρι σήμερα, αλλά όταν ήταν άθικτος θα έμοιαζε πολύ με τον σύγχρονο και καλοδιατηρημένο Ναό του Ηφαίστου κάτω από την Ακρόπολη, που μπορεί να σχεδιάστηκε από τον ίδιο αρχιτέκτονα.

Ναός της Αθηνάς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μαζί με τον ναό του Ποσειδώνα, υπήρχε και ο ναός της Αθηνάς, βρισκόταν σε χαμηλό λόφο περίπου 300 μ. βορειοανατολικά του. Χτίστηκε το 470 π.Χ., αντικαθιστώντας παλαιότερο κτίσμα του 6ου αιώνα. Η αρχιτεκτονική του ήταν ασυνήθιστη, καθώς είχε κιονοστοιχίες στη νότια και ανατολική πλευρά, αλλά όχι στη δυτική ή τη βόρεια πλευρά, μια ιδιαιτερότητα που αναφέρει ο Βιτρούβιος. Χτίστηκε δίπλα σε έναν περίβολο που προσδιορίζεται ως ο ταφικός τύμβος και το ιερό του Φρόντη , του τιμονιού του Μενέλαου του οποίου η ταφή στο Σούνιο, αναφέρεται στην Οδύσσεια. Ένας μικρότερος δωρικός ναός δίπλα στο ναό της Αθηνάς, πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένος είτε στον ήρωα Φρόντη είτε στην Άρτεμηις. Ένας βαθύς λάκκος νοτιοανατολικά του τέμενου χρησιμοποιήθηκε για την απόθεση των υπολειμμάτων των αναθημάτων της αρχαϊκής περιόδου που καταστράφηκαν κατά την περσική εισβολή.

Αρχαία πόλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αρχαίος οικισμός του Σουνίου ήταν παράλιος συνοικισμός του δυτικού όρμου, ο δε κάτοικος «Σουνιεύς» ανήκε στην αρχή στην Λεοντίδα φυλή και αργότερα από το 200 π.Χ στην Ατταλίδα φυλή. Κατά το 265 π.Χ. ο Πάτροκλος, ναύαρχος του Πτολεμαίου Λυγίδου έκτισε στην απέναντι νησίδα, σημερινή Πάτροκλος, επίσης ισχυρό φρούριο με την φρουρά του οποίου κατάφερε ο Αντίγονος Γονατάς να καταλάβει το Σούνιο το 260 π.Χ. το οποίο αποδόθηκε αργότερα και πάλι στους Αθηναίους από τον Άρατο το 229 π.Χ.

Το Σούνιο στην λογοτεχνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1762 στην περιοχή του Σουνίου ναυάγησε ο Άγγλος ποιητής Γουίλιαμ Φάλκονερ (1732-1769) που ταξίδευε από Βενετία προς Αλεξάνδρεια. Σχετικά για το ναυάγιο αυτό και την εμπειρία του περιέγραψε σε μια περίφημη ποιητική τριλογία με τον τίτλο «Το ναυάγιο», η οποία και έτυχε ιδιαίτερης αποδοχής και θαυμασμού από τους κριτικούς και το κοινό της εποχής. Αναφέρεται στα «λαμπερά-λευκά ερείπια του ναού». Στην δυνατή θαλασσινή αύρα, «αυτές οι λίγες όρθιες κολώνες ήταν οι χορδές μιας αόρατης λύρας, το τραγούδι της οποίας ο μακρόπνοος Δηλιακός θεός άφησε να αντηχήσει στον κυκλαδίτικο κόσμο των νησιών». Θαυμάζει «τον τρόπο που αυτή η μοναδική χειρονομία της γης υποδηλώνει την αόρατη εγγύτητα του θείου και του αφιερώνει κάθε ανάπτυξη και κάθε ανθρώπινο έργο» (ό.π.). Συνεχίζει σχολιάζοντας «οι άνθρωποι αυτής της χώρας ήξεραν πώς να κατοικούν και να οριοθετούν τον κόσμο ενάντια στους βάρβαρους προς τιμήν της έδρας των θεών. ...ήξεραν πώς να επαινούν ό,τι είναι σπουδαίο και αναγνωρίζοντάς το, να φέρονται μπροστά στο ύψιστο, ιδρύοντας, έτσι, έναν κόσμο» (ό.π.).

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σούνιο έχει ένα θερμό ημίξηρο κλίμα με ήπιους χειμώνες και θερμά καλοκαίρια.

Κλιματικά δεδομένα Σούνιο
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	14.8	15.5	16.6	20.2	25.8	29.9	33.0	33.1	29.1	24.7	20.4	16.8	23,33
Μέση Μηνιαία °C (°F)	11.5	11.8	12.9	16.0	21.0	25.4	28.7	28.8	25.2	21.0	17.4	14.0	19,48
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	8.3	8.2	9.3	11.9	16.2	20.9	24.3	24.5	21.3	17.5	14.4	11.3	15,68
Βροχόπτωση mm (ίντσες)	58,25	22,2	31,55	17,4	1,93	8,9	1,95	2,95	7,65	25,35	62,75	110,25	351,13
Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Ιουλ 2019-Μαρ 2023)^[3] ^[4]