Ιστορία της Γαλλίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Γαλλική Ιστορία)

Η ιστορία της Γαλλίας αρχίζει με τις πρώτες εγκαταστάσεις ανθρώπων στο έδαφος της σημερινής Γαλλίας. Στις κοινότητες που εγκαταστάθηκαν από την Παλαιολιθική και τη Νεολιθική περίοδο, προστέθηκαν από το 700 π.Χ. και μετά διαδοχικά κύματα Κελτών που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Ο Ιούλιος Καίσαρας κατέκτησε το 58-51 π.Χ. τη Γαλατία και ενσωμάτωσε την περιοχή στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία.

Από τον 3ο αιώνα άρχισε η περίοδος των Μεγάλων μεταναστεύσεων των Γερμανικών λαών: Φράγκοι, Βησιγότθοι, Αλαμαννοί, Βουργουνδοί εισέβαλαν στη χώρα, εγκαταστάθηκαν και προσαρμόστηκαν στον γαλατορωμαϊκό πολιτισμό. Ακολούθησε ο σχηματισμός της Φραγκίας (5ος - 9ος αιώνας) υπό τον Κλόβις Α΄, βασιλιά του γερμανικού λαού των Σαλίων Φράγκων και ιδρυτή της πρώτης φραγκικής δυναστείας των Μεροβίγγειων, ο οποίος ασπάστηκε τον Χριστιανισμό γύρω στα 500. Το 751 ο Πιπίνος ο Βραχύς ίδρυσε την Καρολίγγεια Δυναστεία. Ο γιος του, ο Καρλομάγνος, επέκτεινε την επικράτεια δημιουργώντας την Αυτοκρατορία των Καρολιδών. Το 800 στέφθηκε αυτοκράτορας από τον Πάπα.

Το 843 η Αυτοκρατορία των Καρολιδών διαμοιράστηκε μεταξύ των εγγονών του Καρλομάγνου με τη Συνθήκη του Βερντέν σε τρία βασίλεια. Το δυτικό τμήμα, Δυτική Φραγκία, θεωρείται η απαρχή του κράτους της Γαλλίας. Λόγω της εξασθένησης της βασιλικής εξουσίας δημιουργήθηκαν μεγάλα φέουδα που διοικούνταν από τοπικούς άρχοντες που σταδιακά ανέπτυξαν μεγάλη δύναμη και οδήγησαν στον αυξανόμενο κατακερματισμό της χώρας. Τον 9ο αιώνα εισέβαλαν οι Σκανδιναβοί Βίκινγκ που εγκαταστάθηκαν στο δουκάτο της Νορμανδίας στις βόρειες ακτές της Γαλλίας. Στον νότο από το 838 αρχίζουν επιδρομές οι Σαρακηνοί.

Η λατινική γλώσσα ήταν η επίσημη γλώσσα του βασιλείου, από την εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας στη Γαλατία, καθώς και της Εκκλησίας. Στη Σύνοδο της Τουρ, που συνήλθε το 813 με πρωτοβουλία του Καρλομάγνου, δόθηκε εντολή στους ιερείς να κηρύττουν στην κοινή γλώσσα, προκειμένου να γίνονται κατανοητοί, αντί στα λατινικά.

Το 987 εγκαθιδρύθηκε στο βασίλειο της Γαλλίας η δυναστεία των Καπετιδών. Ο Ούγος Καπέτος και οι διάδοχοί του έδωσαν νέα ώθηση στην εδαφική ενοποίηση του βασιλείου. Από τον 11ο αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα στην παλαιά γαλλική γλώσσα. Το Παρίσι έγινε οριστικά πρωτεύουσα και φημισμένο πανεπιστημιακό κέντρο.

Το όνομα της Γαλλίας χρησιμοποιήθηκε επίσημα από το 1204,[1] όταν ο βασιλιάς Φίλιππος Αύγουστος άρχισε να χρησιμοποιεί τον όρο rex Franciæ (βασιλιάς της Γαλλίας) αντί του rex Francorum (βασιλιάς των Φράγκων). Από το 1205, η περιοχή αναφέρεται οριστικά στους χάρτες με το λατινικό όνομα regnum Franciæ, δηλαδή βασίλειο της Γαλλίας. [2]Επιπλέον, ο Φίλιππος Δ' (ο Ωραίος, 1285-1314) ενίσχυσε τη βασιλική εξουσία και αγωνίστηκε για την κυριαρχία της Γαλλίας στην Ευρώπη μέχρι τα τέλη του 13ου αιώνα.

Το 1338 στον θρόνο ανέβηκε ο Φίλιππος ΣΤ’, πρώτος της δυναστείας των Βαλουά. Η διεκδίκηση του γαλλικού θρόνου από τον Άγγλο Εδουάρδο Γ' έφερε αντιμέτωπες τις δύο χώρες κατά τον Εκατονταετή πόλεμο από το 1337 έως το 1453. Η πανδημία του Μαύρου Θανάτου του ΙΔ' αιώνα μείωσε ακόμη περισσότερο τον πληθυσμό. Συγχρόνως, μαίνονταν ο εμφύλιος πόλεμος Βουργουνδών και Αρμανιάκ για τον θρόνο της Γαλλίας.

Ο γαλλικός πολιτισμός γνώρισε νέα ώθηση από την επαφή με την Ιταλική Αναγέννηση κατά τη διάρκεια των Ιταλικών πολέμων (1494-1559) κυρίως την εποχή του Φραγκίσκου Α’, ο οποίος έθεσε και τις βάσεις της Πρώτης γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας. Το 1539 με το διάταγμα του Βιλέ-Κοτερέ τα γαλλικά έγιναν η επίσημη γλώσσα του βασιλείου της Γαλλίας αντικαθιστώντας τα λατινικά. Το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα η χώρα υπέφερε από τους Θρησκευτικούς πολέμους που τελείωσαν προσωρινά το 1598 με το έδικτο της Νάντης που παραχώρησε στους Ουγενότους ο Ερρίκος Δ', πρώτος βασιλιάς του οίκου των Βουρβόνων.

Τα χρόνια διακυβέρνησης με επικεφαλής τους καρδινάλιους Ρισελιέ (1624–1642) και Μαζαρίνο (1642–1661) αύξησαν περισσότερο την κεντρική εξουσία του βασιλιά. Με τον Τριακονταετή πόλεμο (1618-1648) η Γαλλία ανέκτησε την πολιτική και πολιτιστική υπεροχή στην Ευρώπη.

Η άνοδος της απολυταρχίας κατά τον 17ο αιώνα χαρακτηρίζεται από τη βασιλεία του Λουδοβίκου ΙΔ' με την κυριαρχία της Γαλλίας να εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη και σημαντική αύξηση της γαλλικής επικράτειας.

Ο 18ος αιώνας είναι ο αιώνας του Διαφωτισμού, που χαρακτηρίζεται από την προώθηση της λογικής από τους Γάλλους φιλόσοφους στις ευρωπαϊκές βασιλικές και πριγκιπικές αυλές και πρωτεύουσες και που τελείωσε με τη Γαλλική Επανάσταση κατά τη διάρκεια της οποίας διακηρύχθηκε η Πρώτη Δημοκρατία το 1792. Την κατάληψη της εξουσίας από τον Ναπολέοντα στις 9 Νοεμβρίου 1799 ακολούθησαν οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι για την κατάκτηση της Ευρώπης, οι οποίοι τελείωσαν με τη μάχη του Βατερλώ (18 Ιουνίου 1815) και την τελική ήττα της Γαλλίας.

Το 1815 η Ευρώπη αναδιοργανώθηκε με το Συνέδριο της Βιέννης. Τα γαλλικά σύνορα επανήλθαν στην κατάσταση του 1792 και στη Γαλλία αποκαταστάθηκε η μοναρχία. Με την παλινόρθωση των Βουρβόνων ο Λουδοβίκος ΙΗ' επέστρεψε στον θρόνο. Το 1830 η Ιουλιανή Επανάσταση ανάγκασε τον διάδοχό του Κάρολο Ι' να παραιτηθεί και δημιουργήθηκε η Ιουλιανή Μοναρχία υπό τον Λουδοβίκο-Φίλιππο, τελευταίο βασιλιά.

Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε το 1848 με την επανάσταση του Φεβρουαρίου. Ο Λουδοβίκος-Ναπολέων έγινε πρόεδρος της Δεύτερης Δημοκρατίας. Το 1852 στέφθηκε αυτοκράτορας ως Ναπολέων Γ '. Ακολούθησε πολιτική κύρους και απέκτησε περαιτέρω αποικίες στη Βόρεια και Κεντρική Αφρική, τη Μαδαγασκάρη και την Ινδοκίνα. Μετά την ήττα του στον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο (1870/71) εκδιώχθηκε και εγκαθιδρύθηκε η Τρίτη Δημοκρατία.

Η υιοθέτηση ενός ενιαίου διοικητικού πλαισίου (νομοί), η ταχεία ανάπτυξη των σιδηροδρόμων και η καθιέρωση από τον Ζυλ Φερύ της υποχρεωτικής και δωρεάν σχολικής εκπαίδευσης ομογενοποίησε τον εθνικό χώρο, ο οποίος στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα γνώρισε τη βιομηχανική επανάσταση. Η γαλλική έρευνα και βιομηχανία διακρίνονται ιδιαίτερα στις μεταφορές (σιδηρόδρομος, έπειτα αυτοκίνητα και αεροναυπηγική), στη χημική βιομηχανία και στην υγεία, καθώς και στα εξοπλιστικά συστήματα.

Η οικονομική ανάπτυξη αντικατοπτρίζεται στην αστικοποίηση του πληθυσμού, στην ανάπτυξη των θέσεων εργασίας και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Δημιουργήθηκε το συνδικαλιστικό κίνημα και η κοινωνική ασφάλιση που γενικεύθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μακρά κρίση της δεκαετίας του 1930, η γερμανική κατοχή και η ανοικοδόμηση οδήγησαν σε μια οικονομική πολιτική που υποστήριξε τη δημιουργία μεγάλων εταιρειών ευρωπαϊκού ή ακόμη και παγκόσμιου μεγέθους. Η σύγχρονη οικονομία χαρακτηρίζεται από την αύξηση του τριτογενούς τομέα και τον έντονο ανταγωνισμό με τις αναδυόμενες χώρες.

Προϊστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χειροπέλεκυς Αχελαίας Περιόδου

Παλαιότερη και Μέση Παλαιολιθική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή αυτή παρουσιάζονται έντονες κλιματολογικές αλλαγές, με μία διαδοχή παγετωδών και μεσοπαγετωδών περιόδων. Ο άνθρωπος που εξελίσσεται από τον πιθηκάνθρωπο (500.000 χρόνια πριν) στον Άνθρωπο του Νεάντερταλ, είναι κυνηγός και ψαράς και ήδη από τη Μουστιαία Περίοδο χρησιμοποιεί τη φωτιά. Τα εργαλεία του είναι λίθινα, από πυριτόλιθο. Στην Αμπεβίλεια Εποχή τα εργαλεία είναι εξελιγμένα και οι αμφίστομοι χειροπελέκεις κατασκευάζονται με άμεση, κατευθείαν κρούση, ενώ στην Αχελαία χρησιμοποιούνταν για την κρούση μαλακότερα υλικά (ξύλο, οστέινα εργαλεία). Από την Αχελαία Περίοδο είναι γνωστές πολυάριθμες θέσεις εγκαταστάσεων (στις κοιλάδες των ποταμών Σομ και Ντορντόν, και των παραποτάμων τους), οι οποίες ήταν πλούσιες σε πανίδα και απέδωσαν πλούτο εργαλείων. Ο άνθρωπος της περιόδου αυτής κυκλοφορεί στις ανοικτές πεδιάδες του βορρά, όπου οι ποταμοί και οι ακτές πλούσιες σε πυριτόλιθο.

Λίθινα εργαλεία ανακαλύφθηκαν στο Λεζινιάν λα Σεμπ το 2009 και υποδεικνύουν ότι οι πρώιμοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στη Γαλλία τουλάχιστον 1.570.000 χρόνια πριν.[3]

Νεότερη Παλαιολιθική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κυρία του Μπρασανπουί, θραύσμα από αγαλματίδιο ελεφαντόδοντου, 25.000 χρόνια πριν, Μουσείο Εθνικής Αρχαιολογίας της Γαλλίας

Την εποχή αυτή αναπτύσσονται, στην αρχή παράλληλα, η Περιγόρδεια και η Ωρινιάκεια Περίοδος μέχρι περίπου το 19.000 π.Χ. και ακολουθούν η Σολουτραία, μέχρι περίπου το 15.000 π.Χ. Και η Μαγδαληναία μέχρι περίπου το 10.000 π.Χ. Κατά τη διάρκεια αυτών των 20.000 ετών, η μόνη περιοχή της Γαλλίας που κατοικείται αδιάκοπα είναι εκείνη που βρίσκεται ανάμεσα στους ποταμούς Λίγηρα και Γαρούνα, με μέγιστη πυκνότητα στην περιοχή του Περιγκόρ, στις κοιλάδες του Ντορντόν και του Κορέζ. Ο πληθυσμός του όλου χώρου είναι βέβαια μικρός και η κατοίκηση, σε πολλές περιοχές, είναι ασυνεχής, ενώ το όριο ζωής του ανθρώπου δεν ξεπερνά τα σαράντα χρόνια.

Στη Νεότερη Παλαιολιθική Εποχή εμφανίζεται ο Βραχυκέφαλος Homo sapiens και παράλληλα σημειώνεται μεγάλη πρόοδος στην τεχνική. Στη Μαγδαληναία εποχή τα εργαλεία είναι ποικίλα (ξύστρες, μαχαίρια, σμίλες, σκαρπέλα, σουβλιά, καμάκια κ.λπ.) και η τεχνική της κατασκευής τους φτάνει σε βαθμό τελειότητας στην Ωρινιάκεια περίοδο εμφανίζονται επίσης και εργαλεία οστέινα, καθώς και εργαλεία από ελεφαντόδοντο ή ελαφοκέρατο.

Τοιχογραφία στο σπήλαιο Λασκώ

Από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή οι άνθρωποι παύουν να είναι νομάδες και δημιουργούν ημιμόνιμες εγκαταστάσεις σε σπηλαιόμορφα καταφύγια (καταφύγιο του Κρο-Μανιόν) ή σε σπήλαια, τα οποία διακοσμούν με αξιοθαύμαστα καλλιτεχνήματα. Αξιοσημείωτα δείγματα παλαιολιθικής ζωγραφικής σπηλαίου υπάρχουν στη νοτιοδυτική Γαλλία: στις προϊστορικές τοποθεσίες και ζωγραφισμένα σπήλαια της κοιλάδας του Βεζέρ στον νομό Δορδόνης με πιο αξιοσημείωτο το Σπήλαιο Λασκώ, στα σπήλαια του νομού Λοτ με χαρακτηριστικό το σπήλαιο Πες Μερλ, στα διάκοσμα σπήλαια των Πυρηναίων όπως το σπήλαιο Νιώ, στα σπήλαια της περιοχής της κοιλάδας του Ροδανού, όπως το σπήλαιο Σωβέ.

Στη νεότερη Μαγδαληναία Περίοδο παρατηρείται μία δημογραφική έκρηξη, με επακόλουθο τη δημιουργία περισσοτέρων εγκαταστάσεων. Από τις 400 όμως γνωστές Μαγδαληναίες εγκαταστάσεις, οι 300 βρίσκονται στις νοτιοδυτικές περιοχές της Γαλλίας, και από αυτές πάνω από το ένα τέταρτο στο Περιγκόρ.

Μεσολιθική Εποχή (από 9.000 ως 5.500 περίπου π.Χ.)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή αυτή έχουν ήδη τελειώσει οι παγετώδεις περίοδοι και το κλίμα είναι εύκρατο, στην αρχή υγρό και αργότερα ξηρότερο, ενώ οι άνθρωποι, από άποψη τόσο τεχνικής όσο και πολιτισμού είναι υπανάπτυκτοι. Ασχολούνται με το κυνήγι και το ψάρεμα και αρχίζουν να εξημερώνουν τα ζώα. Κατοικούν σε καταυλισμούς μάλλον παρά σε χωρία· και σ' αυτούς η λατρεία των νεκρών είναι πολύ ανεπτυγμένη. Τα εργαλεία τους είναι μικρολιθικά και εμφανίζονται τα πρώτα βέλη, που εκτοξεύονται με τόξα. Η τέχνη τους, τέλος, είναι πολύ φτωχή σε σύγκριση με τα μεγάλα καλλιτεχνικά επιτεύγματα της Νεότερης Παλαιολιθικής.

