Αλάμπρα

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Αλάμπρα (αποσαφήνιση).

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO

Αλάμπρα, Χενεραλίφε, Αλμπαϊσίν, Γρανάδα
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Χώρα μέλος	Ισπανία
Τύπος	Πολιτισμικό
Κριτήρια	i,iii, iv
Ταυτότητα	314
Περιοχή	Ευρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή	1984 (8η συνεδρίαση)

Αλάμπρα
La Alhambra
Είδος	συγκρότημα κτιρίων, αξιοθέατο, ανάκτορο, ανάκτορο, κήπος και group of monuments
Αρχιτεκτονική	τέχνη ισπανο-μαυριτανική
Διεύθυνση	Calle Real de la Alhambra S/N, 18009 Granada
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°10′35″N 3°35′18″W
Διοικητική υπαγωγή	Γρανάδα
Χώρα	Ισπανία
Έναρξη κατασκευής	1238
Χρηματοδότης	Εμιράτο της Γρανάδα
Προστασία	Historic Garden (Spain), Zona Patrimonial (από 2017), τμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 1984) και Κληρονομιά πολιτιστικού ενδιαφέροντος (από 1870)
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Αλάμπρα (2010)

Η Αλάμπρα (Alhambra, Αραβικά: : الحمراء = Al-Ħamrā, μετάφραση «Το κόκκινο») είναι ανάκτορο και φρούριο των Μαυριτανών μοναρχών στην Γρανάδα, στα νότια της Ισπανίας (ή Αλ-Ανταλούς (Al-Andalus) όπως ήταν γνωστή κατά τη διάρκεια της κατασκευής του φρουρίου), το οποίο καταλαμβάνει ένα λόφο στο νοτιοανατολικό όριο της πόλης.

Σήμερα η Αλάμπρα είναι τουριστικό αξιοθέατο εξαιρετικής Ισλαμικής αρχιτεκτονικής, παρόλο που πολλές από τις εμφανείς διακοσμήσεις και οι κήποι είναι πρόσφατες αποκαταστάσεις των παλαιότερων.

Μέσα στην Αλάμπρα ανεγέρθηκε το Παλάτι του Κάρολου Ε' από τον Κάρολο Κουΐντο το 1527.

Το 1984 η Αλάμπρα, μαζί με τη Χενεραλίφε (Generalife) και το Αλμπαϊσίν (Albaicín) αναγνωρίστηκε ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO.

Θέση

Το πλάτωμα όπου βρίσκεται η Αλάμπρα έχει μήκος περίπου 740 μέτρα (2.430 πόδια) και το μέγιστο πλάτος του είναι περίπου 205 μέτρα (674 πόδια). Εκτείνεται δυτικά – βορειοδυτικά με ανατολικά – νοτιοανατολικά και καλύπτει έκταση περίπου 142.000 τετραγωνικών μέτρων.

Στο δυτικότερο σημείο βρίσκεται το Αλκαζάμπα (alcazaba), η ακρόπολη τοποθετημένη σε μία ισχυρά οχυρωμένη θέση. Το υπόλοιπο πλάτωμα αποτελείται από παλάτια, τα οποία περικλείονται από ένα σχετικά αδύναμο τείχος, με δεκατρείς πύργους και κάποια αμυντικά παρατηρητήρια για τους κατοίκους.

Ο ποταμός Ντάρρο (Darro) διέρχεται από ένα φαράγγι στα βόρεια και χωρίζει το πλάτωμα από την περιοχή Αλμπαϊσίν (Albaicín) της Γρανάδα. Ομοίως, η κοιλάδα Ασσαμπίκα (valle de la Assabica), η οποία περιλαμβάνει το πάρκο της Αλάμπρα στα δυτικά και στα νότια και, πέρα από την κοιλάδα, η σχεδόν παράλληλη κορυφογραμμή του όρους Μαουρόρ (Monte Mauror), διαχωρίζουν την Αλάμπρα από την περιοχή Αντεκερουέλα (Antequeruela).

