Δάκτυλος (δορυφόρος)
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Δάκτυλος | |
|---|---|
|
Η υψηλότερης διακριτικής ικανότητας εικόνα του Δακτύλου που υπάρχει. Την έλαβε το Γκαλιλέο από απόσταση περίπου 3900 χιλιομέτρων από τον Δάκτυλο | |
| Ανακάλυψη | |
| Ανακαλύφθηκε από | Γαλιλέος |
| Ημερομηνία Ανακάλυψης | 17 Φεβρουαρίου 1994 |
| Χαρακτηρισμοί | |
| Επίσημη ονομασία | (243) Ίδη I Δάκτυλος |
| Προσωρινή ονομασία | S/1993 (243)1 |
| Χαρακτηριστικά τροχιάς | |
| Ημιάξονας τροχιάς | 90 Km |
| Ταχύτητα τροχιάς | 10 m/sec ή 36 km/h |
| Περίοδος περιφοράς | 20 ώρες |
| Κλίση | ≈8° (προς τον Ισημερινό της Ίδης) |
| Είναι δορυφόρος της | Ίδης |
| Φυσικά χαρακτηριστικά | |
| Μέση Διαστάσεις | 1,6 × 1,4 × 1,2 Km |
| Λευκαύγεια | 0,2383 |
| Φαινόμενο μέγεθος | 0 |
| Επιφανειακή θερμοκρασία | -70 έως -80 C |
Το όνομα Δάκτυλος δόθηκε σε ένα μικρό φυσικό δορυφόρο του αστεροειδή 243 Ίδη. Ο Δάκτυλος (πλήρης ονομασία (243) Ίδη I Δάκτυλος) ανακαλύφθηκε σε εικόνες που έλαβε το διαστημόπλοιο Γκαλιλέο στο ταξίδι του προς τον Δία, κατά την προσέγγισή του στην Ίδη το 1993. Ο Δάκτυλος ήταν ο πρώτος δορυφόρος αστεροειδούς που ανακαλύφθηκε με βεβαιότητα στην Ιστορία (απευθείας απεικόνιση). Η επιφάνειά του φέρει πολλούς κρατήρες (όπως και της Ίδης). Η προέλευσή του δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, αλλά πιθανολογείται ότι είναι απλώς ένα θραύσμα από τη διάσπαση του πρόδρομου ουράνιου σώματος της Οικογένειας αστεροειδών της Κορωνίδος.
Ανακάλυψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Δάκτυλος ανακαλύφθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 1994 από την εργαζόμενη στην αποστολή του Γκαλιλέο Ανν Χαρτς (Ann Harch) σε εικόνες που μετέδιδε καθυστερημένα το διαστημόπλοιο. Συνολικά, ο Δάκτυλος εμφανίζεται σε 47 από τις εικόνες του Γκαλιλέο, που λήθφθηκαν μέσα σε ένα διάστημα 5,5 ωρών στις 28 Αυγούστου 1993. Κατά τη λήψη της πρώτης εικόνας, το διαστημόπλοιο απείχε 10760 χλμ. από την Ίδη και 10870 χλμ. από τον Δάκτυλο, μόλις 14 λεπτά πριν την ελάχιστη απόσταση από τον αστεροειδή.
Κατά τη συνηθισμένη διαδικασία ονοματοδοσίας για δορυφόρους, ο Δάκτυλος πήρε πρώτα την προσωρινή ονομασία S/1993 (243)1. Το όνομα «Δάκτυλος» του δόθηκε από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση το 1994 και προέρχεται από τους Ιδαίους Δακτύλους, δαίμονες που κατοικούσαν στο Όρος Ίδη της Κρήτης (το οποίο έδωσε το όνομά του στον αστεροειδή του). Οι Δάκτυλοι, ταυτιζόμενοι κατά την επικρατήσασα παράδοση και με τους Κουρήτες, βοήθησαν στη φύλαξη του πατέρα των θεών, του Δία, όταν αυτός ήταν βρέφος και μεγάλωνε στο Ιδαίο Άντρο.
