Θρασύβουλος Τσακαλώτος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 10/07/2015.
Θρασύβουλος Τσακαλώτος
Ο Θρ. Τσακαλώτος στην Αθήνα το 1944
Γέννηση3 Απριλίου 1897
Πρέβεζα
Θάνατος15 Αυγούστου 1989 (92 ετών)
Αθήνα
ΧώραΕλλάδα
Κλάδος Στρατός ξηράς (ΣΞ)
Εν ενεργεία1913 - 1952
Βαθμός Αντιστράτηγος
Διοικήσεις3/40 Σύνταγμα Ευζώνων,
3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία
Α' Σώμα Στρατού
Β' Σώμα Στρατού
Αρχηγός ΓΕΣ
Μάχες/πόλεμοιΑ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (Μακεδονικό Μέτωπο), Μικρασιατική εκστρατεία, Ελληνοϊταλικός Πόλεμος, Μάχη του Ρίμινι, Δεκεμβριανά, Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος
ΤιμέςΑριστείο Ανδρείας (Χρυσό)
ΣυγγενείςΟρέστης Τσακαλώτος (αλλάδελφος) Ευκλείδης Τσακαλώτος (εγγονός 1ου ξαδέλφου)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Θρασύβουλος Ι. Τσακαλώτος (Πρέβεζα, 3 Απριλίου 1897 – Αθήνα, 15 Αυγούστου 1989) ήταν αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού με ξεχωριστή δράση στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στα Δεκεμβριανά και στον Εμφύλιο Πόλεμο 1946–1949.

Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τσακαλώτος γεννήθηκε το 1897 στην Πρέβεζα την εποχή που η πόλη ήταν ακόμα υπό οθωμανική κατοχή και ήταν ένα από τα πέντε παιδιά ενός ντόπιου χρυσοχόου.[1] Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Β. Τσακαλώτος και μητέρα του η Μαρούλα Τσακαλώτου, το γένος Μόραλη. Αρχικά φοίτησε στο ημιγυμνάσιο Πρέβεζας και σε ηλικία 14 ετών πήγε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για να συναντήσει τον μεγαλύτερο αδελφό του, Κίμωνα, που ζούσε εκεί. Παράλληλα φοίτησε για μια διετία στο Αβερώφειο Γυμνάσιο.

Το καλοκαίρι του 1913, μετά την απελευθέρωσή της, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, Πρέβεζα. Μετέβη κατόπιν στην Αθήνα όπου έδωσε μαζί με τον ξάδελφό του, Στέφανο Τσακαλώτο, εισαγωγικές εξετάσεις για τη Σχολή Ευελπίδων. Εισήλθε σ' αυτήν την 1η Φεβρουαρίου του 1914 και αποφοίτησε το 1916, ονομασθείς ανθυπολοχαγός του Πεζικού. Μαζί του αποφοίτησαν, ως μέλη της τάξης του 1916, μεταξύ άλλων και οι Παυσανίας Κατσώτας, Χριστόδουλος Τσιγάντες, Κωνσταντίνος Μανιαδάκης κ.ά.[2]. Επίσης, συμφοιτητής τους ήταν ο Ναπολέων Ζέρβας, ο οποίος, όμως, δεν αποφοίτησε.

Συμμετοχή στους παγκόσμιους πολέμους και τον εμφύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συμμετείχε στις μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Κατά την ίδια περίοδο χαρακτηρίστηκε ως αντιβενιζελικός με αποτέλεσμα, το 1918, να συλληφθεί και να κρατηθεί για λίγο στα Ιωάννινα και τον Μάρτιο του 1919 να αποταχθεί προσωρινά από το στράτευμα. Σ' αυτό όμως επανήλθε μετά από τρεις μήνες.[3] Το 1923, σύμφωνα με τον βενιζελικό δημοσιογράφο και συγγραφέα, Γρηγόριο Δαφνή, ο Τσακαλώτος είχε μυηθεί στο φιλοβασιλικό και αντιβενιζελικό κίνημα Λεοναρδόπουλου-Γαργαλίδη, κατηγορία την οποία αργότερα ο ίδιος απέρριψε οργισμένα στα απομνημονεύματά του.[4]

Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος του 1940, τον βρήκε συνταγματάρχη Πεζικού, επικεφαλής του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων, το οποίο διακρίθηκε ιδιαίτερα στην αναχαίτιση των Ιταλών στην Ήπειρο κατά τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Στην Κυβέρνηση Γεωργίου Τσολάκογλου 1941, ανέλαβε γενικός διευθυντής στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, ενώ ταυτόχρονα συμμετείχε στην αντιστασιακή οργάνωση «Θέρος», που διοικούσε ο συνταγματάρχης Παναγιώτης Σπηλιωτόπουλος. Το 1943, διέφυγε στην Αίγυπτο και ανέλαβε τη διοίκηση του Κέντρου Εκπαίδευσης Ελλήνων στρατιωτών στην Ισμαηλία. Ως έμπιστος της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, τον Ιούλιο του 1944 ανέλαβε τη διοίκηση της Γ΄ Ορεινής Ταξιαρχίας, η οποία διακρίθηκε κατά την εισβολή των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ιταλία και κυρίως κατά την κατάληψη του Ρίμινι (9–21 Σεπτεμβρίου 1944).

