Γιαν Χους
| Γιαν Χους | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 1370 Χούσινετς, Βασίλειο της Βοημίας |
| Θάνατος | 6 Ιουλίου 1415 Κωνσταντία, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία |
| Περίοδος | Αναγεννησιακή φιλοσοφία |
| Περιοχή | Δυτική φιλοσοφία |
| Σχολή | Χουσίτες |
| Κύρια Ενδιαφέροντα | Θεολογία |
| Επιδράσεις | Τζον Ουίκλιφ |
| Επηρέασε | Τζον Γουέσλεϋ, Μαρτίνος Λούθηρος |
Ο Γιαν Χους (τσεχ. Jan Hus) γεννήθηκε στο χωριό Χούσινετς (Husinec) της Βοημίας το 1370 μ.Χ και πέθανε στην Κωνσταντία της Γερμανίας το 1415 μ.Χ. Ήταν ο σπουδαιότερος Τσέχος θεολόγος και μεταρρυθμιστής που με το έργο του προετοίμασε τον δρόμο για τη μεγάλη θρησκευτική μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα.[1]
Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γιαν Χους γεννήθηκε σε δύσκολους καιρούς σε φτωχική οικογένεια στο χωριό Χούσινετς, από το οποίο πιθανολογείται να πήρε και το όνομά του. Σε ηλικία περίπου 10 ετών, ο Χους στάλθηκε εσώκλειστος σε εκκλησιαστικό σχολείο στο μοναστήρι της περιοχής όπου με τη φιλομάθειά του εντυπωσίασε τους καθηγητές του. Με προτροπή τους μετά από πέντε χρόνια εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα, όπου βγάζει τα προς το ζην εργαζόμενος ως χορωδός σε εκκλησιαστικές χορωδίες.
Σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Χους στα χρόνια της φοιτητικής του ζωής βρίσκεται στο μέσον μιας αντιπαράθεσης ιδεών των καθηγητών των πανεπιστημίων της εποχής εκείνης. Γερμανοί καθηγητές πρόμαχοι του κινήματος του Νομιναλισμού έρχονται σε αντιπαράθεση με τους εθνικιστές Τσέχους διδασκάλους οπαδών των θεωριών του Άγγλου θεολόγου Τζον Γουίκλιφ (John Wycliffe). Αφοσιώνεται στις σπουδές του, μελετά τον Αριστοτέλη και τα φιλοσοφικά κείμενα του Γουίκλιφ, αποφοιτά το 1394 μ.Χ. και μετά από λίγα χρόνια αποκτά τίτλο μεταπτυχιακών σπουδών, αρχίζοντας έτσι την πανεπιστημιακή του καριέρα[2].
Ταυτόχρονα με την αμισθί διδασκαλία του στο πανεπιστήμιο της Πράγας χειροτονείται ιερέας το 1400 μ.Χ. και διορίζεται ιεροκήρυκας στο Μεγάλο Παρεκκλήσιο της Βηθλεέμ (Betlémská kaple), το οποίο σήμερα βρίσκεται στην παλιά πόλη της Πράγας. Το παρεκκλήσι το είχαν ιδρύσει μαθητές του Jan Milíč (οπαδού της Τσέχικης Μεταρρύθμισης), εθνικιστή Τσέχου ιεροκήρυκα ο οποίος κήρυττε στην τσέχικη γλώσσα παραβλέποντας τις εντολές της Καθολικής Εκκλησίας να γίνονται τα κηρύγματα στην λατινική. Μελετά τα βιβλία του Γουίκλιφ, τον οποίο ανοιχτά πλέον υποστηρίζει από τον άμβωνα, ενώ χαρακτηρίζει τον Πάπα ως Αντίχριστο επικρίνοντάς τον ταυτόχρονα για την πολιτική των συγχωροχαρτιών. Πράξεις που μετά από μερικά χρόνια τον φέρνουν επικεφαλής του Τσέχικου μεταρρυθμιστικού κινήματος.
Σχίσμα, πολιτικές αντιπαραθέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι η εποχή κατά την οποία η Καθολική Εκκλησία σπαράσσεται από το μεγάλο Δυτικό Σχίσμα που είχε ξεκινήσει το 1378 μ.Χ. Συνεχώς γίνονται Σύνοδοι, πολιτικές συμφωνίες Βασιλείων, αλλαγές στάσης διαφόρων πολιτικών και θρησκευτικών ομάδων και στο μέσον όλων αυτών ο Χους παραμένει σταθερός στις απόψεις του. Με την αδιάλλακτη στάση του χάνει την υποστήριξη του βασιλιά Βεντσεσλάβου Δ΄ της Βοημίας με αποτέλεσμα να αρχίσει να τον βαρύνει η υποψία της αίρεσης[3]. Για να αποφύγει τη φυλάκισή του από τον Πάπα καταφεύγει στα κάστρα των φίλων του στη νότια Βοημία. Εκεί αφιερώνεται αποκλειστικά στο μεγάλο συγγραφικό του έργο.