Φυσικά χαρακτηριστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Δάκτυλος έχει ωοειδές σχήμα (αλλά που πλησιάζει αξιοσημείωτα το σφαιρικό για τόσο μικρό ουράνιο σώμα). Οι διαστάσεις του είναι 1,6 επί 1,4 επί 1,2 χλμ. Η δημιουργία κρατήρων στην επιφάνειά του έχει φθάσει το σημείο κορεσμού (όπως και στην Ίδη), με πάνω από 12 κρατήρες διαμέτρου μεγαλύτερης των 80 μέτρων. Τουλάχιστον 6 κρατήρες σχηματίζουν μία αλυσίδα και πιθανότατα προήλθαν από προσκρούσεις σωμάτων που δημιουργήθηκαν τοπικά, ίσως από μία πρόσκρουση στην Ίδη. Κάποιοι από τους κρατήρες του Δακτύλου έχουν κεντρικές κορυφές, πράγμα που δεν παρατηρείται στους ιδαίους κρατήρες. Αυτό το δεδομένο μαζί με το σφαιροειδές σχήμα του Δακτύλου υποδηλώνουν ότι ο δορυφόρος έχει κάποια δική του βαρύτητα, παρά το μικρό του μέγεθος. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του Δακτύλου είναι η ίδια με εκείνη της Ίδης, περίπου 70 ως 80 βαθμοί Κελσίου υπό το μηδέν.
Ο Δάκτυλος έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την Ίδη, όπως το άλβεδο και το φάσμα ανακλάσεως. Οι μικρές διαφορές υποδεικνύουν ότι η διαδικασία της διαστημικής αποσαθρώσεως είναι λιγότερο ενεργή στον Δάκτυλο. Οι μικρές του διαστάσεις καθιστούν αδύνατο τον σχηματισμό μεγάλων ποσοτήτων ρηγολίθου, ο οποίος καλύπτει την Ίδη μέχρι βάθους δεκάδων μέτρων.
Τροχιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η τροχιά του Δακτύλου γύρω από την Ίδη δεν είναι γνωστή με κάποια ακρίβεια. Το Γκαλιλέο βρισκόταν πάνω στο τροχιακό επίπεδο της τροχιάς του Δακτύλου κατά τη λήψη των περισσότερων εικόνων του δορυφόρου, γεγονός που δυσκολεύει τον προσδιορισμό της τροχιάς αυτής με κάποια ακρίβεια. Ο Δάκτυλος περιφέρεται κατά την ορθή φορά και με κλίση περίπου 8° ως προς τον ισημερινό της Ίδης. Με βάση υπολογιστικές προσομοιώσεις, το περίκεντρο της τροχιάς του Δακτύλου πρέπει να είναι μεγαλύτερο από περίπου 65 χιλιόμετρα για να παραμένει σε σταθερή τροχιά. Η ποικιλία των δυνατών τροχιών μειώνεται από τη συνθήκη να περνούν από το σημείο στο οποίο παρατηρήθηκε να βρίσκεται ο Δάκτυλος από το Γκαλιλέο στις 16:52:05 UT στις 28 Αυγούστου 1993, κάπου 90 χλμ. από την Ίδη. Στις 26 Απριλίου 1994 το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ παρατήρησε την Ίδη επί οκτάωρο και στάθηκε ανίκανο να ανιχνεύσει τον Δάκτυλο, παρότι θα πρέπει να διέκρινε κάτι αν αυτός απείχε πάνω από περίπου 700 χλμ. από την Ίδη.
Αν η τροχιά του Δακτύλου είναι κυκλική (ή σχεδόν κυκλική) η περίοδος περιφοράς του γύρω από τον αστεροειδή είναι περίπου 20 ώρες και η ταχύτητά του πάνω σε αυτή την τροχιά κάπου 10 m/sec ή 36 χιλιόμετρα την ώρα.
Ηλικία και προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Δάκτυλος έχει πιθανώς την ηλικία της Ίδης και προήλθε από τη διάσπαση του πρόδρομου ουράνιου σώματος της Οικογένειας αστεροειδών της Κορωνίδος. Μπορεί όμως να σχηματίσθηκε και πιο πρόσφατα, π.χ. ως ένα θραύσμα από κάποια μεγάλη πρόσκρουση στην Ίδη. Είναι εξαιρετικά απίθανο να το συνέλαβε η Ίδη με την ασθενέστατη βαρύτητά της. Ο Δάκτυλος ίσως να υπέστη μία μεγάλη πρόσκρουση πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια, η οποία να μείωσε τις διαστάσεις του.