Παναρμόνιο
Το παναρμόνιο, που είναι γνωστό και ως παναρμόνιο νέο ή Εύειο Παναρμόνιο (από το παν + αρμονία, που σημαίνει ότι μπορεί να προσδώσει πάσες τις αρμονίες), ομοιάζει με Αρμόνιο και Εκκλησιαστικό όργανο, αλλά είναι ένα μουσικό όργανο που παράγει όλους τους φθόγγους της Ευρωπαϊκής και της Βυζαντινής Μουσικής, χρησιμοποιώντας μόνο ένα πληκτρολόγιο.[1]
Ιδιότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανήκει στην κατηγορία των πληκτροφόρων, αλλά μπορεί να καταταχθεί και σε αυτή των αεροφώνων. Αποδίδει πιστά τα μουσικά διαστήματα των κλιμάκων και των ποικίλων ήχων και γενών της Βυζαντινής Μουσικής και παραλλήλως και της Δυτικής. Για να επιτύχει την απόδοση όλων αυτών των συχνοτήτων χρησιμοποιεί ως αερόφωνο, τον αέρα, τον οποίο κατευθύνει μέσα από 660 σωλήνες αυλών, οι οποίοι στο σύνολό τους αποτελούν μια ογκώδη κατασκευή που φτάνει το ύψος των 6 μέτρων. [2][3]
Η ιστορία της κατασκευής του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το επινόησε ο Έλληνας λόγιος και μουσικολόγος Κωνσταντίνος Ψάχος, και το σχεδίασε με την βοήθεια του φυσικομαθηματικού Σταύρου Βραχάμη. Στη συνέχεια ο Ψάχος άρχισε έναν αγώνα για την συγκέντρωση του ποσού για την κατασκευή του μαζί με την φίλη και μαθήτριά του Εύα Πάλμερ-Σικελιανού. Παράλληλα ανάθεσε στην Γερμανική εταιρεία Steinmeyer την κατασκευή του, την οποία και επίβλεψε προσωπικά. Το όργανο άρχισε να κατασκευάζεται το Μάιο του 1922 στο Έττιγκεν της Βαυαρίας, σε δύο πλάνα, το πρώτο πλάνο κατασκεύαζε ένα όργανο τύπου εκκλησιαστικού οργάνου και το δεύτερο πλάνο δύο όργανα τύπου αρμόνιου. Το πρώτο πλάνο τελείωσε τον Ιούνιο του 1924 στοιχίζοντας 3.000 δολάρια, ένα μεγάλο ποσό για την εποχή, που στο μεγαλύτερο μέρος του το πλήρωσε η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού, προς τιμήν της οποίας και ονομάστηκε «Εύειον Παναρμόνιον».[4] Δυστυχώς η ειδική αυτή πρώτη κατασκευή, η οποία είχε 42 πλήκτρα ανά οκτάβα και 2.000 αυλούς, δεν έφτασε ποτέ στην Ελλάδα και ενώ εθεωρείτο χαμένο (μάλιστα κυκλοφορούσε η φήμη πως καταστράφηκε στους βομβαρδισμούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου), εντοπίστηκε σε άριστη κατάσταση και πλήρη λειτουργικότητα στη Γερμανία, στην κατοχή του Karl Gockel.[5]
Κατασκευάστηκαν στη συνέχεια, σύμφωνα με το δεύτερο πλάνο, δύο πανομοιότυπα μικρότερα όργανα των 660 αυλών, το ένα από αυτά προοριζόταν για τον Ψάχο και το άλλο για τη Σικελιανού, αλλά και αυτά έμειναν αχρησιμοποίητα, έχοντας πια μόνο μουσειακή αξία.[6] Ωστόσο, το Παναρμόνιο έκανε γνωστό τον Ψάχο στην Ευρώπη, διότι του δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσει σε μία μεγάλη συναυλία, το 1926, βυζαντινούς ύμνους, δημοτικά τραγούδια και δικές του συνθέσεις που είχαν μεγάλη απήχηση στους κύκλους των φιλομούσων.[7]
