Ελεύθεροι Πολιορκημένοι
 Χειρόγραφο του Σολωμού με στίχους των Ελεύθερων Πολιορκημένων. | |
| Συγγραφέας | Διονύσιος Σολωμός |
|---|---|
| Γλώσσα | Ελληνικά |
| Μορφή | ποίημα |
| δεδομένα () | |
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι ένα από τα κορυφαία ποιητικά συνθέματα του Διονύσιου Σολωμού που φαίνεται ότι τον «απασχόλησε στο μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του»,[1] καθώς και ένα από τα πιο σημαντικά έργα της ελληνικής ποίησης.[2] Γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο, το έργο είναι εμπνευσμένο από τα γεγονότα της πολιορκίας και της Εξόδου του Μεσολογγίου κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.
Ο δημιουργός του ασχολήθηκε με τη σύνθεσή του σχεδόν σε ολόκληρη τη διάρκεια της λεγόμενης ώριμης ποιητικής περιόδου της ζωής του (1834-1847), γεγονός που κάνει το έργο «οργανικό» ποίημα, από την άποψη ότι στη μακρά διάρκεια της ανάπτυξής του αποτυπώνει την εξέλιξη των ιδεών του ποιητή.[3] Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι ένα από τα πιο αποσπασματικά έργα του. Παραδόθηκε με τη μορφή τριών σχεδιασμάτων, ύστερα από προσεκτική μελέτη των αρχείων του ποιητή από τον Ιάκωβο Πολυλά, ο οποίος το εξέδωσε για πρώτη φορά.
Θέμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγή έμπνευσης των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι ο αγώνας των υπερασπιστών του Μεσολογγίου, κατά τη δεύτερη πολιορκία του από τους Οθωμανούς, που κράτησε σχεδόν ένα χρόνο (1825-1826) και κορυφώθηκε με την απέλπιδα έξοδο της Κυριακής των Βαΐων στις 10 Απριλίου 1826. Ο Σολωμός στο έργο του επιχειρεί να αναδείξει σε ποιητικό λόγο το ηθικό μεγαλείο των Ελλήνων αγωνιστών που οδηγούνται με πλήρη συνείδηση στη θυσία για την κατάκτηση της πνευματικής ελευθερίας τους.[4]
Περιεχόμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το έργο δεν είναι ένα ενιαίο ποίημα, αλλά αποτελείται από τρία σχεδιάσματα σε αποσπασματική μορφή. Το Α΄ Σχεδίασμα, έχει λυρικό ύφος. Το Β΄ Σχεδίασμα, που περιέχει τα πιο σημαντικά σε ποιητική σύλληψη κομμάτια,[5] αποτελείται από συνολικά 61 αποσπάσματα, γραμμένα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Συντέθηκε κατά την παραμονή του ποιητή στην Κέρκυρα, κατά το διάστημα 1833-1844. Τέλος, το Γ΄ Σχεδίασμα, περιλαμβάνει 15 ποιητικά αποσπάσματα και συντέθηκε από το 1844 ως το τέλος της ζωής του Σολωμού.[6]
Στα Β΄ και Γ΄ Σχεδιάσματα μεταξύ των ποιητικών αποσπασμάτων παρεμβάλλονται και πεζά τμήματα, που ήταν χειρόγραφα σχέδια του Σολωμού γραμμένα στα ιταλικά, και τα οποία μεταφράστηκαν και εντάχθηκαν στο σώμα του έργου από τον Ιάκωβο Πολυλά. Υπάρχουν, επίσης, και επιπρόσθετα πεζά τμήματα, τα οποία έγραψε ο Πολυλάς για την περαιτέρω κατανόηση του κάθε αποσπάσματος και τη σύνδεση μεταξύ τους.[6]
Η κεντρική ιδέα του έργου, όπως αναλύεται στα σχέδια του Σολωμού, είναι ο αγώνας των πολιορκημένων ενάντια στις κακουχίες, ενώ γίνονται πραγματικά ελεύθεροι με την πνευματική νίκη ενάντια σε μια σειρά από πειρασμούς. Γίνεται λόγος για την εσωτερική ελευθερία της θέλησης να υπερβούν όλα αυτά που απειλούν τη δυναμικότητα της αντίστασής τους, όχι μόνο την πείνα και τη σωματική εξασθένηση αλλά και κάθε πειρασμού που προσφέρει η ίδια η ομορφιά της φύσης.[6]
Το έργο εξιστορεί τις τελευταίες ημέρες της πολιορκίας, που συνέβη κατά τη διάρκεια της άνοιξης, λίγο πριν το Πάσχα. Δύο τα πιο χαρακτηριστικά αποσπάσματά του αναφέρονται στην ομορφιά της φύσης κατά την εποχή αυτή.[6]
Η γλώσσα των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι δημοτική με τους ιδιωματισμούς και τις ιδιοτυπίες που χαρακτηρίζουν τον Σολωμό.[6]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφικές Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γαραντούδης Ε. 2000, «Η Ποίηση του Δ. Σολωμού» στο Α. Αναστασιάδου κ.ά. Νεοελληνική Φιλολογία, ΕΑΠ, Πάτρα.
- Μάκριτζ Πήτερ 1995, Διονύσιος Σολωμός, (μτφρ. Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ), Καστανιώτης, Αθήνα
- Μάκριτζ Πήτερ 1996, Ancient Greek myth in modern Greek poetry: essays in memory of C.A. Trypanis, Routledge, 1996, ISBN 9780714647517.
- Επτανησιακή Σχολή[νεκρός σύνδεσμος]. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α' Γενικού Λυκείου – Γενικής Παιδείας). Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
- Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Α' Τάξη Γενικού Λυκείου, Α' Τεύχος. Βιβλίο Καθηγητή. σελ. 113-116.
- Παπανικολάου Γ. Ν., Διονυσίου Σολωμού Άπαντα, Τόμος Πρώτος, Το Ελληνόγλωσσο έργο του, Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1986.
Γενική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βελουδής, Γ., Διονυσίου Σολωµού “Στοχασµοί” στους “Ελεύθερους Πολιορκηµένους”, Αθήνα 1997.
- Ζώρας, Γ., Διονύσιος Σολωµός. Ο εθνικός ποιητής της νεωτέρας Ελλάδος, Αθήνα 1957.
- Καψωμένος, Ε., Ο “πειρασµός” των “Ελεύθερων Πολιορκηµένων”. Ερµηνευτική δοκιµή, Ρέθυµνο 1979.
- Καψωμένος, Ε., Οι σχέσεις ανθρώπου - φύσης στο Σολωµό. «Κρητικός» - «Ελεύθεροι Πολιορκηµένοι» - «Πόρφυρας», Χανιά 19792 .
- Καψωμένος, Ε., “Καλή ’ναι η µαύρη πέτρα σου”. Ερµηνευτικά κλειδιά στο Σολωµό, εκδ. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1992.
- Παπανικολάου Γ. Ν., Διονυσίου Σολωμού Άπαντα, Τόμος Πρώτος, Το Ελληνόγλωσσο έργο του, Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1986.
- Πετρονικολός, Κ., Οι “Ελεύθεροι Πολιορκηµένοι”, του ∆ιονυσίου Σολωµού. Ανάλυση - τα σχεδιάσµατα - οι στοχασµοί, Αθήνα 1975.
