Κοιλάδα των Βασιλέων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κοιλάδα των Βασιλέων
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Κοιλάδα των Βασιλέων
25°44′25″N 32°36′8″E
ΧώραΑίγυπτος
Διοικητική υπαγωγήΛούξορ
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Κοιλάδα των Βασιλέων αποτελεί μια από τις σημαντικότερες περιοχές της Αρχαίας Αιγύπτου καθώς φιλοξενεί πάνω από 60 τάφους φαραώ. Την γνωρίζουμε και ως Κοιλάδα των Τάφων και είναι εξίσου γνωστή και με τους δύο όρους.

  • Αποτελεί στενό πέρασμα και βρίσκεται στις Δυτικές Θήβες της Αιγύπτου.
  • Εκεί είναι οι τάφοι του Τουταγχαμών και πολλών άλλων.

Η Κοιλάδα των Βασιλέων (αραβικά: الملوك‎ وادي 'Wādī al Mulūk'; κοπτικά: ϫⲏⲙⲉ, ρομανικά: džēme),[1] γνωστή επίσης ως Κοιλάδα των Βασιλικών Πυλών (αραβικά: ‎المملوك‎ ابواب وادي 'Wādī Abwāb al Mulūk'),[2] είναι μία φυσική κοιλάδα στην Αίγυπτο, όπου για μία περίοδο σχεδόν 500 ετών, από τον 16ο αιώνα μέχρι τον 11ο αιώνα π.Χ., κατασκευάζονταν λαξευμένοι στους βράχους τάφοι για τους φαραώ και τους ισχυρούς ευγενείς του Νέου βασιλείου (18ης, 19ης και 20ης δυναστείας) της Αρχαίας Αιγύπτου.[3][4]

Η κοιλάδα αυτή βρίσκεται στην δυτική όχθη του Νείλου, απέναντι από τις Θήβες (σύγχρονο Λούξορ), στην καρδιά της Νεκρόπολης των Θηβών. Η ερημική κοιλάδα αποτελείται από δύο τμήματα, το ανατολικό (όπου βρίσκεται η πλειοψηφία των βασιλικών τάφων) και το δυτικό.[5]

Με την ανακάλυψη το 2005 ενός νέου θαλάμου και δύο ακόμη εισόδων τάφων το 2008,[6] η κοιλάδα είναι γνωστό ότι περιέχει 63 τάφους και θαλάμους που ποικίλουν σε μέγεθος από αυτό του τάφου KV54, ενός απλού λάκκου, μέχρι τον τάφο KV5 (του Ραμσή Β'), μία πολύπλοκη ταφική κατασκευή με πάνω από 120 τάφους στο εσωτερικό της.[7] Η κοιλάδα αυτή υπήρξε ο επίσημος χώρος που φιλοξενούσε τις ταφές των εμβληματικών βασιλικών μορφών του Νέου Βασιλείου της Αιγύπτου, καθώς επίσης και μίας σειράς ευνοημένων αξιωματούχων τους. Οι βασιλικοί τάφοι είναι διακοσμημένοι με σκηνές από την αρχαία αιγυπτιακή μυθολογία και προσφέρουν πληροφορίες γύρω από τις πεποιθήσεις και τις ταφικές τελετουργίες στην αρχαία Αίγυπτο. Σχεδόν όλοι οι τάφοι της κοιλάδας φαίνεται ότι είχαν συληθεί ήδη από την αρχαιότητα, αλλά παρά το γεγονός αυτό εξακολουθούν ακόμη μέχρι σήμερα να δίνουν μία εικόνα του πλούτου και της δύναμης των φαραώ.

Η θέση της κοιλάδας στους λόφους των Θηβών, δυτικά του Νείλου (το κόκκινο βέλος δείχνει το ακριβές σημείο). Οκτώβρης 1988.

Η περιοχή αυτή έχει βρεθεί στο επίκεντρο της αρχαιολογικής και αιγυπτιολογικής έρευνας από το τέλος του 18ου αιώνα, ενώ οι ταφικές κατασκευές και οι ταφές με τις μούμιες και τα κτερίσματά τους συνεχίζουν ακόμη μέχρι σήμερα να προκαλούν το ενδιαφέρον των ερευνητών. Στη σύγχρονη εποχή η κοιλάδα έγινε διάσημη με την ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών (τάφος KV62) με την περίφημη "κατάρα των φαραώ" που τον συνόδευε,[8] ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια μετά την ανακάλυψή του το 1922. Ο τάφος αυτός αποτελεί ένα από τα διασημότερα αρχαιολογικά μνημεία του κόσμου. Το 1979, εντάχθηκε στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μαζί με την υπόλοιπη Νεκρόπολη των Θηβών.[9] Η εξερεύνηση, η ανασκαφή και η συντήρηση συνεχίζονται στην κοιλάδα των βασιλέων, ενώ ένα νέο τουριστικό κέντρο άνοιξε τις πύλες του πρόσφατα.

Γεωλογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σχεδιαστική απεικόνιση της στρωματογραφίας της Κοιλάδας των Βασιλέων.

