Βαρδεσάνης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βαρδεσάνης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση11  Ιουλίου 154[1]
Έδεσσα
Θάνατος222[2][3][4]
Έδεσσα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑραβικά
Συριακή γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιητής
φιλόσοφος
αστρολόγος
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματοςαίρεση

Ο Βαρδεσάνης (11 Ιουλίου 154 - 222) ήταν Ασσύριος γνωστικός φιλόσοφος, επιστήμονας, λόγιος αστρολόγος και ποιητής. Ήταν επίσης ξακουστός για τις γνώσεις του γύρω από την Ινδία, για την οποία έγραψε ένα βιβλίο που έχει χαθεί[5].

Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Βαρδεσάνης γεννήθηκε το 154 στην Έδεσσα Μεσοποταμίας. Η καταγωγή του ήταν από οικογένεια εύπορη που συνδεόταν συγγενικά με τους βασιλικούς οίκους της Οσροηνής, της Αδιαβηνής και της Αρμενίας. Έλαβε φροντισμένη εκπαίδευση από εθνικούς δασκάλους στην αυλή του Αύγαρου, και σπουδάσει ελληνική φιλοσοφία στις σχολές της Έδεσσας, γνώρισε τις ιρανικές κοσμολογικές και δυαλιστικές αντιλήψεις, τον ιουδαϊσμό. Υπήρξε σύμβουλος του βασιλιά της Οσροηνής Αύγαρου, συμβάλλοντας κυρίως στη διαμόρφωση της θρησκευτικής του πολιτικής. Αρχικά προσχώρησε στον Βαλεντιανισμό και σε ηλικία εικοσιπέντε ετών βαπτίστηκε Χριστιανός. Όταν το 216 ο Καρακάλλας κατέλαβε την Έδεσσα κατέφυγε στην Αρμενία. Υπάρχει παράδοση που τον θέλει ιερέα, αλλά άγνωστο αν ήταν ειδωλολατρικής θεότητας ή πρεσβύτερος στον χριστιανικό γνωστικισμό του Βαλεντίνου ή πρεσβύτερος της χριστιανικής εκκλησίας αφού αποχώρησε από τον Βαλεντιανισμό. Τέλος, αναφέρεται πως υπήρξε άριστος τοξότης. Είχε έναν γιο, τον Αρμόνιο. Πέθανε το 222.

Το θεολογικό-φιλοσοφικό του σύστημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχουμε την ύπαρξη του Θεού, και τεσσάρων υλικών στοιχείων: του φωτός, του αέρα, του νερού, της φωτιάς. Στον χαώδη βυθό υφίστανται το σκοτάδι και ο θάνατος. Η δημιουργία αρχίζει με την ανάμιξη των στοιχείων αυτών μεταξύ τους μέσα από τυχαίες κινήσεις. Με αυτά αναμιγνύεται και το σκοτάδι και τα καθαρά στοιχεία ζητούν από τον Θεό να στείλει τον Λόγο για να επιφέρει τάξη στο χάος, να απελευθερώσει τον μερικά υποδουλωμένο και να φωτίσει τον μερικά σκοτεινό κόσμο. Ο κόσμος θα διατηρηθεί έξι χιλιάδες χρόνια και ύστερα θα γίνει νέα ανάμιξη χωρίς το σκοτάδι. Ο άνθρωπος ως προς το υλικό μέρος του υπόκειται στη φύση και στα άστρα, αλλά επιθυμεί να απελευθερωθεί. Ο Χριστός κατέρχεται ως Λόγος στον Ιησού διοικητικώς. Το σύστημα του Βαρδεσάνη συνδυάζει χριστιανισμό, γνωστικισμό και ερμητικά στοιχεία. Έχει οντολογία, δυαλισμό, διαλεκτική, κοσμολογικά αστρολογικά χαρακτηριστικά και έντονη την αντίληψη της ελευθερίας.

Συγγραφικό έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Περί ειμαρμένης διάλογος: πρόκειται για καταγραφή από τον μαθητή του Αβιδά, ενός διαλόγου του δασκάλου του μαζί του. Αποδίδεται επίσης σε άλλο μαθητή του, τον Φίλιππο, ο οποίος κατέγραψε το διάλογο Αβιδά και Βαρδεσάνη. Για το ζήτημα ποια ήταν η πρωτότυπη γλώσσα σύνταξης του κειμένου, η διχογνωμία της έρευνας ανάμεσα στη συριακή και την ελληνική γλώσσα, πιθανό είναι να συντάχθηκε εξ αρχής δίγλωσσο. Είναι απολογητικού χαρακτήρα.
  • Διάλογος κατά Μαρκίωνος: έχει χαθεί. Πιθανώς κι αυτό συντάχθηκε εξ αρχής δίγλωσσο. Είναι απολογητικού χαρακτήρα.

Από τον Ίμπν Αμπί Γιακούμπ αναφέρονται τα Περί φωτός και σκότους, Περί πνευματικής φύσεως της αλήθειας, Περί κινητού και ακινήτου. Όλα αυτά έχουν χαθεί. Το Περί ινδών σώζεται αποσπασματικώς.[6] Σημαντικό είναι και το ποιητικό του έργο: Ψαλμοί 150 συνετάχθησαν, κατά τον Εφραίμ τον Σύρο.[7] Μελοποιήθηκαν από τον γιό του Αρμόνιο.[8]

Αποτίμηση του συγγραφικού του έργου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με το συγγραφικό και ποιητικό του έργο διέδωσε πιο εύκολα τις διδασκαλίες του. Δίγλωσσος-κάτι όχι άσχετο με την εποχή του που ήταν εποχή διγλωσσίας στην Ανατολική Συρία- στα κείμενά του, με τη χρήση της συριακής γλώσσας κυρίως, συνέβαλε στην ανύψωσή της σε φιλολογική γλώσσα. Με την ποίησή του επέδρασε στη διαμόρφωση της συρόφωνης συριακής υμνωδίας. Με τη διαλογική μορφή κάποιων από τα έργα του, μαρτυρείται η ελληνική του παιδεία.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. bardesanes. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. 118506536. Ανακτήθηκε στις 14  Οκτωβρίου 2015.
  3. (Αγγλικά) SNAC. w6wq3sb8. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. «Nationalencyklopedin» (Σουηδικά) bardesanes. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. Edessa – Parthian Period, University of Evansville
  6. Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία τομ. Α' ,εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 1997, σελ.333
  7. Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία τομ. Α' ,εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 1997, σελ.333
  8. Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία τομ. Α' ,εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 1997, σελ.334

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τομ.Β΄, εκδ. Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ.168-171
  • Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία τομ. Α' ,εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 1997, σελ.332-334