Ιστορία

Plan of the Palacio Arabe 1889

Λεπτομέρεια των αραβουργημάτων

Κατασκευασμένη μετά την κατάληψη της Ισπανίας από τους Μουσουλμάνους βασιλείς η Αλάμπρα είναι η ζωντανή απεικόνιση του Μουσουλμανικού πολιτισμού στην Δυτική Ευρώπη. Η λεπτή κατασκευή της, που θυμίζει έντονα μιναρέ, οι εκτενείς λεπτομέρειες και η μίξη των φυσικών στοιχείων με αυτά που δημιούργησαν οι άνθρωποι αποκαλύπτουν την ικανότητα των Μαυριτανών τεχνιτών και καλλιτεχνών. Η μετάφραση της λέξης Αλάμπρα, που σημαίνει κόκκινο φρούριο, προέρχεται από το χρώμα του κόκκινου αργίλου του χώρου όπου κατασκευάστηκε το φρούριο. Τα κτίσματα της Αλάμπρα ήταν αρχικά ασπρισμένα, σήμερα όμως φέρουν μία κοκκινωπή απόχρωση.

Η πρώτη αναφορά στο Qal’at al Hamra έγινε στους πολέμους μεταξύ των Αράβων και των Μουλάδων (Muladies), κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αμπτουλάχ Ιμπν Μοχάμεντ (‘Abdullah ibn Muhammad, 888-912). Σε μία άγρια και αιματηρή μάχη οι Μουλάδες επικράτησαν των Αράβων, οι οποίοι αναγκάστηκαν να βρουν καταφύγιο σε ένα πρωτόγονο κόκκινο κάστρο που βρισκόταν στην επαρχεία της Ελβίρα (Elvira), όπου σήμερα βρίσκεται στην Γρανάδα. Σύμφωνα με τα έγγραφα της εποχής το κόκκινο κάστρο ήταν μικρό και τα τείχη του δεν ήταν ικανά να αποτρέψουν ένα στρατό που είχε σκοπό την άλωσή του. Το κάστρο δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό μέχρι τον ενδέκατο αιώνα, όταν τα ερείπια του ανακατασκευάστηκαν από τον Σάμιουελ ιμπν Ναγκχράλα (Samuel ibn Naghralla), βεζίρη του Βασιλιά Μπαντίς (Rey Bādīs) της δυναστείας των Ζιρίδων (Dinastía Zirí), σε μία απόπειρα να διατηρήσει τον μικρό Εβραϊκό οικισμό του επίσης βρισκόταν στον λόφο Σαμπικά (Sabikah hill). Όμως, όπως προκύπτει από Αραβικά κείμενα της εποχής, το φρούριο ήταν εύκολο να αλωθεί και η Αλάμπρα, όπως σώζεται σήμερα, κτίστηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νασριδών (Dinastía Nasrí).

Έμβλημα των Καθολικών μοναρχών, χαραγμένο μετά την επανάκτηση της Αλάμπρα

Ο Ιμπν Νασρ (Ibn Nasr), ιδρυτής της δυναστείας των Νασριδών, αναγκάστηκε να καταφύγει στο Jaén για να αποφύγει την δίωξη από τον Βασιλιά Φερδινάνδο και τους υποστηρικτές του, στην προσπάθειά τους να απαλλάξουν την Ισπανία από την κυριαρχία των Μαυριτανών. Μετά την υποχώρησή του στη Γρανάδα, ο Ιμπν Νασρ κατέλυσε στο παλάτι του Μπαντίς (Palacio de Bādis) της Αλάμπρα. Μερικούς μήνες αργότερα άρχισε την ανοικοδόμηση της νέας Αλάμπρα, κατάλληλης για κατοικία βασιλιά. Σύμφωνα με ένα Αραβικό χειρόγραφο, που δημοσιεύτηκε με τον τίτλο Anónimo de Granada y Copenhague, «Τη χρονιά 1238 ο Αμπντάλα Ιμπν Αλ-Αχμάρ ανέβηκε σε ένα μέρος που ονομαζόταν Αλάμπρα, το επιθεώρησε, έθεσε τα θεμέλια για ένα κάστρο και άφησε κάποιον επικεφαλής της κατασκευής…». Η σχεδίαση περιελάμβανε σχέδια για έξι παλάτια, πέντε από τα οποία θα βρίσκονταν στο βορειοανατολικό τεταρτημόριο σχηματίζοντας το βασιλικό κατάλυμα, δύο κυκλικούς πύργους και πολυάριθμα λουτρά. Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νασριδών η Αλάμπρα μεταμορφώθηκε σε μία πόλη – παλάτι, με αρδευτικό σύστημα που αποτελούνταν από κανάλια για τους κήπους που βρισκόταν εκτός του φρουρίου. Η παλιά Αλάμπρα εξαρτιόταν από το νερό της βροχής το οποίο συλλέγονταν από μία δεξαμενή και από ότι μπορούσε να μεταφερθεί από το Αλμπαϊσίν (Albaicín). Η δημιουργία του Καναλιού του Σουλτάνου (Canal del Sultán) ενίσχυσε την ταυτότητα της Αλάμπρα περισσότερο ως πολυτελής πόλης – παλάτι παρά ως αμυντικό και ασκητικό κτίσμα.

