Ευγένιος Σπαθάρης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ευγένιος Σπαθάρης
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ευγένιος Σπαθάρης (Ελληνικά)
Γέννηση2  Ιανουαρίου 1924
Κηφισιά
Θάνατος9  Μαΐου 2009[1]
Αθήνα[2]
Αιτία θανάτουπτώση από ύψος
Συνθήκες θανάτουθανατηφόρο δυστύχημα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα[3]
Ιδιότηταμαριονετίστας και καραγκιοζοπαίκτης
ΓονείςΣωτήρης Σπαθάρης
Είδος τέχνηςΚαραγκιόζης
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ευγένιος Σπαθάρης (Κηφισιά Αττικής, 2 Ιανουαρίου 1924 - Αθήνα, 9 Μαΐου 2009) ήταν Έλληνας καλλιτέχνης του ελληνικού θεάτρου σκιών, ένας από τους πιο σημαντικούς καραγκιοζοπαίχτες και ζωγράφος.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στην Κηφισιά στις 2 Ιανουαρίου 1924.

Ήταν γιός και συνεχιστής του Σωτήρη Σπαθάρη όπου ξεκίνησε στις αρχές του '40 να κάνει παραστάσεις και αναδείχτηκε ως ο πιο σημαντικός Έλληνας καραγκιοζοπαίχτης.[4]

Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με τους ήρωες του θεάτρου σκιών, από τους πρωτοπόρους του οποίου ήταν ο πατέρας του, Σωτήρης Σπαθάρης, ο οποίος απεβίωσε το 1974[5]. Το γεγονός αυτό τον εξοικείωσε με το καλλιτεχνικό αυτό είδος και ξεκίνησε να δίνει ο ίδιος παραστάσεις, αρχικά στη διάρκεια της κατοχής, σε θέατρα της Αθήνας, σε πρεσβείες, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη κ.α..

Από τότε, έδωσε πληθώρα παραστάσεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού, συμμετέχοντας σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια ειδικά για το θέατρο σκιών. Παρουσίασε πολλά έργα με ήρωα τον Καραγκιόζη, τόσο ως άψυχο υλικό (φιγούρες ηρώων), όσο και σε έμψυχη (ζωντανή) παράσταση με ηθοποιούς, στο Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος, στο «Ελληνικό Χορόδραμα», στο Θέατρο Χατζώκου (Θεσσαλονίκη), στο Θέατρο Συντεχνίας κ.α. με τις παραστάσεις «Το ταξίδι», «Το καταραμένο φίδι», «Ο δικτάτορας», «Ο Αλέκος με τα κυδώνια» κ.ά.

Το 1970 κυκλοφόρησε 13 εικονογραφημένα τεύχη (των 2 δρχ. έκαστο) με μαυρόασπρες φιγούρες και έγχρωμο εξώφυλλο. Ενώ το 1979 παρουσιάστηκε από τις εκδόσεις Νεφέλη το επιτυχημένο βιβλίο του «Ο Καραγκιόζης των Σπαθάρηδων» με εφτά έργα και εφτά περιλήψεις (τα τέσσερα δικά του και τα τρία του πατέρα του Σωτήρη). Από το 1962 κυκλοφόρησαν 10 έργα του σε δίσκους 45 στροφών από την His Master's Voice, ενώ ακολούθησαν άλλοι 2 δίσκοι 33 στροφών από τη Μinos-EMI αρχές της δεκαετίας του '80, και άλλες έξι παραστάσεις σε 6 αντίστοιχα CD από τη Legend το 2002.

Το 1950 ο Ευγένιος πραγματοποιεί την πρώτη του συμμετοχή σε κινηματογραφική ταινία, στο Πικρό Ψωμί του Γρηγόρη Γρηγορίου. Έπαιξε έργα του στην κρατική τηλεόραση από το 1966 μέχρι το 1992[6]. Κάποια από τα έργα του αυτά κυκλοφορούσαν μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του '90 σε βιντεοκασέτες, ενώ τις ημέρες του θανάτου του ξεκίνησε συμπτωματικά η κυκλοφορία τους σε DVD.

Το 1952 παντρεύτηκε τη Φανή. Κουμπάρος τους ήταν ο γνωστός ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.

Ζωγραφική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1949 επιδίδεται και στη ζωγραφική, παρουσιάζοντας το έργο του σε 35 εκθέσεις - ομαδικές και ατομικές - με ευδιάκριτα τα υφολογικά στοιχεία της σχέσης τού λαϊκού δημιουργού τού θεάτρου σκιών με τον "ναΐφ" ζωγράφο. Προλογίζοντας ατομική έκθεσή του στην Αθήνα το 1983 ο ποιητής και αισθητικός της τέχνης Ευάγγελος Ανδρέου, σημείωσε: Με χέρι ανάλαφρο, με εύφορη φαντασία και με γνήσια λαϊκή επιτηδειότητα, πετυχαίνει να προσδώσει στο έργο του, την αίσθηση του «παραμυθιού». Πρόκειται για ένα «παραμύθι» που γονιμοποιεί τη σχέση μας με τις ρίζες, που αναβιώνει με τρόπο χαρμόσυνο, νεανικό, φρέσκο, σχεδόν παιδικό, ιστορικούς θρύλους, που, με μια κουβέντα, μας καθοδηγεί στον πατροπαράδοτο, γενναίο και συχνά λυρικό «εθνικό βίο».

Διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ευγένιος Σπαθάρης ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου της UNESCO. Έκανε περιοδείες σε πολλές χώρες λαμβάνοντας μέρος σε διάφορα φεστιβάλ και συνέδρια όπως: Παρίσι, Λιέγη, Ρώμη, Κάιρο, Λονδίνο, Κοπεγχάγη. Αλλά και ως ζωγράφος έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις ατομικές και ομαδικές στην Αθήνα, Ζυρίχη, Παρίσι και Νέα Υόρκη.[εκκρεμεί παραπομπή]

Τιμήθηκε με το Βραβείο Ρώμης (1962), με το Α' Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, το Α' Βραβείο Πολωνίας (1978), το Α' Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία) το 1978 κ.α. Τέλος, το 2007 τιμήθηκε ιδιαίτερα από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού για τη μεγάλη του προσφορά στο καλλιτεχνικό αυτό είδος, για το οποίο του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του μεγάλου δασκάλου.[εκκρεμεί παραπομπή]

Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996, με στόχο την προβολή του θεάτρου σκιών και του καραγκιόζη. Διευθύντρια του είναι η κόρη του Μένια.[εκκρεμεί παραπομπή]

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 6 Μαΐου του 2009 και ενώ βρισκόταν στο Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών για να παραστεί σε εκδήλωση προς τιμήν του, έχασε την ισορροπία του και έπεσε από σκάλες, με αποτέλεσμα να υποστεί πολλά κατάγματα και να δημιουργηθεί σοβαρό αιμάτωμα στον εγκέφαλο, με την κατάστασή του να χαρακτηριστεί ως κρίσιμη.[7][8] Τελικά, στις 9 Μαΐου, ύστερα από τρεις ημέρες νοσηλείας απεβίωσε, σε ηλικία 85 ετών.[9] Η σορός του εξετέθη σε λαϊκό προσκύνημα στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών και η κηδεία έγινε στις 13 Μαΐου του 2009, στο Μαρούσι,με δημόσια δαπάνη[10].

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ www.latimes.com/news/obituaries/la-me-passings11-2009may11,0,3648328.story.
  2. ↑ www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/spatharis-eugenios.html. Ανακτήθηκε στις 3  Μαΐου 2021.
  3. ↑ a56b773a-d8ec-e711-8b59-000c29e811b2. Ανακτήθηκε στις 4  Ιουλίου 2020.
  4. ↑ Λυδάκης, Στέλιος. οι έλληνες ναΐφ ζωγράφοι. Αθήνα: Ίδρυμα Παναγιώτη & Έφης Μιχελή. σελ. 78. 
  5. ↑ Χρονικό του 20ού αιώνα, 4Ε εκδόσεις, 1990.
  6. ↑ «Εφυγε ο Ευγένιος Σπαθάρης». Ειδήσεις. Έθνος. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2009. [νεκρός σύνδεσμος]
  7. ↑ Βασιλική Τζεβελέκου (8 Μαΐου 2009). «Ο Καραγκιόζης ανησυχεί…». Τέχνες. Ελεύθερος Τύπος. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2009. 
  8. ↑ «Σε κρίσιμη κατάσταση νοσηλεύεται ο Ευγένιος Σπαθάρης». in.gr. 7 Μαΐου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2009. 
  9. ↑ «Πανελλήνια συγκίνηση για το χαμό του Ευγένιου Σπαθάρη». in.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2009. 
  10. ↑ Τα Νέα Αρχειοθετήθηκε 2009-05-15 στο Wayback Machine., Αποχαιρέτησε όλη η Ελλάδα τον «πατέρα» του Καραγκιόζη, Ευγένιο Σπαθάρη, 13 Μαΐου 2009.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Who's Who 1979 σ.640
  • Σπαθάρης, Ευγένιος. "Περιοδική Βιογραφική Ιστορία και Εγκυκλοπαιδεία των Εικαστικών Τεχνών", Περιοδικό "ΕΙ", τ. 12 1995 (Ένθετο, σ. 30)
  • Γιάννης Βιντάλ, Με τα πινέλα του Σπαθάρη. Ελεύθερος Τύπος, 12.04.1983
  • Αυγή, 20.03.1983 (Έκθεση Σπαθάρη)
  • Λυδάκης, Στέλιος. οι έλληνες ναΐφ ζωγράφοι. Αθήνα: Ίδρυμα Παναγιώτη & Έφης Μιχελή. σελ. 78.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ευγένιος_Σπαθάρης&oldid=10059907"