Η Κοιλάδα των Βασιλέων βρίσκεται πάνω σε στρώμα ασβεστόλιθου που ξεπερνά σε ύψος τα 1,000 πόδια (305 μ.) περίπου, καθώς και άλλων ιζηματογενών πετρωμάτων[10] που διαμορφώνουν τους λόφους της κοιλάδας και το γειτονικό Ντέιρ ελ-Μπαχάρι, διάσπαρτοι με μάργες. Ο ιζηματογενής βράχος εναποτέθηκε αρχικά πριν από 35-36 εκατομμύρια χρόνια στη διάρκεια της εποχής που η Μεσόγειος Θάλασσα εκτεινόταν αρκετά νοτιότερα, φθάνοντας μέχρι το Ασουάν.[10] Στη διάρκεια του Πλειστόκαινου η κοιλάδα σμιλεύτηκε στο οροπέδιο από την δύναμη των βαριών και συνεχών βροχοπτώσεων.[11] Η ετήσια βροχόπτωση στην συγκεκριμένη περιοχή είναι σήμερα γενικά μικρή, αλλά σπoραδικά η κοιλάδα πλήττεται από πλημμύρες, μεταφέροντας τόνους μπάζων στο εσωτερικό των ανοιχτών ταφικών ορυγμάτων.[12]

Η σύσταση του βράχου στην κοιλάδα δεν είναι σταθερή και ποικίλλει από λεπτόκοκκο έως χοντρόκοκκο πέτρωμα, το οποίο μπορεί να είναι σαθρό από κατασκευαστικής άποψης. Η κατά τόπους παρουσία σχιστολιθικών στρωμάτων προξένησε επίσης κατασκευαστικές δυσκολίες και στη σύγχρονη εποχή δυσχέρανε το έργο των συντηρητών, καθώς το είδος αυτού του βράχου διαστέλλεται όταν έρχεται σε επαφή με το νερό προκαλώντας κατολίσθηση. Θεωρείται πως οι κατασκευαστές των τάφων άλλαξαν σε ορισμένες περιπτώσεις το σχήμα και το μέγεθός τους εξαιτίας του είδους βράχου που συνάντησαν.[11]

Διάδρομος που οδηγεί κατωφερικά στον τάφο της Ταουζρέτ και του Setnakhte (KV14).

Οι κτίστες των τάφων εκμεταλλεύτηκαν την ιδιαίτερη γεωλογία της περιοχής. Μερικοί τάφοι λαξεύτηκαν στις υπάρχουσες σχισμές των βράχων, άλλοι στην πίσω πλευρά των πλαγιών των λόφων που σχηματίστηκαν από τη συσσώρευση χαλικιού, ενώ άλλοι κατασκευάστηκαν στην κορυφή των βραχώδων προεξοχών που σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση που προκάλεσαν κατά την αρχαιότητα οι χείμαρροι.[11]

Μπορεί κανείς να καταλάβει τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι κατασκευαστές των τάφων, για παράδειγμα, στους τάφους του Ραμσή Γ' και του πατέρα του, Σετνακτέ. Ο Σετνακτέ ξεκίνησε να ανασκάπτει το όρυγμα του τάφου του (KV11), αλλά σκάβοντας συνάντησε τον (πρωιμότερο) τάφο του  Αmenemesse (Amenmose), και έτσι η κατασκευή εγκαταλείφθηκε, ενώ ο Setnakhte σφετερίστηκε τον τάφο της Τουοσρέτ (ΚV14). Όταν ο Ραμσής Γ' αναζητούσε τον χώρο ταφής του, επέκτεινε τον τάφο που είχε ξεκινήσει να ανασκάπτει ο πατέρας του για τον ίδιο.[13] Ο τάφος του Ραμσή Β' κατασκευάστηκε σύμφωνα με ένα πρώιμο στυλ, έχοντας κεκαμμένο άξονα, πιθανώς εξαιτίας της ποιότητας του βράχου (σχιστόλιθος Esna).[14]

Την περίοδο μεταξύ 1998 - 2002, το ερευνητικό πρόγραμμα των βασιλικών τάφων της Αμάρνα (Amarna Royal Tombs Project) εξερεύνησε τον πυθμένα της κοιλάδας με γεωραντάρ ανίχνευσης υπεδάφους και ανακάλυψε ότι, κάτω από την σύγχρονη επιφάνεια, οι λόφοι της Κοιλάδας  κατεβαίνουν κάτω από την ορατή βάση που είναι καλυμμένη με χαλίκια, σχηματίζοντας μια ακολουθία απόκρημνων, φυσικών "ραφιών", το ένα κάτω από τον άλλο, κατεβαίνοντας αρκετά μέτρα παρακάτω μέχρι τον βραχώδη πυθμένα κάτω από το έδαφος της κοιλάδας.[15]

Πανοραμική άποψη της Κοιλάδας των Βασιλέων, βλέποντας προς βορρά.

Υδρολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή των λόφων των Θηβών είναι εκτεθειμένη σε σπάνιας έντασης καταιγίδες οι οποίες προκαλούν πλημμύρες στην κοιλάδα. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν τουλάχιστον επτά ενεργές κοίτες χειμάρρων που καταλήγουν στο κέντρο της κοιλάδας.[16] Η κεντρική αυτή περιοχή φαίνεται ότι είχε πλημμυρίσει στο τέλος της 18ης δυναστείας και αρκετοί τάφοι χάθηκαν τότε κάτω από μέτρα μπάζων. Οι τάφοι KV63, KV62 και KV55 είναι στην πραγματικότητα λαξευμένοι στο βραχώδες υπόστρωμα της κοιλάδας, και όχι στο στρώμα φερτών υλών, πράγμα που φανερώνει ότι το επίπεδο της κοιλάδας βρισκόταν 5 μ. κάτω από το σύγχρονο επίπεδο.[17] Μετά το γεγονός αυτό, οι κατοπινές δυναστείες επιπεδοποίησαν το έδαφος της κοιλάδας έτσι ώστε τα φερτά μπαζώματα των πλημμυρών να καταλήγουν παρακάτω στην κοιλάδα, ενώ οι θαμμένοι τάφοι λησμονήθηκαν μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε με τις αρχαιολογικές ανασκαφές ξαναήρθαν στην επιφάνεια.[18] Η περιοχή αυτή ήταν το αντικείμενο του Προγράμματος των Βασιλικών Τάφων της Αμάρνα (Amarna Royal Tombs Project) το οποίο διερεύνησε το υπεδάφος με γεωραντάρ, αποκαλύπτοντας διάφορες γεω-ανωμαλίες, εκ των οποίων μία αποδείχθηκε ότι ήταν τελικά ο τάφος KV63.[19]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Αλ Κορν δεσπόζει πάνω από την Κοιλάδα των Βασιλέων.

Στους θηβαϊκούς λόφους κυριαρχεί η πυραμιδοειδής κορυφή Αλ Κορν, γνωστή στους αρχαίους Αιγύπτιους ως ta dehent (η κορυφή).[20] Η ομοιότητά της με πυραμίδα παραπέμπει στις πυραμίδες του Παλαιού Βασιλείου, οι οποίες προηγήθηκαν χρονικά κατά μία χιλιετία τουλάχιστον από τους πρώτους φαραωνικούς τάφους που λαξεύτηκαν εδώ.[21][22] Η ερημική θέση της νεκρόπολης την προστάτευε από την ανεξέλεγκτη πρόσβαση και την τυμβωρυχία, ενώ ειδικό σώμα αστυνόμευσης (Medjay) είχε αναλάβει την φύλαξή της.[23]

Παρόλο που τα πασίγνωστα πυραμιδικά συγκροτήματα του υψιπέδου της Γκίζας αποτελούν σήμερα το σύμβολο της αρχαίας Αιγύπτου, οι περισσότεροι τάφοι έχουν λαξευτεί στο εσωτερικό των βράχων. Η πλειοψηφία των πυραμίδων και των μασταμπά περιέχουν τμήματα λαξευμένα κάτω από το επίπεδο του εδάφους, ενώ υπάρχουν τάφοι πλήρως λαξευμένοι στον βράχο οι οποίοι χρονολογούνται στο Παλαιό Βασίλειο.[24]

Μετά την ήττα των Υξώς και την επανένωση της Αιγύπτου από τον Αχμόζε Α΄, οι ηγεμόνες των Θηβών ξεκίνησαν να κατασκευάζουν περίπλοκους τάφους οι οποίοι αντικατόπτριζαν την νεοαποκτηθείσα εξουσία τους.[25] Οι τάφοι του Αχμόζε και του γιου του Αμενχοτέπ Α΄ (η ακριβής θέση τους παραμένει άγνωστη) βρίσκονται πιθανώς στην νεκρόπολη Dra΄ Αbu el-Naga΄ της 17ης δυναστείας.[26] Ο πρώτος βασιλικός τάφος της Κοιλάδας των Βασιλέων ήταν αυτός του Αμενχοτέπ Α΄(παρόλο που η ταύτιση αυτή αμφισβητείται)[27] και του Τούθμωση Α΄. Στις επιγραφές του τάφου του Τούθμωση Α΄ αναφέρεται ότι αξιωματούχος του, Ινένι, τον συμβούλεψε να κατασκευάσει τον τάφο του στην απομονωμένη κοιλάδα (η ταύτιση του τάφου του Τούθμωση Α΄ δεν είναι βέβαιη, αλλά πιθανολογείται ότι είναι είτε ο τάφος KV20 είτε ο KV38).[28]

«Είδα πως σκάφτηκε στον βράχο ο τάφος του μεγάλου βασιλιά μου, μόνο εγώ, χωρίς να βλέπει κανείς, χωρίς να ακούει κανείς».[29]

Η Κοιλάδα χρησιμοποιήθηκε για πρωτογενείς ταφές από το 1539 π.Χ. έως το 1075 π.Χ. περίπου. Περιέχει τουλάχιστον 63 τάφους, ξεκινώντας από τον Τούθμωση Α΄ (ή και νωρίτερα, στη διάρκεια της βασιλείας του Αμενχοτέπ Α΄) , ενώ παύει να χρησιμοποιείται ως χώρος ταφής των φαραώ στο τέλος της 20ης δυναστείας, επί Ραμσή Ι΄είτε επί Ραμσή ΙΑ΄, παρόλο που συνέχισε να χρησιμοποιείται ως νεκροταφείο για μη-βασιλικές ταφές με επαναχρησιμοποίηση των ήδη υπαρχόντων τάφων.[30]