Οι Μουσουλμάνοι ηγεμόνες εγκατέλειψαν τελικά τη Γρανάδα και την Αλάμπρα το 1492, χωρίς όμως το φρούριο καθαυτό να δεχθεί επίθεση, όταν ο βασιλιάς Φερδινάνδος ο 2ος και η βασίλισσα Ισαβέλα κατέλαβαν την περιοχή με πολυάριθμο στρατό.

Η τέχνη της Αλάμπρα

Διαμέρισμα της Αλάμπρα με θέα το Αίθριο των Λεόντων

Η τέχνη μέσα στα διαμερίσματα ενσωμάτωσε το μικρό εναπομείναν ποσοστό της Μαυριτανικής κυριαρχίας στην Ισπανία, συνδυασμένο με την τελευταία σημαντική περίοδο της Ανδαλουσιανής τέχνης, η οποία είχε απομονωθεί μέσα στο μικρόκοσμο της Γρανάδας. Παγιδευμένοι χωρίς τις επιρροές από την Ισλαμική ενδοχώρα, οι καλλιτέχνες αναπαρήγαγαν αδιάκοπα τα ίδια σχέδια και μοτίβα, δημιουργώντας ένα νέο ύφος το οποίο εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νασριδών. Κολώνες και διακοσμητικά οροφής με τη μορφή σταλαγμιτών εμφανίζονται σε πολλά διαμερίσματα, ενώ το εσωτερικό πολλών παλατιών είναι διακοσμημένο με αραβουργήματα (arabesques) και καλλιγραφίες. Τα αραβουργήματα αποδίδονται, μεταξύ των άλλων βασιλέων, στους Γιουσούφ Α' (Yusef I), τον Μοχάμεντ Ε' (Mohammed V) και τον Ισμαήλ τον Α' (Ismail I).

Μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Χριστιανούς, από τον Φερδινάνδο τον Β’ της Αραγονίας και την Ισαβέλλα της Καστίλης, οι κατακτητές άρχισαν να αλλάζουν την Αλάμπρα. Η εξωτερική διακόσμηση ασπρίστηκε, οι ζωγραφιές και οι επιχρυσώσεις αφαιρέθηκαν και τα έπιπλα αφαιρέθηκαν ή καταστράφηκαν. Ο Κάρολος ο Ε’ (Carlos V, 1516 – 1556) ανακατασκεύασε τμήματά της στο αναγεννησιακό ρυθμό της εποχής και κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα του χειμερινού παλατιού για να δημιουργήσει χώρο για ένα κτίσμα αναγεννησιακού ρυθμού, που όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ο Φίλιππος ο Ε’ (Felipe V, 1700 – 1746) έδωσε Ιταλικό ρυθμό στα δωμάτια και ολοκλήρωσε το παλάτι του στο μέσο του χώρου όπου βρισκόταν το Μαυριτανικό κτίριο. Δημιούργησε επίσης χωρίσματα τα οποία έφραζαν ολόκληρα διαμερίσματα.

