Περίπτερος ναός
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
|
|
| αριστερά: Κάτοψη περίπτερου ναού δεξιά: Περίπτερος ναός της Δήμητρας | |
Ο περίπτερος ναός είναι τύπος αρχιτεκτονικής ναών στην αρχαία Ελλάδα. Χαρακτηριστικό του είναι ότι ο σηκός περικλείεται από μια σειρά κίονες, την λεγόμενη περίσταση, οι οποίοι σχηματίζουν τον χώρο μεταξύ της περίστασης και του ναού, την πτέρυγα.
Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο περίπτερος ναός είναι η πλέον δημοφιλής καθώς και η πιο διαδεδομένη αρχιτεκτονική αρχαίων ναών. Ο εσωτερικός ναός έχει έναν πρόναο και μερικές φορές ένας οπισθόδομο.
Η μπροστινή και η πίσω όψη του ναού έχουν από έξι κίονες. Το πλήθος των κιόνων στα πλάγια μεταβάλλεται στην πάροδο των αιώνων. Στην αρχαϊκή εποχή, (π.χ. στον Ναό της Ήρας στην αρχαία Ολυμπία) συναντούμε 6 × 16 κίονες, ενώ στους ναούς του δωρικού ρυθμού της κλασικής εποχής συναντάμε 6 × 13 κίονες, μεμονωμένα δε, 6 × 15 κίονες (ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς) ή και 6 × 14 κίονες (ναός της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα). Στην ελληνιστική περίοδο οι διαστάσεις μικραίνουν ακόμα περισσότερο, αφού π.χ. στον ναό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο συναντάμε 6 × 11 κίονες, ενώ στον ναό της Αθηνάς στην Πέργαμο συναντάμε 6 × 10 κίονες. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο Παρθενών με 8 × 17 κίονες, ακολουθεί όμως τον κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο πρόσοψη x πλάι = n × 2n+1.
Περίπτεροι ναοί του Ιωνικού ρυθμού έχουν ακόμα πιο μικρές διαστάσεις. Στον ναό του Δία στην Labraunda συναντάμε 6 × 8 στύλους. Στον ναό του Απόλλωνα στην Alabanda συναντάμε 6 × 9 κίονες. Στον ναό της Αθήνας στην Πριήνη συναντάμε 6 × 11 κίονες, ανάμεσα σε άλλους που ακολουθούν τις διαστάσεις 6 × 18 κίονες, π.χ. το Ηραίον της Σάμου.
Οι περίπτεροι ναοί της Μεγάλης Ελλάδας είναι πιο μακρόστενοι και έχουν 6 × 13, 6 × 14 ή 6 × 15 κίονες, ίσως επειδή είναι κτίσματα της αρχαϊκής εποχής. Μεμονωμένα συναντούμε και ναούς με μονό αριθμό κιόνων στην πρόσοψη. Ένα παράδειγμα είναι ο ναός της Ήρας στο Paestrum που έχει διαστάσεις 9 × 18 κιόνων, χωρίς όμως να είναι δίπτερος ναός. Άλλοι ναοί στην κάτω Ιταλία είναι ο Ναός του Απόλλωνα στην Πομπηία με διαστάσεις 6 × 10 κίονες, ο Ναός Α στην αρχαιολογική περιοχή Largo di Torre Argentina στην Ρώμη με διαστάσεις 6 × 9 κίονες και ο Ναός των Διοσκούρων στην Ρωμαϊκή αγορά με διαστάσεις 6 × 11 κίονες.
Άλλοι παρεμφερείς ναοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ψευδοπερίπτερους ναούς ονομάζουμε εκείνους τους ναούς που μιμούνται το στυλ του περίπτερου ναού, η αρχιτεκτονική τους έχει όμως πλευρικούς κίονες που είναι απλά διακοσμητικά στοιχεία, αφού είναι συγκροτημένοι και συγχωνευμένοι στους πλαϊνούς τοίχους.
- Δίπτερους ονομάζουμε τους περίπτερους ναούς που φέρουν δύο σειρές κιόνων. Αναλογικά ονομάζουμε ψευδοδίπτερους την παρόμοια απομίμηση με συγχωνευμένους πλευρικούς κίονες, και χωρίς εσωτερική κιονοστοιχία.
Μερικοί περίπτεροι ναοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ο ναός του Ηφαίστου στην Αγορά
- ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο
- οι ναοί της Ήρας στο Paestum στο Σαλέρνο της Καμπανίας
- οι ναοί του Αγκριτζέντο της Σικελίας
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Manfred Bietak (Hrsg.): Archaische Griechische Tempel und Altägypten. Österreichische Akademie der Wissenschaften, Wien 2001, ISBN 3-7001-2937-8
- Gottfried Gruben: Die Tempel der Griechen. Hirmer, München 2001 (5. Aufl.), ISBN 3-7774-8460-1
- Heiner Knell: Architektur der Griechen: Grundzüge. Wiss. Buchges., Darmstadt 1988, ISBN 3-534-80028-1
- Wolfgang Müller-Wiener, Griechisches Bauwesen in der Antike. C.H.Beck, München 1988, ISBN 3-406-32993-4