Ώλαντ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Νήσοι Άλαντ)
Νήσοι Ώλαντ
Landskapet Åland
Ahvenanmaan maakunta

Σημαία

Εθνόσημο
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
και μεγαλύτερη πόληΜαριεχάμν
60° 07' N 19° 54'
Σουηδικά
Κυρίαρχο κράτος
 Φινλανδία
Αυτόνομη Κοινοβουλευτική δημοκρατία
Μαρίνε Χολμ-Γιόχανσον
Βερόνικα Τέρνροος
 • Σύνολο
 • % Νερό

13.517 km2
%89
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2018 
 • Πυκνότητα 

29.789  
17,5 κατ./km2 
ΝόμισμαΕυρώ¹ ()
 • Θερινή ώρα(UTC +2)
(UTC +3)
Internet TLD.ax
Κωδικός κλήσης+(358)18
(1) Πριν από το 1999:Φινλανδικό Μάρκο

Οι νήσοι Ώλαντ[1] (σουηδικά: Åland, φινλανδικά: Ahvenanmaa) σχηματίζουν ένα αρχιπέλαγος στη Βαλτική θάλασσα. Βρίσκονται στην είσοδο του Βοθνιακού κόλπου και αποτελούν μια αυτόνομη, αποστρατιωτικοποιημένη, σουηδόγλωσση περιφέρεια που ανήκει στη Φινλανδία. Τα νησιά συνολικά αποτελούν τη μικρότερη περιφέρεια της Φινλανδίας. Τα Άαλαντ αποτελούν μόλις το 4,9‰ της έκτασης και το 5‰ του πληθυσμού της Φινλανδίας. Η αυτονομία αυτή αποκτήθηκε μετά την Κρίση των Ώλαντ.

Τα νησιά αποτελούνται από το βασικό νησί, «Φάστα Ώλαντ» (Fasta Åland), όπου κατοικεί το 50% του συνολικού πληθυσμού και ένα αρχιπέλαγος στα ανατολικά, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 6.500 νησιά και βραχονησίδες. Το Φάστα Ώλαντ βρίσκεται 38 χιλιόμετρα (24 μίλια) από τη Σουηδική ακτή, ενώ το αρχιπέλαγος των νησιών αποτελεί συνέχεια του Φινλανδικού αρχιπελάγους. Το μοναδικό χερσαίο σύνορο των Ώλαντ βρίσκεται στο ακατοίκητο νησί Μέρκετ (Märket), το οποίο η Φινλανδία μοιράζεται με τη Σουηδία.

Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη των Ώλαντ είναι το Μαριεχάμν (Mariehamn), όπου είναι η έδρα της κυβέρνησης και της βουλής των νήσων. Στο Μάριεχαμν κατοικεί το 40% του πληθυσμού των Ώλαντ, ο οποίος ανέρχεται στους 27.000 περίπου κατοίκους.

Στις βουλευτικές εκλογές στις 21 Οκτωβρίου του 2007, κέρδισε το Κόμμα των Φιλελευθέρων των Ώλαντ, με αρχηγό τη Βίβεκα Έρικσον, η οποία και ορκίστηκε πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός στα νησιά. Τον Δεκέμβριο του 2019 εξελέγη νέα πρωθυπουργός η Βερόνικα Θόρνροος.[2]

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρχική ονομασία των νησιών προερχόταν από τη λέξη "ahva" που στην πρωτοσκανδιναβική γλώσσα ("urnordiska"/"proto-norse language") σημαίνει νερό (ετυμολογία από το λατινικό "aqua") και τη λέξη "land" που σημαίνει χώρα/έδαφος. Έτσι σχηματίστηκε η τοπωνυμία *Ahvaland, που σημαίνει Χώρα του Νερού. Στα σουηδικά, εξελίχτηκε σε Aland κι έπειτα σε Åland, ("Å" στα σουηδικα σημαινει "ρυάκι/μικρό ποτάμι") και "Åland" (Ώλαντ) σημαίνει χώρα των μικρών ποταμών, αν και τα ποτάμια δεν είναι πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο της γεωγραφίας των νησιών. Η φινλανδική ονομασία των νησιών είναι Ahvenanmaa, που σημαίνει γη των περκών.

Αυτονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το καθεστώς αυτονομίας των νησιών έχει καθορισθεί με απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών το 1921 μετά την Κρίση των Ώλαντ. Έχει ξανακαθορισθεί κατά τη συνθήκη εισόδου της Φινλανδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με νόμο, τα Ώλαντ είναι πολιτικά ουδέτερα και εντελώς αποστρατιωτικοποιημένα, και οι κάτοικοι εξαιρούνται σε περίπτωση επιστράτευσης από τις Φινλανδικές Ένοπλες Δυνάμεις. Τα νησιά έχουν ευρύτατη αυτονομία από το Κοινοβούλιο της Φινλανδίας με την Πράξη Αυτονομίας των Ώλαντ του 1920, που αργότερα αντικαταστάθηκε από ομώνυμες τροποποιήσεις το 1951 και το 1991. Τα Ώλαντ παραμένουν αποκλειστικά σουηδόφωνα διά νόμου.

Με την ένταξη της Φινλανδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα πρωτόκολλο υπογράφηκε που αφορά τα νησιά ΄Ωλαντ και επισημαίνει (μεταξύ άλλων) ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα επιβάλλει άρση στους υπάρχοντες αποκλεισμούς σε «ξένους» (δηλαδή πρόσωπα που δεν έχουν «δικαιώματα κατοίκησης» στα ΄Ωλαντ) να αποκτήσουν και να κατέχουν ακίνητη περιουσία ή να προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες, που να οδηγούν σε αναγνώριση μιας ξεχωριστής εθνικότητας.

Πολιτικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Πολιτική των νήσων Ώλαντ

Δημογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης των Νήσων Ώλαντ, στην είσοδο του Βοθνιακού κόλπου, μεταξύ Σουηδίας και Φινλανδίας

Οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν ως πρώτη γλώσσα τα σουηδικά, ενώ το 5% μόνο μιλούν φινλανδικά. Η γλώσσα διδασκαλίας στα δημόσια σχολεία είναι τα σουηδικά (στην υπόλοιπη Φινλανδία, επίσημες γλώσσες είναι και η σουηδική και η φινλανδική. Το 0.3% των κατοίκων είναι αγγλόφωνοι.

Η τοπική υπηκοότητα ή το δικαίωμα κατοικίας (kotiseutuoikeus/hembygdsrätt) είναι προαπαιτούμενα για το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι για τη Νομοθετική Συνέλευση, για το δικαίωμα ιδιοκτησίας στα νησιά Ώλαντ και για τη δυνατότητα εξάσκησης εμπορίου ή άλλης επαγγελματικής ιδιότητας στα νησιά άνευ κάποιου περιορισμού.

Η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού (94,8%) ανήκει στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία.

Παραμένει ευαίσθητο και αμφισβητούμενο το ζήτημα της εθνικότητας των κατοίκων των νησιών Ώλαντ, καθώς και η ορθή γλωσσολογική κατάταξη της τοπικής τους γλώσσας. Μπορούν να θεωρηθούν είτε ως εθνική σουηδική μειονότητα είτε ως σουηδόφωνοι Φινλανδοί, ωστόσο η γλώσσα τους σχετίζεται περισσότερο με διαλέκτους στη Σουηδία παρά με τα σουηδικά που μιλούνται στη Φινλανδία.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφορές και σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Σε πολλές εγκυκλοπαίδειες και άρθρα αναφέρονται ως Άαλαντ, αλλά στα Σουηδικά προφέρονται «Ώλαντ».
  2. rulers.org

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]