Νίκη ντε Σαιν Φαλ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Νίκη ντε Σαιν Φαλ
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Niki de Saint Phalle (Γαλλικά)
Γέννηση29  Οκτωβρίου 1930[1][2][3]
Νεγί-συρ-Σεν[4][5][6]
Θάνατος21  Μαΐου 2002[1][2][3]
Λα Χόγια[7]
Αιτία θανάτουεμφύσημα
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία[8][9]
Ελβετία (από 1971)[8][9]
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[8]
ΣπουδέςBrearley School
Ιδιότηταμοντέλο, ζωγράφος[10][11][6], εικαστικός καλλιτέχνης[12], γλύπτης[10][11][6], εικονογράφος[13][6], σχεδιαστής κοσμημάτων[14][6], εννοιολογικός καλλιτέχνης[6], ακουαρελίστας[6], καλλιτέχνης εγκαταστάσεων[11][15][6], καλλιτέχνης παραστάσεων[10], σκηνογράφος[11], κινηματογραφιστής[11], χαράκτης[11], σχεδιαστής[11], καλλιτέχνης γραφικών τεχνών[11] και καλλιτέχνης[16][17]
ΣύζυγοςHarry Mathews (1949–1961)[18] και Ζαν Τινγκουελί (1971–1991)[18]
ΤέκναLaura Duke Condominas
ΓονείςAndré, Comte de Saint Phalle[19] και Jeanne Jacqueline Marguerite Harper
Κίνημαφεμινιστική τέχνη[20] και νεορεαλισμός[21]
Είδος τέχνηςfigurative art[22] και δημόσια τέχνη[22]
Καλλιτεχνικά ρεύματαφεμινιστική τέχνη[20] και νεορεαλισμός[21]
Σημαντικά έργαLe Cyclop, nanas, the Golem, Tarot Garden, Stravinsky Fountain και Sun God[23]
ΒραβεύσειςΑυτοκρατορικό βραβείο (2000)[24]
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Νίκη ντε Σαιν Φαλ, (πλήρες όνομα: Κατρίν Μαρί-Ανιές Φαλ ντε Σαιν Φαλ, γαλλικά: Catherine Marie-Agnès Fal de Saint Phalle‎‎, 29 Οκτωβρίου 1930 - 21 Μαΐου 2002) ήταν Γαλλίδα εικαστικός, ζωγράφος, γλύπτρια και σκηνοθέτρια.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαιν Φαλ γεννήθηκε στο Νεϊγί-συρ-Σεν στις 29 Οκτωβρίου 1930. Ήταν κόρη ενός εύπορου Γάλλου τραπεζίτη αριστοκρατικής καταγωγής και της Αμερικανίδας συζήγου του. Όπως εξομολογήθηκε πολλά χρόνια αργότερα στη βιογραφία της, σε ηλικία 11 ετών βιάστηκε από τον πατέρα της, γεγονός που τη σημάδεψε. Η Σαιν Φαλ μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη και στα 18 της παντρεύτηκε τον Χάρυ Μάθιους, παιδικό της φίλο. Αρχικά εργάστηκε σαν μοντέλο, κοσμώντας το εξώφυλλο περιοδικών όπως τα Life και Vogue. Στη συνέχεια για ένα διάστημα έμεινε στο σπίτι να μεγαλώσει τα παιδιά της προτού ξεκινήσει να ασχολείται με την τέχνη ως αυτοδίδακτη.

Στο Παρίσι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1952 μετακόμισε στο Παρίσι όπου πήρε μαθήματα θεατρολογίας και υποκριτικής, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να ζωγραφίζει, επηρεασμένη από διάφορα καλλιτεχνικά ρεύματα όπως η τέχνη του περιθωρίου. Τον επόμενο χρόνο υπέστη νευρική κρίση που την οδήγησε στο νοσοκομείο, μια εμπειρία που την ώθησε ακόμα πιο έντονα στη ζωγραφική.

Το 1955 ταξίδεψε στην Ισπανία μαζί με τον σύζυγο της και ανακάλυψε τους κήπους του Γκαουντί, ιδιαίτερα το Πάρκο Γκουέλ, το οποίο άσκησε μεγάλη επιρροή στην τεχνοτροπία της. Στο Παρίσι, στο μουσείο μοντέρνας τέχνης, γνώρισε τον Ελβετό γλύπτη Ζαν Τινγκελί τον οποίο παντρεύτηκε το 1971 ύστερα από το διαζύγιο της με τον Μάθιους.[25] Οι δύο τους πραγματοποίησαν μεγάλο αριθμό γλυπτών, είτε ύστερα από αναθέσεις είτε απλώς ως έκφραση της δημιουργικότητας τους. Μαζί δημιούργησαν στη Γαλλία το Συντριβάνι Στραβίνσκι, ύστερα από δημόσια ανάθεση στη Σαιν Φαλ, και τον Κύκλωπα, δημιουργία του Τινγκελί.

