Βασίλειος Β΄ της Μόσχας

Βασίλειος Β΄
Μέγας Πρίγκιψ της Μόσχας
Περίοδος	1425 - 1462
Προκάτοχος	Βασίλειος Α΄
Διάδοχος	Ιβάν Γ'
Γέννηση	10 Μαρτίου 1415 Μόσχα
Θάνατος	27 Μαρτίου1462 Μόσχα
Σύζυγος	Μαρία του Μπορόβσκ
Επίγονοι	Ιβάν Γ' Άννα Αντρέι Μπολσόι
Οίκος	Ρουρικιδών
Πατέρας	Βασίλειος Α΄
Μητέρα	Σοφία της Λιθουανίας
Θρησκεία	Ορθόδοξος Χριστιανός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Βασίλειος Β΄ Βασίλιεβιτς ο Τυφλός (Васи́лий II Васи́льевич Тёмный [Tyomniy], 10 Μαρτίου 1415 - 27 Μαρτίου 1462) ήταν μεγάλος πρίγκιπας (veliky kniaz) της Μόσχας (1425-1462) από τον Οίκο των Ρουρικιδών. Η μακρά του βασιλεία των 37 ετών επισκιάστηκε από έναν εμφύλιο πόλεμο. Τον αποκαλούσαν Τυφλό μετά την τιμωρία του κατά τον εμφύλιο. Ήταν αδελφός της Άννας, συζύγου του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγου Αυτοκράτορα των Ρωμαίων.

Η ζωή του

Ήταν το νεαρότερο τέκνο του Βασιλείου Α΄ και της Σοφίας, κόρης του Βυτάουτας μεγάλου δούκα της Λιθουανίας. Οι μεγαλύτεροι αδελφοί του απεβίωσαν νέοι (το πολύ 22 ετών), έτσι το 1425 που απεβίωσε ο πατέρας του, ανέλαβε 10ετής την ηγεμονία με αντιβασίλισσα τη μητέρα του. Όμως ο θείος του Γιούρι προέβαλε αξιώσεις στον θρόνο, με το επιχείρημα ότι ο πάππος τού Βασιλείου Β΄ και πατέρας τού Γιούρι, ο Ντμίτρι της Μόσχας είχε γράψει στη διαθήκη του να διαδεχθεί τον Βασίλειο Α΄ ο δεύτερος γιος του, ο Γιούρι. Τότε που γράφτηκε η διαθήκη, ο Βασίλειος Α΄ δεν είχε ακόμη τέκνα, απέκτησε όμως αργότερα: αυτή ήταν η θέση του Βασιλείου Β΄ και υποστηρίχθηκε από τον πάππο του Βιτάουτας. Όταν το 1430 ο μεγάλος δούκας της Λιθουανίας απεβίωσε, ο Γιούρι απευθύνθηκε στη Χρυσή Ορδή και πήρε την άδεια να αποκτήσει το θρόνο της Μόσχας. Ο χαν όμως δεν έκανε τίποτε άλλο, λόγω των μηχανορραφιών του βογιάρου Ιβάν Βζεβόλζσκι, που υποστήριζε τον Βασίλειο Β΄. Παρόλα αυτά το 1433 ο Γιούρι μάζεψε στρατό, επιτέθηκε στη Μόσχα και με τη βοήθεια του Ιβάν, που άλλαξε στρατόπεδο, νίκησε και αιχμαλώτισε τον Βασίλειο Β΄.

Με το που ο Γιούρι ανέλαβε μέγας πρίγκιπας της Μόσχας, συγχώρησε τον ανιψιό του και τον έστειλε κυβερνήτη στην πόλη Κολόμνα. Ο Βασίλειος Β΄ αμέσως άρχισε να σχεδιάζει εναντίον του, μαζεύοντας κάθε είδους δυσαρεστημένους. Τότε ο Γιούρι, που κατάλαβε το λάθος του και βλέποντας πόσο ανασφαλής έγινε, παραιτήθηκε, αποσυρόμενος στη γενέτειρά του. Ο Βασίλειος Β΄ επέστρεψε στη Μόσχα και τύφλωσε τον Ιβάν, που τον είχε προδώσει. Το 1434 απεβίωσε ο Γιούρι, όμως οι γιοί του Βασίλι ο αλλήθωρος και Ντμίτρι ο shemyaka συνέχισαν τη διεκδίκηση στο θρόνο: νίκησαν τον Βασίλειο Β΄, που κατέφυγε στη Χρυσή Ορδή. Όταν ο Βασίλι ανέλαβε μεγάλος πρίγκιπας της Μόσχας, ο φιλόδοξος αδελφός του συμμάχησε με τον Βασίλειο Β΄ με σκοπό να εξορίσουν το Βασίλι, εκείνος όμως συνέλαβε και τύφλωσε τον Βασίλι.