Ο πρόδρομος του συνθεσάιζερ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ θέλησε να αποκτήσει το μοναδικό διασωθέν παναρμόνιο που κρατούσε η Γερμανική εταιρεία στην έκθεσή της, αλλά οι ιδιοκτήτες του γερμανικού εργοστασίου δεν το έδωσαν, το κρατούσαν ως κειμήλιο και το συντηρούσαν με δικά τους έξοδα.[8] Με την ικανότητά του να παράγει όλους τους ήχους, οι Γερμανοί το θεωρούν ως πρόδρομο του σημερινού συνθετητή,[9] ο οποίος είναι ηλεκτρονικός, ενώ το παναρμόνιο είναι παραδοσιακό πληκτροφόρο αερόφωνο και λειτουργεί με αέρα και αυλούς.[10]Το γερμανικό εργοστάσιο θεωρεί το Παναρμόνιο ως πρόδρομο της εφεύρεσης του Συνθεσάιζερ, το θεωρεί επίσης ως το σπουδαιότερο επινόημα της μουσικής ιστορίας μετά την αρχαία Ύδραυλι, η οποία λειτουργούσε με νερό.[11] Δυστυχώς όμως, τον Ιανουάριο του 2005 το Γερμανικό εργοστάσιο εκποίησε το Παναρμόνιο, κατόπιν μακράς φυλάξεώς του.[2][3]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Σε αντίθεση με τα άλλα όργανα που παράγουν μόνο φθόγγους της Δυτικής Μουσικής.
- ↑ 2,0 2,1 Θεόδωρος Μπουγιάνα, Το αναλόγιο του Μεγάλου Ρεύματος.
- ↑ 3,0 3,1 Τάκης Καλογερόπουλος, Το λεξικό της ελληνικής μουσικής
- ↑ Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντίνος Ψάχος: λήμμα 11060, κεφ. 9.
- ↑ Η ύπαρξη του Παναρμονίου ανακοινώθηκε στην ΗΜΕΡΙΔΑ που οργανώθηκε από το Τμήμα Μουσικων Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 14/10/2016.
- ↑ Μουσιπαίδεια: Παναρμόνιον νέον Αρχειοθετήθηκε 2011-10-16 στο Wayback Machine..
- ↑ Τολίκα Ολυμπία, Παγκόσμιο λεξικό της μουσικής
- ↑ Διότι οι αυλοί του πρέπει να καθαρίζονται και να προστατεύονται από την είσοδο σκόνης και υγρασίας, που τους καταστρέφει.
- ↑ Ο Συνθετητής είναι ευρύτερα γνωστός ως Συνθεσάιζερ (Αγγλικά: Synthesizer).
- ↑ Θεωρείται ως κατόρθωμα το ότι ο σχεδιασμός των αυλών ήταν τέτοιος ώστε ο κάθε ένας να παραγάγει την δέουσα συχνότητα.
- ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 58, σελ. 364.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Εγκυκλοπαίδεια Κωνσταντινούπολης: Κωνσταντίνος Ψάχος. Ίδρυμα Μείζωνος Ελληνισμού. 2008.
- Τάκης Καλογερόπουλος (1998–2002). Το λεξικό της ελληνικής μουσικής: από τον Ορφέα έως σήμερα. Αθήνα: Εκδόσεις Γιαλλελή.
- Μουσιπαίδεια. «Παναρμόνιον νέον». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.
www.musipedia.gr
- Θεόδωρος Μπουγιάνα (20 Ιουνίου 2013). «Το αναλόγιο του Μεγάλου Ρεύματος: Κωνσταντίνος Ψάχος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2013.
www.megarevma.net
- Ολυμπία Τολίκα (1995). Παγκόσμιο λεξικό της μουσικής. Αθήνα: Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης.