Δημήτριος Δάρβαρις

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Δημήτριος Δάρβαρις
ΌνομαΔημήτριος Δάρβαρις
Γέννηση1757
Κλεισούρα Καστοριάς
Θάνατος1823
Επάγγελμα/
ιδιότητες		καθηγητής και επιστήμονας
ΕθνικότηταΟθωμανική
ΕίδηΔιδακτική, Βοηθήματα Γλώσσας, Θρησκευτικά Βιβλία
Αξιοσημείωτα έργαΧειραγωγία εις την καλοκαγαθίαν, Σύντομος Γενική Ιστορία
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Δημήτριος Δάρβαρης ή Δάρβαρις (1757 - 1823) ήταν Έλληνας λόγιος και παιδαγωγός των αρχών του 19ου αιώνα. Ήταν εκπρόσωπος του Ελληνικού Διαφωτισμού κι έζησε κατα κύριο λόγο στη Βιέννη.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γραμματική απλοελληνική, Βιέννη, 1806
Γραμματική απλοελληνική, Βιέννη, 1806

Παιδικά χρόνια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στην Κλεισούρα Καστοριάς το 1757, βλάχικης καταγωγής, και ήταν ένας από τους πέντε γιους του ευκατάστατου εμπόρου Νικόλαου Δάρβαρη[1] που διακινούσε πολλά προϊόντα με έδρα το Ζέμουν (τότε Σεμλίνο), κοντά στο Βελιγράδι της Σερβίας. Αρχικά ο πατέρας του τον προόριζε ν' ασχοληθεί και αυτός με το εμπόριο όμως διαπιστώνοντας την κλίση του στα γράμματα τελικά ο Δημήτριος στράφηκε στη διδασκαλία και τη συγγραφή.

Διδάχθηκε τα στοιχειώδη γράμματα στη γενέτειρά του και όταν έγινε δώδεκα ετών μετέβη με τον αδελφό του Ιωάννη στο Ζέμουν(Σεμλίνο) για να σπουδάσει[2]. Εκεί παρέμεινε τρία χρόνια και διδάχθηκε την ελληνική, σλαβική και βουλγαρική γλώσσα παράλληλα με ιστορία και γεωγραφία[3]. Χαρακτηριστική υπήρξε η κλίση του στη γλωσσομάθεια και οι πολύ καλές επιδόσεις του, τις οποίες αναγνώρισαν οι καθηγητές του και τον προέτρεψαν να συνεχίσει τις σπουδές του στο Neusatz. Στο εκπαιδευτικό αυτό ίδρυμα διδάχθηκε επιπλέον αρχαία ελληνικά από τον φημισμένο Καστορινό Γεώργιο Λεοντιάδη. Όταν ολοκλήρωσε τη φοίτησή του επέστρεψε στο Σεμλίνο για να παρακολουθήσει τα μαθήματα του ιατροφιλοσόφου Κωνσταντίνου Ιωαννίτη. Το 1777 αναχωρεί για το Βουκουρέστι προκειμένου να σπουδάσει φιλοσοφία στην Ακαδημία της πόλης, όπου και του δίνεται η δυνατότητα να εκτεθεί στη διδασκαλία των διακεκριμένων Μανασή Ηλιάδη και Θεοδόσιου Σιλιστριανού[3]. Τρία χρόνια αργότερα μετέβη στη Βιέννη, όπου με τη μεσολάβηση του αδελφού του Ιωάννη συναντήθηκε με τον ιατροφιλόσοφο Θωμά Μανδακάση. Με υπόδειξη του τελευταίου γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της γερμανικής πόλης Halle και παρέμεινε εκεί για τα επόμενα τέσσερα χρόνια (περίπου 1780-1784) παρακολουθώντας τις διαλέξεις του φιλοσόφου J.B. Eberhard και του μαθηματικού W. Karsten[3]. Ακολούθως, εμπλούτiσε το γνωστικό του πεδίο με φιλολογικά και φιλοσοφικά μαθήματα στο πανεπιστήμιο της Λειψίας, ολοκληρώνοντας τις σπουδές του.

Δάσκαλος στις ελληνικές κοινότητες Σεμλίνου και Βιέννης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περί το 1785 άφησε τη Λειψία και με ενδιάμεσο σταθμό τη Βιέννη έφτασε στο Σεμλίνο. Εκεί, και για τα επόμενα εννέα περίπου χρόνια, θα αναλάβει την διεύθυνση του τοπικού ελληνικού σχολείου[4]. Κατά τη διάρκεια της σχολαρχίας του επεδίωξε να αυξήσει το κύρος της σχολής και να μορφώσει ικανούς και πολλά υποσχόμενους μαθητές[3]. Υποστήριζε την χρήση του ελληνικού αλφαβήτου και της ελληνικής παιδείας από τον βλαχόφωνο ελληνισμό του 18ου αιώνα της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, αλλά και των παραδουνάβιων πόλεων, όπου υπήρξε μεγάλη βλαχική παροικία.[5] Το 1794 άφησε στο Σεμλίνο διάδοχό του τον Γ. Αυξεντίδη[1] και δίδαξε ελληνικά και στη Βιέννη, όπου και εγκαταστάθηκε με τους τέσσερις αδελφούς του για τα επόμενα σχεδόν 30 χρόνια. Εκεί μπορούσε να εκτυπώνει τα συγγράματά του στο τυπογραφείο των αδερφών Μαρκίδη Πούλιου και το έτερο του Γεώργιου Βενδότη. Επίσης σκόπευε να εργαστεί ως λογοκριτής σλαβικών βιβλίων. Η ιδέα είχε προταθεί από τον αδελφό του Ιωάννη, που διέμενε στην αυστριακή πρωτεύουσα, αλλά τελικά δεν ευοδώθηκε[3].

Ο Δ.Δάρβαρης πρέπει να συναντήθηκε και με τον Καρλ Βάιγκελ(Karl Weigel, 1769-1845), Γερμανό γιατρό και λεξικογράφο της ελληνικής και γερμανικής γλώσσας, ο οποίος επηρεάστηκε από τον δημοτικισμό κι εξέδωσε λεξικό σε λαϊκή γλώσσα και σε ένα έργο του σημειώνει την Γραμματική Γερμανική Ακριβεστάτη του Δάρβαρη.[6]. Στη Βιέννη συνδέθηκε με φιλία με τον Ρήγα Φεραίο Βελεστινλή που πέρασε από την πόλη το 1790-1791 και ξανά το 1796 ως το 1798[7]. Δεν αποκλείεται όμως οι δυο τους γνωρίστηκαν νωρίτερα στο Βουκουρέστι όταν ο Δάρβαρης σπούδαζε και ο Ρήγας υπηρετούσε ως γραμματέας των Ελλήνων ηγεμόνων[8]. Σημαντική κρίνεται η εικασία ότι ο Δάρβαρης είχε κάποια ανάμειξη στα σχέδια και τις δραστηριότητες του Ρήγα[8].

Επηρεάστηκε από τον Αδαμάντιο Κοραή με τον οποίο αλληλογραφούσε για το γλωσσικό θέμα και ήταν βαθιά θρησκευόμενος. Είχε συγγένεια με τη σύζυγο του Απόστολου Αρσάκη, βλάχου ευεργέτη, ο οποίος τον θαύμαζε γιατί προσπαθούσε να παντρέψει την χριστιανική πίστη με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία.[9]

Ο Δάρβαρης εργάστηκε αμισθί ως διδάσκαλος στην ελληνική παροικία κερδίζοντας την εκτίμηση και το σεβασμό των διανοουμένων και άλλων παραγόντων της ελληνόφωνης κοινότητας[3]. Μετά από πολλές προσπάθειες της κοινότητας το 1801 επιτεύχθηκε η ίδρυση της Εθνικής Σχολής Βιέννης, του πρώτου ελληνόφωνου σχολείου της πόλης όπου και δίδαξε έως το τέλος της ζωής του. Συνδέθηκε με τον εφημέριο της κοινότητας Άνθιμο Γαζή, τον δάσκαλο Κωνσταντίνο Κούμα και τον ιερωμένο Νεόφυτο Δούκα. Στα πλαίσια της παιδευτικής του δραστηριότητας για την πρόοδο του Γένους συμμετείχε στον κύκλο υπό τον Άνθιμο Γαζή που εξέδιδε από το 1811 το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος.

Πέθανε το 1823 στη Βιέννη.

Από τους αδελφούς του ο μεγαλύτερος, ο Γεώργιος, εξέδωσε το 1842 το έργο Δοκίμιον περί σπουδής της Ιστορίας για να αντικρούσει τις θεωρίες του Φαλμεράιερ σχετικά με την καταγωγή των Νεοελλήνων[10] και υποστηρίζοντας τη συνέχεια του ελληνικού Γένους ανά τους αιώνες.

Αποτίμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ελληνικού Διαφωτισμού, τα έργα του χρησιμοποιούνταν από την ομογένεια της εποχής για πολύ καιρό και βοήθησε τους δασκάλους της εποχής με τα βοηθήματά του, καθώς επεξηγούσε τις διδακτικές μεθόδους, όπως η αλληλοδιδακτική, και έδινε συμβουλές στη διδακτική γνωστικών αντικείμενων, όπως τα μαθηματικά και η φυσική.[11]

Εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Δάρβαρις υπήρξε παραγωγικός συγγραφέας σχολικών εγχειριδίων της προεπαναστατικής περιόδου, επίσης έγραψε και μετέφρασε έργα για την αγωγή των νέων.[12] Από τα έργα του η «Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν», εκδόθηκε το 1798.[13].

Συνέγραψε βιβλία και άλλα συγγράμματα ηθοπλαστικού κυρίως περιεχομένου, ενώ παράλληλα επιδόθηκε σε μεταφράσεις έργων από τα ρωσικά, γερμανικά και σλαβικά, που ήταν κατά κανόνα θρησκευτικής και παιδαγωγικής κατεύθυνσης. Ακόμη, μετέφρασε από τα ελληνικά σε ξένες γλώσσες και επεδίωξε να συγγράψει έργα κλασικών στην καθομιλουμένη. Σκοπός του ήταν να χρησιμοποιήσει μια γλώσσα κατανοητή, ώστε να ωφελήσει κατά το δυνατό το ελληνορθόδοξο κοινό του και να συμβάλει στην πνευματική του προαγωγή. Έτσι, διατήρησε ουδέτερη στάση στην αντιπαράθεση για το γλωσσικό ζήτημα, που κυριαρχούσε στις μέρες του[8]. Το μεγαλύτερο ποσοστό των έργων του εκδόθηκε με δαπάνη των αδελφών του και κυρίως του Ιωάννη. Πρόκειται για τα βιβλία εκείνα που ο ίδιος όρισε στη διαθήκη του να διανεμηθούν δωρεάν στα ελληνορθόδοξα σχολεία της Αυστρίας. Η συνολική προσπάθειά του έβρισκε εμπνευστή και συμπαραστάτη τον υποστηρικτή της πρότασης για μια πιο δραστική πολιτική αναμόρφωση, Ρήγα Βελεστινλή.

Ορισμένα από τα περίπου 35 έργα του, που κυρίως εκτυπώθηκαν στο τυπογραφείο των αδερφών Μαρκίδη Πούλιου, είναι:

  • Γραμματική γερμανική ακριβεστάτη (Βιέννη 1785)
  • Καισαροβασιλική Διαταγή περί καμβίων, Βιέννη, 1787
  • (Ανώνυμα) Μικρή Κατήχησις, ήτοι Σύντομος Ορθόδοξος Ομολογία της Ανατολικής Εκκλησίας των Γραικών ή Ρωμαίων (Βιέννη 1791)
  • Ασφαλής Οδηγία εις την γνώσιν των ανθρώπων, ήτοι Θεοφράστου Ηθικοί Χαρακτήρες, Βιέννη, 1795
  • Αληθής Ευδαιμονία, Βιέννη, 1796
  • Σύντομος Ιερά Ιστορία της Εκκλησίας της Παλαιάς και Νέας Διαθήκης, Βιέννη, 1800
  • Μικρά Κατήχησις, Βιέννη, 1801
  • Χειραγωγία εις την καλοκαγαθίαν (Βιέννη 1791, 1802 - με ελαφρώς διαφορετικό υπότιτλο υπάρχουν και νεότερες εκδόσεις)
  • Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν, περιέχουσα διαφόρους ελληνικούς διαλόγους πάνυ ωφελίμους, εις τρεις εκατονταετηρίδας διηρημένους (Βιέννη 1802)
  • Πρόχειρος Αριθμητική, Βιέννη, 1803
  • Εκλογάριον γραικικόν εις την χρήσιν των πρωτοπείρων της απλής διαλέκτου, Βιέννη, 1804
  • Μεγάλη κατήχησις, ήτοι Ορθόδοξος χριστιανική διδασκαλία της ανατολικής εκκλησίας, μεταφρασθείσα εκ της ρωσσικής διαλέκτου εις τήν καθ’ημάς απλουστέραν των Γραικών διάλεκτον προς χρήσιν των σπουδαζόντων (Βιέννη 1805,1835) από το τυπογραφείο του Γεώργιου Βενδότη
  • Γραμματική απλοελληνική, Βιέννη, 1806
  • Επιστολάριον κοινοφελές εις χρήσιν των περί την σπουδήν και εμπορίαν καταγινομένων νέων, Βιέννη, 1808
  • Επιτομή Φυσικής (Βιέννη 1812-1813)
  • Θεόφραστου Χαρακτήρες, Βιέννη, 1815
  • Σύντομος Γενική Ιστορία (Βιέννη 1817τόμ. Α'), Βιέννη, 1818(τόμ. Β') (Ιστορία των Βουλγάρων και Σέρβων).
  • Χρηστομάθεια απλοελληνική εις χρήσιν της νεολαίας του Γένους (Βιέννη 1820)

Ο Δημήτριος Δάρβαρις ανήκε στον κύκλο που εξέδιδε το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος[14].