Τους αιώνες που ακολούθησαν η Μαυριτανική τέχνη καταστράφηκε περαιτέρω από τις Ισπανικές αρχές και το 1812 κάποιοι πύργοι καταστράφηκαν από τους Γάλλους, υπό τον Κόμητα Σεμπαστιάνι (Count Sebastiani), ενώ ολόκληρα κτίρια λίγο έλειψε να έχουν παρόμοια μοίρα. Ο Μέγας Ναπολέων προσπάθησε επίσης να ανατινάξει ολόκληρο το συγκρότημα. Λίγο πριν την εκτέλεση του σχεδίου του όμως ένας στρατιώτης, ο οποίος ήθελε το σχέδιο του διοικητού του να αποτύχει, εξουδετέρωσε τα εκρηκτικά και έτσι έσωσε την Αλάμπρα από τον αφανισμό. Το 1821 ένας σεισμός προκάλεσε περαιτέρω ζημιές. Οι εργασίες αναστύλωσης που άρχισαν το 1828 από τον αρχιτέκτονα Χοσέ Κοντρέρας (José Contreras) χρηματοδοτήθηκαν το 1830 από τον Φερδινάνδο τον Ζ’ (Fernando VII). Μετά το θάνατο του Κοντρέρας το 1847, οι εργασίες συνεχίστηκαν από τον γιο του Ραφαέλ και τον εγγονό του.

Περιγραφή

Η Αλάμπρα από το Mirador de San Nicolás

Οι Μαυριτανοί ποιητές περιέγραψαν την Αλάμπρα ως το «μαργαριτάρι ανάμεσα στα σμαράγδια», αναφερόμενοι στο χρώμα των κτιρίων της και στα πλούσια δάση που τα περιέβαλαν. Το σύμπλεγμα του παλατιού σχεδιάστηκε με γνώμονα το ορεινό της περιοχής και εφαρμόστηκαν πολλές μορφές τεχνολογιών. Το πάρκο (Alameda de la Alhambra), το οποίο είναι καλυμμένο με αγριολούλουδα και γρασίδι την άνοιξη, φυτεύτηκε από τους Μαυριτανούς με τριανταφυλλιές, πορτοκαλιές και μυρτιές. Χαρακτηριστικότερο όλων όμως είναι το πυκνό δάσος από Αγγλικές πτελέες το οποίο πυκνώθηκε το 1812 από τον Δούκα του Ουέλλιγκτον (Duke of Wellington). Το πάρκο έχει πλήθος αηδονιών και συνήθως είναι πλημμυρισμένο με τον ήχο του τρεχούμενου νερού από τα πολυάριθμα σιντριβάνια και τους καταρράκτες. Αυτά τροφοδοτούνται από ένα αγωγό μήκους οκτώ μιλίων (5 χιλιόμέτρων), ο οποίος συνδέεται με τον ποταμό Ντάρρο (Darro) στο μοναστήρι του Ιησού της Κοιλάδας (Jesús del Valle), πάνω από τη Γρανάδα.

Παρά τη μακρά εγκατάλειψη, τους βανδαλισμούς και, σε κάποιες περιστάσεις, τη λανθασμένη ανακαίνιση που υπέστη η Αλάμπρα, παραμένει ένα μη τυπικό δείγμα μουσουλμανικής τέχνης στα τελευταία στάδιά της επί Ευρωπαϊκού εδάφους, σχετικά ανεπηρέαστη από τις Βυζαντινές επιρροές που παρατηρούνται στη Μεζκίτα (Mezquita) της Κόρδοβα. Η πλειοψηφία των κτιρίων των παλατιών είναι, στο επίπεδο του εδάφους, τετραγωνισμένα με όλα τα διαμερίσματα να έχουν πρόσβαση σε ένα κεντρικό αίθριο. Η Αλάμπρα έφτασε στο σημερινό της μέγεθος απλά με τη σταδιακή προσθήκη νέων τετραγωνισμένων κτισμάτων, σχεδιασμένων με την ίδια αρχή, διαφοροποιούμενα όμως σε διαστάσεις και ενωμένα μεταξύ τους με μικρότερα δωμάτια ή διαδρόμους. Οι προσθήκες στην Αλάμπρα είναι ανάλογες των διαφορετικών Μουσουλμάνων ηγεμόνων που έζησαν σε αυτή. Όμως κάθε νέο τμήμα που προστίθεντο ακολουθούσε την ιδέα του «παραδείσου επί της Γης». Οι δίοδοι με τις κολώνες, τα σιντριβάνια με το τρεχούμενο νερό και οι λίμνες χρησιμοποιήθηκαν για να προσθέσουν στην αισθητική και λειτουργική πολυπλοκότητα. Σε κάθε περίπτωση, το εξωτερικό αφέθηκε κενό και λιτό. Ο άνεμος και ο ήλιος εισέρχονται ανεμπόδιστα. Τα χρώματα που κυρίως χρησιμοποιήθηκαν είναι το μπλε, το κόκκινο και το χρυσαφί κίτρινο, αν και σήμερα είναι κάπως ξεθωριασμένα από το πέρασμα του χρόνου και στην έκθεση στα στοιχεία της φύσης.