Νεολιθική Εποχή (από την 5η π.Χ. χιλιετία)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ντολμέν Κρυκυνό, στον νομό Μορμπιάν, στη Βρετάνη

Η «νεολιθική επανάσταση» φαίνεται ότι πραγματοποιήθηκε κάτω από την επίδραση δύο πολιτιστικών ρευμάτων. Από αυτά, το ένα ξεκινούσε από την ανατολική Μεσόγειο και από τις ακτές απλωνόταν στην Προβηγκία και στο Λανγκντόκ (5η χιλιετία), ενώ το άλλο ξεκινούσε από την κοιλάδα του Δούναβη και απλωνόταν στην Αλσατία και στα ανατολικά της χώρας (4η χιλιετία).

Στη Μέση Νεολιθική Εποχή αρχίζει η εμφάνιση της μεγαλιθικής αρχιτεκτονικής, που αναπτύχθηκε κυρίως στα δυτικά στη Βρετάνη όπου βρίσκονται τα μεγαλιθικά μνημεία του Καρνάκ και τα μεγαλιθικά μνημεία του Λοκμαριακέ, ο τύμβος του Μπαρνενές και στα νοτιοδυτικά στον νομό Σαράντ. Τα μνημεία της εποχής αυτής, μενίρ, ντολμέν και κρόμλεχ χρονολογούνται από την 4η χιλιετία.

Αρχαία Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ελληνικές αποικίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Έλληνες στην προρωμαϊκή Γαλατία
Ασημένιο νόμισμα της Μασσαλίας με Ελληνικό θρύλο, μία μαρτυρία των Ελλήνων στην προρωμαϊκή Γαλατία, 5ος–1ος αιώνας π.Χ.
Κελτική επέκταση στην Ευρώπη, 6ος-3ος αιώνας π.Χ.

Το 600 π.Χ., Ίωνες Έλληνες από τη Φώκαια εγκαταστάθηκαν στον νότο της σημερινής Γαλλίας. Ίδρυσαν αρχικά την αποικία της Μασσαλίας, στις ακτές της Μεσογείου, που θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Γαλλίας. Οι Φωκαείς ίδρυσαν επίσης και άλλες αποικίες μεταξύ των οποίων οι: Αγκντ, Νίκαια, Αντίμπ, Μονακό, Εμπόριο, Ρόδη και στο νησί της Κορσικής την Αλαλία.

Οι Έλληνες ανέπτυξαν το εμπόριο προς τα βόρεια κατά μήκος της κοιλάδας του Ροδανού και έφθαναν μέχρι τη σύγχρονη Αγγλία, μέσω της Μάγχης, από όπου μετέφεραν κασσίτερο. Είχαν μεγάλη αλληλεπίδραση με τους λαούς της περιοχής και ερχόμενοι σε επικοινωνία με τον βορρά μέσω των κύριων εμπορικών οδών, άσκησαν πολιτιστική επιρροή σε όλη τη Γαλατία, όπως μαρτυρούν κοσμήματα, αγγεία και όπλα που βρέθηκαν σε τάφους αρχηγών φυλών στην Καμπανία και τη Βουργουνδία,[4] αλλά συχνά βρίσκονταν και σε εμπόλεμη κατάσταση με όμορες φυλές.

Οι σπάνιες επιγραφές από την προρωμαϊκή Γαλατία είναι γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες.

Μερικοί σπουδαίοι Φωκαείς εξερευνητές, όπως ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης, γεννήθηκαν στη Μασσαλία.

Κατά την 1η π.Χ. χιλιετία, άρχισε η βραδεία διείσδυση κελτικών φυλών από την Κεντρική Ευρώπη προς τα εδάφη του σημερινού κράτους της Γαλλίας,[5] αλλά η εγκατάσταση ολοκληρώθηκε στην υπόλοιπη Γαλατία μόνο μεταξύ του 5ου και του 3ου αιώνα π.Χ.[6]

Γαλατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Γαλατία
Χάρτης της Γαλατίας πριν τον Γαλατικό πόλεμο
Ο Βερκιγγετόριξ παραδίνεται στον Ιούλιο Καίσαρα, στη μάχη της Αλεσίας, πίνακας του Λιονέλ Ρουαγιέ, 1899

Η Γαλατία κάλυπτε την περιοχή της σύγχρονης Γαλλίας και τμήματα όμορων χωρών [7]στη δυτική όχθη του Ρήνου και κατοικούνταν από Κέλτες, εγκατεστημένους σταδιακά από το 500 π.Χ. ανάμεσα στους ποταμούς Γαρούνα και Σηκουάνα και Βέλγες, εγκατεστημένους μεταξύ 300 και 150 π.Χ. ανάμεσα στον Σηκουάνα και τον Ρήνο. Αυτοί οι επιδρομείς αναμείχθηκαν με τους γηγενείς πληθυσμούς Ιβήρων και Λιγύρων και όλους μαζί οι Ρωμαίοι τους ονόμασαν Γαλάτες. [8] Αρχαιολογικά, οι Γαλάτες ήταν φορείς των κελτικών πολιτισμών Χάλστατ (1200 - 500 π. Χ.) και Λα Τεν (450 - 25 π. Χ.).

Οι γνώσεις μας για τους Γαλάτες του 1ου αιώνα π.Χ. προέρχονται από αρχαιολογικά ευρήματα και κυρίως από τα Απομνημονεύματα του Ιούλιου Καίσαρα. Οι Γαλάτες δεν είχαν συγκροτημένη εθνική ομάδα αλλά ήταν διαιρεμένοι σε πολλές φυλές με δικό της βασιλιά και διαφορετική διάλεκτο η κάθε μια και βρίσκονταν συχνά σε πόλεμο μεταξύ τους.[9]Αστική διαβίωση δεν υπήρχε αλλά το γαλατικό οχυρωμένο φρούριο-καταφύγιο (oppidum) χρησίμευε ως πρωτεύουσα, αγορά, κέντρο συγκέντρωσης εργαστηρίων και χώρος άμυνας. [10]

Οι σχέσεις των Γαλατών με τη Ρώμη δεν ήταν πάντα ειρηνικές. Το 387 π.Χ., οι Γαλάτες με επικεφαλής τον Βρέννο διέσχισαν τις Άλπεις και εισέβαλαν στη Ρώμη. Το 218 π.Χ., έλαβαν μέρος στον Β' Καρχηδονιακό πόλεμο κατά των Ρωμαίων και πολέμησαν στο πλευρό του Αννίβα στη μάχη των Καννών. Το 203 π.Χ., η Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία κατακτήθηκε τη Ρωμαϊκή δημοκρατία. Από το 154 π.Χ. οι Ρωμαίοι ανταποκρίνονταν σε εκκλήσεις γαλατικών φυλών σε βοήθεια ώσπου το 121 π.Χ. κατέκτησαν τα νότια παράλια (Ναρβωνική Γαλατία).

Ο Ιούλιος Καίσαρας τελικά κατέκτησε τα υπόλοιπα τμήματα της Γαλατίας (την οποία θεωρεί ότι χωρίζεται σε τρία μέρη: Κελτική Γαλατία, Βελγική Γαλατία και Ακουιτανική Γαλατία) με τις εκστρατείες του Γαλατικού πολέμου από το 58 π.Χ. έως το 51 π.Χ. Παρά την αντίσταση των Γαλατών με επικεφαλής τον Βερκιγκετόριξ, οι Γαλάτες τελικά ηττήθηκαν στη μάχη της Αλεσίας το 52 π.Χ. Έτσι, εξαπλώθηκε η κυριαρχία της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας στην περιοχή. [11]

Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Γαλατίας, ιδρύθηκαν ή αναπτύχθηκαν στα γαλατικά oppida πολλές πόλεις, όπως η Λουτέτια, Λούγδουνο, Τολόζα κλ, και κατασκευάστηκαν δρόμοι, γέφυρες, υδραγωγεία, αρένες και πολλά μνημεία. Σήμερα, μερικές ρωμαϊκές γέφυρες χρησιμοποιούνται ακόμα, ενώ πολλοί σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι έχουν κατασκευαστεί πάνω σε παλιούς ρωμαϊκούς δρόμους. Μετά την κατάκτηση, διαδόθηκε στη Γαλατία ο ρωμαϊκός πολιτισμός και με το πέρασμα του χρόνου μεταβλήθηκε σε λατινική χώρα από πολιτιστική και γλωσσική άποψη.[12]Η Ρωμαϊκή Γαλατία διήρκεσε πέντε αιώνες, έως ότου το τελευταίο ρωμαϊκό κράτος του Σουασόν έπεσε στα χέρια των Φράγκων το 486 στη μάχη του Σουασόν.

Βαρβαρικές εισβολές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εδαφικός διαμοιρασμός της Γαλατίας, 481

Τον 3ο αιώνα μ.Χ. η Γαλατία δέχτηκε τις εισβολές διάφορων γερμανικών φυλών, οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν κατά τους δυο επόμενους αιώνες. Οι εισβολείς ήταν κυρίως Φράγκοι, Βουργουνδοί και Βησιγότθοι και πέτυχαν να επιβάλουν την κυριαρχία τους σε ορισμένες περιοχές της Γαλατίας, εξαιτίας της εξασθενημένης αντίστασης των Ρωμαίων.

Έως τον 5ο αιώνα, τα γερμανικά φύλα εγκαταστάθηκαν σε μεγάλα τμήματα της Γαλατίας. Οι πόλεμοι για την επικράτηση μεταξύ τους ήταν συνεχείς. Το 451 όμως, μπροστά στον κοινό κίνδυνο που αντιπροσώπευαν οι Ούννοι υπό τον Αττίλα, ένας συνασπισμένος στρατός Ρωμαίων και βαρβάρων υπό τον Αέτιο νίκησε τους Ούννους στη Μάχη των Καταλαυνικών Πεδίων. [13]Μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας γύρω στο 476, στην περιοχή της Γαλατίας ιδρύθηκαν αρκετά βασίλεια:

Κατά τα τέλη του 5ου αιώνα μ.Χ., οι Φράγκοι έθεσαν υπό τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο μέρος της Γαλατίας.[14]

486 - 987: Φραγκικά βασίλεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μάχη του Σουασόν το 486 εγκαινίασε την ηγεμονία των Φράγκων

Κύρια άρθρα: Φραγκία και Δυτική Φραγκία

Δείτε επίσης: Κατάλογος βασιλέων των Φράγκων, Μεροβίγγειοι, Δυναστεία των Καρολιδών, Καρολίγγεια Αναγέννηση, Αυτοκρατορία των Καρολιδών

Ο Κάρολος Μαρτέλος στη μάχη του Πουατιέ, 732

Το 486, ο Κλόβις Α΄, βασιλιάς του γερμανικού λαού των Σαλίων Φράγκων, νίκησε τον Συάγριο στη μάχη του Σουασόν καταλύοντας τα τελευταία κατάλοιπα της ρωμαϊκής εξουσίας στη Γαλατία και κατέκτησε ένα σύνολο εδαφών στη βόρεια και κεντρική Γαλατία που αποτέλεσαν τη Φραγκία. [15] Στη συνέχεια, ο Κλόβις κατέγραψε διαδοχικές νίκες εναντίον άλλων γερμανικών φυλών, όπως τους Αλαμανούς στο Τολμπιάκ. Το 496, ο ειδωλολάτρης Κλόβις ασπάστηκε τον χριστιανισμό. Αυτό του έδωσε μεγαλύτερη νομιμότητα και εξουσία στους υπηκόους του και του πρόσφερε επίσης την υποστήριξη της εκκλησίας της Ρώμης εναντίον των Βησιγότθων που είχαν ασπαστεί τον Αρειανισμό. Νίκησε τον Αλάριχο Β΄ στη μάχη του Βουγιέ το 507 και προσάρτησε την Ακουιτανία, και έτσι και την Τουλούζη, στο φραγκικό βασίλειό του, ενώ οι Βησιγότθοι αποσύρθηκαν στην Ιβηρική χερσόνησο. [16]

Ο Κλόβις έκανε το Παρίσι πρωτεύουσά του και ίδρυσε τη δυναστεία των Μεροβίγγειων, αλλά το βασίλειό του δεν επιβίωσε μετά τον θάνατό του το 511. Σύμφωνα με τις φραγκικές κληρονομικές παραδόσεις, όλοι οι γιοι κληρονομούσαν μέρος της γης, οπότε εμφανίστηκαν τέσσερα βασίλεια: με επίκεντρο το Παρίσι, την Ορλεάνη, το Σουασόν και τη Ρενς. Με την πάροδο του χρόνου, τα σύνορα και ο αριθμός των Φραγκικών βασιλείων ήταν ρευστά και άλλαζαν συχνά. Επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Μαγιορδόμοι, αρχικά σύμβουλοι των βασιλέων, έφθασαν να ασκούν την πραγματική εξουσία και με κληρονομικό δικαίωμα στα φραγκικά εδάφη. Οι ίδιοι οι Μεροβίγγειοι βασιλιάδες περιορίστηκαν σε διακοσμητικό ρόλο.

Η στέψη του Καρλομάγνου, 800.

Μέχρι το 726, οι Άραβες είχαν κατακτήσει την Ιβηρική χερσόνησο, η Σεπτιμανία έγινε τμήμα του αραβικού κράτους Αλ-Άνταλους, και απειλούσαν τα φραγκικά βασίλεια. Ο δούκας της Ακουιτανίας Εύδης ο Μέγας αναχαίτισε μια μεγάλη μουσουλμανική εισβολή στη μάχη της Τουλούζης το 721, αλλά απέτυχε να αποκρούσει μια νέα επίθεση το 732. Ο μαγιορδόμος Κάρολος Μαρτέλος, νίκησε τον αραβικό στρατό στη μάχη του Πουατιέ (732) και σταμάτησε την αραβική προέλαση, κερδίζοντας σεβασμό και δύναμη στο φραγκικό βασίλειο. Η ανάρρηση στον θρόνο το 751 του Πιπίνου του Βραχύ (γιος του Καρόλου Μαρτέλου) εγκαθίδρυσε τη δυναστεία των Καρολιδών ως βασιλέων των Φράγκων.

Η ισχύς της Καρολίγγειας δυναστείας έφτασε στο απόγειο με τον Καρλομάγνο, γιο του Πιπίνου. Το 771, ο Καρλομάγνος επανένωσε το Φραγκικό βασίλειο μετά από μια περαιτέρω περίοδο διαίρεσης, κατάκτησε στη συνέχεια το βασίλειο των Λομβαρδών στη σημερινή βόρεια Ιταλία (774), ενσωμάτωσε την περιοχή της Βαυαρίας (788) στην επικράτειά του, νίκησε τους Αβάρους στην πεδιάδα του Δούναβη (796), προώθησε τα σύνορα με το Αλ-Άνταλους νότια μέχρι τη Βαρκελώνη (801) και υπέταξε την Κάτω Σαξονία μετά από μια παρατεταμένη εκστρατεία (804).

Ο διαίρεση της Αυτοκρατορίας των Καρολιδών σε τρία μέρη με τη Συνθήκη του Βερντέν το 843. Δυτική Φραγκία (μωβ), Μέση Φραγκία (πράσινο), και Ανατολική Φραγκία (κίτρινο).

Σε αναγνώριση των επιτυχιών του και της πολιτικής υποστήριξής του στον Παπισμό, ο Καρλομάγνος στέφθηκε Αυτοκράτορας από τον Πάπα Λέοντα Γ' το 800. Ο γιος του Καρλομάγνου Λουδοβίκος ο Ευσεβής (αυτοκράτορας 814-840) κράτησε την αυτοκρατορία ενωμένη. Ωστόσο, η Αυτοκρατορία των Καρολιδών δεν επιβίωσε του θανάτου του Λουδοβίκου. Δύο από τους γιους του - ο Κάρολος ο Φαλακρός και ο Λουδοβίκος ο Γερμανικός - ορκίστηκαν πίστη μεταξύ τους εναντίον του τρίτου αδελφού τους - του Λοθάριου Α΄ - στους Όρκους του Στρασβούργου, και η αυτοκρατορία διαιρέθηκε μεταξύ των τριών με τη Συνθήκη του Βερντέν, το 843, [17]έτσι δημιουργήθηκαν τρία κράτη: η Δυτική Φραγκία, η οποία αργότερα έγινε το βασίλειο της Γαλλίας, η Ανατολική Φραγκία, η οποία αργότερα έγινε το βασίλειο της Γερμανίας και η βραχύβια Μέση Φραγκία. Το 843 θεωρείται μία από τις κύριες ιδρυτικές πράξεις της Γαλλίας ως αυτόνομου κράτους.

Λόγω της εξασθένησης της βασιλικής εξουσίας κατά τον 9ο και 10ο αιώνα επικράτησε το φεουδαρχικό καθεστώς και τα μεγάλα φέουδα που διοικούνταν από τοπικούς άρχοντες που σταδιακά ανέπτυξαν μεγάλη δύναμη και οδήγησαν στον αυξανόμενο κατακερματισμό της χώρας και τον σκληρό ανταγωνισμό των διαφόρων αρχόντων για την επικράτηση τους. Συγχρόνως, το βασίλειο υπέφερε από τις αλλεπάλληλες επιδρομές Σαρακηνών από τον νότο και Σκανδιναβών Βίκινγκ από τον βορρά.