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ - Βιογραφία Λογίου». www.lib.uoa.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  2. ↑ Γιομπλάκης, Αθανάσιος (1968-01-01). «Οι "χαλασμοί" της Σελίτσης (Ερατύρας)». Μακεδονικά 8 (1): 75. doi:10.12681/makedonika.301. ISSN 2241-2018. http://dx.doi.org/10.12681/makedonika.301. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Γιομπλάκης, Αθανάσιος (1968-01-01). «Οι "χαλασμοί" της Σελίτσης (Ερατύρας)». Μακεδονικά 8 (1): 75. doi:10.12681/makedonika.301. ISSN 2241-2018. http://dx.doi.org/10.12681/makedonika.301. 
  4. ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2015-09-24 στο Wayback Machine. Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα: Ελληνομακεδόνες λόγιοι (15ος - 19ος αι.)]
  5. ↑ «Βάσω Σειρηνίδου, Τίτλος εργασίας: Βαλκάνιοι έμποροι στην αψβούργικη μοναρχία (18ος-μέσα 19ου αιώνα) εθνοτικές ταυτότητες και ερευνητικές αμηχανίες, Τετράδια Εργασίας 28-Διασπορά, δίκτυα, διαφωτισμός, Επιμέλεια: Μαρία Στασινοπούλου-Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, σ. 72, Τόμ. 28, Αθήνα, 2005». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2011. 
  6. ↑ Ιστολόγιο Νίκου Σαραντάκου, Καρλ Βάιγκελ: Ποιος ήταν ο Καρλ Βάιγκελ από τη Λειψία, και τι μας νοιάζει εμάς; 15/10/2010
  7. ↑ «Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης, Εταιρεία μακεδονικών Σπουδών, "Μια Ελληνική μαρτυρία από τη Βιέννη για τις πρώτες συλλήψεις των συνεργατών του Ρήγα Βελεστινλή", Θεσσαλονίκη, σ. 92» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2013. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Γιομπλάκης, Αθανάσιος (1968-01-01). «Οι "χαλασμοί" της Σελίτσης (Ερατύρας)». Μακεδονικά 8 (1): 75. doi:10.12681/makedonika.301. ISSN 2241-2018. http://dx.doi.org/10.12681/makedonika.301. 
  9. ↑ Apostol Arsaki: (Αγγλικά) Δημήτρης Μιχαλόπουλος, A Statesmanship Filled With Trials And The Education Of Women-Personalities in Science and Education, σ. 274-275, Bulgarian Journal of Science and Education Policy (BJSEP), Volume 2, Number 2, 2008
  10. ↑ «Διονύσιος Α. Ζακυθηνός: Μεταβυζαντινή και Νεωτέρα Ελληνική Ιστοριογραφία». Ερανιστής. 2 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019. 
  11. ↑ (Γαλλικά) Jean Caravolas, Histoire de la didactique des langues au siècle des Lumières: précis et anthologie thématique, p. 242-243, Volume 2 de Didactique des langues , Les Presse de l'Université de Montréal, 2000
  12. ↑ Ματθαίος Παρανίκας, Σχεδίασμα περί τῆς ἐν τῷ ἐλληνικῷ έθνει καταστάσεως τῶν γραμμάτων ἀπό αλώσεως Κωνσταντινουπόλεως (1453 Μ.Χ.) μέχρι τῶν ἀρχῶν τῆς ἐνεστώσης (ΙΘ΄) ἐκατονταετηρίδος, σ. 60 εκδ. Βιβλιοπωλείο Διονυσίου Νότη Καραβία, Αθήνα 1867 (CMXCII) (επανέκδοση, Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών ISBN 960-258-031-3)
    «Ἐν Κλεισούρα τά γράμματα ἐκαλλιεργούντο θερμῶς διά τό φιλέμπορον τῶν κατοίκων. Αὐτόθεν κατήγοντο οἱ Δαρβάρεις Δημήτριος καί Πέτρος (1800), ἐλληνισταί ἀξιόλογοι, συγγραφεῖς καί ἐκδόται βιβλίων φιλογενέστατοι ...»
  13. ↑ Αγγελική Χατζημιχάλη, Οι εν τω ελληνοσχολείω Μετζόβου διδάξαντες και διδαχθέντες, σ. 142, 1940
  14. ↑ Peter Mackridge, Language and national identity in Greece 1766-1976, p.124, Oxford University Press, 2009

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δημήτριος_Δάρβαρις&oldid=10015657"