Το συγγραφικό του έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το εκτενές συγγραφικό έργο του Χους απέκτησε προεξέχουσα θέση στην ιστορία της τσεχικής λογοτεχνίας. Είναι επίσης, υπεύθυνος για την εισαγωγή της χρήσης των διακριτικών (ειδικά το χάτσεκ) στην τσεχική ορθογραφία, προκειμένου να αντιπροσωπευθεί κάθε ήχος από ένα ενιαίο σύμβολο. Του αποδίδονται 6 θρησκευτικοί ύμνοι και εκτός των μεταφράσεων συγγραμμάτων στην Τσεχική γλώσσα άφησε πίσω του πλήθος θεολογικών πραγματειών και ένθερμων κηρυγμάτων. Ενδεικτικά:
- De ecclesia (το σημαντικότερο έργο του)
- De sex Erroribus
- Εξήγηση της Πίστεως
- Εξήγηση του Δεκαλόγου
- De Orthographia Bohemica (με το έργο του απλοποίησε την τσέχικη γραμματική[4])
Το τέλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο βασιλιάς Σίγκμουντ της Γερμανίας αδελφός του Βεντσεσλάβου προκειμένου να τερματίσει το σχίσμα που ταλάνιζε την Καθολική Εκκλησία συγκαλεί το 1414 μ.Χ. τη Σύνοδο της Κωνσταντίας. Εκτός των άλλων καλεί τον Χους να παραστεί και να εκθέσει τις απόψεις του. Αν και ο ίδιος αντιλαμβάνεται την παγίδα παρουσιάζεται και τελικά συλλαμβάνεται και φυλακίζεται σε Δομινικανό μοναστήρι[Σημ 1]. Δικάζεται ως αιρετικός διότι αρνήθηκε να αποκηρύξει τον κατάλογο με τα 45 άρθρα του Γουίκλιφ. Η τελική συνεδρίαση τον καθαιρεί και τον καταδικάζει σε δια πυράς θάνατον, απόφαση που εκτελείται δημόσια στις 6 Ιουλίου του 1415[5].
Το έργο του το συνέχισαν οι οπαδοί του. Όσοι ασπάζονταν τις θέσεις του Χους αποκλήθηκαν «Ουτρακβίτες[6] ή «Χουσίτες ή Ουσσίτες»[7]. Οι Χουσιτικοί ή Ουσσιτικοί Πόλεμοι (1419-1436) οδήγησαν στις συμφωνίες της Βασιλείας οι οποίες έδωσαν τη δυνατότητα να υπάρξει μια μεταρρυθμισμένη εκκλησία στο Βασίλειο της Βοημίας, σχεδόν έναν αιώνα προτού να εκδηλωθεί το κίνημα του Λουθηρανισμού.
Σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σήμερα, ένα μνημείο του Γιαν Χους στέκεται στην παλαιά πόλη της Πράγας. Η μνήμη του τιμάται στις 6 Ιουλίου, επέτειο της εκτέλεσής του και αποτελεί επίσημη αργία στην Τσεχία.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Υδρία Cambridge Ήλιος (1992). «σελίδα 4094, τόμος 12». Στο: Τέσσερα Έψιλον. Χους Ιωάννης. Αθήνα. σελ. 260. ISBN 960-7190-12-2.
- ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα (1993). «σελίδα 243, τόμος 61». Στο: Εκδοτικός οργανισμός Πάπυρος. Χους Γιαν. Αθήνα. σελ. 621.
- ↑ Καθολική Εγκυκλοπαίδεια. «Jan Hus». Catholic Encyclopedia.
- ↑ Αντώνης Πρωτοπαπάς (1999). «σελίδα 34, Η φιλοσοφική και ιεραποστολική δράση του Χους πριν την Σύνοδο της Κωνσταντίας». Στο: Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου. Το κίνημα των Χουσιτών και η Κωνσταντινούπολη. Λευκωσία. σελ. 249. ISBN 9963-8405-0-7.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα. «Jan Hus-The final trial». Encyclopædia Britannica.
- ↑ Προέρχεται από τη λέξη Utraque
- ↑ » Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα (1991). «σελίδα 248,τόμος 61». Στο: Εκδοτικός οργανισμός Πάπυρος. Χουσίτες. Αθήνα. σελ. 621.
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Πληροφορίες για την σύνοδο της Κωνσταντίας, την φυλάκιση και τον θάνατο του Χους και άλλων μαθητών του δίνει το χρονικό του Ulrich of Richenthal.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο sancta simplicitas: λατινική φράση που φέρεται να είπε ο Γιαν Χους όταν ήταν στη πυρά.