Οι επιδρομές των Βίκινγκ ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνες. Με επικεφαλής τον Ρόλο, οι επιδρομείς εγκαταστάθηκαν στα βόρεια παράλια της Γαλλίας και το 911 ο βασιλιάς Κάρολος Γ΄ της Γαλλίας αναγκάστηκε να τους παραχωρήσει εδάφη, το δουκάτο της Νορμανδίας, για την προστασία της χώρας από άλλους επιδρομείς.

Σ' αυτόν τον αγώνα, και λόγω της εξασθένησης της βασιλικής εξουσίας, διακρίθηκαν ορισμένες σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Εύδης Α΄ της Γαλλίας και ο αδερφός του, Ροβέρτος Α΄ της Γαλλίας, και στέφθηκαν βασιλείς. Αυτή η αναδυόμενη δυναστεία, ο Οίκος των Ροβερτιδών, βασίλευσε εναλλάξ με τη δυναστεία των Καρολιδών, τον τελευταίο βασιλιά της οποίας Λουδοβίκο Ε΄ της Γαλλίας το 987 διαδέχθηκε ο Ούγος Καπέτος, ιδρυτής της δυναστείας των Καπετιδών.[18]

987-1328: Η εποχή των Καπετιδών - Ανάπτυξη του Γαλλικού Κράτους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βασίλειο της Γαλλίας την εποχή του Ούγου Καπέτου

Κύριο λήμμα: Οίκος των Καπετιδών, Εδαφικός σχηματισμός της Γαλλίας

Μετά την ανάρρηση στον θρόνο των Καπετιδών το 987, η βασιλική επικράτεια των πρώτων βασιλέων στη φεουδαρχική κοινωνία που είχε δημιουργηθεί περιορίζονταν αρχικά σε ένα τμήμα της Ιλ-ντε-Φρανς, ανάμεσα στο Παρίσι και την Ορλεάνη, που αποτελούσαν και τις κύριες πόλεις. Ο Ούγος Καπέτος (βασ. 987 - 996) δεν πήγε ποτέ στον νότο της Γαλλίας. Λίγο μακρύτερα εξουσίαζαν οι μεγάλοι άρχοντες: οι δούκες της Ακουιτανίας, της Βουργουνδίας, της Νορμανδίας, της Βρετάνης και οι κόμητες της Καμπανίας, της Φλάνδρας, του Μπλουά, της Τουλούζης κ.α., οι οποίοι ήταν μεν υποτελείς του βασιλιά αλλά ανεξάρτητοι. [19]Οι πρώτοι Καπετίδες έμειναν αμέτοχοι στις μεγάλες εκστρατείες των φεουδαρχών, την κατάκτηση του βασιλείου της Αγγλίας το 1066 από τον δούκα Γουλιέλμο, μόνιμη απειλή για τους επόμενους 4 αιώνες, και την Α' Σταυροφορία. Μεγάλο κίνδυνο αντιπροσώπευε και ο γάμος της Ελεονώρας της Ακουιτανίας, μετά το διαζύγιο από τον Λουδοβίκο Ζ', με τον κόμη του Ανζού Ερρίκο Πλανταγενέτη, ο οποίος έγινε και βασιλιάς της Αγγλίας το 1154, καθώς ο τελευταίος συνένωσε τη μισή Γαλλία υπό την εξουσία του.[20]

Οι κατακτήσεις του Φιλίππου-Αυγούστου έως το 1223
Η μάχη του Μπουβίν

Με επιδέξια πολιτική και την υποστήριξη της Εκκλησίας καθώς και της εμπορικής και της αστικής τάξης των πόλεων που άρχισαν να αναπτύσσονται, εξασφαλίστηκε η επέκταση του βασιλικού τομέα και η ισχυροποίηση της μοναρχίας. Η άνοδος των Καπετιδών ξεκίνησε με τον Λουδοβίκο ΣΤ' τον Παχύ (βασ. 1106-1137) ο οποίος παραχωρώντας δικαιώματα και προνόμια στις πόλεις, εξαπέλυσε αγώνα κατά των φεουδαρχών. [21]Ο Φίλιππος Αύγουστος (βασ.1180-1223) πενταπλασίασε την έκταση των βασιλικών εδαφών αφαιρώντας μεταξύ 1202 και 1205 από τον Ιωάννη τον Ακτήμονα τις ηπειρωτικές κτήσεις της Αγγλίας (Νορμανδία, Βρετάνη, Μαιν, Ανζού, Τουραίν, εκτός από την Ακουιτανία). Στη μάχη του Μπουβίν νίκησε τα συμμαχικά στρατεύματα Άγγλων και μεγάλων φεουδαρχών και στο εσωτερικό εφάρμοσε άρτια διοίκηση. Έκανε οριστικά πρωτεύουσα το Παρίσι και ίδρυσε το Πανεπιστήμιο του Παρισιού, συνέχισε την κατασκευή της Παναγίας των Παρισίων, έχτισε νέα τείχη γύρω από το Παρίσι και το φρούριο του Λούβρου. Το όνομα της Γαλλίας χρησιμοποιήθηκε ανεπίσημα από το 1190 και επίσημα από το 1204, όταν ο Φίλιππος Αύγουστος άρχισε να χρησιμοποιεί τον όρο rex Franciæ (βασιλιάς της Γαλλίας) αντί του rex Francorum (βασιλιάς των Φράγκων). Από το 1205, η περιοχή αναφέρεται οριστικά στους χάρτες με το λατινικό όνομα regnum Franciæ, δηλαδή βασίλειο της Γαλλίας. Ο όρος Γαλλία ήταν ήδη σε χρήση παλαιότερα, όπως φαίνεται από το Άσμα του Ρολάνδου, γραμμένο από το 1040, όπου περιγράφεται η αγάπη για τη «Γλυκιά Γαλλία».

Η Παναγία των Παρισίων,κατασκευάστηκε από το 1163 έως το 1260

Από τον 13ο αιώνα ο βασιλιάς της Γαλλίας εξελίχτηκε στον ισχυρότερο μονάρχη της Ευρώπης, ιδιαίτερα επί Αγίου Λουδοβίκου (1226-1270), ο οποίος αποτελούσε το πρότυπο του Χριστιανού βασιλιά. [22]Ένας άλλος σχεδόν ανεξάρτητος υποτελής ήταν ο κόμης της Τουλούζης, ο οποίος κυβερνούσε το Λανγκεντόκ και την κομητεία της Τουλούζης. Στις αρχές του 13ου αιώνα, ο γαλλικός νότος διέφερε σημαντικά από τον βορρά πολιτιστικά και γλωσσικά. Η δίωξη της αίρεσης των Καθαρών στο νοτιοανατολικό τμήμα του βασιλείου προκάλεσε τη Σταυροφορία των Αλβιγηνών (1209–1229), στην οποία δεν αναμίχθηκε ο βασιλιάς αλλά το 1271 ο Φίλιππος Γ΄ (1270 - 1285) επωφελήθηκε και προσάρτησε την κομητεία της Τουλούζης και το Λανγκεντόκ.[23]

Η γεωργία της χώρας σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη, άκμασε το εξωτερικό εμπόριο και στις συντεχνίες των πόλεων παράγονταν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. Ανεγέρθηκαν μεγάλοι γοτθικοί καθεδρικοί ναοί και μεγάλη άνθιση παρουσίασαν επίσης τα γαλλικά πανεπιστήμια, που αποτέλεσαν τα σπουδαιότερα πνευματικά κέντρα της Ευρώπης. Από τον 11ο αιώνα εμφανίζονται τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα στην παλαιά γαλλική γλώσσα.

Ο Φίλιππος ο Ωραίος (1285-1314) επέκτεινε περισσότερο το βασίλειο. Πρόβαλε αντίδραση στον πάπα και επέβαλε ως παπική έδρα την Αβινιόν. Κατά τα 70 επόμενα χρόνια οι πάπες αποτέλεσαν τυφλά όργανα των Γάλλων βασιλέων. Η έδρα του παπισμού μεταφέρθηκε και πάλι στη Ρώμη το 1378. Μελανό σημείο στην ιστορία του Φιλίππου, η διάλυση του Τάγματος των Ναϊτών Ιπποτών το 1314. [24]Η ισχυροποίηση της βασιλικής εξουσίας απειλήθηκε όταν οι τρεις γιοι του πέθαναν χωρίς απογόνους και η κόρη του παντρεύτηκε Άγγλο βασιλιά. Για να αποφευχθεί η ανάρρηση στον θρόνο του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου Γ', ο οποίος επικαλούνταν κληρονομικά δικαιώματα από την πλευρά της μητέρας του, ανακηρύχθηκε βασιλιάς ο πλησιέστερος εξάδελφος Φίλιππος ΣΤ΄ (1328-1350), ο πρώτος της νέας βασιλικής δυναστείας των Βαλουά.

1328–1589: Η εποχή των Βαλουά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκατονταετής Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μάχη του Κρεσί, 1346

Από το 1066, που εκλέχτηκε βασιλιάς της Αγγλίας ο δούκας της Νορμανδίας, Γουλιέλμος, ένα μεγάλο μέρος της Γαλλίας άρχισε να κυριαρχείται και να ελέγχεται από Άγγλους βασιλείς. Η Νορμανδία αποτελούσε μια μεγάλη περιοχή της Βόρειας Γαλλίας. Μετά την πάροδο 300 περίπου χρόνων από την κατάληψη του αγγλικού θρόνου από τον Γουλιέλμο, ο βασιλιάς Εδουάρδος Γ' πρόβαλε απαιτήσεις πάνω από τον γαλλικό θρόνο. Το 1337 έκανε εισβολή στη Γαλλία και άρχισαν εχθροπραξίες που κράτησαν περισσότερο από ένα αιώνα. Ο πόλεμος αυτός έμεινε γνωστός στην ιστορία ως Εκατονταετής πόλεμος και κατά τη διάρκεια του οι Άγγλοι κέρδισαν πολλές μάχες. Δεν πέτυχαν όμως τον αντικειμενικό τους σκοπό, την κατάληψη του Γαλλικού θρόνου.[25]

Ο Κάρολος Ζ΄ της Γαλλίας

Κατά την περίοδο 1420-30 μία νεαρή χωριατοπούλα, η Ζαν ντ’ Αρκ, εμφανίστηκε στη γαλλική αυλή, λέγοντας πως πήρε από τον Θεό τη διαταγή να μπει επικεφαλής του γαλλικού στρατού και να στεφτεί ο Κάρολος, ο νόμιμος κληρονόμος του θρόνου στη Ρενς. Η Ζαν ντ’ Αρκ ανέλαβε πράγματι την ηγεσία του στρατού, με αποτέλεσμα να εμψυχωθούν οι Γάλλοι και να διώξουν τους Άγγλους εισβολείς. Η ίδια όμως προδόθηκε και βρήκε τραγικό θάνατο. Ο Κάρολος το 1429 στέφτηκε βασιλιάς ως Κάρολος Ζ΄.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η χώρα υπέφερε, πέραν της επιδημίας της μαύρης πανώλης του 1361-1363 και 1418-1419, από τις συνέπειες των εχθροπραξιών. Συγχρόνως, σοβαρές εσωτερικές συγκρούσεις ξέσπασαν στη Γαλλία - η Μεγάλη Ζακερί, η εξέγερση υπό τον Ετιέν Μαρσέλ, η εξέγερση των Καμποσιανών - και από το 1407 άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος Βουργουνδών και Αρμανιάκ. Το 1435, ο Κάρολος Ζ' έκανε ειρήνη με τους Βουργουνδούς (συνθήκη του Αράς) και οι Άγγλοι στερήθηκαν τον ισχυρό σύμμαχό τους. Οι Γάλλοι ως το 1450 πέτυχαν την επανάκτηση του μεγαλύτερου μέρους της χώρας εκδιώκοντας του Άγγλους, οι οποίοι αποσύρθηκαν τελικά από τη Γαλλία το 1453 μετά τη μάχη του Καστιγιόν.

Το τέλος του πολέμου βρήκε ισχυροποιημένο τον γαλλικό θρόνο και τη χώρα ενωμένη αλλά είχαν ακόμη να αντιμετωπίσουν τους δούκες της Βουργουνδίας, τον Φίλιππο τον Καλό και τον Κάρολο τον Τολμηρό, που έχοντας προσθέσει τις Κάτω Χώρες στις κτήσεις τους στο δουκάτο της Βουργουνδίας ήταν από τους ισχυρότερους κυρίαρχους της Ευρώπης. Ο Κάρολος Ζ' και ο γιος του Λουδοβίκος ΙΑ' τους θεωρούσαν τους κύριους αντιπάλους τους.

Μετά τον θάνατο του Καρόλου του Τολμηρού, το δουκάτο της Βουργουνδίας συγχωνεύτηκε με το Γαλλικό στέμμα (1477) αλλά οι Κάτω Χώρες πέρασαν στη μοναδική κόρη του, τη Μαρία της Βουργουνδίας, που με τον γάμο της τα μετέφερε στον Μαξιμιλιανό αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: αυτός ο διαμοιρασμός έγινε μελλοντικά διαρκής αιτία συγκρούσεων μεταξύ των οίκων των Βαλουά και των Αψβούργων.

Ο Μεσαίωνας στη Γαλλία τελείωσε με το τέλος της ανεξαρτησίας των μεγάλων φεουδαρχικών ηγεμονιών που ήταν το δουκάτο της Βουργουνδίας (1477) και το δουκάτο της Βρετάνης (προσαρτήθηκε το 1491 και επίσημα ενώθηκε με το βασίλειο της Γαλλίας το 1532).

Ιταλικοί πόλεμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Ιταλικοί Πόλεμοι

Η μάχη του Μαρινιάνο, 1515

Από τα τέλη του 15ου αιώνα έως τα τέλη του πρώτου μισού του 16ου αιώνα, στη γαλλική εξωτερική πολιτική κυριάρχησαν σε μεγάλο βαθμό οι πόλεμοι στην Ιταλία. Από το 1494, οι Βαλουά διεκδίκησαν κληρονομικά τους δικαιώματα στο βασίλειο της Νάπολης και στο δουκάτο του Μιλάνου. Σε 60 χρόνια συγκρούσεων, κατέκτησαν και έχασαν τη Νάπολη τέσσερις φορές και το δουκάτο του Μιλάνου έξι φορές. Τέλος, εγκατέλειψαν κάθε φιλοδοξία στην Ιταλία αλλά κατάφεραν να ενισχύσουν τα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας.

Διάφοροι παράγοντες συνετέλεσαν σ'αυτούς τους μακροχρόνιους πολέμους: ο πολιτικός κατακερματισμός της Ιταλικής χερσονήσου, η έλξη που ασκούσαν ο πλούτος και ο πολιτισμός των κύριων ιταλικών πόλεων, η επιθυμία ελέγχου περιοχών για να απειλούν τα συμφέροντα των Αψβούργων στον νότο και κυρίως η προσπάθεια διάσπασης του αποπνικτικού κλοιού (Κάτω Χώρες στα βόρεια, Φρανς Κοντέ στα ανατολικά και Ισπανία στα νότια) από τις κτήσεις των Αψβούργων.[26]

Ανάπτυξη - Γαλλική αναγέννηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φραγκίσκος Α', βασ.1515-1547

Από τις αρχές του 16ου αιώνα, η διοίκηση στο βασίλειο της Γαλλίας έγινε πιο αποτελεσματική χάρη σε μια σειρά μέτρων του Φραγκίσκου Α': αντικατάσταση της λατινικής γλώσσας με τη γαλλική ως επίσημης γλώσσας τον Αύγουστο 1539 με το διάταγμα του Βιλέ-Κοτερέ, θέσπιση θέσεων υπουργών, ίδρυση του Θησαυροφυλακίου όπου συγκεντρώνονταν τα έσοδα του κράτους το 1523, θέσπιση οικονομικών υπηρεσιών από το 1542 κ.ά. Η ενίσχυση των πολιτικών δομών συνοδεύτηκε από οικονομική άνθηση, ανάπτυξη της βιομηχανίας και του εμπορίου. Αυτή την εποχή, από το 1534, δημιουργήθηκαν οι βάσεις της Πρώτης γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας. Βάσκοι και Βρετόνοι ψαράδες έκαναν συχνά ταξίδια στη Νέα Γη, το 1534 ο Ζακ Καρτιέ ανέπλευσε τον ποταμό Άγιο Λαυρέντιο, που αργότερα, κατά τον Γαλλικό αποικισμό της Αμερικής, έγινε η οδός της γαλλικής διείσδυσης στην Αμερική.[27]

Η επαφή με τον ιταλικό πολιτισμό κατά τη διάρκεια των Ιταλικών πολέμων, συνέβαλε στη διάδοση της Ιταλικής Αναγέννησης στη Γαλλία. Ο Φραγκίσκος Α', ενθουσιασμένος από την ιταλική τέχνη, κάλεσε στη Γαλλία πολλούς Ιταλούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων τον Λεονάρντο ντα Βίντσι ο οποίος έζησε και εργάστηκε μέχρι τον θάνατό του στο αρχοντικό του Κλο-Λυσέ, κοντά στην κατοικία του βασιλιά, το κάστρο του Αμπουάζ. Η ανάπτυξη εκφράζεται από την κατασκευή κάστρων όχι μόνο στην κοιλάδα του Λίγηρα και κοντά στο Παρίσι, αλλά και σε όλη τη Γαλλία.

