Αντρέι Ζαχάρωφ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αντρέι Ζαχάρωφ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Андрей Дмитриевич Сахаров (Ρωσικά)
Γέννηση21  Μαΐου 1921[1][2][3]
Μόσχα[1]
Θάνατος14  Δεκεμβρίου 1989[2][3][4]
Μόσχα[5]
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςνεκροταφείο του Βοστιάκοβο
ΕθνικότηταΡώσοι[6]
Χώρα πολιτογράφησηςΈνωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (από 1922)
Σοβιετική Ρωσία (έως 1922)
Θρησκείααθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΡωσικά[7][5][8]
ΕκπαίδευσηΔιδάκτωρ των Επιστημών στη Φυσική και τα Μαθηματικά (από 1953)
ΣπουδέςMSU Faculty of Physics (1938–1942)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφυσικός[5]
αγωνιστής/στρια υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[5]
επιστήμονας πυρηνικής φυσικής[5]
ΕργοδότηςΙνστιτούτο Φυσικής Λέμπεντεφ (1947–1950)[9]
Ινστιτούτο Φυσικής Λέμπεντεφ (1968–1986)[9]
Ινστιτούτο Φυσικής Λέμπεντεφ (από 1986)
Επηρεάστηκε απόΜιχαήλ Γκορμπατσώφ
Οικογένεια
ΣύζυγοςΈλενα Μπονέρ (1972–1989)
ΓονείςDmitri Ivanovich Sakharov και Yekaterina Sakharova
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαpeople's deputy of union of socialist soviet republics
Βραβεύσειςβραβείο Στάλιν (1953)
βραβείο Νόμπελ Ειρήνης (1975)[10][11][5]
τάγμα του Λένιν (1956)
Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας (1953)
Βραβείο Φριττ-Ορντ (1980)
Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας (1955)
Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας (1962)
Ουμανιστής της χρονιάς (1980)
Μετάλλιο Ελιότ Κρεσόν (1985)[12]
Akademiepenning (1989)
Heinz R. Pagels Human Rights of Scientists Award (1979)
βραβείο Λένιν (7  Σεπτεμβρίου 1956)
Παγκόσμιο Βραβείο Τσίνο ντελ Ντούκα (1974)[13]
μετάλλιο «Για την ανάπτυξη των παρθένων εδαφών»
μετάλλιο "Βετεράνος της εργασίας"
μετάλλιο "Για ηρωική εργασία στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο 1941-1945"
Tomalla Foundation (1984)
Leo Szilard Lectureship Award (1983)[14]
Albert Einstein Peace Prize (1988)
επίτιμος διδάκτωρ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο
Honorary doctor of the University of Groningen
επίτιμος διδάκτωρ του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ
συνεργάτης της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής
Ιωβηλαίο μετάλλιο για την 100ή επέτειο από τη γέννηση του Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν
μετάλλιο «Για την επέτειο των 30 χρόνων της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο 1941-1945»
μετάλλιο «Για την επέτειο των 40 χρόνων της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο 1941-1945»
μετάλλιο για την 800η επέτειο της Μόσχας
Grand Cross of the Order of the Cross of Vytis
επίτιμος διδάκτωρ του πανεπιστημίου Κέιο
Επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Οττάβας
επίτιμος διδάκτωρ του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Βρυξελλών (1985)[15]
κρατικό βραβείο Στάλιν 1ου βαθμού
Order of the Cross of Vytis
Ιστότοπος
www.sakharov.space
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Αντρέι Σάχαροφ (ρωσικά: Андре́й Дми́триевич Са́харов, Αντρέι Ντμίτριεβιτς Σάχαροφ, 21 Μαΐου 192114 Δεκεμβρίου 1989) ήταν Ρώσος πυρηνικός φυσικός, ένας από τους επιστήμονες που δημιούργησαν την πρώτη σοβιετική βόμβα υδρογόνου, συγγραφέας του Συντάγματος της Ένωσης Σοβιετικών Δημοκρατιών της Ευρώπης και της Ασίας, βουλευτής της ΕΣΣΔ, Νομπελίστας Ειρήνης για το έτος 1975, αντιφρονών και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων είχε στερηθεί όλων των σοβιετικών διακρίσεων και βραβείων και εξορίστηκε από τη Μόσχα.

