Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι μια πόλη που ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για περίοδο ενός χρόνου στη διάρκεια του οποίου της δίνεται η ευκαιρία να επιδείξει την πολιτιστική της ζωή και ανάπτυξη. Αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν χρησιμοποιήσει την χρονιά της πολιτιστικής πόλης για να μεταμορφώσουν ολοκληρωτικά την πολιτιστική τους βάση και κατ’ επέκταση την εικόνα τους στο διεθνή χώρο.

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μελίνα Μερκούρη, εμπνεύστρια του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Η έννοια της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής πόλης εκπονήθηκε ως ένας τρόπος αλληλοπροσέγγισης των Ευρωπαίων κατοίκων και ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου 1985 από το Συμβούλιο Υπουργών με πρωτοβουλία της Ελληνίδας Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη. Από τότε η πρωτοβουλία βρίσκει ολοένα αυξανόμενη απήχηση μεταξύ των Ευρωπαίων κατοίκων και έχει αποκτήσει έναν αυξανόμενο πολιτιστικό και κοινωνικό-οικονομικό αντίκτυπο με τους πολυάριθμους επισκέπτες που έχει προσελκύσει. Πρώτη Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη ανακηρύχθηκε η Αθήνα το 1985.

Οι Ευρωπαϊκές πόλεις πολιτισμού ορίζονταν σε διακυβερνητική βάση μέχρι το 2004. Τα κράτη μέλη ομοφώνως επέλεγαν τις πιο πιθανές πόλεις για να φιλοξενήσουν το γεγονός και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραχωρούσε μια επιδότηση στην επιλεγμένη πόλη κάθε χρόνο. Από το 2005 οι θεσμοί της Ε.Ε. συμμετέχουν στη διαδικασία επιλογής των πόλεων που θα φιλοξενήσουν το γεγονός.

Το 1990 οι Υπουργοί Πολιτισμού είχαν ξεκινήσει τον «Ευρωπαϊκό πολιτιστικό μήνα». Το γεγονός αυτό είναι παρόμοιο με την Ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα αλλά διαρκεί λιγότερο και απευθύνεται συγκεκριμένα σε χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Η επιτροπή παραχωρεί μια επιδότηση για τον Ευρωπαϊκό πολιτιστικό μήνα κάθε χρόνο.

Από το 1991 οι οργανωτές των διαφορετικών ευρωπαϊκών πόλεων πολιτισμού δημιούργησαν ένα δίκτυο, που καθιστούσε δυνατή την ανταλλαγή και διασπορά των πληροφοριών ακόμα και στους οργανωτές των μελλοντικών γεγονότων. Το δίκτυο αυτό έκανε το 1994 μια μελέτη για τον αντίκτυπο της Ευρωπαϊκής Πόλης Πολιτισμού από την δημιουργία του θεσμού ως τότε. To 1997 Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη ήταν η Θεσσαλονίκη.

Το 1999 η Ευρωπαϊκή πόλη πολιτισμού μετονομάστηκε σε Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης και πλέον χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Πολιτισμού 2000. Για το έτος 2006 Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν η Πάτρα. Σύμφωνα με μελλοντικούς σχεδιασμούς για το θεσμό (τουλάχιστον μέχρι το 2019) κάθε χρόνο θα ορίζονται δύο πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης και κάθε κράτος θα έχει την ευκαιρία να φιλοξενήσει με τη σειρά του το γεγονός. Αυτό έγινε για να αποφευχθεί υπερβολικά σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ κρατών για την απόκτηση του τίτλου.

Μόνο ευρωπαϊκές πόλεις που ανήκουν σε κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν αποκτήσει μέχρι σήμερα τον τίτλο της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής πρωτεύουσας. Ωστόσο το συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να ορίσει και πόλη από τρίτο κράτος, αρκεί η απόφαση να ληφθεί ομόφωνα. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και η Κωνσταντινούπολη, που χρίσθηκε ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα για το 2010.

Κατάλογος πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης
Έτος Πόλη Χώρα Σχόλια
1985 Αθήνα Ελλάδα
1986 Φλωρεντία Ιταλία
1987 Άμστερνταμ Ολλανδία
1988 Βερολίνο Γερμανία
1989 Παρίσι Γαλλία
1990 Γλασκώβη Ηνωμένο Βασίλειο
1991 Δουβλίνο Δημοκρατία της Ιρλανδίας
1992 Μαδρίτη Ισπανία
1993 Αμβέρσα Βέλγιο
1994 Λισαβώνα Πορτογαλία
1995 Λουξεμβούργο Λουξεμβούργο
1996 Κοπεγχάγη Δανία
1997 Θεσσαλονίκη Ελλάδα
1998 Στοκχόλμη Σουηδία
1999 Φιλιππούπολη Βουλγαρία
Βαϊμάρη Γερμανία
2000 Αβινιόν Γαλλία
Μπέργκεν Νορβηγία
Μπολόνια Ιταλία
Βρυξέλλες Βέλγιο
Ελσίνκι Φινλανδία
Κρακοβία Πολωνία
Πράγα Τσεχία
Ρέικιαβικ Ισλανδία
Σαντιάγο ντε Κομποστέλα Ισπανία
2001 Ρότερνταμ Ολλανδία
Πόρτο Πορτογαλία
2002 Μπριζ Βέλγιο
Σαλαμάνκα Ισπανία
2003 Γκρατς Αυστρία
2004 Γένοβα Ιταλία
Λιλ Γαλλία
2005 Κορκ Δημοκρατία της Ιρλανδίας
2006 Πάτρα Ελλάδα
2007 Σιμπίου Ρουμανία
Λουξεμβούργο Λουξεμβούργο
2008 Λίβερπουλ Ηνωμένο Βασίλειο
Στάβανγκερ Νορβηγία
2009 Βίλνιους Λιθουανία
Λιντς Αυστρία
2010 Έσσεν Γερμανία
Κωνσταντινούπολη Τουρκία
Πετς Ουγγαρία
2011 Τούρκου Φινλανδία
Τάλιν Εσθονία
2012 Γκιμαράες Πορτογαλία
Μάριμπορ Σλοβενία
2013 Μασσαλία Γαλλία
Κόσιτσε Σλοβακία
2014 Ρίγα Λετονία
Ούμεο Σουηδία
2015 Μονς Βέλγιο
Πίλζεν Τσεχία
2016 Σαν Σεμπαστιάν Ισπανία
Βρότσλαβ Πολωνία
2017 Ώρχους Δανία
Πάφος Κύπρος
2018 Λέουβαρντεν Ολλανδία
Βαλέτα Μάλτα
2019 Ματέρα Ιταλία
Φιλιππούπολη Βουλγαρία
2020 Ριέκα Κροατία
Γκόλγουεϊ Δημοκρατία της Ιρλανδίας
2022 Κάουνας Λιθουανία
Ες-συρ-Αλζέτ Λουξεμβούργο
Νόβι Σαντ Σερβία Αναβολή λόγω πανδημίας
2023 Βέσζπρεμ Ουγγαρία
Τιμισοάρα Ρουμανία
Ελευσίνα Ελλάδα

Βραβείο Μελίνα Μερκούρη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την χορήγηση σε κάθε Πολιτιστική Πρωτεύουσα βραβείου προς τιμήν της Μελίνας Μερκούρη. Το βραβείο δίνεται στην κάθε πόλη, όχι λιγότερο από τρεις μήνες πριν από την έναρξη των εκδηλώσεων και είναι ύψους 1,5 εκ. ευρώ. Το βραβείο αντικαθιστά την επιχορήγηση που δινόταν μέχρι τότε.[1]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]