Η ανάπτυξη αυτή αναχαιτίσθηκε από τους Θρησκευτικούς πολέμους που ξέσπασαν 3 μόνο χρόνια μετά το τέλος των Ιταλικών πολέμων και ήταν η πολιτική και στρατιωτική αποκορύφωση της θρησκευτικής κρίσης που προκάλεσε η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση.

Θρησκευτική μεταρρύθμιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Θρησκευτικοί Πόλεμοι

Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, Πρωινό στις πύλες του Λούβρου, πίνακας του 19ου αιώνα. Διακρίνεται στα μαύρα η Αικατερίνη των Μεδίκων.

Κατά τη διάρκεια της θρησκευτικής μεταρρύθμισης στη Γαλλία σημειώθηκαν πολλές εσωτερικές διαταραχές και κλονίστηκε η δύναμη της βασιλείας. Καθολικοί και προτεστάντες διαμάχονταν για τη μεγαλύτερη επιρροή στην κυβέρνηση. Από το 1562 έως το 1598 έγιναν μαζικές εκδιώξεις και σφαγές Ουγενότων, όπως ονόμαζαν τους Γάλλους προτεστάντες.

Η κορύφωση ήρθε τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου στις 23/24 Αυγούστου 1572 στο Παρίσι, όπου δολοφονήθηκαν χιλιάδες Ουγενότοι, οι περισσότεροι σημαντικά πρόσωπα. Τελικά το 1598 υπογράφηκε το Έδικτο της Νάντης σύμφωνα με το οποίο αναγνωριζόταν ανεξιθρησκεία στους προτεστάντες.

Συνέπειες της μετανάστευσης των Ουγενότων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι δεκάδες χιλιάδες των Ουγενότων που αναγκάστηκαν να φύγουν από τη Γαλλία κατέφυγαν στην Ολλανδία, την Ελβετία, τη Γερμανία, την Αγγλία αλλά και στη Βόρεια Αμερική. Η οικονομία αυτών των χωρών, οι οποίες δέχτηκαν τους Ουγενότους, αναπτύχθηκε. Εντάχθηκαν στις εκεί κοινωνίες και ονομάστηκαν Καλβινιστές και Διαμαρτυρόμενοι. Επιπλέον βοήθησαν στη διάδοση του γαλλικού πολιτισμού και της γαλλικής γλώσσας.

1589–1789: Οίκος των Βουρβόνων - Εποχή της απολυταρχίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Οίκος των Βουρβόνων

Ο Ερρίκος Δ' ήταν ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς του οίκου των Βουρβόνων

Μετά τον θάνατο του Ερρίκου Γ΄ το 1589 και το τέλος της δυναστείας των Βαλουά, ξέσπασαν διαμάχες για τον θρόνο της Γαλλίας μέσα από τις οποίες ο Ερρίκος Δ' του οίκου των Βουρβόνων έγινε τελικά νόμιμος βασιλιάς (1589). Ήταν ο σημαντικότερος απόγονος της γαλλικής βασιλικής οικογένειας και ανιψιός του βασιλιά Φραγκίσκου Α', και κατάφερε να επικρατήσει κατά του φιλο-Ισπανικού Οίκου των Γκιζ, που επεδίωκε να σφετεριστεί τον θρόνο.[28] Ήταν προτεστάντης και μεταστράφηκε στον καθολικισμό για να παγιώσει την εξουσία του. Λέγεται ότι σχολίασε το γεγονός λέγοντας: «το Παρίσι αξίζει μια Θεία λειτουργία».[29] Το 1598, με το έδικτο της Νάντης ο Ερρίκος Δ' έφερε ένα προσωρινό τέλος στους μακροχρόνιους Θρησκευτικούς Πολέμους, που κράτησε μέχρι την πολιορκία του προπυργίου των Ουγενότων, της Λα Ροσέλ το 1628.

Με την ανάρρηση του Ερρίκου Δ' στον θρόνο, ξεκίνησε η πιο σημαντική εποχή της γαλλικής ιστορίας: η ανανεωμένη ισχύς της Γαλλίας στην Ευρώπη και η καθιέρωση της απολυταρχικής-συγκεντρωτικής μορφής διακυβέρνησης. Ο Ερρίκος Δ' δημιούργησε μια κεντρικά ελεγχόμενη γραφειοκρατία που εξαρτιόταν πλήρως από τον βασιλιά και υιοθέτησε μια επιθετική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Ισπανία. Ωστόσο, η δολοφονία του το 1610 εμπόδισε την εισβολή στις Ισπανικές Κάτω Χώρες. Ο γιος του Λουδοβίκος ΙΓ', αρχικά ήταν υπό την αντιβασιλεία της μητέρας του Μαρίας των Μεδίκων.[30]

Ο καρδινάλιος Ρισελιέ

Ακολούθησε μια περίοδος (από το 1624 έως το 1661) κατά την οποία δύο καρδινάλιοι - ο Ρισελιέ και ο Μαζαρέν - ως πρωθυπουργοί κυβερνούσαν ουσιαστικά στη Γαλλία στη θέση των βασιλέων και πολέμησαν και οι δύο τον Προτεσταντισμό. Με την κατάληψη της Λα Ροσέλ το 1628, οι Ουγενότοι έχασαν τους τελευταίους από τους οχυρωμένους τόπους που τους είχαν παραχωρηθεί με το έδικτο της Νάντης και στη συνέχεια εκτέθηκαν στη βασιλική απολυταρχική πολιτική. Υπό την ηγεσία του Ρισελιέ, η απόλυτη εξουσία του Λουδοβίκου ΙΓ' σταθεροποιήθηκε, οι ισχυροί ευγενείς εξουδετερώθηκαν και διασφαλίσθηκε η εσωτερική συνοχή της χώρας. Συγχρόνως, η εξωτερική πολιτική της Γαλλίας ήταν πολύ δραστήρια.[31]

Με την υποκίνηση του Ρισελιέ, η Γαλλία ενεπλάκη στον Τριακονταετή Πόλεμο στην Κεντρική Ευρώπη το 1635 και έτσι αυτομάτως ήρθε σε σύγκρουση με την Ισπανία (Γαλλο-Ισπανικός πόλεμος (1635–1659)). Με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648, η Γαλλία προσάρτησε εδάφη στην Αλσατία και πέτυχε μια μόνιμη αποδυνάμωση της κεντρικής εξουσίας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Με τη συνθήκη των Πυρηναίων(1659) η εποχή της ηγεμονίας της Ισπανίας στην Ευρώπη έφτασε σε ένα ορατό τέλος και ξεκίνησε η εποχή της γαλλικής κυριαρχίας. Αυτή η κυριαρχία ήταν στρατιωτική αλλά και πολιτιστική.

Σχεδόν όλοι οι πρίγκιπες της Ευρώπης ακολουθούσαν το παράδειγμα του γαλλικού πολιτισμού της βασιλικής αυλής στα ανάκτορα των Βερσαλλιών. Από τον 17ο αιώνα και μετά, τα γαλλικά έγιναν η lingua franca της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας, η γλώσσα του πολιτισμού και της καλλιέργειας για την πολιτισμένη Ευρώπη, αρχικά στην Κεντρική Ευρώπη, και τον 18ο και 19ο αιώνα επίσης στην Ανατολική Ευρώπη (Πολωνία, Ρωσία, Ρουμανία). Για αιώνες, η γαλλική γλώσσα ομιλούνταν από τους ευγενείς και διανοούμενους της Ευρώπης και θεωρούνταν η γλώσσα των βασιλικών αυλών και των μορφωμένων.

Ο Λουδοβίκος ΙΔ'

Το 1643 ο τότε τετράχρονος Λουδοβίκος ΙΔ' κληρονόμησε τον θρόνο, έχοντας για πρωθυπουργό τον διάδοχο του Ρισελιέ, Καρδινάλιο Μαζαρέν. Η αριστοκρατική εξέγερση της Σφενδόνης αγωνίστηκε μάταια ενάντια στην κυριαρχία και την απολυταρχική εξουσία του Μαζαρέν. Μετά τον θάνατο του Μαζαρίνου το 1661, ο Λουδοβίκος ΙΔ' πήρε την εξουσία στα χέρια του. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η Γαλλία έφτασε στο απόγειο της δύναμής της. Ο βασιλιάς απέκτησε μια άνευ προηγουμένου δύναμη και μπορούσε να καθορίσει τη μοίρα όλης της χώρας. Ο Βασιλιάς-Ήλιος ήταν, ως εκ τούτου, στο κέντρο του απολυταρχικού κράτους, και γύρω του περιστρέφονταν τα πάντα.[32]

Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, ο Λουδοβίκος ΙΔ' ακολούθησε μια εκτεταμένη πολιτική στην παράδοση του παππού του και του Ρισελιέ με στόχο την ενίσχυση της δύναμης της Γαλλίας στην Ευρώπη. Το γαλλικό κράτος μεταρρυθμίστηκε εκ βάθρων, αναπτύσσοντας αποτελεσματικά τη γραφειοκρατία και απλοποιώντας το νομικό σύστημα. Η οικονομία αναδιοργανώθηκε σύμφωνα με τις αρχές του μερκαντιλισμού και ο μόνιμος γαλλικός στρατός έγινε ο μεγαλύτερος στην ήπειρο. Δημιουργήθηκε επίσης μεγάλος στόλος. Ο υπουργός Οικονομικών Κολμπέρ, στο πλευρό του βασιλιά, συνέβαλε στη δημιουργία μιας πολύ ισχυρής γαλλικής οικονομίας χαράζοντας και τη γαλλική αποικιακή πολιτική. Το Παλάτι των Βερσαλλιών του Λουδοβίκου και η κρατική οργάνωση της Γαλλίας αντιγράφηκαν σε μικρότερη κλίμακα σε όλη την Ευρώπη. Το Παρίσι εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες πόλεις και το επιστημονικό και πνευματικό κέντρο της Ευρώπης.

Η εδαφική επέκταση της Γαλλίας

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ', η Γαλλία διεξήγαγε τέσσερις επεκτατικούς πολέμους: τον πόλεμο της Επανάκτησης (1667–1668), τον Ολλανδικό πόλεμο (1672–1678), τον Εννεαετή πόλεμο (1688–1697) κατά του Συνδέσμου του Άουγκσμπουργκ και τον πόλεμο της Ισπανικής διαδοχής (1701-1713). [33]Ο τελευταίος οδήγησε σε υπερβολικό εθνικό χρέος, η Γαλλία έφθασε κοντά στην εθνική χρεοκοπία και η χώρα υπέφερε από τις οικονομικές πιέσεις του πολέμου. Τελικά, ωστόσο, η Γαλλία κατάφερε να επικρατήσει έναντι του μεγάλου συνασπισμού των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Οι πόλεμοι οδήγησαν σε μια τεράστια εδαφική επέκταση της Γαλλίας, ειδικά στα ανατολικά προς την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Λόγω της φύσης του εξαιρετικά αδίστακτου πολέμου με την καταστροφή περιοχών κοντά στα σύνορα, αναπτύχθηκε στις περιοχές αυτές αντι-γαλλική δυσαρέσκεια, η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως γαλλο-γερμανική κληρονομική εχθρότητα.[34]

Με σκοπό την ενότητα του κράτους ο Λουδοβίκος ΙΔ' εξέδωσε το έδικτο του Φονταινεμπλώ το 1685, καταργώντας το έδικτο της Νάντης. Οι εκκλησίες των Ουγενότων καταστράφηκαν και τα προτεσταντικά σχολεία έκλεισαν. Όποιος έμεινε στη χώρα και ήταν ακόμα αναγνωρίσιμος ως Προτεστάντης διώχθηκε. Παρά την απαγόρευση της μετανάστευσης ενόψει σοβαρών απειλών τιμωρίας, εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλοι Προτεστάντες κατέφυγαν σε γειτονικές μεταρρυθμισμένες χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες, Πρωσία, Έσση κ.λπ.). Για τη Γαλλία, η μαζική μετανάστευση κυρίως καλά μορφωμένων ατόμων σήμαινε σοβαρή οικονομική ζημία, ενώ οι χώρες μετανάστευσης επωφελήθηκαν από αυτήν.

Ο Λουδοβίκος ΙΔ' επέζησε του γιου του και του μεγαλύτερου εγγονού του και πέθανε την 1η Σεπτεμβρίου 1715. Ο εγγονός του Λουδοβίκος ΙΕ' τον διαδέχθηκε στον θρόνο. Στην εποχή του, η οικονομική άνοδος και η πολιτιστική άνθηση συνεχίστηκαν. Οι ίντριγκες της βασιλικής αυλής που περιβάλλουν τις μαιτρέσες του Μαντάμ ντε Πομπαντούρ και τη Μαντάμ ντυ Μπαρί είναι θρυλικές. Λόγω της συμμετοχής του στον ανεπιτυχή Επταετή πόλεμο (1756 έως 1763) εναντίον του Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας, ο Λουδοβίκος ΙΕ' έχασε σημαντικά μέρη των γαλλικών αποικιών στη Βόρεια Αμερική (Κεμπέκ, Λουιζιάνα) και τμήματα της Ινδίας από την Αγγλία.

Ο Λουδοβίκος ΙΕ' πέθανε το 1774 και στον θρόνο τον διαδέχθηκε ο εγγονός του Λουδοβίκος ΙΣΤ', παντρεμένος με τη Μαρία Αντουανέτα, κόρη της αυτοκράτειρας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μαρίας Θηρεσίας. Ο νέος βασιλιάς προσπάθησε να αναδιοργανώσει το κράτος μέσω δικών του μεταρρυθμίσεων. Έκανε το λάθος να δώσει στα Ανώτατα Δικαστήρια περισσότερη εξουσία, γεγονός που διευκόλυνε τους υψηλούς ευγενείς και τον ανώτερο κλήρο να πολεμήσουν τα μεταρρυθμιστικά του σχέδια. Αυτό οδήγησε σε μεγάλη οικονομική κρίση στη δεκαετία του 1780, στην οποία συνέβαλε και η συμμετοχή στον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Ο βασιλιάς αντέδρασε με μέτρα λιτότητας και προσπάθησε να ρυθμίσει εκ νέου το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Προσπάθησε επίσης να επιτύχει άμεση φορολογία της Πρώτης και της Δεύτερης τάξης (κλήρος και αριστοκρατία). Μετά τον εξαιρετικά σκληρό χειμώνα του 1783/84 και τις κακές συγκομιδές του 1787 και 1788, ο βασιλιάς αισθάνθηκε υποχρεωμένος τον Αύγουστο του 1788 να συγκαλέσει τη συνέλευση των Τάξεων. Στις 17 Ιουνίου 1789, τα μέλη της Τρίτης Τάξης ανακήρυξαν τη συνέλευση σε Εθνική Συνέλευση και ορκίστηκαν να μην χωριστούν έως ότου δημιουργηθεί ένα σύνταγμα για τη Γαλλία (Όρκος του Σφαιριστηρίου). Αυτά τα γεγονότα θεωρούνται «η αρχή του τέλους» του Παλαιού καθεστώτος.