Παρά την ονομασία της, η Κοιλάδα των Βασιλέων περιέχει επίσης τους τάφους συζύγων και παιδιών των φαραώ, καθώς και τους τάφους ευνοημένων αξιωματούχων και μελών των οικογενειών τους. Έτσι στην πραγματικότητα, 20 μόνο από τους τάφους περιέχουν τα λείψανα φαραώ. Σε άλλους τάφους έχουν βρεθεί τα λείψανα αξιωματούχων των φαραώ ή μελών της βασιλικής οικογένειας, άλλοι τάφοι δεν είναι βέβαιο σε ποιον ανήκουν, ενώ σε άλλους έχουν βρεθεί τα αντικείμενα που σχετίζονται με την διαδικασία της μουμιοποίησης.[31] Την εποχή βασιλείας του Ραμσή Α' της 19ης δυναστείας (περίπου 1301 π.Χ.) εγκαινιάστηκε για τις ταφές των συζύγων των φαραώ μία άλλη κοιλάδα εκεί κοντά, γνωστή ως Κοιλάδα των Βασιλισσών.[32]

Διάταξη των τάφων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διακόσμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

(δείτε επίσης: Αρχαία αιγυπτιακά ταφικά κείμενα)

Λεπτομέρεια της διακόσμησης του τάφου KV2 (απεικονίζεται το ανκχ στο χέρι θεότητας)

Η πλειοψηφία των βασιλικών τάφων ήταν διακοσμημένη με κείμενα και ζωγραφικές-ανάγλυφες παραστάσεις θρησκευτικού περιεχομένου. Οι πρώιμοι τάφοι διακοσμήθηκαν με σκηνές από το θρησκευτικό ταφικό κείμενο Amduat (που μεταφράζεται ως "Αυτό που βρίσκεται στον Άλλο Κόσμο"), το οποίο περιγράφει το ταξίδι του θεού Ήλιου στη διάρκεια των δώδεκα ωρών της νύχτας. Από την εποχή του Χορεμχέμπ της 18ης δυναστείας , οι τάφοι ήταν διακοσμημένοι με σκηνές από το νεκρικό Βιβλίο των Πυλών, που παρουσιάζει το πέρασμα του θεού Ήλιου μέσα από τις δώδεκα πύλες της νύχτας συμβολίζοντας το καλοτάξιδο πέρασμα του ίδιου του νεκρού προς τον άλλον κόσμο.[33] Αυτοί οι πρώιμοι τάφοι δεν ήταν πυκνά διακοσμημένοι, ενώ οι μη-βασιλικοί τάφοι ήταν εντελώς ακόσμητοι.

Ταφικός εξοπλισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάθε μία από τις ταφές ήταν εφοδιασμένη με εξοπλισμό ο οποίος θα παρείχε άνεση στην μεταθανάτια ζωή. Στο εσωτερικό των τάφων υπήρχαν επίσης αντικείμενα που θα χρησίμευαν σε ιεροτελεστίες, όπως τα ουσάμπτι και θεϊκά αγαλματίδια. Ορισμένα από τα αντικείμενα του τάφου συνόδευαν τον βασιλιά και στην διάρκεια της επίγειας ζωής του (όπως, για παράδειγμα, τα σανδάλια του Τουταγχαμών), ενώ, άλλα είχαν κατασκευαστεί ειδικά για την ταφή.[34]

Αρίθμηση των τάφων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημερινή συντομογραφία "KV" προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις king και valley που σημαίνουν βασιλιάς και κοιλάδα αντίστοιχα. Το 1827 ο  Wilkinson αποτύπωσε την συντομογραφία αυτή συνοδευμένη με αύξοντα αριθμό επάνω από τις εισόδους των έως τότε 21 ανοιχτών τάφων της Ανατολικής Κοιλάδας, ενώ αρίθμησε τέσσερις τάφους της Δυτικής Κοιλάδας χρησιμοποιώντας τη συντομογραφία WV1 έως WV4, που προέρχεται από τις λέξεις west και valley (μετάφραση: δύση και κοιλάδα). Οι τάφοι της Δυτικής Κοιλάδας αργότερα συμπεριλήφθηκαν στην λίστα τάφων της Ανατολικής Κοιλάδας, με την ονομασία WV22 έως WV25 και τάφοι που ανοίχθηκαν από την εποχή του Wilkinson και έπειτα προστέθηκαν στην ίδια λίστα.[35] Η αρίθμηση των τάφων ξεκινά από τον KV1 (τάφος του Ραμσή Ζ') μέχρι τον KV64 (ανακαλύφθηκε το 2012). Από τις αρχές του 19ου αιώνα αρχαιοδίφες και αρχαιολόγοι ασχολήθηκαν με την εξερεύνηση και την καταγραφή των τάφων της κοιλάδας και έως τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν γνωστοί 61 συνολικά τάφοι.[36] Ο τάφος KV5, ανακαλύφθηκε εκ νέου κατά την δεκαετία του 1990, αφού είχε απορριφθεί ως ασήμαντο εύρημα από τους προηγούμενους ερευνητές. Σε ορισμένους τάφους δεν έχουν βρεθεί οι "ένοικοι", σε άλλους τα λείψανα δεν έχουν ταυτοποιηθεί, ενώ άλλα ταφικά ορύγματα χρησιμοποιήθηκαν για αποθήκευση του ταφικού εξοπλισμού.[37] Οι περισσότεροι από τους τάφους της Κοιλάδας των Βασιλέων που έχουν ανοιχθεί βρίσκονται στην Ανατολική Κοιλάδα, εκεί όπου βρίσκονται επίσης οι περισσότερες τουριστικές εγκαταστάσεις.

Δέκατη όγδοη δυναστεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Κοιλάδα, οι τάφοι της 18ης Δυναστείας παρουσιάζουν μία μικρή ποικιλία ως προς την διακόσμηση, την τεχνοτροπία και την θέση. Φαίνεται πως αρχικά δεν υπήρχε συγκεκριμένος σχεδιασμός. Ο τάφος της Χατσεψούτ έχει ένα μοναδικό σχήμα, με αλλαγές στον προσανατολισμό του, και προχωρώντας για περισσότερα από 200 μέτρα μετά την είσοδο κατά τέτοιον τρόπο ώστε ο ταφικός θάλαμος να βρίσκεται σε 97 μέτρα βάθος κάτω από την επιφάνεια. Σταδιακά, οι τάφοι απέκτησαν μία πιο τυποποιημένη μορφή. Οι τάφοι του Τούθμωση Γ' (ΚV34) και του Τούθμωση Δ' (KV43), αποτελούν αντιπροσωπευτικά παραδείγματα τάφων της 18ης Δυναστείας, έχοντας μη ευθύγραμμο, κυρτό άξονα, και απλή διακόσμηση.[38]

Ο πιο επιβλητικός, ίσως, τάφος της περιόδου είναι αυτός του Αμενχοτέπ Γ' (WV22), ο οποίος βρίσκεται στη Δυτική Κοιλάδα. Στη δεκαετία του 1990 πραγματοποιήθηκε σε αυτόν νέα αρχαιολογική έρευνα από το πανεπιστήμιο Waseda της Ιαπωνίας, όμως δεν είναι ανοιχτός για το κοινό.[39]

Την ίδια εποχή ξεκίνησε το έθιμο οι ισχυροί αξιωματούχοι που ασκούσαν ιδιαίτερη επιρροή να ενταφιάζονται μαζί με τη βασιλική οικογένεια. Ο πιο γνωστός τάφος αυτού του είδους είναι ο τάφος του Yuya και της συζύγου του, Tjuyu (KV46). Πρόκειται για τους γονείς της βασίλισσας Tiye, συζύγου του Αμενχοτέπ Γ'. Ο τάφος αυτός θεωρούταν ως ο πιο καλοδιατηρημένος τάφος της Κοιλάδας, μέχρι την στιγμή που ανακαλύφθηκε ο τάφος του Τουταγχαμών.[40]

Η περίοδος Αμάρνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τυπική κάτοψη τάφων της μετά-Αμάρνα περιόδου
Τοιχογραφίες από τον τάφο του Τουταγχαμών (KV62).

Η επιστροφή των βασιλικών ταφών στις Θήβες μετά το τέλος της περιόδου της Αμάρνα σηματοδοτεί μία αλλαγή στον σχεδιασμό των βασιλικών τάφων, με τον κεκαμμένο άξονα να δίνει σταδιακά τη θέση του στον “ευθύγραμμο άξονα” των υστερότερων δυναστειών. Ξεκινά η χρήση της Δυτικής Κοιλάδας για ταφές κάτι που θεωρείται πως ξεκίνησε για τον Ακενατών, όμως εκτός από μία πύλη και μία σειρά σκαλοπατιών δεν υπάρχουν για αυτό περισσότερες ενδείξεις. Ο τάφος του Άυ (WV23) που διαδέχτηκε τον Τουταγχαμών, βρίσκεται εκεί κοντά. Θεωρείται πιθανό ότι ο τάφος αυτός ξεκίνησε να κατασκευάζεται για τον Τουταγχαμών (η διακόσμησή του είναι παρόμοιας τεχνοτροπίας), αλλά αργότερα έγινε αντικείμενο σφετερισμού για τον ενταφιασμό του Άυ. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο τάφος του Τουταγχαμών (KV62) προοριζόταν αρχικά για τον Άυ, κάτι το οποίο μπορεί να εξηγήσει το μικρότερο μέγεθος και τον περίεργο σχεδιασμό του KV62, που δεν συνηθίζονταν στους βασιλικούς τάφους.[41]

Οι υπόλοιποι τάφοι της Αμάρνα περιόδου βρίσκονται σε μία μικρότερη, κεντρική περιοχή στη μέση της Ανατολικής Κοιλάδας, όπου βρέθηκε και μια κρύπτη σαρκοφάγων (KV55) που περιείχε διάφορες βασιλικές ταφές της ίδιας χρονολογικής περιόδου – της Tiy και του Σμενκαρέ ή του Ακενατών.[42]

Ο αρχαιολόγος Arthur Weigall στην είσοδο του τάφου του Χορεμχέμπ (KV57) αμέσως μετά την ανακάλυψή του (1908).