Το 1961 έγινε μέλος του κινήματος των Νέων Ρεαλιστών, μαζί με καλλιτέχνες όπως οι Ζεράρ Ντεσάν, Σεζάρ, Μίμο Ροτέλα, Κρίστο και Υβ Κλάιν.Τη δεκαετία του ‘60 πραγματοποίησε τους Πυροβολισμούς, μια σειρά από περφόρμανς που την έκαναν διάσημη διεθνώς.[26] Αποτελούνταν από πλαστικούς σάκους σε σχήμα ανθρώπινης φιγούρας γεμάτους μπογιά τους οποίους η Σαιν Φαλ πυροβολούσε για να απελευθερωθεί η μπογιά και να ζωγραφιστεί με αυτό τον τρόπο το έργο. Την ίδια περίοδο η Σαιν Φαλ δημιούργησε μια μεγάλη σειρά από μνημειακά γλυπτά σε πάρκα γλυπτικής, κάποια εκ των οποίων με προσωπικές της δαπάνες, όπως τον Κήπο τον Ταρώ στην Τοσκάνη και τον Μαγικό Κύκλο της Βασίλισσας Καλιφιά στην Καλιφόρνια.[27] Άλλα έργα της ήταν δημόσιες αναθέσεις. Από τα σημαντικότερα ήταν το Γκόλεμ, ένα παιδικό τέρας που βρίσκεται στο πάρκο Ραμπίνοβιτς της Ιερουσαλήμ και ήταν παραγγελία των τοπικών αρχών. Το 1994 το Jerusalem Foundation της ανάθεσε μια ακόμα παραγγελία για τον Βιβλικό Ζωολογικό Κήπο της Ιερουσαλήμ. Η Σαιν Φαλ δημιούργησε ένα σύνολο γλυπτών ζώων με τον τιτλο Η Κιβωτός του Νόε τα οποία ολοκλήρωσε το 1998. Επίσης το 1987 ο Φρανσουά Μιτεράν της ανάθεσε το συντριβάνι του Σατώ-Σινόν.[28]

Το τέλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαιν Φαλ μετακόμισε το 1994 στην Καλιφόρνια, όπου ήταν και η μόνιμη κατοικία της μέχρι το θάνατο της στις 21 Μαΐου του 2002.

Εικόνες έργων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12095568h. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. 3,0 3,1 «Niki de Saint-Phalle». (Ολλανδικά) RKDartists. 108497.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12095568h.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 (Ολλανδικά) RKDartists. 108497.
  7. nikidesaintphalle.org/niki-de-saint-phalle/biography/#1995-2002.
  8. 8,0 8,1 8,2 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500024269. Ανακτήθηκε στις 2  Φεβρουαρίου 2020.
  9. 9,0 9,1 SIKART. 4021948. Ανακτήθηκε στις 18  Ιουνίου 2021.
  10. 10,0 10,1 10,2 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/3413. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 vocab.getty.edu/page/ulan/500024269.
  12. SIKART. 4021948. Ανακτήθηκε στις 1  Σεπτεμβρίου 2022.
  13. 11176. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2019.
  14. Esther Doornbusch: (Ολλανδικά) hedendaagsesieraden.nl. 2016. hedendaagsesieraden.nl/2018/01/21/niki-de-saint-phalle/. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2020.
  15. (Ολλανδικά) RKDartists. 108497. Ανακτήθηκε στις 18  Νοεμβρίου 2021.
  16. «Concise Dictionary of Women Artists» (Αγγλικά) Fitzroy Dearborn Publishers, Routledge. 2001. ISBN-13 978-1-57958-335-4.
  17. Eleanor Tufts: «American Women Artists, Past and Present» 1984. ISBN-10 0-8240-9070-5.
  18. 18,0 18,1 «Niki de Saint Phalle». 21  Ιανουαρίου 2018.
  19. 19,0 19,1 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  20. 20,0 20,1 niki-de-saint-phalle.
  21. 21,0 21,1 (Αγγλικά) Museum of Modern Art online collection. 1444.
  22. 22,0 22,1 artfacts.net/artist/niki-de-saint-phalle/6027.
  23. stuartcollection.ucsd.edu/artist/de-saint-phalle.html.
  24. www.praemiumimperiale.org/en/laureate-en/laureates-en. Ανακτήθηκε στις 19  Μαρτίου 2022.
  25. «Living with Niki: Harry Mathews on Niki de Saint Phalle». Tate.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2012. 
  26. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2014. 
  27. «Queen Califia's Magical Circle Garden». Queencalifia.org. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2012. 
  28. «Niki de Saint Phalle Chronology (1930-2002)» (PDF). ci.escondido.ca.us. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2010. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • [1] -Η Νανά πυροβολεί μέσα στο Grand Palais, άρθρο Χριστόφορου Κατσαδιώτη