Μετά την καρατόμηση του Λουδοβίκου ΙΣΤ' κατά τη Γαλλική Επανάσταση, ο οίκος των Βουρβόνων επανήλθε στην εξουσία με την Παλινόρθωση των Βουρβόνων το 1814 με τον Λουδοβίκο ΙΗ'. Μετά τον θάνατό του το 1824, τον διαδέχτηκε ο νεότερος αδελφός του Κάρολος Ι', τελευταίος βασιλιάς του οίκου, που βασίλευσε έως το 1830.[35]

1789–1814: Από τη Γαλλική Επανάσταση στην Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύρια άρθρα: Γαλλική Επανάσταση και Πρώτη Γαλλική Δημοκρατία

1789–1799: Γαλλική Επανάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η άλωση της Βαστίλης

Το έτος 1789 στη Γαλλία ήταν πλούσιο σε ιστορικά γεγονότα. Αδυνατώντας να θεσπίσει καθολική φορολογία λόγω της αντίδρασης των αριστοκρατών, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ' συγκάλεσε τη συνέλευση των Τάξεων στις 5 Μαΐου 1789 στις Βερσαλλίες. Οι αντιπρόσωποι της Τρίτης Τάξης κατάφεραν σε δύο μήνες και χωρίς βία να θέσουν τέρμα στην απόλυτη μοναρχία με τη βοήθεια ενός μέρους του ανώτερου κλήρου και των ευγενών, ανακηρύχθηκαν σε Εθνική συνέλευση λίγο πριν τον Όρκο του Σφαιριστηρίου της 20ής Ιουνίου 1789, όπου ορκίσθηκαν να μην χωρισθούν πριν η Γαλλία αποκτήσει Σύνταγμα. Στις 14 Ιουλίου 1789, (σήμερα εθνική εορτή της Γαλλίας), οι Παριζιάνοι, εξοργισμένοι από την οικονομική κρίση, την αστάθεια της κυβέρνησης και φοβούμενοι την άφιξη στρατευμάτων στο Παρίσι, εισέβαλαν στη Βαστίλη, το σύμβολο της βασιλικής απολυταρχίας, επιταχύνοντας έτσι την επαναστατική διαδικασία που ξεκίνησαν οι αντιπρόσωποι. Στις 17 Ιουλίου, ο βασιλιάς πήγε στο δημαρχείο του Παρισιού και συμφώνησε να φορέσει την τρίχρωμη κονκάρδα των επαναστατών.[36]

Στα τέλη Ιουλίου 1789, στη γαλλική ύπαιθρο ξέσπασαν αγροτικές εξεγέρσεις γνωστές ως Μεγάλος Φόβος, μια εξέγερση κατά των φεουδαρχικών προνομίων. Για να τερματιστεί η ταραχή, οι αντιπρόσωποι, τη νύχτα της 4ης προς 5η Αυγούστου 1789 ψήφισαν την κατάργηση των προνομίων και των φεουδαρχικών δικαιωμάτων της αριστοκρατίας. Αν και τα προνόμια καταργήθηκαν με αποζημίωση, η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί το τέλος του Παλαιού καθεστώτος και την έναρξη μιας νέας κοινωνίας.[37]

Στις 26 Αυγούστου 1789 η Συντακτική Εθνοσυνέλευση εξέδωσε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, πρώτη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη.[38] Στις 5 Οκτωβρίου 1789, μετά την πορεία των γυναικών στις Βερσαλλίες η βασιλική οικογένεια εγκαθίσταται αναγκαστικά στο Παρίσι, στο ανάκτορο του Κεραμεικού. Μετά την αποτυχημένη απόδραση του βασιλιά στη Βαρέν στις 21 Ιουνίου 1791, η ριζοσπαστική Λέσχη των Κορδελιέρων οργάνωσε διαδήλωση που η καταστολή της οδήγησε στη Σφαγή του Πεδίου του Άρεως στις 17 Ιουλίου 1791. Το σύνταγμα της 3ης Σεπτεμβρίου 1791 άλλαξε τη Γαλλία από απολυταρχική σε συνταγματική μοναρχία.

Η εκτέλεση του Λουδοβίκου ΙΣΤ'

Η όξυνση των διαφορών και ο πόλεμος κατά των μοναρχιών της Ευρώπης που υποστήριζαν τον Γάλλο έκπτωτο βασιλιά, οδήγησαν στην έφοδο στο παλάτι του Κεραμεικού στις 10 Αυγούστου 1792 και την κατάλυση της βασιλείας, στις σφαγές του Σεπτεμβρίου και η Γαλλική επανάσταση ριζοσπαστικοποιήθηκε και πέρασε στη Δεύτερη φάση της.

Την ημέρα της νίκης στη μάχη του Βαλμί, στις 21 Σεπτεμβρίου 1792, τη Νομοθετική Συνέλευση αντικατέστησε η Συμβατική Εθνοσυνέλευση και την επομένη ανακηρύχθηκε η Πρώτη Γαλλική Δημοκρατία. Ακολούθησε η φυλάκιση του βασιλιά και τελικά ο αποκεφαλισμός του στις 21 Ιανουαρίου 1793. Με την επικράτηση των Ιακωβίνων, οι μετριοπαθείς επαναστάτες Γιρονδίνοι, με τα γεγονότα της 31 Μαΐου και 2 Ιουνίου 1793, απομακρύνθηκαν από τη Συμβατική Εθνοσυνέλευση. Η Τρομοκρατία της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, με επικεφαλής αρχικά τον Ζωρζ Νταντόν και στη συνέχεια τον Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο, ξεκίνησε με την υιοθέτηση του δημοκρατικού συντάγματος του 1793, το οποίο ωστόσο δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ.

Η περίοδος της Τρομοκρατίας με την κυριαρχία των Ιακωβίνων έληξε στις 27 Ιουλίου 1794 (9η Θερμιδώρ)[39] με τη σύλληψη και την επόμενη ημέρα την εκτέλεση του Ροβεσπιέρου και των οπαδών του από τους Θερμιδοριανούς, μετά την οποία ανέλαβε την εξουσία το Διευθυντήριο (από τον Οκτώβριο 1795 έως τον Νοέμβριο 1799) που προσπάθησε να φέρει στη Γαλλία μια σταθερή αστική τάξη πραγμάτων, διαρκώς υπό τον κίνδυνο επιστροφής του μοναρχικού καθεστώτος.[40]

Οι Πόλεμοι της Γαλλικής Επανάστασης ανάμεσα στη Γαλλία και τις γειτονικές της χώρες (1792 έως το 1802), αν και αρχικά ήταν επίφοβοι για τη νεαρή Γαλλική Δημοκρατία, χαρακτηρίστηκαν στη συνέχεια από πολλές γαλλικές νίκες, συμπεριλαμβανομένης της ιταλικής εκστρατείας του στρατηγού Ναπολέοντα Βοναπάρτη από το 1796 έως το 1797.[41]

Δείτε επίσης: Χρονολόγιο της Γαλλικής Επανάστασης

1799-1804: Υπατεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Υπατεία

Ναπολέων Βοναπάρτης

Στις 9 Νοεμβρίου 1799, ο Ναπολέων Βοναπάρτης με το πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ ανέτρεψε το καθεστώς του Διευθυντηρίου και κατέλαβε την εξουσία ως Πρώτος Ύπατος και από το 1802 ως Ισόβιος Ύπατος. Κατά τη διάρκεια της Υπατείας ο Ναπολέοντας προσπάθησε να αποκαταστήσει τη σταθερότητα μέσω μεταρρυθμίσεων, όπως την κωδικοποίηση του Αστικού κώδικα (Ναπολεόντειος Κώδικας), την επιστροφή των εμιγκρέ, την αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης και του στρατού, την οικονομική ανάκαμψη της χώρας κ.λ.[42]

Οι συνωμοσίες εναντίον της ζωής του Βοναπάρτη και ο φόβος παλινόρθωσης των Βουρβόνων οδήγησαν στη μετατροπή της ισόβιας Υπατείας σε κληρονομική Αυτοκρατορία και ο Ναπολέοντας στις 2 Δεκεμβρίου 1804 στέφθηκε αυτοκράτορας ιδρύοντας την Πρώτη γαλλική αυτοκρατορία.

1804–1814: Πρώτη γαλλική αυτοκρατορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο : Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία

Η στέψη του Ναπολέοντα Α',πίνακας του Νταβίντ

Η αυτοκρατορική στέψη του Ναπολέοντα Α' έγινε στις 2 Δεκεμβρίου 1804. Ο Ναπολέων συνέχισε την πολιτική προσάρτησης των προκατόχων του και έφερε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχό του με τους πολέμους των συνασπισμών. Στις κατακτημένες χώρες μεταφέρθηκαν και τα επιτεύγματα της επανάστασης και του φιλελευθερισμού: για παράδειγμα, η νομική ισότητα ή ο Ναπολεόντειος Κώδικας.

Η Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία στη μεγαλύτερη επέκτασή της, το 1812

Στις 2 Δεκεμβρίου 1805, ο Ναπολέων κέρδισε τη μάχη του Άουστερλιτς εναντίον της Ρωσίας και της Αυστρίας, επίσης γνωστή ως Μάχη των Τριών Αυτοκρατόρων. Τον Οκτώβριο του 1806 διεξήχθη η μάχη της Ιένας, στην οποία η Πρωσία υπέστη αποφασιστική ήττα. Τα γαλλικά στρατεύματα μπήκαν στο Βερολίνο. Ο Ναπολέων κατευθύνθηκε στην Πολωνία και υπέγραψε συμφωνία με τον Ρώσο Τσάρο Αλέξανδρο Α' που χώριζε την Ευρώπη μεταξύ των δύο δυνάμεων. Ο Ναπολέων επέβαλε πανευρωπαϊκό εμπορικό μποϊκοτάζ (ο λεγόμενος Ηπειρωτικός αποκλεισμός) εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας και εγκατέστησε τον αδελφό του Ιωσήφ Βοναπάρτη ως βασιλιά στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ιβηρική Χερσόνησο. Οι Ισπανοί αντιτάχθηκαν στη γαλλική κατοχή της χώρας τους και οι αναταραχές ήταν συνεχείς.

Το 1809 ακολούθησε άλλος πόλεμος με την Αυστρία. Ο Ναπολέων κατέκτησε τη Βιέννη, αλλά λίγο αργότερα στη μάχη του Άσπερν απωθήθηκε από τους Αυστριακούς. Ενάμιση μήνα αργότερα, διεξήγαγε με επιτυχία τη μάχη του Βαγκράμ με αποτέλεσμα τη Συνθήκη του Σενμπρούν (1809), όπου η η Γαλλία κέρδισε σημαντικά εδάφη από την Αυστριακή αυτοκρατορία.[43]

Κλεμάν-Ωγκύστ Αντριώ: Η μάχη του Βατερλώ (1852)

Εκείνη τη χρονιά ο Ναπολέων χώρισε την πρώτη του σύζυγο Ιωσηφίνα επειδή δεν μπορούσε να αποκτήσει παιδιά και το 1810 παντρεύτηκε τη Μαρία Λουίζα των Αψβούργων. Μετά την ήττα της Μεγάλης Στρατιάς στη ρωσική εκστρατεία το 1812, η ​​Γαλλική Αυτοκρατορία άρχισε να καταρρέει. Η συντριπτική ήττα των Γάλλων ήρθε το 1813 στη μάχη της Λειψίας. Μετά την ήττα, ο Ναπολέων παραιτήθηκε και εξορίστηκε στη νήσο Έλβα, ένα μικρό νησί της Μεσογείου. Με την Παλινόρθωση των Βουρβόνων, στον θρόνο ανέβηκε ο Λουδοβίκος ΙΗ΄ της Γαλλίας, ο οποίος παραχώρησε Σύνταγμα, αλλά η βασιλεία του διεκόπη κατά τη διάρκεια των Εκατό Ημερών (19 Μαρτίου – 15 Ιουνίου 1815), όταν ο Ναπολέων επανήλθε στην ηπειρωτική Γαλλία και ο Λουδοβίκος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Γάνδη. Ο Ναπολέων συγκέντρωσε τον στρατό του και διεξήγαγε τον πόλεμο του Έβδομου Συνασπισμού κατά των Άγγλων και Πρώσων, έως ότου τελικά ηττήθηκε στη μάχη του Βατερλώ κοντά στις Βρυξέλλες, παραιτήθηκε για δεύτερη φορά και εξορίστηκε στην Αγία Ελένη όπου και πέθανε το 1821. Αυτό ήταν το οριστικό τέλος της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας και στον θρόνο της Γαλλίας επανήλθε ο Λουδοβίκος ΙΗ΄.

Η Γαλλία έπρεπε να εγκαταλείψει τα κατακτημένα εδάφη ξανά, αλλά κατάφερε να διατηρήσει σχεδόν όλη την παλιά της επικράτεια (συμπεριλαμβανομένης της Αλσατίας-Λωρραίνης). Στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814-1815 μεταξύ των Δυνάμεων που είχαν εμπλακεί και από τις δύο πλευρές στους Ναπολεόντειους πολέμους, ρυθμίστηκαν περαιτέρω χωροταξικά προβλήματα. Εν μέρει χάρη στις δεξιότητές του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών Ταλλεϋράνδου, οι όροι της συνθήκης ήταν αξιοσημείωτα επιεικείς προς τη Γαλλία.[44]

1814-1870: Από την Παλινόρθωση στη Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύρια άρθρα: Παλινόρθωση των Βουρβόνων, Δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία και Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία

Λουδοβίκος-Φίλιππος, ο τελευταίος βασιλιάς της Γαλλίας

Με την παλινόρθωση στη Γαλλία, το πολίτευμα έλαβε τη μορφή της της Συνταγματικής Μοναρχίας όπως καθορίσθηκε με τη Χάρτα του 1814 και διατηρήθηκε μέχρι το 1830, με σύντομη διακοπή της βασιλείας κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Εκατό ημερών. Επανήλθαν οι βασιλείς του οίκου των Βουρβόνων, αρχικά ο Λουδοβίκος ΙΗ' με μετριοπαθή πολιτική και από το 1825 ο Κάρολος Ι' ο οποίος με μια σειρά νόμων που περιόριζαν τις λαϊκές ελευθερίες, προκάλεσε την Ιουλιανή επανάσταση (1830).[45]

Οδόφραγμα στην οδό Σουφλό, έργο του Οράς Βερνέ, 24 Ιουνίου 1848.

Στην Ιουλιανή Μοναρχία, στον γαλλικό θρόνο ανήλθε ο Λουδοβίκος-Φίλιππος του οίκου της Ορλεάνης, που θεωρούνταν φιλελεύθερος. Αρχικά ήταν αγαπητός, κυβέρνησε υποστηριζόμενος τόσο από τη μεσαία όσο και από την ανώτερη τάξη και η βασιλεία του χαρακτηρίστηκε από ευημερία και σταθερότητα. Στην αρχή διακυβέρνησε ελεύθερα, αλλά στη συνέχεια έδωσε στην πολιτική του μια ολοένα και πιο αντιδραστική κατεύθυνση. [46]Ο Λουδοβίκος-Φίλιππος ανατράπηκε από την Επανάσταση του Φεβρουαρίου 1848 που οδήγησε στη Δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία. Ο Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης, ανιψιός του Ναπολέοντα Α', εξελέγη Πρόεδρος της Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας.

Στις 2 Δεκεμβρίου 1852, ο Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης στέφθηκε αυτοκράτορας ως Ναπολέων Γ' (Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία). Εξασφάλισε τη δύναμή του μέσω στρατιωτικών μέτρων και μέτρων καταστολής, αλλά και με υλικές παραχωρήσεις στον πληθυσμό, την τεράστια ανάπτυξη στη βιομηχανία και το εμπόριο της χώρας, την κατασκευή δημοσίων έργων όπως η δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου σε όλη τη Γαλλία, τον μετασχηματισμό του Παρισιού, την ίδρυση πολυάριθμων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και μέσω μιας επιθετικής εξωτερικής πολιτικής. Όταν η Μεγάλη Βρετανία άρχισε τον Δεύτερο Πόλεμο του Οπίου ενάντια στην Αυτοκρατορία της Κίνας το 1857, η Γαλλία προσχώρησε στον πόλεμο. Το 1858, η Γαλλία άρχισε να κατακτά την περιοχή που θα γινόταν αργότερα Γαλλική Ινδοκίνα. Από το 1860 το καθεστώς παρουσίασε πιο φιλελεύθερη στάση.

Ο Ναπολέων Γ' κυβέρνησε μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 1870, όταν αιχμαλωτίσθηκε μαζί με τον γαλλικό στρατό κατά τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο στη μάχη του Σεντάν. [47]Έτσι έληξε η περίοδος της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας.

1870 - 1944: Από την Τρίτη Δημοκρατία στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1870-1940: Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία

Ο Λεόν Γκαμπετά στις 4 Σεπτεμβρίου ανακηρύσσει την Τρίτη Δημοκρατία από το δημαρχείο του Παρισιού

Μετά την κατάρρευση της Δεύτερης Αυτοκρατορίας στις 2 Σεπτεμβρίου 1870, ο Λεόν Γκαμπετά στις 4 Σεπτεμβρίου ανακήρυξε την Τρίτη Δημοκρατία, η οποία από τα πρώτα της βήματα αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Η συνέχιση του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου οδήγησε στην πολιορκία του Παρισιού από τους Πρώσους από τις 19 Σεπτεμβρίου 1870 έως τις 28 Ιανουαρίου 1871 και ακολούθησε η κατάληψη της πόλης. Από τις 23 Ιανουαρίου, με το Παρίσι να δέχεται βομβιστικές επιθέσεις και να απειλείται από πείνα, ο υπουργός Εξωτερικών Ζυλ Φαβρ, άρχισε διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς. Στις 8 Φεβρουαρίου 1871 έγιναν εκλογές, κατ'απαίτηση του Βίσμαρκ, στις οποίες κυριάρχησαν οι μοναρχικοί, υποστηρικτές της ειρήνης. Ο υπουργός πολέμου Γκαμπετά παραιτήθηκε. Της νέας κυβέρνησης ηγήθηκε ο Αντόλφ Τιερ (Θιέρσος) και συνεχίστηκαν οι διαπραγματεύσεις για την ειρήνη.

