Αμαντέους

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αμαντέους
ΣκηνοθεσίαΜίλος Φόρμαν
ΠαραγωγήΣολ Ζάεντς
ΣενάριοΠίτερ Σάφερ
Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (Θεατρικό)
Βασισμένο σεΑμαντέους (θεατρικό έργο)
ΠρωταγωνιστέςΦάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ
Τομ Χαλς
Ελίζαμπεθ Μπέριτζ
ΜουσικήΒόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ
Αντόνιο Σαλιέρι
ΦωτογραφίαΜίροσλαβ Όντρζιτσεκ
ΜοντάζΜάικλ Τσάντλερ
ΕνδυματολόγοςTheodor Pištěk
Εταιρεία παραγωγήςOrion Pictures
ΔιανομήOrion Pictures και Netflix
Πρώτη προβολήCountry flag 19/9/1984
Κυκλοφορία19/9/1984 ΗΠΑ, 31/10/1984 Ελλάδα
Διάρκεια161 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[1][2] και Τσεχοσλοβακία[3]
ΓλώσσαAγγλικά
δεδομένα (π • σ • ε )

Η κινηματογραφική ταινία Αμαντέους (Αγγλ. Amadeus) είναι δράμα εποχής, παραγωγής 1984 σε σκηνοθεσία του Μίλος Φόρμαν. Το σενάριο της ταινίας, το οποίο έγραψε ο Πίτερ Σάφερ, είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό του Σάφερ, που με τη σειρά του βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Αλέξανδρου Πούσκιν Μότσαρτ και Σαλιέρι.

Η ταινία προτάθηκε για 53 συνολικά βραβεία και κέρδισε 40, συμπεριλαμβανομένων και 8 Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε την ταινία στην 53η θέση στoν κατάλογο με τις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών[4]. Το 2019 η ταινία χαρακτηρίστηκε από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών.[5]

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1823, ο συνθέτης Αντόνιο Σαλιέρι (Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ), που βρίσκεται πια σε προχωρημένη ηλικία, αποπειράται να αυτοκτονήσει ζητώντας δυνατά για συγχώρεση εφόσον κατά τα λεγόμενά του ήταν υπαίτιος για το θάνατο του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (Τομ Χαλς) το 1791. Ο συνθέτης εισάγεται σε τρελοκομείο κι εκεί δέχεται την επίσκεψη ενός νεαρού ιερέα, ο οποίος προσπαθεί να τον εξομολογήσει. Ο Σαλιέρι είναι αρχικά διστακτικός αλλά τελικά αρχίζει να διηγείται τα γεγονότα από την αρχή: τη γνωριμία του με τον Μότσαρτ, τη μεγάλη ιδιοφυΐα της μουσικής, την αντιπαλότητα μεταξύ των δυο συνθετών (ο Σαλιέρι ζήλευε το ταλέντο και την επιτυχία του Μότσαρτ) και το σατανικό του σχέδιο το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του μεγάλου συνθέτη.

Διανομή Ρόλων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κένεθ Μπράνα έγραψε στην αυτοβιογραφία του, με τίτλο Beginnings, ότι ήταν ένας από τους επικρατέστερους ηθοποιούς για το ρόλο του Μότσαρτ, αλλά έχασε το ρόλο όταν ο Φόρμαν αποφάσισε να προσλάβει μόνο Αμερικανούς ηθοποιούς[6]. Ο Τομ Χαλς που ανέλαβε τελικά το ρόλο χρησιμοποίησε τις κινήσεις του τενίστα Τζον ΜακΈνρο για τη σκιαγράφηση της απρόβλεπτης ευφυΐας του Μότσαρτ[7]. Πρώτη επιλογή για το ρόλο της Κοστάντσα, συζύγου του Μότσαρτ ήταν η ηθοποιός Μεγκ Τίλι, αλλά αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω ατυχήματος που είχε μια μέρα πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα[7]. Η θέση της καλύφθηκε από την Ελίζαμπεθ Μπέριτζ. Ο Σάιμον Κάλοου που ερμήνευσε το ρόλο του Μότσαρτ στην θεατρική παράσταση στο Λονδίνο, ανέλαβε το ρόλο του Εμάνουελ Σίκαντενερ.

Γυρίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία γυρίστηκε στην Πράγα, στο Κρόμεριζ και τη Βιέννη. Ο Φόρμαν μπόρεσε να γυρίσει σκηνές στο Θέατρο Count Nostitz στην Πράγα, όπου είχαν κάνει πρεμιέρα, δυο αιώνες πριν, οι όπερες Don Giovanni και La Clemenza di Tito.