Η διακόσμηση αποτελείται, κατά κανόνα, από συμβατικά διακοσμητικά στοιχεία σε σχήμα φύλλων, Αραβικές επιγραφές και γεωμετρικά σχήματα που πλέκονται σε αραβουργήματα (arabescos). Ζωγραφισμένα πλακάκια χρησιμοποιούνται κατά κόρον για την κάλυψη των τοίχων. Το σύμπλεγμα του παλατιού είναι κατασκευασμένο σε ύφος Μουδέχαρ (Mudéjar), το οποίο έχει ως χαρακτηριστικό την επαναφορά δυτικών στοιχείων με Ισλαμικές μορφές και υπήρξε αρκετά δημοφιλές κατά τη διάρκεια της Ανάκτησης (Reconquista), της ιστορικής δηλαδή περιόδου κατά την οποία οι Χριστιανοί βασιλιάδες ανακατέκτησαν την Ισπανία από τους Μουσουλμάνους.

Περιήγηση στην Αλάμπρα

Ο Πύργος της Δικαιοσύνης (Torre de la Justicia), αρχική είσοδος της Αλάμπρα, κατασκευάστηκε από τον Γιουσούφ Α' το 1348

Η Αλάμπρα μοιάζει με πολλά Χριστιανικά φρούρια με την τριπλή διάταξή της, το κάστρο, το παλάτι και την οικιστική πτέρυγα των υποτελών. Το Αλκαζάμπα (alcazaba) ή φρούριο, το παλαιότερο τμήμα της, είναι κτισμένο στην απομονωμένη και απόκρημνη πλευρά η οποία τερματίζει το πλάτωμα στα βορειοδυτικά. Περιλαμβάνει επιβλητικά εξωτερικά τείχη, πύργους και προμαχώνες. Στον πύργο της, που ονομάζεται Torre de la Vela, ύψους 25 μέτρων, υψώθηκε πρώτη φορά η σημαία του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας στις 2 Ιανουαρίου 1492, σε ένδειξη της κατάκτησης της Γρανάδας από τους Ισπανούς. Τον 18^ο αιώνα προστέθηκε ένας πυργίσκος που περιείχε μία μεγάλη καμπάνα, ο οποίος και αναστηλώθηκε το 1881, μετά από ένα χτύπημα κεραυνού. Πέρα από την Αλκαζάμπα βρίσκεται το παλάτι των Μαυριτανών βασιλιάδων, η Αλάμπρα καθεαυτή και στη συνέχεια η Αλάμπρα Άλτα (Alhambra Alta, Πάνω Αλάμπρα), που προοριζόταν για αξιωματούχους και αυλικούς.

