Βασίλειος Στοά

Βασίλειος Στοά
Είδος	στοά
Αρχιτεκτονική	αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°58′34″N 23°43′20″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αθηναίων
Τοποθεσία	Αρχαία Αγορά της Αθήνας
Χώρα	Ελλάδα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 37°58′34″N 23°43′20″E / 37.9761°N 23.7223°E / 37.9761; 23.7223

Η Βασίλειος Στοά ήταν στοά στην αρχαία Αθήνα. Ήταν το πρώτο διοικητικό κτίριο της Αγοράς που βρισκόταν στα δεξιά από την κύρια βορειοδυτική είσοδο του χώρου, σύμφωνα με τον Παυσανία. Δίπλα της περνούσε ο αρχαίος «Δρόμος», γνωστός και ως «Οδός Παναθηναίων».^[1]

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βρισκόταν νότια της Ποικίλης στοάς. Στη στοά αυτή είχε την έδρα του ο άρχοντας, ο καλούμενος «βασιλιάς». Στο εσωτερικό της στοάς υπήρχε ναός της Ημέρας, καθώς και πολλά αγάλματα, του Θησέα, Σκίρωνα, και άλλα. Στους τοίχους της στοάς ήταν γραμμένοι οι περίφημοι νόμοι του Δράκοντα και του Σόλωνα. Σύμφωνα με τον Δημοσθένη, εδώ ήταν η έδρα της Βουλής του Αρείου Πάγου. Ο Πολυδεύκης πάλι μας μαρτυράει ότι εδώ ορκίζονταν οι άρχοντες να διαφυλάξουν την τιμή και τους νόμους. Στη στοά αυτή βρίσκονταν τα αγάλματα του Κόνωνα, του Τιμόθεου και του Ευαγόρου βασιλιά των Κυπρίων και του Αδριανού.

Ανατολικά της βασιλείου στοάς, με κατεύθυνση την Αγορά οδηγούσε διπλή σειρά αγαλμάτων, των καλουμένων Ερμών, τις οποίες γκρέμισε ο Αλκιβιάδης πριν από την εκστρατεία στη Σικελία. Στη στοά επίσης βρίσκονταν και το σπίτι του Πολυτίωνα, που θεωρείται συνένοχος των Ερμοκοπιδών.

Η αρχική της μορφή παρουσιάζει κάτοψη ορθογώνια, με κτιστούς τους τρείς τοίχους και κιονοστήριχτη πρόσοψη από 8 κίονες, ενώ δεύτερη, εσωτερική κιονοστοιχία 4 κιόνων στήριζε την αμφικλινή στέγη. Στις αρχές του 4ου αι. π.Χ. προστέθηκαν στο βόρειο και στο νότιο άκρο της δύο πτέρυγες μικρότερου ύψους, με συνέπεια όλη η στοά να αποκτήσει σχήμα «Π», μάλλον κατ’ επιρροήν της διπλανής πειόσχημης Στοάς του Διός Ελευθερίου, με την οποία είχε παλαιότερα ταυτιστεί λανθασμένα λόγω των περιορισμένων της διαστάσεων (μόλις 18 μ. μήκος), αφού θεωρείται απίθανο μία μικρή στοά να στέγαζε μία τόσο σημαντική διοικητική αρχή όπως αυτή του άρχοντος-βασιλέως. Η Βασίλειος Στοά παρέμεινε σε χρήση, δεχόμενη επισκευές και ανοικοδομήσεις, τουλάχιστον έως τον 4ο αι. μ.Χ.^[1]

Μπροστά από την στοά βρισκόταν ο καλούμενος «Όρκιος Λίθος», η μεγάλη πέτρα στην οποία ορκίζονταν οι δέκα άρχοντες της πόλης κατά την ανάληψη των καθηκόντων τους· δεδομένων των σωματομετρικών του στοιχείων (τεράστιος όγκος και βάρος), που τον καθιστούσαν εξαιρετικά δύσκολο να μετακινηθεί, και του υλικού του (ήταν κατασκευασμένος από αμυγδαλίτη, πέτρωμα που δεν απαντάται στην Αττική και επομένως είναι αλλοδαπής προέλευσης), έχει διατυπωθεί η άποψη ότι πρόκειται για ανώφλι μυκηναϊκού τάφου σε δεύτερη χρήση, που ίσως προερχόταν από το μυκηναϊκό νεκροταφείο στη νότια κλιτύ του λόφου Αρείου Πάγου και βρέθηκε στον χώρο της Αγοράς ως πέτρα «φορτισμένη» και άρα κατάλληλη για να «εκδικηθεί’» τον οποιοδήποτε επίορκο.^[1]

Λέγεται ότι το 52 μ.Χ. ο απόστολος Παύλος, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, ήλθε στη Βασίλειο Στοά, όπου μίλησε στους Αρεοπαγίτες κηρύσσοντας τη νέα θρησκεία του Χριστιανισμού.^[1]

Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ονομάστηκε έτσι διότι, αποτέλεσε την έδρα του άρχοντος-βασιλέως, του δεύτερου στην ιεραρχία αξιωματούχου της πόλης, ο οποίος κατά τη διάρκεια της μονοετούς θητείας του ήταν υπεύθυνος για θρησκευτικά ζητήματα καθώς και για δικαστικές διαμάχες που σχετίζονταν με θέματα λατρείας και ασέβειας· κατ’ ουσίαν πρόκειται για τίτλο των αρχαϊκών χρόνων, που με τη σταδιακή εκδημοκρατικοποίηση της Αθήνας στην κλασική περίοδο διατηρήθηκε μαζί με ένα μέρος των αρμοδιοτήτων που πρωτύτερα του αντιστοιχούσαν, χωρίς ωστόσο να συνεπάγεται την ίδια πολιτική ισχύ που του αναλογούσε στο παρελθόν.^[1]