Νεανικά χρόνια και εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σάχαροφ ήταν γιος του Ρώσου καθηγητή φυσικής Ντμίτρι Ιβάνοβιτς Σάχαροφ και της Γιεκατερίνα Αλεξέγιεβνα Σοφιάνο, κόρης του στρατιωτικού Αλεξέι Σεμιόνοβιτς Σοφιάνο, ελληνικής καταγωγής. Ο πατρικός παππούς του ήταν ο Ιβάν Σάχαροφ, διάσημος Ρώσος δικηγόρος και πολιτικός. Την παιδική ηλικία του την πέρασε στη Μόσχα. Ο Σάχαροφ έλαβε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην οικία του. Άρχισε να φοιτά για πρώτη φορά στο σχολείο στην έβδομη τάξη (Α΄Γυμνασίου). Αφού αποφοίτησε το 1938, ο Σάχαροφ ξεκίνησε να σπουδάζει στο Τμήμα Φυσικής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, που λόγω του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου μεταφέρθηκε στο Τουρκμενιστάν όπου και αποφοίτησε. Γύρισε στη Μόσχα το 1945 για σπουδές στο Ινστιτούτο Φυσικής στη Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών.

Επιστημονική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον πόλεμο ασχολήθηκε με τη μελέτη των κοσμικών ακτίνων και το 1948, απασχολήθηκε στο πρόγραμμα κατασκευής της Σοβιετικής ατομικής βόμβας. Από το 1950 ως το 1953 συμμετείχε στις προσπάθειες κατασκευής της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου. Το 1953 έγινε το νεαρότερο μέλος στην ιστορία της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών, ενώ έλαβε το Κρατικό Βραβείο Στάλιν. Απογοητεύθηκε όμως από τη δουλειά του και επί των ημερών της εξουσίας του Νικήτα Χρουστσώφ, απεύθυνε εκκλήσεις για την παγκόσμια απαγόρευση των ατμοσφαιρικών πυρηνικών δοκιμών, συμμετείχε σε ομιλίες για πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το 1968 έγραψε το έργο «Σκέψεις πάνω στην πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την πνευματική ελευθερία», στο οποίο εκδήλωνε τη διαφωνία του σε οποιαδήποτε πολιτική τακτική και προοπτική να διαιρεθεί η γη σε κομμουνιστικά και καπιταλιστικά στρατόπεδα. Υπερασπίστηκε την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας κατά την εισβολή των Σοβιετικών το 1968 όπως και τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν. Το 1970 συνυπέγραψε ανοικτή επιστολή όπου αναφερόταν στην αναγκαιότητα παροχής δημοκρατικής ελευθερίας στη χώρα του. Υπήρξε ιδρυτής της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μόσχας, ενώ το 1975 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το οποίο παρέλαβε η σύζυγός του Έλενα Μπονέρ καθώς στον ίδιο δεν επετράπη η έξοδος από τη χώρα.

Εξορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν κατέκρινε δημόσια την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν το 1980 εξορίστηκε στην πόλη Γκόρκι του Νίζνι Νόβγκοροντ, όπου μαζί με τη σύζυγό του διαμαρτυρήθηκαν με μια σειρά απεργιών πείνας. Τον Δεκέμβριο του 1986 απελευθερώθηκε και τάχθηκε υπέρ της περεστρόικα. Εκλέχθηκε στο Κογκρέσο Λαϊκών Αντιπροσώπων και από τη θέση εκείνη συνέχισε τον αγώνα του για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ΕΣΣΔ αναπτύσσοντας έντονη δραστηριότητα μέχρι το τέλος της ζωής του. Είχε καταστεί εθνικό σύμβολο θάρρους και αλήθειας. Από το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει κάθε χρόνο το Βραβείο Ζαχάρωφ σε πρόσωπα ή οργανισμούς για τη διά βίου αφοσίωσή τους στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1943 νυμφεύθηκε την Κλάουντια Βιχέροβα, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά - δύο κόρες και ένα γιο: την Τατιάνα, την Λιουμπόβ και τον Ντμίτρι. Το 1970 συνάντησε την Ελένα Μπόνερ, την οποία νυμφεύθηκε δύο χρόνια αργότερα.

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέθανε το βράδυ της 14ης Δεκεμβρίου 1989 από καρδιακή προσβολή στο διαμέρισμά του στην οδό Τσκάλοφ. Θάφτηκε στο νεκροταφείο στη Μόσχα.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  2. 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb119234274. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. 3,0 3,1 3,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Andrey-Sakharov. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. (Αγγλικά) Find A Grave. 8390912. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 (Αγγλικά) Library of Congress Authorities. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. n80038281. Ανακτήθηκε στις 5  Ιουλίου 2021.
  6. (Ρωσικά) Homeland heroes. warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10476.
  7. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb119234274. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  8. CONOR.SI. 115109475.
  9. 9,0 9,1 Ανακτήθηκε στις 17  Ιουλίου 2019.
  10. www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1975/.
  11. www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  12. www.fi.edu/en/laureates/andrei-sakharov.
  13. www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial. Ανακτήθηκε στις 9  Ιουλίου 2020.
  14. aps.org/programs/honors/prizes/szilard.cfm.
  15. www.cavavub.be/nl/eredoctoraten.