Ως διοικητής της Γ΄ Ορεινής Ταξιαρχίας, επέστρεψε στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1944 και συμμετείχε στα Δεκεμβριανά στις μάχες κατά του ΕΛΑΣ. Μετά τα Δεκεμβριανά, ανέλαβε τη διοίκηση της ΙΙ Μεραρχίας Αθηνών. Το 1946, με την έναρξη του Εμφυλίου, προήχθη σε υποστράτηγο και ανέλαβε τη διοίκηση της Ανωτέρας Σχολής Πολέμου (ΑΣΠ, σημερινή ΑΔΙΣΠΟ).[5] Τον Απρίλιο του 1948, ανέλαβε διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού, για να προχωρήσει στις μεγάλες εκκαθαρίσεις στην Πελοπόννησο. Αργότερα την ίδια χρονιά, ανέλαβε τη διοίκηση του Β΄ Σώματος Στρατού και συμμετείχε στις τελικές μάχες που οδήγησαν στη νίκη του εθνικού Στρατού κατά του Δημοκρατικού Στρατού.

Ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος ήταν ανάμεσα στους πέντε Έλληνες αξιωματικούς οι οποίοι τιμήθηκαν με παράσημα από τους Συμμάχους για τις υπηρεσίες τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι άλλοι τέσσερις ήταν ο Ιωάννης Καραβίας, ο Παυσανίας Κατσώτας, ο Χρήστος Τσιγάντες και ο Νικόλαος Παπαδόπουλος.

Μετά τον εμφύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με το τέλος του Εμφυλίου, ο Τσακαλώτος ανέλαβε Γενικός Επιθεωρητής Στρατού και στις 31 Μαΐου 1951 ανέλαβε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ). Λίγες ημέρες πριν, ο Αλέξανδρος Παπάγος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να πολιτευθεί ερχόμενος σε σύγκρουση με τον βασιλιά Παύλο. Ο βασιλιάς διέταξε τον Τσακαλώτο να συλλάβει τον Παπάγο, αλλά αυτός αρνήθηκε να εκτελέσει τη διαταγή (Σ. Π. Ζερβός, εφημ. Το Βήμα, 11 Ιουνίου 2008). Ωστόσο, ο Τσακαλώτος ήταν αυτός που απεκάλυψε τη δράση της παραστρατιωτικής οργάνωσης ΙΔΕΑ στον τότε υπουργό Στρατιωτικών Σοφοκλή Βενιζέλο. Το αποτέλεσμα ήταν να έρθει σε ρήξη με τους αξιωματικούς του ΙΔΕΑ και τον Παπάγο. Αποστρατεύθηκε στις 20 Νοεμβρίου του 1952 με τον βαθμό του αντιστρατήγου, δύο ημέρες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Παπάγου.

Ως πρέσβης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επί των πρώτων κυβερνήσεων Καραμανλή, διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στο Βελιγράδι. Από τη θέση αυτή, ο Τσακαλώτος έθεσε στον πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας, Τίτο, τις ανησυχίες της Ελλάδας για τη μετονομασία της προπολεμικής επαρχίας των Σκοπίων σε Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας[εκκρεμεί παραπομπή]. Όμως, οι προσπάθειες του Τσακαλώτου ήταν ατελέσφορες, επειδή προσέκρουσαν στα ανοίγματα της κυβέρνησης Καραμανλή προς τη γιουγκοσλαβική ηγεσία[εκκρεμεί παραπομπή].

Μετά το 1974[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και αντικομμουνιστής, ο Τσακαλώτος ουδέποτε υιοθέτησε ακροδεξιές ή φιλοδικτατορικές απόψεις[εκκρεμεί παραπομπή]. Μάλιστα, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης έγινε υποστηρικτής του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου και έκανε γραπτή δήλωση στήριξης του ΠΑΣΟΚ στις κρίσιμες βουλευτικές εκλογές του 1985 λέγοντας ότι αισθάνεται τον Ανδρέα σαν αδελφό του. Είναι χαρακτηριστικό ότι δε θέλησε να γίνει μέλος του οικοδομικού συνεταιρισμού των αξιωματικών που απέκτησαν κατοικίες στον οικισμό Παπάγου. Μολονότι του παρεχωρήθησαν οικόπεδα στην περιοχή αυτή, ο Τσακαλώτος παραιτήθηκε του δικαιώματός του εκχωρώντας τα σε μέλη του συνεταιρισμού. Αρκέσθηκε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του σε ένα τριάρι διαμέρισμά του σε πολυκατοικία της οδού Σούτσου 17, κοντά στην πλατεία Μαβίλη στην Αθήνα.

Απομνημονεύματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα απομνημονεύματά του εκδόθηκαν σε διάφορα βιβλία και αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για τη νεότερη Ελληνική Ιστορία. Η τελευταία του γενναία πράξη συνέβη στις 23 Μαΐου του 1984, όταν συναντήθηκε και έδωσε τα χέρια με τον άλλοτε αντίπαλό του Μάρκο Βαφειάδη εμπρός από τις κάμερες της Ιταλικής Τηλεόρασης (RAI), οπότε μεταξύ των δυο ανδρών διεμείφθησαν τα εξής. Τσακαλώτος: «Κάναμε λάθος τότε», Βαφειάδης: «Μάλλον στρατηγέ μου...», ενώ για τους χιλιάδες των νεκρών ανδρών τόσο του Εθνικού Στρατού, όσο και του ΔΣΕ συμφώνησαν ότι: «Ήσαν όλοι τους καλοί Έλληνες!»

Στοιχεία προσωπικότητας και σύγκρουση με Παπάγο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τσακαλώτος «ήταν ένας ιδιόρρυθμος αξιωματικός ο οποίος στο πεδίο της μάχης μπορούσε να εμφυσήσει τον ενθουσιασμό στους άντρες του, και να ηγηθεί πολύπλοκων επιχειρήσεων».[6] Ο μεγάλος αντίπαλος του Τσακαλώτου μέσα στον Στρατό ήταν ο Αλέξανδρος Παπάγος.[6]

Κατά τον γνωστό Βρετανό ιστορικό και στρατιωτικό Κρίστοφερ Γούντχαουζ (ο οποίος είχε γνωρίσει και συνεργαστεί και με τους δύο):[6]

«Η δυσαρμονία μεταξύ Παπάγου και Τσακαλώτου, έμοιαζε μ' εκείνη μεταξύ Αϊζενχάουερ και Μοντγκόμερυ... Ο Τσακαλώτος ήταν ένας εξαίρετος διοικητής για το πεδίο της μάχης, εγωιστής και παράφορος, που πίστευε πάντα πως η καρδιά κάθε στρατηγικού προβλήματος βρισκόταν στο σημείο που τύχαινε να διοικεί αυτός. Ο Παπάγος, πάλι, ήταν ένας έξοχος επιτελικός αξιωματικός, αξεπέραστος στον λογιστικό σχεδιασμό και στους ακριβείς υπολογισμούς, αυθεντία στην πολιτική και τη διπλωματία του πολέμου, με μικρή όμως πείρα ανώτατης διοίκησης στο πεδίο της μάχης.»

Το τέλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέθανε στις 15 Αυγούστου του 1989. Η σορός του ενταφιάσθηκε τη μεθεπομένη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών κοντά στο μνήμα της συζύγου του.

Άλλα μέλη της οικογένειας Τσακαλώτου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αλλάδελφός του (από τον ίδιο πατέρα αλλά από διαφορετική μητέρα) ήταν ο έμπορος και Δήμαρχος Πρέβεζας Ορέστης Τσακαλώτος.
Εγγονός του ξαδέλφου του και γυμνασιάρχη, Ευκλείδη Γ. Τσακαλώτου, είναι ο σημερινός βουλευτής και πρώην υπουργός Ευκλείδης Στ. Τσακαλώτος.

Συγγραφικό Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Στρατιωτικά πνευματικά θέματα, 1953
  2. Τα Γιάννενα ως ακατάβλητος δύναμις εις τρεις ιστορικούς σταθμούς τoυ αγώνος του Ελληνικού 'Εθνους, τυπ. Α. Ι. Βάρτσου, Αθήναι 1956 (από ομιλία για την επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων).
  3. 40 χρονια στρατιώτης της Ελλάδος : πώς εκερδίσαμε τους αγώνας μας 1940-1949, τυπ. Ακροπόλεως, Αθήναι 1960.
  4. Δεκέμβρης 1944 : Η μάχη των Αθηνών, Αθήνα 1969.
  5. Γράμμος, Αθήνα 1970.
  6. Η μάχη των ολίγων, Αθήνα 1971.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Θρασυβούλου Ι. Τσακαλώτου, 40 χρόνια στρατιώτης της Ελλάδος, εκ των τυπογραφείων της Ακροπόλεως, Αθήναι, 1960, σ. 26, 31.
  2. ↑ Θρασυβούλου Ι. Τσακαλώτου,1960, σ. 33-37
  3. ↑ Θρασυβούλου Ι. Τσακαλώτου,1960, σ. 51-56.
  4. ↑ Θρασυβούλου Ι. Τσακαλώτου, 1960, σελ. 66.
  5. ↑ «ΔΙΑΤΕΛΕΣΑΝΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΕΣ, Σχολή Πολέμου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2017. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 David Close, Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος[νεκρός σύνδεσμος]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πέτρος Μακρής, Η ανατομία μιας τραγωδίας, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2006. ISBN 960-234-747-3.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θρασύβουλος_Τσακαλώτος&oldid=10183518"