Οι «σταλακτίτες» (mocárabe) στην Sala de los Abencerrajes

Η πρόσβαση από την πόλη στο πάρκο της Αλάμπρα γίνεται από την Puerta de las Granadas (Πύλη των Ροδιών), μια αψίδα θριάμβου που χρονολογείται από τον 15^ο αιώνα. Η απότομη ανηφορική διαδρομή οδηγεί προς την κύρια πύλη της Αλάμπρα, περνώντας δίπλα από τη Στήλη του Καρόλου Ε’ (Pillar of Charles V), ένα σιντριβάνι που ανεγέρθηκε το 1554. Η πύλη αυτή, που ονομάζεται Puerta Judiciaria (Πύλη της Δικαιοσύνης), μία επιβλητική καμάρα σε σχήμα πέταλου που καλύπτεται από ένα τετράγωνο πύργο, χρησιμοποιήθηκε από τους Μαυριτανούς ως ανεπίσημο δικαστήριο. Το Χέρι της Φατιμά (mano de Fátima), με δάχτυλα τεντωμένα ως φυλακτό ενάντια στο κακό μάτι, είναι χαραγμένο στην εξωτερική πλευρά πάνω από την πύλη. Ένα κλειδί, σύμβολο της εξουσίας, βρίσκεται χαραγμένο στην αντίστοιχη πλευρά στο εσωτερικό. Ένα στενό πέρασμα οδηγεί στην Plaza de los Aljibes (Πλατεία των Δεξαμενών), ένα ανοικτό χώρο που χωρίζει την Αλκαζάμπα από το Μαυριτανικό παλάτι. Στα αριστερά του περάσματος υψώνεται ο Torre del Vino (Πύργος του Κρασιού), κτισμένος το 1345, που χρησιμοποιήθηκε τον 16^ο αιώνα ως κελάρι. Στα δεξιά βρίσκεται το παλάτι του Καρόλου του 5ου, ένα μικρότερο Αναγεννησιακό κτίριο.

Το Βασιλικό Σύμπλεγμα (Complejo real) αποτελείται από τρία κύρια τμήματα. Το Μεχουάρ (Mexuar), το Σεράλλο (Serallo) και το Χαρέμι (Harem). Το Μεχουάρ είναι λιτό σε διακόσμηση και περιελάμβανε τους λειτουργικούς χώρους για τη διεξαγωγή εμπορικών και διοικητικών εργασιών. Οι οροφές, τα πατώματα και τα διακοσμητικά είναι φτιαγμένα από σκουρόχρωμο ξύλο και έρχονται σε αντίθεση με τους λευκούς, γύψινους, τοίχους. Το Σεράλλο, κατασκευασμένο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Γιουσούφ του 1ου , τον 14^ο αιώνα, περιλαμβάνει το Patio de los Arrayanes. Τέλος, το Χαρέμι είναι εξίσου περίτεχνα διακοσμημένο και περιλαμβάνει τα διαμερίσματα για τις συζύγους και τις ερωμένες των Αράβων μοναρχών. Περιλαμβάνει ένα λουτρό με τρεχούμενο, ζεστό και κρύο, νερό, μπάνια καθώς και νερό υπό πίεση για λούσιμο. Τα λουτρά ήταν ανοικτά στα στοιχεία της φύσης, ώστε να επιτρέπεται ο αέρας και το φως στο χώρο. Το Χαρέμι περιέχει ακόμα αναπαραστάσεις ανθρώπινων μορφών, κάτι το οποίο είναι απαγορευμένο από τον Ισλαμικό νόμο. Κατά πάσα πιθανότητα Χριστιανοί καλλιτέχνες ανέλαβαν να σχεδιάσουν τα έργα που τοποθετήθηκαν στο παλάτι και οι ανεκτικοί Μουσουλμάνοι ηγεμόνες επέτρεψαν την παραμονή των έργων.