Η Χρυσή Ορδή διασπάσθηκε σε μικρά χανάτα, όμως νέα απειλή αναφάνηκε, οι Τάταροι: ο Ολούγκ χαν του Καζάν πολιόρκησε τη Μόσχα το 1439 και ο Βασίλειος Β΄ αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει. Επιτέθηκε στον Ολούγκ έξι έτη μετά, αλλά νικήθηκε, αιχμαλωτίσθηκε και ελευθερώθηκε πέντε μήνες μετά, με την καταβολή υπέρογκου ποσού λύτρων. Το διάστημα της αιχμαλωσίας του ανέλαβε τη διακυβέρνηση ο Ντμίτρι, ο οποίος, όταν επέστρεψε ο Βασίλειος Β΄, τον τύφλωσε και τον εξόρισε, ενθυμούμενος τη σκληρή τύχη του αδελφού του Βασίλι (1446). Γι'αυτό τον αποκαλούσαν ο τυφλός. Επειδή ο Βασίλειος Β΄ είχε υποστηρικτές στη Μόσχα, ο Ντμίτρι τον ανακάλεσε και του έδωσε τη Βόλογκντα για εισόδημα. Αυτός όμως πάλι μάζεψε υποστηρικτές και επέστρεψε στο θρόνο. Το 1450 συνέλαβε και δηλητηρίασε τον Ντμίτρι.

Ο εμφύλιος ήταν αποτέλεσμα μιας ειδικής περίπτωσης της αρχής της διαδοχής από τον αδελφό πρώτα (agnatic seniority ή collateral succession), που καθιέρωσε ο Γιαροσλάβ Α΄ ο σοφός: χώρισε τη χώρα σε πριγκιπάτα και έδωσε το πιο σημαντικό στον πιο μεγάλο γιο, κοκ με τη σειρά, έτσι όταν αποβίωνε κάποιος, όλοι μετακινούνταν ένα σκαλί πιο επάνω σαν σε κλίμακα (ρωσικά: rota). Μετά από τον εμφύλιο όμως, η αρχή αυτή αντικαταστάθηκε από τη διαδοχή από τον γιο πρώτα (primogeniture).

Ο Βασίλειος Β΄ εξάλειψε όλα τα μικρά πριγκιπάτα, που είχαν δημιουργηθεί από τις κληρονομιές, ενισχύοντας την εξουσία του: το διάστημα 1441-60 περιέλαβε τα Σούζνταλ, Βιάτκα, Νόβγκοροντ, Πσκοφ. Πέντε έτη πριν το 1453 που έγινε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, ο πατριάρχης της είχε πιεστεί στη Σύνοδο της Φλωρεντίας να αναγνωρίσει την κυριαρχία του πάπα. Ο Βασίλειος Β΄ αμέσως το απέρριψε αυτό, κάνοντας τον αρχιεπίσκοπο Μόσχας Ιωνά, Πατριάρχη. Έγινε έτσι ανεξάρτητη την Εκκλησία της Ρωσίας από αυτήν της Κωνσταντινούπολης, πράγμα που ενίσχυσε τη χώρα.

Στα τελευταία έτη της ζωής του βοηθήθηκε από τον μητροπολίτη Ιωνά, τους βογιάρους και τον γιο του Ιβάν, που τον είχε κάνει συγκυβερνήτη από το 1450. Το 1462 απεβίωσε και τον διαδέχθηκε ο γιος του ως Ιβάν Γ΄ της Ρωσίας.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε τη Μαρία του Μπορόβσκ, κόρη του Γιαροσλάβ Βλαντιμιρόβιτς πρίγκιπα του Μαγιαροσλάβετς και της Μαρίας (εγγονής τού Φεοντόρ Κόσκα). Τέκνα:

• Ιβάν Γ΄ ο Μέγας 1440-1505, μέγας πρίγκιπας της Μόσχας. Νυμφεύτηκε πρώτα τη Μαρία του Τβερ και μετά τη Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα, κόρη του Θωμά δεσπότη του Μωρέως.
• Γιούρι απεβ. 1472, πρίγκιπας τού Ντμιτρόβ.
• Αντρέι Μπολσόι 1446-1493, πρίγκιπας τού Ζβενίγκοροντ (Ούγλιτς).
• Άννα 1451-1501, παντρεύτηκε τον Βασίλι Ιβάνοβιτς πρίγκιπα του Ριαζάν.

Πηγές

• Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Basil (Muscovy)", Encyclopædia Britannica (11th ed.), Cambridge University Press
• Κροκιδά Κωνταντίνου, Νικολάου Καραμζίνου – Ιστορία της Αυτοκρατορίας της Ρωσσίας, Εξελληνισθείσα εκ του Γαλλικού, στ΄ τόμος, τύποις Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, Αθήνησι 1857. (Αντίτυπό του υπάρχει στη Βιβλιοθήκη της Βουλής).
• Никола́й Миха́йлович Карамзи́н (Νικολάϊ Κάραμζιν), Ιστορία του Ρωσικού Κράτους (στα ρωσικά Истории государства Российского) ACT 2006, Μόσχα.
• Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Basil (Muscovy)". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press