Οδοφράγματα στο Παρίσι κατά την Παρισινή Κομμούνα

Η ανακωχή και η στάση της μοναρχικής και ειρηνιστικής κυβέρνησης αμφισβητήθηκε από τους Παρισινούς. Στο Παρίσι ξέσπασε λαϊκή εξέγερση και εγκαθιδρύθηκε η Παρισινή Κομμούνα που διήρκεσε σχεδόν δύο μήνες, από τις 26 Μαρτίου του 1871 μέχρι τις 28 Μαΐου. [48]Οι δημοτικοί εκπρόσωποι ζήτησαν την ίδρυση ομοσπονδιακής δημοκρατίας. Η συντηρητική πλειοψηφία της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης έστειλε στρατεύματα και μετά από πολιορκία δύο μηνών, ξέσπασαν σκληρές οδομαχίες στη γαλλική πρωτεύουσα από τις 21 έως τις 28 Μαΐου 1871 και η εξέγερση κατεστάλη με χιλιάδες νεκρούς, μαζικές εκτελέσεις και αργότερα εκτοπισμούς.

Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις, ο Γαλλο-Πρωσικός πόλεμος τελείωσε στις 10 Μαΐου 1871 με τη συνθήκη της Φρανκφούρτης [49] βάσει της οποίας η Γαλλία έχασε την Αλσατία και τη Λωρραίνη και το Παρίσι ήταν υπό πρωσική κατοχή έως να αποπληρωθούν οι βαριές αποζημιώσεις.

Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1877 επικράτησαν οι Δημοκρατικοί υπό τον Ζυλ Γκρεβύ, αποκλείοντας την προοπτική μοναρχικής παλινόρθωσης.

Προς το τέλος του αιώνα, η Γαλλία συνταράχθηκε από γεγονότα όπως η κρίση Μπουλανζέ (1889) ο οποίος απειλούσε με εγκαθίδρυση δικτατορίας και επιθετικό εθνικισμό με στόχο τη Γερμανία,[50] το πολιτικο-οικονομικό σκάνδαλο του Παναμά (1892) με την πτώχευση της Εταιρείας που ανέλαβε να ανοίξει το κανάλι, η αναρχική κρίση (1892-94) και η υπόθεση Ντρέιφους (1894-1906) που δίχασε για 12 χρόνια τη Γαλλία.

Το δημοκρατικό σχολείο, πίνακας του Ζαν Ζωφρουά, 1889
Ο Πύργος του Άιφελ υπό κατασκευή, Ιούλιος 1888

Από τη δεκαετία του 1870 και μετά, η Γαλλία εντατικοποίησε την αποικιακή επέκταση (Δεύτερη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία) εξισορροπώντας εν μέρει τη συντριπτική ήττα του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου και την απώλεια της Αλσατίας και της Λωραίνης, τις οποίες ποτέ δεν ξέχασε και πάντα περίμενε την ευκαιρία να τις ανακαταλάβει. Στην εξωτερική πολιτική, το 1904 η προσέγγιση Βρετανίας-Γαλλίας δημιούργησε την Αντάντ (Εγκάρδια Συνεννόηση) και αργότερα την Τριπλή Συνεννόηση με τη Ρωσική Αυτοκρατορία και το Ηνωμένο Βασίλειο κατά της Γερμανίας.

Από οικονομική και κοινωνική άποψη, η Γαλλία κατά την Τρίτη Δημοκρατία έζησε μεγάλες αλλαγές. Με μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα εφαρμόστηκε η υποχρεωτική εκπαίδευση και δημιουργήθηκαν Ανώτερα Ιδρύματα για δασκάλους. Επίσης έγιναν παραχωρήσεις στον τομέα της εργασίας, όπως: δικαίωμα στους εργάτες να συνδικαλίζονται και να καλούν τα μέλη σε απεργία (νόμος του 1884), αποζημίωση των εργατών σε περίπτωση ατυχήματος, υποχρεωτική μια μέρα ανάπαυση την εβδομάδα κλ. Το 1905 ψηφίστηκε ο διαχωρισμός της Εκκλησίας και του κράτους και η εθνικοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας.[51]

Η εξέλιξη της βιομηχανικής Επανάστασης και η οικονομική ανάπτυξη συνετέλεσαν στην κατασκευή μεγάλων έργων και επιστημονικών επιτευγμάτων. Το 1889 κατασκευάστηκε ο Πύργος του Άιφελ, το 1875 εγκαινιάστηκε η Όπερα του Παρισιού και το 1900 λειτούργησε το μετρό του Παρισιού. Το 1895 στο Παρίσι οι αδελφοί Λυμιέρ, εφευρέτες του κινηματογράφου, έκαναν την πρώτη προβολή κινηματογραφικής ταινίας. Το 1909, ο Λουί Μπλεριό ήταν ο πρώτος στην ιστορία που διέσχισε με αεροπλάνο τη Μάγχη. Στο Παρίσι η εποχή από το 1871 έως την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 ονομάστηκε Μπελ Επόκ (Ωραία εποχή). Χάρη στην ειρήνη, την ευημερία, τις πολιτιστικές καινοτομίες και τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα βελτιώθηκε η ζωή. Εμφανίσθηκαν επίσης νέες μορφές τέχνης όπως ο Ιμπρεσιονισμός και η Αρ Νουβώ.

1914-1918: Α' Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γάλλοι στρατιώτες στη μάχη του Βερντέν, 1916

Από την αρχή του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (3 Αυγούστου η Γερμανία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Γαλλίας) τα πολιτικά κόμματα σταμάτησαν τις διενέξεις τους και οργάνωσαν την Ιερή Ένωση. Το 1917, ο Ζωρζ Κλεμανσώ ανέλαβε πρωθυπουργός της Γαλλίας και η πολιτική του εστιάστηκε εξ ολοκλήρου στον πόλεμο και τη νίκη.

Η γερμανική επίθεση ανακόπηκε τον Σεπτέμβριο στα πρόθυρα του Παρισιού, στην Πρώτη Μάχη του Μάρνη και οι αντίπαλοι έμειναν ακινητοποιημένοι στις θέσεις τους. Από το 1914 έως το 1918, σε έναν φοβερό πόλεμο χαρακωμάτων, η Γαλλία έχασε περίπου 1,7 εκατομμύριο στρατιώτες. Μετά τον πόλεμο, η Γαλλία ήταν μια από τις νικηφόρες δυνάμεις της Αντάντ και υπαγόρευσε σκληρούς όρους στους ηττημένους αρχικά στην Ανακωχή της Κομπιέν (1918) και στη συνέχεια στη Συνθήκη των Βερσαλλιών του 1919. Η Αλσατία και η Λωρραίνη, που είχαν χαθεί το 1871, επέστρεψαν στη Γαλλία.[52]

1918-1939: Μεσοπόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Παρίσι τη νύχτα, σε χορευτικό κέντρο της Μονμάρτρης, 1927

Στο τέλος του Μεγάλου Πολέμου, η Γαλλία ήταν νικήτρια αλλά εξασθενημένη μετά τις ανθρώπινες, οικονομικές και υλικές θυσίες που έγιναν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να εμφανίζεται ως μια μεγάλη οικονομική δύναμη, και ιδιαίτερα το Παρίσι βίωσε, στη δεκαετία του 1920, μια γόνιμη πολιτιστική και πνευματική περίοδο. Η χαρά της ζωής υπερίσχυσε των σκοτεινών ωρών του πολέμου: ήταν η περίοδος των Τρελών χρόνων.[53]

Στη γαλλική ανάπτυξη της δεκαετίας του 1920, συνέβαλε η οκταπλάσια αύξηση της υδροηλεκτρικής παραγωγής σε μια δεκαετία. Η ηλεκτροδότηση διευκόλυνε την ανάπτυξη της βιομηχανίας, τη διάδοση του κινηματογράφου, του ραδιοφώνου και του αυτοκινήτου, που χρησιμοποιούσε τα προϊόντα της ηλεκτρο-μεταλλουργίας.[54]

Η Γαλλία, ωστόσο, παρέμενε μια χώρα που εξακολουθούσε να είναι σε μεγάλο βαθμό αγροτική (35% το 1921 και 25% το 1936) και μόλις το 1931 ο πληθυσμός των πόλεων (οικισμοί άνω των 2.000 κατοίκων) υπερέβη τον πληθυσμό της υπαίθρου.[55]

Σε πολιτικό επίπεδο, κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, η Γαλλία με πρωθυπουργό τον Ρεϋμόν Πουανκαρέ, για να εξασφαλίσει την πληρωμή των πολεμικών αποζημιώσεων εκ μέρους της Γερμανίας, κατέλαβε την περιοχή της κοιλάδας του Ρουρ τον Ιανουάριο του 1923. Η γαλλο-γερμανική προσέγγιση από το 1925 επικυρώθηκε με τις συνθήκες του Λοκάρνο. Τα επόμενα χρόνια ήταν χρόνια κρίσης με ταχέως εναλλασσόμενες κυβερνήσεις.

Η οικονομική ύφεση έπληξε τη Γαλλία από το 1931. Το 1936 εφαρμόστηκαν μια σειρά από κοινωνικο-οικονομικές μεταρρυθμίσεις: εβδομάδα 40 ωρών (από 48), άδεια με αποδοχές, καθιέρωση των συλλογικών συμβάσεων και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, επέκταση του χρόνου υποχρεωτικής φοίτησης στο σχολείο κ.α.

Από το 1930 έως το 1936 κατασκευάστηκε η Γραμμή Μαζινό, η οποία κόστισε πολύ ακριβά και τον Ιούνιο του 1940 (όταν η Βέρμαχτ εισέβαλε στη Γαλλία από το δάσος των Αρδεννών) αποδείχθηκε άχρηστη. Η ειρήνη με κάθε κόστος ήταν η λέξη-κλειδί εκείνη την εποχή, αλλά η πολιτική του «κατευνασμού» που κράτησε η Γαλλία (και η Αγγλία) - συμφωνία του Μονάχου το 1938 όπου συμμετείχαν ο Γάλλος πρωθυπουργός Εντουάρ Νταλαντιέ καθώς και ο Άγγλος Άρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν - αποδείχθηκε αναποτελεσματική για την αποφυγή του πολέμου.

1940-1944: Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύρια άρθρα: Παράξενος Πόλεμος, Γαλλία του Βισύ και Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις

Η Κατεχόμενη ζώνη και η Γαλλία του Βισύ, το 1942

Όταν ο Χίτλερ ξεκίνησε την εισβολή στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία κήρυξαν πόλεμο εναντίον του δύο ημέρες αργότερα. Η Γαλλία, ωστόσο, δεν ήταν προετοιμασμένη στρατιωτικά. Ο γαλλικός στρατός παρέμεινε στην άμυνα στον λεγόμενο Παράξενο Πόλεμο από τις 3 Σεπτεμβρίου έως τις 10 Μαΐου 1940, ημερομηνία έναρξης της ναζιστικής επίθεσης κατά της Γαλλίας.

Κατά τη μάχη της Γαλλίας που τελείωσε μέσα σε έξι εβδομάδες (Κεραυνοβόλος πόλεμος), οι Γερμανοί, αχρηστεύοντας την αμυντική γραμμή Μαζινό, εισέβαλαν στη Γαλλία. Στις 14 Ιουνίου 1940, τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την πόλη του Παρισιού. Η ανακωχή της 22ας Ιουνίου 1940 προέβλεπε ότι η Γαλλία χωρίζεται σε ζώνες. Η Κατεχόμενη ζώνη, η οποία τέθηκε υπό γερμανική στρατιωτική διοίκηση, περιλάμβανε τα βορειοανατολικά και βόρεια της χώρας, τις ακτές του Ατλαντικού και της Μάγχης. Δεν υπήρχαν σχέδια για εκχώρηση εδαφών, αλλά η Γερμανία de facto προσάρτησε την Αλσατία και τη Λωρραίνη. Ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής εγκατέστησε το αρχηγείο του στο Παρίσι. Στην Ελεύθερη Ζώνη, εγκαθιδρύθηκε μια κυβέρνηση που συνεργάστηκε με τη Γερμανία, το συντηρητικό-αυταρχικό καθεστώς του Βισύ, σηματοδοτώντας το τέλος της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας (Ιούλιος 1940). Η κυβέρνηση πήρε το όνομά της από την έδρα της κυβέρνησης, τη λουτρόπολη του Βισύ στην Ωβέρνη. Αρχηγός του κράτους ήταν ο στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν.

Ο Σαρλ ντε Γκωλ στο μικρόφωνο του BBC, 18 Ιουνίου 1940

Η Ελεύθερη Ζώνη καταλήφθηκε επίσης από τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στις 11 Νοεμβρίου 1942, όταν οι Σύμμαχοι κατάφεραν να αποβιβασθούν στη Βόρεια Αφρική.

Όπως και στα άλλα κράτη που κατέλαβε η Γερμανία, η ένοπλη Γαλλική αντίσταση έδρασε ενάντια στους κατακτητές και τους συνεργάτες τους στη Γαλλία. Σε ραδιοφωνική ομιλία από το Λονδίνο στις 18 Ιουνίου 1940, ο Σαρλ ντε Γκωλ κάλεσε τους Γάλλους να αντισταθούν στο ναζιστικό καθεστώς και ετέθη ταυτόχρονα επικεφαλής του αντιστασιακού κινήματος. Η γαλλική κυβέρνηση στην εξορία έλαβε την υποστήριξη του Ουίνστον Τσώρτσιλ και της κυβέρνησης των ΗΠΑ με τον νόμο Εκμισθώσεως και Δανεισμού. Κατά τη διάρκεια της απόβασης στη Νορμανδία και στη μάχη της Νορμανδίας που ακολούθησε για την απελευθέρωση της χώρας, στρατεύματα της Ελεύθερης Γαλλίας συμμετείχαν μαζί με τις Συμμαχικές δυνάμεις.

1944-1958: Από το τέλος του πολέμου στην Τέταρτη Γαλλική Δημοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1944-1946: Προσωρινή κυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Προσωρινή κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας

Ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ και υπουργοί της Προσωρινής κυβέρνησης, 2 Νοεμβρίου 1945

Στις 3 Ιουνίου 1944, λίγες μέρες πριν την απόβαση στη Νορμανδία, ο Σαρλ Ντε Γκωλ σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση. Μετά την απελευθέρωση του Παρισιού που πραγματοποιήθηκε στις 25 Αυγούστου 1944, η κυβέρνηση εγκαταστάθηκε στο Παρίσι.[56]

Μετά την άνευ όρων συνθηκολόγηση των Γερμανών στις 8 Μαΐου 1945, υπήρξαν οι πρώτες άγριες εξεγέρσεις εναντίον συμπατριωτών Γάλλων που ήταν ύποπτοι για συνεργασία με τους Γερμανούς. Ο στρατάρχης Πεταίν καταδικάστηκε σε θάνατο στις 15 Αυγούστου 1945 (ο Ντε Γκωλ άλλαξε την ποινή σε ισόβια κάθειρξη δύο ημέρες αργότερα) και ο πρωθυπουργός του κράτους του Βισύ, Πιέρ Λαβάλ, εκτελέστηκε στις 15 Οκτωβρίου 1945.

Η κύρια αποστολή της Προσωρινής κυβέρνησης ήταν η συνέχιση του πολέμου και η προετοιμασία για μια νέα συνταγματική τάξη που κατέληξε στην Τέταρτη Δημοκρατία. Έκανε, επίσης, σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως η χορήγηση στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου τον Οκτώβριο 1944, η ίδρυση της Εθνικής Σχολής Διοικήσεως, και έθεσε τις βάσεις της κοινωνικής ασφάλισης στη Γαλλία.

Πρόεδροι της Προσωρινής κυβέρνησης διετέλεσαν ο Σαρλ Ντε Γκωλ, που παραιτήθηκε και αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική τον Ιανουάριο του 1946, και για σύντομο διάστημα ο Φελίξ Γκουέν, ο Ζωρζ Μπιντώ, ο Βενσάν Οριόλ και ο Λεόν Μπλουμ.[57]

1946–1958: Τέταρτη Γαλλική Δημοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Τέταρτη Γαλλική Δημοκρατία

Ο Ζωρζ Μπιντώ υποδέχεται τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ το 1951, σε εκδήλωση για την άφιξη των Thunderjets στη Γαλλία ως μέρος του προγράμματος Αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας.

Η Τέταρτη Δημοκρατία είναι το πολίτευμα της Γαλλίας από τις 27 Οκτωβρίου 1946 έως τις 4 Οκτωβρίου 1958. Στις 13 Οκτωβρίου 1946 ψηφίστηκε το νέο Σύνταγμα.[58] Με τις εκλογές του Ιανουαρίου 1947, ο σοσιαλιστής Βενσάν Οριόλ ανέλαβε καθήκοντα ως Πρόεδρος και το 1954 τον διαδέχθηκε ο Ρενέ Κοτί. Ωστόσο η αστάθεια είναι το χαρακτηριστικό της Τέταρτης Δημοκρατίας που στα 12 χρόνια της ιστορίας της έγιναν συνολικά 22 αλλαγές κυβερνήσεων. Σημαντικοί πολιτικοί της περιόδου ήταν ο Ρενέ Πλεβέν, ο Ρομπέρ Σουμάν, ο Πιέρ Μεντές Φρανς και ο Ζωρζ Μπιντώ.