Σε μικρή απόσταση, βρίσκεται ο τάφος του Τουταγχαμών (KV62) η πιο διάσημη ίσως ανακάλυψη της σύγχρονης αρχαιολογίας της Δύσης. Ανακαλύφθηκε από τον Χάουαρντ Κάρτερ στις 4 Νοεμβρίου 1922, ενώ οι εργασίες καθαρισμού και συντήρησης συνεχίστηκαν μέχρι το 1932. Αυτός ήταν ο πρώτος βασιλικός τάφος που βρέθηκε σχεδόν ανέπαφος, παρά το γεγονός ότι η είσοδός του είχε παραβιαστεί από τους τυμβωρύχους. Θεωρούταν ως η τελευταία μεγάλη ανακάλυψη της Κοιλάδας, μέχρι που ανασκάφηκε ο KV63 στις 10 Μαρτίου 2005.[43] Παρά την χλιδή των κτερισμάτων του τάφου του, ο Τουταγχαμών βασίλεψε λίγα χρόνια, πέθανε σε πολύ νεαρή ηλικία και δεν θεωρείται τόσο μεγάλος βασιλιάς. Άλλοι τάφοι περιείχαν περισσότερους θησαυρούς.[44]    

Στην ίδια περιοχή με τους τάφους KV62 και KV63 βρίσκεται και ο KV64. Εντοπίστηκε από ραντάρ υπεδάφους και στις 28 Ιουλίου 2006 ανακοινώθηκε ότι επρόκειτο για τάφο ή θάλαμο. Δεν ήταν επίσημη ανακοίνωση και η πιθανότητα ύπαρξης του τάφου απορρίφθηκε από το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου. Αυτό προηγήθηκε της ανασκαφής και της τελικής περιγραφής του KV63 που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των ετών 2011-2012.[45]

Ο κοντινός τάφος του Χορεμχέμπ (KV57) είναι σπάνια είναι ανοιχτός για τους επισκέπτες. Έχει πολλά χαρακτηριστικά που τον καθιστούν μοναδικό και είναι διακοσμημένος σε πολύ μεγάλη έκταση. Η διακόσμησή του είναι ενδεικτική της μετάβασης από τους τάφους της προ-Αμάρνα περίοδου στους τάφους της 19ης δυναστείας που ακολούθησε.[46]  

Δέκατη ένατη δυναστεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τάφος του Ραμσή Β΄: η είσοδος του τέταρτου διαδρόμου που κατηφορικά οδηγεί στον ταφικό θάλαμο.
Τοιχογραφία από τον τάφο του Σέτι Α΄ που απεικονίζει τον ίδιο.

Στη διάρκεια της 19ης Δυναστείας ο σχεδιασμός και η διακόσμηση των τάφων τυποποιήθηκαν ακόμη περισσότερο. Ο τάφος του πρώτου βασιλιά της δυναστείας, Ραμσή Α΄ (KV16), ολοκληρώθηκε βιαστικά εξαιτίας του θανάτου του και έχει απλώς έναν μικρό κατωφερικό διάδρομο που καταλήγει στον ταφικό θάλαμο. Παρά το γεγονός αυτό, ο KV16 έχει ζωηρή διακόσμηση και μέσα σε αυτόν βρίσκεται ακόμη η σαρκοφάγος του βασιλιά. Λόγω της κεντρικής θέσης που καταλαμβάνει μέσα στην Κοιλάδα, είναι ένας από τους τάφους που δέχονται τους περισσότερους επισκέπτες. Σε αυτόν μπορεί κανείς να παρατηρήσει την εξέλιξη της εισόδου του τάφου και του διαδρόμου αλλά και της διακόσμησης.[47]

Ο τάφος του Σέτι Α΄ (KV17), γιου και διαδόχου του Ραμσή Α΄ (που είναι επίσης γνωστός και ως ο τάφος του Μπελτσόνι, τάφος του Άπι, ή τάφος του Ψαμμήτιχου, γιου του Νεχώ) θεωρείται συνήθως ως ο ομορφότερος τάφος της Κοιλάδας. Οι επιφάνειες των τοίχων του φέρουν σε μεγάλη έκταση ανάγλυφες διακοσμήσεις και τοιχογραφίες. Όταν ανακαλύφθηκε από τον Τζιοβάνι Μπατίστα Μπελτσόνι, το 1817, ο ίδιος είπε πως ήταν η "τυχερή του μέρα".[48]

Σχέδιο του τάφου του Ραμσή Β΄.

Ο γιος του Σέτι Α΄, Ραμσής Β΄ (Ραμσής ο Μέγας), κατασκεύασε έναν επιβλητικό τάφο (KV7), που όμως σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση. Εργασίες ανασκαφής και συντήρησης πραγματοποιούνται από ομάδα Γαλλο-Αιγυπτίων υπό την διεύθυνση του Cristian Leblanc.[49][50] Ο τάφος του Ραμσή Β΄ είναι τεραστίου μεγέθους και καταλαμβάνει μεγαλύτερη έκταση από τον τάφο του Σέτι Α΄, ενώ έχει με αυτόν περίπου το ίδιο μήκος.

Η λίθινη σαρκοφάγος του Μερενπτά μέσα στον τάφο του (KV8).