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία έλαβε ευνοϊκές κριτικές καθώς και την αγάπη του κοινού. Παρόλα αυτά αποτελεί μια από τις τρεις ταινίες που βραβεύτηκαν με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας που δεν κατάφεραν να φτάσουν στo top 5 στη λίστα του Box-Office (οι άλλες δυο είναι Ο Άγγλος ασθενής (The English Patient, 1996) και The Hurt Locker (2009)).[8][9][10].

Βραβεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία προτάθηκε για 11 βραβεία Όσκαρ το 1985, μεταξύ των οποίων και μιας διπλής υποψηφιότητας για τους πρωταγωνιστές της (Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ και Τομ Χαλς) στην κατηγορία Α' Ανδρικός Ρόλος. Τη βραδιά των όσκαρ ο Έιμπραχαμ επικράτησε του Χαλς κι η ταινία έλαβε τελικά 8 βραβεία όσκαρ μεταξύ των οποίων και Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας για τον Φόρμαν, που βραβεύτηκε για δεύτερη φορά μετά την νίκη του για την ταινία Στη Φωλιά του Κούκου (One Flew Over the Cuckoo's Nest) το 1975.

Την βραδιά των βραβείων, η Ακαδημία είχε καλέσει τον Λόρενς Ολίβιε να παρουσιάσει το νικητή της κατηγορίας Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Ο Ολίβιε ευχαρίστησε την ακαδημία για την πρόσκληση κι αντί να ανακοινώσει πρώτα όλες τις υποψήφιες ταινίας, αποκάλυψε το όνομα της νικήτριας. Ο 78χρονος, τότε, ηθοποιός ήταν άρρωστος ήδη για κάμποσα χρόνια και η αιτία για την οποία ξέχασε να ανακοινώσει τις υποψήφιες ταινίας ήταν η αμνησία. Ένας απεσταλμένος της Ακαδημίας των Όσκαρ έσπευσε στη σκηνή όπου επιβεβαίωσε τη νίκη της ταινίας κι έπειτα άφησε τον Ολίβιε να παραδώσει το βραβείο στον παραγωγό της.[11]. Ο παραγωγός Σολ Ζάεντς δήλωσε ότι ήταν μεγάλη του τιμή που παραλάμβανε το όσκαρ από τα χέρια του Ολίβιε κι έπειτα συνεχάρη τις υπόλοιπες υποψήφιες ταινίες στην κατηγορία [12].

Ο Μωρίς Ζαρ, που έλαβε το όσκαρ για τη μουσική επένδυση της ταινίας του Ντέιβιντ Λιν, Το πέρασμα στην Ινδία, σχολίασε στον ευχαριστήριο λόγο του ότι ήταν τυχερός που ο Μότσαρτ δεν μπορούσε να είναι υποψήφιος εκείνη τη χρονιά[13].

Η ταινία έλαβε επίσης 4 Χρυσές Σφαίρες, μεταξύ των οποίων και Καλύτερης Δραματικής Ταινίας.

Βράβευση[14][15]:

  • Καλύτερης Ταινίας - Σολ Ζάεντς
  • Α’ Ανδρικού Ρόλου – Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ
  • Σκηνοθεσίας - Μίλος Φόρμαν
  • Διασκευασμένου Σεναρίου - Πίτερ Σάφερ
  • Κοστουμιών - Θίοντορ Πίστεκ
  • Μακιγιάζ - Ντικ Σμιθ και Πολ ΛεΜπλανκ
  • Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης - Κάρελ Τσέρνι και Πατρίτσια Φον Μπραντενστάιν
  • Ήχου - Μαρκ Μπέργκερ, Τόμας Σκοτ, Τοντ Μπέκελχαϊντ και Κρίστοφερ Νιούμαν

Υποψηφιότητα:

  • Α’ Ανδρικού Ρόλου – Τομ Χαλς
  • Φωτογραφίας – Μιροσλάβ Όντριτσεκ
  • Μοντάζ - Νένα Ντάνεβιτς και Μάικλ Τσάντλερ

Μετέπειτα εκδοχές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία κυκλοφόρησε το 1984 στους κινηματογράφους κι είχε διάρκεια 161 λεπτών. Το 2002 ο Φόρμαν αποφάσισε να προτείνει την εκδοχή Director's Cut της ταινίας με 20 επιπλέον λεπτά ακυκλοφόρητου υλικού. Ο Φόρμαν, σε συνέντευξή του το 1995, είχε εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους είχε αφαιρέσει αυτές τις σκηνές από την πρώτη προβολή της ταινίας, ενώ σε σχόλιο του στο DVD της εκδοχής Director's Cut του 2002 τόνισε:

Όταν ολοκληρώνεις μια ταινία, δεν έχεις ιδέα για το αν είναι πραγματικά καλή μέχρι την πρώτη της προβολή και την υποδοχή που θα λάβει. Δεν μπορεί κανείς να ξέρει αν πρόκειται να έχει επιτυχία στο Box-Office. Κι η ταινία κυκλοφόρησε στην καρδιά της δεκαετίας του '80, με το MTV να κυριαρχεί στα μουσικά δρώμενα κι επρόκειτο για μια τρίωρη ταινία εποχής, με κλασική μουσική, κοστούμια, περούκες και μακρόσυρτα ονόματα. Ας μην ξεχνάμε ότι καμιά μεγάλη εταιρία παραγωγής δεν ήθελε να τη χρηματοδοτήσει. Έτσι αποφασίσαμε να μην παίξουμε με την υπομονή του κοινού, αφαιρώντας οτίδηποτε δεν ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την πλοκή. Η απόφαση πάρθηκε από κοινού με τον παραγωγό, καθώς ήθελα την καλύτερη δυνατή υποδοχή και συνάμα διαχρονικότητα για την ταινία. Εφόσον, λοιπόν επρόκειτο να κυκλοφορήσει σε DVD αποφάσισα να προσθέσω όλες τις σκηνές που είχα αφαιρέσει. Σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι αν η ταινία έχει διάρκεια τριών ωρών αντί για 2:40. Ήταν λοιπόν μια καλή ευκαιρία να παρουσιαστεί ακολουθώντας πιστά το αρχικό σενάριο:[16].

Επιρροές και διαχρονικότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία είχε τεράστια επιρροή στη μουσική σκηνή της δεκαετίας του '80, που μαστιζόταν από συγκροτήματα (που αποκαλούνταν New Romantics, με κύρια παραδείγματα τους Duran Duran, τους Spandau Ballet και τον Adam And The Ants), τα μέλη των οποίων εμφανίζονταν φορώντας ρούχα εποχής. Παράδειγμα αποτελεί το τραγούδι Rock Me Amadeus του Αυστριακού τραγουδιστή Falco που κυκλοφόρησε το 1985 κάνοντας τεράστια επιτυχία. Αναφορά στην ταινία γίνεται στο φιλμ του 1993 Ο τελευταίος μεγάλος ήρωας (Last Action Hero) με πρωταγωνιστή τον Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, όπως επίσης και σε επεισόδιο των σειρών The Simpsons και How I Met Your Mother.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 56996. Ανακτήθηκε στις 26  Οκτωβρίου 2020.
  2. ↑ (Τσεχικά) Filmový přehled. 401253. Ανακτήθηκε στις 26  Οκτωβρίου 2020.
  3. ↑ amadeus-0.
  4. ↑ 100 years, AFI website
  5. ↑ «Ο πλήρης κατάλογος ταινιών του Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Η.Π.Α» (στα Αγγλικά). loc.gov. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2021. 
  6. ↑ Branagh, Kenneth (1990). BeginningΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New York: Norton. σελίδες 105–109. ISBN 978-0-393-02862-1. OCLC 20669813. 
  7. ↑ 7,0 7,1 The Making of Amadeus. DVD. Warner Bros Pictures, 2001. 20 min.
  8. ↑ The English Patient weekend box office results, BoxOfficeMojo.com
  9. ↑ Amadeus weekend box office results, BoxOfficeMojo.com
  10. ↑ The Hurt Locker weekend box office results, BoxOfficeMojo.com
  11. ↑ Olivier, by Terry Coleman, 2005, p 484
  12. ↑ «Academy Awards Acceptance Speeches». Academy of Motion Picture Arts & Sciences. 25 Μαρτίου 1985. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2011. 
  13. ↑ Sharon Waxman (March 21, 1999). «The Oscar Acceptance Speech: By and Large, It's a Lost Art». Washington Post. http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/movies/oscars/speeches.htm. 
  14. ↑ «The 57th Academy Awards (1985) Nominees and Winners». oscars.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2011. 
  15. ↑ «NY Times: Amadeus». NY Times. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2009. 
  16. ↑ A.V. Club Interview with Milos Forman April 24, 2002

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Βραβείο Καλύτερης Ταινίας της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου Λος Άντζελες
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αμαντέους&oldid=10412921"