Παρά την ήττα της το 1940, η Γαλλία αναγνωρίστηκε από τις νικηφόρες δυνάμεις (ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Σοβιετική Ένωση) ως ισότιμη δύναμη. Η Γαλλία έγινε επίσης μία από τις δυνάμεις με δικαίωμα βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών.

Η Τέταρτη Δημοκρατία ήταν μια εποχή μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης στη Γαλλία και ανοικοδόμησης των κοινωνικών θεσμών και της βιομηχανίας της χώρας μετά τον πόλεμο.

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, η Γαλλία προσχώρησε στο ΝΑΤΟ, αποδεχόμενη τη διατήρηση αμερικανικών βάσεων σε γαλλικό έδαφος. Αυτή την εποχή έγινε επίσης η αρχή της προσέγγισης με πρώην εχθρικά ευρωπαϊκά κράτη: η κοινή αγορά (ΕΟΚ) δημιουργήθηκε το 1957, απαρχή της δημιουργίας της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να λάβει αποτελεσματικές αποφάσεις σχετικά με την απο-αποικιοποίηση των πολυάριθμων υπολοίπων των γαλλικών αποικιών. Από το 1946 είχε ξεσπάσει ο πόλεμος της Ινδοκίνας, με αποκορύφωμα την αποφασιστική ήττα της Γαλλίας στη Μάχη του Ντιέν Μπιέν Φου τον Μάιο 1954, που σηματοδότησε το τέλος της Γαλλικής αποικιοκρατίας στη Γαλλική Ινδοκίνα.

Ο πόλεμος της Αλγερίας (1954-1962) οδήγησε στην κρίση της Αλγερίας του 1958 και την κατάρρευση της Τέταρτης Δημοκρατίας. Ο ηγέτης του πολέμου Σαρλ ντε Γκωλ κλήθηκε να επιστρέψει στην πολιτική για να σχηματίσει νέα κυβέρνηση και νέο σύνταγμα. Πριν από την εκλογή του ως προέδρου, ο Ντε Γκωλ απαίτησε ειδικές εξουσίες για την επίλυση της κρίσης της Αλγερίας και τροποποίηση του συντάγματος για την ενίσχυση της προεδρικής εξουσίας για την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο. Η Τέταρτη Δημοκρατία διαλύθηκε με δημοψήφισμα στις 5 Οκτωβρίου 1958, το οποίο ίδρυσε τη σύγχρονη Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία με ενισχυμένη προεδρία.

Από το 1958: Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία

1958–1981: Προεδρίες των Σαρλ ντε Γκωλ, Ζωρζ Πομπιντού και Βαλερί Ζισκάρ ντ 'Εσταίν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σαρλ ντε Γκωλ και Κόνραντ Αντενάουερ το 1961

Τον Σεπτέμβριο του 1958, οι Γάλλοι ενέκριναν σε δημοψήφισμα με 80% το σύνταγμα της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, το οποίο βασίστηκε σε πρόταση του Σαρλ ντε Γκωλ και τέθηκε σε ισχύ στις 4 Οκτωβρίου 1958. Έκτοτε, η Γαλλία είναι ημιπροεδρική δημοκρατία. Ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας έχει αυξημένες αρμοδιότητες και είναι ο αρχηγός του Γαλλικού κράτους. Είναι αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, διορίζει τον Πρωθυπουργό και την Κυβέρνηση, εγκρίνει νόμους και μπορεί να αποφασίσει να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση και να προκηρύξει νέες νομοθετικές εκλογές.

Ως Πρόεδρος ο Σαρλ ντε Γκωλ καθόρισε την πολιτική ζωή της Γαλλίας έως το 1969. Τα δύο προβλήματα που αντιμετώπισε αρχικά ήταν το θέμα του διογκούμενου πληθωρισμού, στο οποίο ανταπεξήλθε με ένα πρόγραμμα αντιπληθωρισμού και λιτότητας και το πρόβλημα της Αλγερίας.

Στο πρόβλημα του πολέμου της Αλγερίας, αρχικά συμμεριζόταν τις απόψεις αυτών που είχαν το σύνθημα «Αλγερία Γαλλική». Καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν με ιδιαίτερη βιαιότητα, υποστήριξε ως λύση την παραχώρηση αυτονομίας στην Αλγερία ως κράτους- εταίρου της Γαλλίας, λύση που όμως δεν δέχονταν ούτε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ούτε οι Γάλλοι άποικοι και ο γαλλικός στρατός. Παρά την αντίσταση μεγάλου τμήματος του στρατού και των Γάλλων Αλγερινών, που κατέληξε από το 1961 στις επιθέσεις της γαλλικής παραστρατιωτικής οργάνωσης OAS (Οργάνωση Μυστικός Στρατός), ο πόλεμος της Αλγερίας τελείωσε στις 18 Μαρτίου 1962 με τη Συνθήκη του Εβιάν. Η ανεξαρτησία της Αλγερίας αναγνωρίστηκε και οι περισσότεροι Γάλλοι εγκατέλειψαν την Αλγερία και εγκαταστάθηκαν στη Γαλλία.[59]

Ο Ντε Γκωλ ακολούθησε μια πολιτική «εθνικής ανεξαρτησίας». Άσκησε βέτο στην είσοδο της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΟΚ, αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και ξεκίνησε ένα ανεξάρτητο πρόγραμμα πυρηνικής ανάπτυξης που έκανε τη Γαλλία την τέταρτη πυρηνική δύναμη και μια ανεξάρτητη μεγάλη δύναμη την περίοδο του Ψυχρού πολέμου. Περαιτέρω στόχοι εξωτερικής πολιτικής ήταν η «Ευρώπη των πατρίδων» και η προσέγγιση με τα κράτη του ανατολικού μπλοκ. Με τη συνθήκη των Ηλυσίων το 1963, η προσέγγιση και η συνεργασία στις γαλλο-γερμανικές σχέσεις εντατικοποιήθηκαν. Στις πρώτες άμεσες προεδρικές εκλογές το 1965, ο Ντε Γκωλ επιβεβαιώθηκε στην εξουσία.

Ο Ζωρζ Πομπιντού κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο αεροδρόμιο Τουλούζ-Μπλανιάκ, μπροστά από ένα Κονκόρντ. 7 Μαΐου 1971.
Ο Βαλερί Ζισκάρ ντ'Εσταίν το 1976 (Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας 1974-1981)

Τον Μάιο του 1968, η Γαλλία συγκλονίστηκε άσχημα από πολιτική και κοινωνική αναταραχή με φοιτητικές εξεγέρσεις και γενική απεργία, γεγονότα που οδήγησαν σε μακροπρόθεσμες πολιτιστικές, πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα. Σε απάντηση, ο Ντε Γκωλ διέλυσε την Εθνοσυνέλευση, και οι νέες εκλογές τον Ιούνιο του 1968 οδήγησαν σε μια σαφή νίκη για το κόμμα του. Ωστόσο, 10 μήνες αργότερα έχασε το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση και στη συνέχεια παραιτήθηκε από την προεδρία και αποσύρθηκε από την πολιτική ζωή.

Από το 1969, ο διάδοχός του Ζωρζ Πομπιντού, ο οποίος ήταν Πρωθυπουργός από το 1962 έως το 1968, συνέχισε ουσιαστικά την πολιτική του προκατόχου του και οδήγησε στον περαιτέρω οικονομικό εκσυγχρονισμό της χώρας. Πρωθυπουργός του ήταν αρχικά ο Ζακ Σαμπάν-Ντελμάς και από το 1972 ο Πιέρ Μεσμέρ. Γύρω στο 1971, πριν από την πετρελαϊκή κρίση του 1973, η Γαλλία αποφάσισε να μειώσει την εξάρτησή της από το πετρέλαιο χρησιμοποιώντας πυρηνική ενέργεια. Ο Πομπιντού συνέχισε τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και της βιομηχανίας, προώθησε ιδιαίτερα τη γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία και την κατασκευή αρτηριών ταχείας κυκλοφορίας σε όλη τη χώρα, αντίθετα, πολλές σιδηροδρομικές γραμμές έκλεισαν. Η υλοποίηση ορισμένων μεγάλων τεχνικών έργων πραγματοποιήθηκε επίσης στη διάρκεια της θητείας του: πρώτη πτήση του υπερηχητικού επιβατηγού αεροσκάφους Κονκόρντ το 1969, ίδρυση της βιομηχανίας κατασκευής αεροσκαφών Airbus το 1970, πρώτο πρωτότυπο του τρένου ταχείας κυκλοφορίας TGV το 1972, έναρξη του διαστημικού προγράμματος Ariane το 1973.[60] Στην εξωτερική πολιτική, ο Πομπιντού υποστήριξε την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης και την επέκταση της ΕΟΚ, ιδίως την ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας.

Μετά τον ξαφνικό θάνατο του Ζωρζ Πομπιντού το 1974, τον διαδέχθηκε ο κεντροδεξιών αποκλίσεων Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εσταίν, ο οποίος ήταν προηγουμένως Υπουργός Οικονομικών. Κέρδισε οριακά τις προεδρικές εκλογές με κύριο αντίπαλο τον Φρανσουά Μιτεράν, πρόεδρο του ιδρυθέντος το 1969 σοσιαλιστικού κόμματος και υποψήφιο επίσης της ενωμένης Αριστεράς. Πρωθυπουργό του όρισε τον Ζακ Σιράκ και άρχισε να εφαρμόζει ένα πρόγραμμα πολιτικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, όπως η παραχώρηση του δικαιώματος ψήφου στα 18, η χαλάρωση του ελέγχου των αμβλώσεων, η νομοθεσία για το διαζύγιο με αμοιβαία συμφωνία, η φορολογία στα κέρδη του κεφαλαίου και μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος.[61]

Ανάμεσα στα μεγάλα πολιτιστικά έργα της επταετούς περιόδου είναι το Μουσείο Ορσέ και το επιστημονικό μουσείο Πόλη των Επιστημών και της Βιομηχανίας, για την προώθηση της επιστήμης, της έρευνας και της βιομηχανίας.[62]

Ως αποτέλεσμα της πετρελαϊκής κρίσης του 1973, εμφανίστηκε στη Γαλλία διογκούμενη οικονομική κρίση. Στις αρχές του 1974, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε, η ανεργία αυξήθηκε και επανεμφανίσθηκε ο πληθωρισμός. Το 1976 ο πρωθυπουργός Ζακ Σιράκ παραιτήθηκε και ο διάδοχός του Ρεϊμόν Μπαρ αναγκάστηκε να ακολουθήσει πολιτική αυστηρή λιτότητας. Το 1981 ο Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εσταίν έχασε τις εκλογές από τον Φρανσουά Μιτεράν.

1981-1995: Προεδρία του Φρανσουά Μιτεράν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φρανσουά Μιτεράν(Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας 1981-1995)

Στις προεδρικές εκλογές του Απριλίου 1981, νικητής αναδείχθηκε ο Φρανσουά Μιτεράν. Μία από τις πρώτες πράξεις του ήταν η προκήρυξη κοινοβουλευτικών εκλογών για τον Ιούνιο 1981, ώστε το Σοσιαλιστικό Κόμμα να αποκτήσει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, όπως και συνέβη. Ο Μιτεράν ήταν ο πρώτος σοσιαλιστής Πρόεδρος της Πέμπτης Δημοκρατίας. Ωστόσο, δεν άλλαξε τους θεσμούς, αλλά κυβέρνησε με τα ίδια μέσα με τους προκατόχους του. Έκτοτε, το σύστημα της Πέμπτης Δημοκρατίας έγινε ευρέως αποδεκτό από την αριστερά. Ο Μιτεράν όρισε πρωθυπουργό τον σοσιαλιστή Πιέρ Μωρουά και σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Ως ένα από τα πρώτα μέτρα ήταν η κατάργηση της θανατικής ποινής, στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του ποινικού δικαστικού συστήματος, και η αποκέντρωση της διοικητικής εξουσίας με ενίσχυση των περιφερειακών και τοπικών συμβουλίων. Εφαρμόστηκε επίσης μια σειρά επιπλέον μεταρρυθμίσεων: εθνικοποίηση των περισσότερων ιδιωτικών τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, των βιομηχανιών χάλυβα, πυρηνικής ενέργειας και εξοπλισμών καθώς και εννέα άλλων μεγάλων βιομηχανικών εταιρειών. Επίσης, εφαρμόσθηκε αύξηση του κατώτατου μισθού και των συντάξεων, αύξηση των κοινωνικών επιδομάτων, μέτρα για την εξασφάλιση απασχόλησης και στέγασης και εισαγωγή της εβδομάδας 39 ωρών.

Λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης, οι κομμουνιστές αποσύρθηκαν από την κυβέρνηση και ο διάδοχος του Μωρουά από το 1984 Λωράν Φαμπιούς εφάρμοσε πρόγραμμα λιτότητας με κύριο στόχο τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας. Ένα χρόνο αργότερα, η βύθιση από τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες του πλοίου της Greenpeace Rainbow Warrior, που βρισκόταν σε πορεία διαμαρτυρίας για τις γαλλικές πυρηνικές δοκιμές στη Νέα Ζηλανδία, ήταν ένα γεγονός που συγκλόνισε την κυβέρνηση.

Στις εκλογές του 1986 το εκλογικό σώμα έκανε στροφή προς τα δεξιά. Έτσι, η Γαλλία είχε περίοδο διακυβέρνησης με σοσιαλιστή Πρόεδρο και με πρωθυπουργό της Δεξιάς, τον τέως δήμαρχο του Παρισιού Ζακ Σιράκ του νεογκωλικού κόμματος Συναγερμός για τη Δημοκρατία (RPR). Στις επόμενες προεδρικές εκλογές του 1988, ο Μιτεράν επικράτησε κατά του Σιράκ στο δεύτερο γύρο. Κατά τη διάρκεια αυτής της προεδρίας διορίσθηκαν τέσσερις πρωθυπουργοί: οι σοσιαλιστές Μισέλ Ροκάρ, Εντίτ Κρεσόν, πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην ιστορία της Γαλλίας, και Πιέρ Μπερεγκοβουά και, από το 1993, σε μια άλλη συγκυβέρνηση με τη Δεξιά, ο Εντουάρ Μπαλαντύρ, πρώην υπουργός Οικονομικών, ο οποίος εισήγαγε σειρά μεταρρυθμίσεων στον οικονομικό αλλά και στον κοινωνικό τομέα, με στόχο τον περιορισμό των ελλειμμάτων, την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και την εφαρμογή νέων νόμων για την παροχή ασύλου και εθνικότητας.

Σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, μετά τον αρχικό δισταγμό, ο Μιτεράν συμφώνησε στη Γερμανική επανένωση του 1990. Η Γαλλία συμμετείχε στον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 και επικύρωσε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992.

Στις εκλογές του 1995 που ανέδειξαν Πρόεδρο τον Ζακ Σιράκ, ο Φρανσουά Μιτεράν δεν συμμετείχε, καθώς ήταν ήδη σοβαρά άρρωστος.

1995-2012: Προεδρίες Ζακ Σιράκ και Νικολά Σαρκοζί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ζακ Σιράκ το 1997(Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας 1995-2007)

Στις προεδρικές εκλογές του 1995, ο Ζακ Σιράκ επικράτησε εναντίον του υποψηφίου του σοσιαλιστικού κόμματος Λιονέλ Ζοσπέν και διόρισε πρωθυπουργό τον Αλαίν Ζυπέ. Στο τέλος του 1995 η κυβέρνηση ήρθε αντιμέτωπη με μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις κατά της μεταρρύθμισης στο συνταξιοδοτικό καθεστώς και στο ασφαλιστικό σύστημα που προγραμμάτιζε. Ήταν οι μεγαλύτερες απεργίες από τον Μάιο του 1968. Παράλληλα, κύμα αντιδράσεων προκλήθηκε το 1995 από την επανάληψη των πυρηνικών δοκιμών στον Ειρηνικό.[63]

Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1997, ο ​​Σιράκ έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Έτσι, για την επόμενη πενταετία συγκυβέρνησε με τον Λιονέλ Ζοσπέν ως πρωθυπουργό, ο οποίος βασίστηκε σε μια συμμαχία αριστερών κομμάτων. Για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, εφαρμόσθηκε η εβδομάδα 35 ωρών, που προωθήθηκε από την Υπουργό Μαρτίν Ωμπρί. Επιπλέον, η κυβέρνηση προετοίμασε την εισαγωγή του ευρώ ως νέου κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, που την 1η Ιανουαρίου 2002 αντικατέστησε το γαλλικό φράγκο.