Την ίδια εποχή, και ακριβώς απέναντι από τον δικό του τάφο, ο Ραμσής Β΄ μεγέθυνε έναν μικρότερο τάφο, τον KV5, για τους πολυάριθμους γιους του. Ο τάφος KV5 είχε χτιστεί παλαιότερα και ανήκε σε κάποιον άγνωστης ταυτότητας ευγενή της 18ης Δυναστείας. Με 120 δωμάτια γνωστά (τουλάχιστον μέχρι σήμερα), και τις ανασκαφικές εργασίες να βρίσκονται ακόμη υπό εξέλιξη, ο τάφος αυτός πιθανό να είναι ο μεγαλύτερος της Κοιλάδας. Έχοντας παραβιαστεί (και συληθεί) κατά τους αρχαίους χρόνους, είναι μία κατασκευή που ευρισκόμενη σε χαμηλό υψόμετρο, βρέθηκε ιδιαίτερα εκτεθειμένη στις πλημμύρες που μερικές φορές πλήττουν την περιοχή. Τόνοι ερειπίων και άλλων υλικών παρασύρθηκαν από τους υδάτινους χειμάρρους στη διάρκεια των αιώνων, αποκαλύπτοντας τελικά το ογκώδες μέγεθος του τάφου αυτού. Παραμένει κλειστός για τους επισκέπτες όταν πραγματοποιούνται σε αυτόν εργασίες συντήρησης.[51]

Ο τάφος του Μερενπτά (KV8), γιού του Ραμσή Β΄ και τελικός διάδοχός του, είχε συληθεί ήδη από την αρχαιότητα. Εκτείνεται σε μήκος 160 μέτρων, καταλήγοντας στον ταφικό θάλαμο που κάποτε περιείχε τέσσερις σαρκοφάγους.[52] Φέρει καλής ποιότητας διάκοσμο και είναι κατά κανόνα ανοιχτός για τους επισκέπτες.[53]

Οι τελευταίοι βασιλείς της 19ης δυναστείας κατασκεύασαν επίσης τους τάφους τους στην Κοιλάδα. Όλοι τους ακολουθούν το ίδιο γενικό σχέδιο διάταξης και την ίδια τεχνοτροπία διακόσμησης. Σημαντικός ανάμεσα σε αυτούς είναι ο τάφος του Σιπτά (KV47) που έχει καλότεχνο διάκοσμο, ιδιαίτερα στην οροφή.[54]

Τουρισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι περισσότεροι από τους τάφους δεν είναι ανοιχτοί για τους επισκέπτες (για 18 τάφους υπάρχει δυνατότητα να είναι ανοιχτοί, αλλά σπανίως ανοίγουν και οι 18 ταυτοχρόνως), ενώ οι αρχές περιστασιακά κλείνουν τους τάφους που είναι ανοιχτοί για τους τουρίστες προκειμένου να γίνουν σε αυτούς εργασίες συντήρησης.[55] Ο μεγάλος αριθμός των επισκεπτών του τάφου του Τουταγχαμών (KV62) οδήγησε στην καθιέρωση χωριστού εισιτηρίου που ισχύει μεμονωμένα για τον τάφο αυτό. Στη Δυτική Κοιλάδα μόνο ένας τάφος είναι δυνατό να ανοίγει για τους τουρίστες, ο τάφος του Άυ (KV57), με χωριστό επίσης εισιτήριο.[56][57] Στους ξεναγούς δεν επιτρέπεται πια να ξεναγούν τους τουρίστες στο εσωτερικό των τάφων δια της ομιλίας, και υπάρχει κανονισμός οι τουρίστες να ξεναγούνται μέσα στους τάφους ήσυχα, προχωρώντας σε σειρές ο ένας πίσω από τον άλλο. Αυτό γίνεται για να περνούν οι τουρίστες όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο στο εσωτερικό των τάφων και να αποφεύγεται έτσι ο συνωστισμός μέσα στους τάφους, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές στις τοιχογραφίες που διακοσμούν τις επιφάνειες των τοίχων.[58]

Το 1997, 58 τουρίστες και τέσσερις Αιγύπτιοι σκοτώθηκαν στο κοντινό Ντέιρ ελ-Μπαχάρι από Ισλαμιστές της οργάνωσης Al-Gama'a al-Islamiyya. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μία γενική μείωση της τουριστικής κίνησης στην περιοχή.[59]

Τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας υπολογίζεται ότι κατά μέσο όρο επισκέπτονται το κύριο μέρος της Κοιλάδας 4,000 με 5,000 τουρίστες. Πολύ λιγότεροι τουρίστες επισκέπτονται τη Δυτική Κοιλάδα και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μόνο ο τάφος του Άυ είναι ανοιχτός για τους τουρίστες.[56]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Trismegistos. www.trismegistos.org
  2. ↑ Reeves and Wilkinson (1996), p.6
  3. ↑ Maspero (1913), p.182
  4. ↑ The Theban Mapping Project
  5. ↑ Siliotti (1997), p.13
  6. ↑ Zahi Hawass. "Spotlight interview: 2008". The Plateau: Official Website for Dr. Zahi Hawass.
  7. ↑ The Theban Mapping Project
  8. ↑ Egypt's "King Tut Curse": Caused by Tomb Toxins?. National Geographic
  9. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «Ancient Thebes with its Necropolis». UNESCO World Heritage Centre (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2019. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Reeves and Wilkinson (1996), p.20
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Geography and Geology of the Valley. Theban Mapping Project
  12. ↑ Sampsell (2003), p.78
  13. ↑ Weigall (1910), p.194
  14. ↑ KV7. Theban Mapping Project
  15. ↑ Ancient Egypt Resource. NicholasReeves.com. Archived from the original.
  16. ↑ Cross (2008) p.303
  17. ↑ Cross (2008) p.307
  18. ↑ Cross (2008) p.310
  19. ↑ Hirokatsu Watanabe, Masanori Ito and Nicholas Reeves (2000). "ARTP Radar Survey of the Valley of the Kings Αρχειοθετήθηκε 2016-05-22 στο Wayback Machine.". Nicholas Reeves.
  20. ↑ "Historical development of the Valley of the Kings in the New Kingdom". Theban Mapping Project.
  21. ↑ Dodson (1991), pp.5-7
  22. ↑ Reeves and Wilkinson (1996), p.17
  23. ↑ Bierbrier (1993) p.39
  24. ↑ "Historical Development of Royal Cemeteries outside Thebes and inside Thebes (Early Dynastic-Second Intermediate Period)". Theban Mapping Project.
  25. ↑ Baines and Malik (2000), p.99
  26. ↑ Strudwick and Strudwick (1999) p.94
  27. ↑ Reeves and Wilkinson (1996), p.89
  28. ↑ "Historical development of the Valley of the Kings in the New Kingdom". Theban Mapping Project.
  29. ↑ Weigall (1910), p.186
  30. ↑ "History of the Valley of the Kings (Third Intermediate Period-Byzantine Period)". Τheban Mapping Project.
  31. ↑ Siliotti (1996), p.29
  32. ↑ Siliotti (1996), p.70
  33. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.37
  34. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.43
  35. ↑ Reeves and Wilkinson (1996), pp. 10, 61–62, 69
  36. ↑ Ruhli, Frank (2015). "New Ancient Egyptian Human Mummies from the Valley of the Kings, Luxor: Anthropological, Radiological, and Egyptological Investigations"BioMed Research International. 2015: 530362. doi: 10.1155/2015/530362 PMC 4544442 PMID 26347313
  37. ↑ Rossi (2001), p.75
  38. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.105
  39. ↑ "Interim Report on the Re-Clearance at the Royal Tomb of Amenophis III". Αρχειοθετήθηκε 2017-02-17 στο Wayback Machine. Research in Egypt 1966-1991. Institute of Egyptology at Waseda University. 1991.
  40. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.174
  41. ↑ Strudwick and Strudwick (1999) p.104
  42. ↑ Davis (2001), p.XV
  43. ↑ "Egypt offers first look at newly discovered tomb: First such discovery in Valley of the Kings since Tutankhamun's in 1922". NBC News.
  44. ↑ El Mahdy (2001), p.131
  45. ↑ Vergano, Dan (2006-08-14). "Egyptian tomb digs up controversy". USA Today.
  46. ↑ "KV 57 (Horemheb)". Theban Mapping Project
  47. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.134
  48. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.137
  49. ↑ Leblanc, Cristian, The Tomb of Ramesses II and remains of his funerary treasure. Christian Leblanc et F. Hassanein, "Le Ramesseum, temple de millions d'années à la gloire de Ramsès le Grand"
  50. ↑ "Recherches et travaux dans la tombe de Ramsès II: Aujourďhui". L'Institut d'Egyptologie Thébaine du Musée du Louvre.
  51. ↑ "KV 5 Excavation". Theban Mapping Project.
  52. ↑ Weigall (1910), p.202
  53. ↑ Reeves and Wilkinson (1996) p.212
  54. ↑ Davis (2001), p.1
  55. ↑ "KV Condition Surveys" (PDF). Theban Mapping Project.
  56. ↑ 56,0 56,1 "Valley of the Kings". Egypt and the Nile.
  57. ↑ Visitor Management in KV" (PDF). Theban Mapping Project
  58. ↑ Ambros (2001), p.181
  59. ↑ "Tourists massacred at temple". BBC News (17-11-1997).

Βιβλιογραφικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιπλέον μελέτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Atiya, Farid S. Valley of the Kings. Cairo, Egypt: F. Atiya Press, 2006.
  • Bongioanni, Alessandro. Luxor and the Valley of the Kings. Vercelli, Italy: White Star Publishers, 2004.
  • Dodson, Aidan. After the Pyramids: The Valley of the Kings and Beyond. London: Rubicon Press, 2000.
  • Hornung, Erik. The Valley of the Kings: Horizon of Eternity. 1st U.S. ed. New York: Timken, 1990.
  • Reeves, C. N. Valley of the Kings: The Decline of a Royal Necropolis. London: K. Paul International, 1990.
  • Reeves, Nicolas, and Richard H. Wilkinson. The Complete Valley of the Kings. London: Thames & Hudson, 2008.
  • Weeks, Kent R. Atlas of the Valley of the Kings. Cairo: American University in Cairo Press, 2000.
  • Wilkinson, Richard H., and Kent R. Weeks. The Oxford Handbook of the Valley of the Kings. New York: Oxford University Press, 2016.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


π • σ • ε Νεκρόπολη των Θηβών
Τοποθεσίες ναών
Βασιλική νεκρόπολη
Τοποθεσίες τάφων
Σχετικά
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κοιλάδα_των_Βασιλέων&oldid=9695436"