Με δημοψήφισμα το 2000, η ​​θητεία του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας μειώθηκε από επτά σε πέντε χρόνια. Επιπλέον, οι μελλοντικές κοινοβουλευτικές εκλογές θα πρέπει να διεξάγονται αμέσως μετά τις προεδρικές εκλογές, προκειμένου να διασφαλίζεται πάντα ότι ο πρόεδρος έχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Στις εκλογές του 2002, ο Ζακ Σιράκ επικράτησε με 82,21% έναντι του Ζαν-Μαρί Λεπέν, επικεφαλής του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση. Από το 2002 έως το 2007, πρωθυπουργοί διετέλεσαν οι Ζαν-Πιέρ Ραφαρέν και Ντομινίκ ντε Βιλπέν.

Από το τέλος του 2001, η Γαλλία συμμετείχε στον πόλεμο στο Αφγανιστάν αλλά το 2003, ο Σιράκ αρνήθηκε στις ΗΠΑ τη συμμετοχή της Γαλλίας στον πόλεμο στο Ιράκ, την ίδια στάση κράτησε και ο καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ. [64]

Το καλοκαίρι του 2003, κύμα καύσωνα σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν ηλικιωμένοι.

Στις 29 Μαΐου 2005, το σχεδιαζόμενο σύνταγμα της ΕΕ απορρίφθηκε σε δημοψήφισμα. Οι κοινωνικές εντάσεις προκάλεσαν αναταραχές σε πολλά γαλλικά προάστια το φθινόπωρο του 2005. Σε απάντηση σε αυτές τις αναταραχές, η κυβέρνηση προσπάθησε να καθιερώσει ένα «Συμβόλαιο πρώτης εργασίας», το οποίο θα δημιουργούσε περισσότερες θέσεις εργασίας για νέους κάτω των 26, χωρίς προστασία όμως από την απόλυση. Το σχέδιο αποσύρθηκε μετά από διαδηλώσεις.

Ο Νικολά Σαρκοζί το 2010(Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας 2007-2012)

Κατά τα άλλα, η γαλλική εσωτερική πολιτική καθορίστηκε για καιρό από την υπόθεση Clearstream, ένα οικονομικο-πολιτικό σκάνδαλο στο οποίο ενεπλάκησαν κορυφαίοι όλου του πολιτικού φάσματος, μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός Ντομινίκ ντε Βιλπέν, ο οποίος είχε κατηγορηθεί από τον τότε υπουργό Οικονομικών Νικολά Σαρκοζί ότι προσπάθησε να τον εμπλέξει στο σκάνδαλο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2007, παρόλο που γνώριζε ότι η όλη υπόθεση ήταν απάτη. [65]Το σκάνδαλο ξέσπασε το 2004 όταν ο Νικολά Σαρκοζί εμφανίστηκε να διατηρεί μυστικό λογαριασμό, μαζί με επιχειρηματίες, στην Τράπεζα του Λουξεμβούργου Clearstream.

Στις προεδρικές εκλογές του 2007, ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Νικολά Σαρκοζί, αρχηγός του κεντροδεξιού κόμματος Ένωση για ένα Λαϊκό Κίνημα, επικράτησε έναντι της υποψήφιας των Σοσιαλιστών Σεγκολέν Ρουαγιάλ και διόρισε πρωθυπουργό τον Φρανσουά Φιγιόν. Στα μέσα του 2008, ο Σαρκοζί άρχισε μια σημαντική συνταγματική μεταρρύθμιση που, μεταξύ άλλων, περιόρισε τη θητεία του Προέδρου σε δύο νομοθετικά σώματα έχοντας στόχο να δώσει στο κοινοβούλιο μεγαλύτερη επιρροή στην πολιτική της χώρας. Επιπλέον, μειώθηκε η φορολογία των υπερωριών και έγιναν μεταρρυθμίσεις στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας μέσω συστήματος στήριξης των εισοδημάτων. Το 2009, σε αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης του 2007-2008, το υπουργικό συμβούλιο Φιγιόν ενέκρινε πακέτο βοήθειας ύψους 360 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το 2010 η Γαλλία εκδίωξε πληθυσμό Ρομά που διέμεναν παράνομα στη χώρα. Το τέλος της προεδρίας του Νικολά Σαρκοζί σηματοδοτείται από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τουλούζη και το Μοντωμπάν τον Μάρτιο του 2012.[66]

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, επί Σαρκοζί η Γαλλία επέστρεψε στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ το 2009 και έπαιξε βασικό ρόλο στη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη το 2011 κατά τον Λιβυκό Εμφύλιο Πόλεμο την περίοδο της Αραβικής Άνοιξης.

Στις προεδρικές εκλογές του 2012, Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας αναδείχθηκε ο αντίπαλος του Σαρκοζί και υποψήφιος των Σοσιαλιστών Φρανσουά Ολάντ.

2012-2017: Προεδρία Φρανσουά Ολάντ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φρανσουά Ολάντ το 2015(Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας 2012-2017)

Στις προεδρικές εκλογές του 2012, ο σοσιαλιστής Φρανσουά Ολάντ επικράτησε του Νικολά Σαρκοζί. Διόρισε πρωθυπουργό τον Ζαν-Μαρκ Αιρώ, ο οποίος αντικαταστάθηκε δύο χρόνια αργότερα από τον πρώην υπουργό Εσωτερικών, Μανουέλ Βαλλς. Ένα από τα πρώτα μέτρα που εφαρμόστηκαν το 2013 ήταν η εισαγωγή του γάμου ομοφυλοφίλων. Το 2014, άρχισε η μεταρρύθμιση των διοικητικών περιοχών της Γαλλίας με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας της διοίκησης, έτσι από τις αρχές του 2016 υπάρχουν μόνο 13 περιοχές στη Μητροπολιτική Γαλλία αντί των προηγούμενων 22.

Ο Φρανσουά Ολάντ υποστήριξε μια αναπτυξιακή πολιτική, σε αντίθεση με την πολιτική λιτότητας που υποστήριζε η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, ως τρόπο αντιμετώπισης της ευρωπαϊκής κρίσης δημόσιου χρέους. Το 2014 ο Ολάντ συμπαρατάχθηκε με τη Μέρκελ και τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία για τις ενέργειές της κατά της Ουκρανίας.

Το 2015, το Παρίσι χτυπήθηκε από δύο ισλαμιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις: Στις 7 Ιανουαρίου 2015, μασκοφόροι δράστες εισέβαλαν στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo στο Παρίσι όπου σκότωσαν δώδεκα άτομα και τραυμάτισαν πολλά άλλα. Στις 13 Νοεμβρίου 2015, τρομοκράτες πραγματοποίησαν επιθέσεις σε έξι διαφορετικές τοποθεσίες στο Παρίσι, σκοτώνοντας 130 άτομα και τραυματίζοντας περισσότερα από 200. Οι επιθέσεις στράφηκαν εναντίον των θεατών ποδοσφαιρικού παιχνιδιού στο Στάδιο της Γαλλίας, εναντίον των θεατών μιας ροκ συναυλίας στο θέατρο Μπατακλάν, καθώς και εναντίον πολλών μπαρ, καφέ και εστιατορίων. Ως συνέπεια των επιθέσεων, των οποίων την ευθύνη ανέλαβε η τρομοκρατική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος», η κυβέρνηση κήρυξε τη χώρα σε Κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τρεις ημέρες εθνικού πένθους.[67]

Ένα άλλο σημαντικό γεγονός του 2015 ήταν η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στο Παρίσι από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου, υπό την προεδρία του υπουργού Εξωτερικών Λωράν Φαμπιούς, κατά την οποία εγκρίθηκε η Συμφωνία του Παρισιού.

Τον Δεκέμβριο του 2016, ο Φρανσουά Ολάντ ανακοίνωσε ότι δεν θα ήταν υποψήφιος για δεύτερη θητεία.

Από το 2017: Προεδρία Εμανουέλ Μακρόν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Εμανουέλ Μακρόν το 2017

Στις προεδρικές εκλογές του 2017, Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας αναδείχθηκε ο Εμανουέλ Μακρόν, πρώην υπουργός Οικονομικών στο υπουργικό συμβούλιο του Μανουέλ Βαλλς. Με ένα προοδευτικό, οικονομικά φιλελεύθερο και φιλοευρωπαϊκό πρόγραμμα κέρδισε τον δεύτερο γύρο έναντι της Μαρίν Λε Πεν, προέδρου του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση (Front National), αφού οι υποψήφιοι του Σοσιαλιστικού κόμματος Μπενουά Αμόν και του κεντροδεξιού κόμματος Οι Ρεπουμπλικανοί Φρανσουά Φιγιόν είχαν αποκλειστεί και οι δύο στον πρώτο γύρο των εκλογών. Πολύ πίσω από τον υποψήφιο της Αριστεράς Ζαν-Λυκ Μελανσόν (La France insoumise, FI, Ανυπότακτη Γαλλία), ο Αμόν ήταν πέμπτος.

Αφού ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο Μακρόν διόρισε πρωθυπουργό τον συντηρητικό Εντουάρ Φιλίπ. Στις κοινοβουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν, το υπερκομματικό κόμμα La République en Marche (ελλ. Η Δημοκρατία Μπροστά!) (LREM), που ιδρύθηκε από τον Εμανουέλ Μακρόν τον Απρίλιο του 2016, [68]κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Περίπου οι μισοί από τους υποψηφίους του κόμματος LREM προέρχονταν από πολίτες που δεν είχαν προηγουμένως πολιτικό αξίωμα.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. André Burguière, Jacques Revel, Jacques Le Goff, Histoire de la France, éd. du Seuil, 1993
  2. Gérard Dussouy, agrégé de géographie, docteur d'État en science politique, Les théories de l'interétatique :Traité de relations internationales, 2007
  3. Jones, Tim. «Lithic Assemblage Dated to 1.57 Million Years Found at Lézignan-la-Cébe, Southern France «». Anthropology.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2012. 
  4. . «thesecretrealtruth.blogspot.com/Ο κρατήρας της Βιξ». 
  5. Georges Duby, Histoire de la France des origines à nos jours, Larousse In extenso.
  6. Carpentier et al. 2000, p.29
  7. Η Γαλατία συνολικά κάλυπτε μεγάλα τμήματα της σύγχρονης Γαλλίας, Βελγίου, Λουξεμβούργο, το μεγαλύτερο μέρος της Ελβετίας, τμήματα της Ολλανδίας και της βορειοδυτικής Γερμανίας και βόρειας Ιταλίας και είχε έκταση έκταση 494.000 τχ2
  8. CNRS, Qui était vraiment les gaulois ?
  9. Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τομ.33, σελ. 91
  10. . «hallofpeople.com/gr/Κέλτες-Γαλάτες». 
  11. . «cairn.info/histoire-de-la-france-en-365-dates-De la Gaule celte à la Gaule romaine». 
  12. . «inrap.fr/magazine/bienvenue-gaulois/Quand-la-Gaule-devient-romaine/L-urbanisation-a-la-romaine#undefined». 
  13. . «herodote.net/20 juin 451/Attila est battu aux Champs Catalauniques». 
  14. Gregory of Tours, II.27
  15. . «jeanmarieborghino.fr/les-merovingiens-486-la-bataille-de-soissons/». 
  16. Edward James, The Franks (1981)
  17. . «onlinelibrary.wiley.com/Treaty of Verdun (843)». 
  18. . «alex-bernardini.fr/histoire/Dynastie-des-capetiens». 
  19. . «cairn.info/revue-le-moyen-age-La royauté des premiers Capétiens». 
  20. . «aquitaineonline.com/actualites-en-aquitaine/sud-ouest/8567-alienor-aquitaine-reine-de-france-puis-d-angleterre». 
  21. . «britannica.com/biography/Louis-VI». 
  22. . «stlouiskingoffrance.org/our-church/saint-louis-ix/». 
  23. . «persee.fr/Les comtes de Toulouse et l'Aquitaine (IXe-XIIe siècles)». 
  24. . «protothema.gr/stories/article/825469/Ναΐτες ιππότες: Θρύλος και πραγματικότητα». 
  25. . «history.com/topics/middleages/hundred-years-war». 
  26. . «infoplease.com/encyclopedia/history/modern-europe/wars-battles/italian-wars». 
  27. Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τομ. 16, σελ. 102
  28. . «cosmovisions.com/Bourbon». 
  29. Sully, ibid, I 299. 311-14, Michelet, ibid, III 463, Guizot, ibid, III 521
  30. . «histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/3032-henri-iv-roi-de-france-1553-1610». 
  31. . «mixanitouxronou.gr/Καρδινάλιος Ρισελιέ. Ο σκληρός επίσκοπος που «τσάκισε» τους διεφθαρμένους ευγενείς και τα έβαλε με τον Πάπα». 
  32. . «m.eirinika.gr/article/16368/«Βασιλιάς Ήλιος» Λουδοβίκος ο 14ος». 
  33. . «herodote.net/Le_roi_qui_aimait_trop_la_guerre-synthese-1818». 
  34. . «lhistoire.fr/carte/les-guerres-de-louis XIV-1667-1713». 
  35. . «histoire-image.org/fr/etudes/chute-bourbons». 
  36. . «carnavalet.paris.fr/fr/collections/le-roi-louis-xvi-se-rend-l-hotel-de-ville-apres-le-rappel-de-necker-le-17-juillet-1789». 
  37. . «tovima.gr/Η νύχτα της 4ης Αυγούστου 1789». 
  38. . «larousse.fr/encyclopedie/divers/Assemble_constituante». 
  39. . «herodote.net/27_juillet_1794-evenement-». 
  40. . «histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/3611-les-terreurs-blanches-en-france-1795-1815». 
  41. Attar, Frank, La Révolution française déclare la guerre à l'Europe. ISBN 2-87027-448-3
  42. . «britannica.com/topic/Consulate-French-history». 
  43. . «historyofwar.org/articles/wars_napoleonic.html». 
  44. . «mmoschopoulou.files.wordpress.com/Το συνέδριο της Βιέννης/1814-15.pdf» (PDF). 
  45. . «vie-publique.fr/fiches/268870-la-restauration-1814-1830-les-premices-dun-regime-parlementaire». 
  46. . «biography.yourdictionary.com/louis-philippe». 
  47. . «timesnews.gr/galloprosikos-polemos/». 
  48. . «historia.fr/18-mars-1871-les-débuts-de-la-commune». 
  49. . «herodote.net/10 mai 1871/Traité de Francfort». 
  50. . «chilonas.com/2015/11/06Στρατηγός Georges Boulanger ….ο «ιδανικός αυτόχειρ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2021. 
  51. . «assemblee-nationale.fr/decouvrir-l-assemblee/histoire/histoire-de-l-assemblee-nationale/la-troisieme-republique-1870-1940». 
  52. . «histoire-pour-tous.fr/chronologies/4964-chronologie-de-la-premiere-guerre-mondiale-14-18». 
  53. . «histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/2782-la-france-des-annees-1920». 
  54. Histoire économique et sociale de la France - Volume 4, numéro 2 - Page 647, par Fernand Braudel et Ernest Labrousse - 1980
  55. Jean Molinier, « L'évolution de la population agricole du XVIIIe siècle à nos jours », Economie et Statistique,‎ 1977, p. 79
  56. . «2.assemblee-nationale.fr/decouvrir-l-assemblee/histoire/histoire-de-l-assemblee-nationale/le-gouvernement-provisoire-et-la-quatrieme-republique-1944-1958/le-gouvernement-provisoire». 
  57. . «news247.gr/afieromata/Λεόν Μπλουμ: Ο άνθρωπος στον οποίο χρωστάμε τις διακοπές μας». 
  58. . «conseil-constitutionnel.fr/les-constitutions-dans-l-histoire/constitution-de-1946-ive-republique». 
  59. Alistair Horne, A Savage War of Peace: Algeria 1954–1962 (2006)
  60. . «gr.euronews.com/2017/12/14/legends-of-space-ep-11-ariane-1-on-christmas-eve-1979». 
  61. Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τομ. 16, σελ. 118
  62. Jacques Rigaud, L'Exception culturelle: culture et pouvoirs sous la Ve République, Grasset, 2014 (1re éd. 1995), 304 p.(ISBN 978-2-246-51439-8, p. 36.
  63. . «huffingtonpost.gr/ritsa-masoera/Από τη Γαλλική Επανάσταση στην 5η Γαλλική Δημοκρατία: Οι πρόεδροι και η ιστορία τους». 
  64. Stephen C. Jett und Lisa Roberts: Modern World Nations – France, Philadelphia 2003, ISBN 0-7910-7607-5, S. 35–64.
  65. . «kathimerini.gr/world/272477/Κατάθεση Βιλπέν για την Clearstream». 
  66. . «ethnos.gr/kosmos/9850_hronologio-Οι μεγαλύτερες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία από το 2012». 
  67. . «iefimerida.gr/news/Τρία χρόνια από το μακελειό του Bataclan στο Παρίσι -Η πιο φονική τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία». 
  68. . «lemonde.fr/politique/article/2016/04/06/emmanuel-macron-lance-un-mouvement-politique-nouveau-baptise-en-marche». 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα History of France στο Wikimedia Commons