Η σημερινή είσοδος προς το Palacio Árabe, ή Casa Real (Μαυριτανικό παλάτι), είναι μία μικρή πόρτα από την οποία ξεκινά ένας διάδρομος που την συνδέει με το Patio de los Arrayanes (Αίθριο των Μύρτων), το οποίο επίσης ονομάζεται Patio de la Alberca (Αίθριων της Ευλογίας ή Αίθριο της Λίμνης), από την Αραβική λέξη birka, "λιμνούλα". Ο σκοπός της μικρής αυτής λίμνης ήταν αφενός να δροσίσει το παλάτι, αλλά και να λειτουργήσει ως σύμβολο δύναμης. Επειδή υπήρχε συχνά έλλειψη νερού, η τεχνολογία που απαιτήθηκε ώστε οι λίμνες να διατηρούνται γεμάτες ήταν ακριβή και δύσκολη. Ο σκοπός των λιμνών ήταν να δημιουργήσουν στους ανθρώπους την εντύπωση ότι είχαν μαγικές ικανότητες, αφού ποτέ δεν εξατμίζονταν, και τον προδιαθέσουν θετικά για τον ηγέτη τους. Το Αίθριο των Μύρτων έχει 42 μέτρα μήκος και 22 μέτρα πλάτος. Στο κέντρο του βρίσκεται μία μεγάλη λιμνούλα, κατασκευασμένη στο μαρμάρινο δάπεδο, γεμάτη χρυσόψαρα και περιτριγυρισμένη από μυρτιές. Στην βόρεια και τη νότια πλευρά του αίθριου υπάρχουν διάδρομοι. Ο νότιος διάδρομος έχει ύψος επτά μέτρα και στηρίζεται από μία μαρμάρινη κιονοστοιχία. Από το αίθριο αυτό είναι ορατά τα τείχη του Torre de Comares, που υψώνονται πάνω από την οροφή προς το Βορρά και αντανακλώνται στη λίμνη.

Το Salón de los Embajadores (Αίθουσα των Πρεσβευτών) είναι η μεγαλύτερη στην Αλάμπρα και καταλαμβάνει ολόκληρο το Torre de Comares. Πρόκειται για μία τετράγωνη αίθουσα, με μήκος πλευράς 12 μέτρα, ενώ το μέγιστο ύψος, στο κέντρο του θόλου είναι 23 μέτρα. Αυτή ήταν η μεγάλη αίθουσα υποδοχής, με τον θρόνο του σουλτάνου τοποθετημένο απέναντι από την είσοδο. Σε αυτή ακριβώς την αίθουσα ο Χριστόφορος Κολόμβος έλαβε την υποστήριξη της Ισαβέλλας και του Φερδινάνδου να σαλπάρει για το Νέο Κόσμο. Τα πλακάκια στο δάπεδο είναι σχεδόν 1,2 μέτρα σε κάθε τους πλευρά και τα χρώματά τους εναλλάσσονται διαδοχικά. Πάνω τους έχουν ροδέλες οβάλ σχήματος με επιγραφές, διακοσμημένες με λουλούδια και φύλλα. Υπάρχουν εννέα παράθυρα, τρία σε κάθε πρόσοψη, ενώ το ταβάνι είναι διακοσμημένο, σε λευκό, μπλε και χρυσό χρώμα, με σχήματα που αναπαριστούν αστέρια, κορώνες και κύκλους. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με γυψομαρμάρινα έργα τα οποία περιβάλουν πολλά αρχαία οικόσημα.

Το Αίθριο των Λεόντων

Το Patio de los Leones (Αίθριο των Λεόντων) είναι ένα μακρόστενο αίθριο μήκους 35 μέτρων και πλάτους 20 μέτρων, που περιβάλλεται από ένα χαμηλό διάδρομο, η μία πλευρά του οποίου στηρίζεται από 124 λευκές μαρμάρινες κολώνες. Σε κάθε πλευρά του αίθριου υπάρχει και ένα κιόσκι, με περίτεχνα διακοσμημένους τοίχους και ελαφρά θολωτή οροφή. Το δάπεδο των διαδρόμων είναι στρωμένο με χρωματιστές πλάκες και οι κιονοστοιχίες με λευκό μάρμαρο. Οι τοίχοι, από ύψος ενάμιση μέτρου από το δάπεδο και πάνω, είναι καλυμμένοι με μπλε και κίτρινα πλακάκια, με πορσελάνινη μπλε και χρυσή μπορντούρα στην πάνω και κάτω πλευρά τους. Οι κολώνες που υποστηρίζουν την οροφή και τους διαδρόμους είναι ακανόνιστα τοποθετημένοι. Είναι διακοσμημένες με ποικιλία σχεδίων. Σε κάθε καμάρα υπάρχουν ένα μεγάλο τετράγωνο με αραβουργήματα ενώ κάθε κίονας φέρει ένα τετράγωνο με λεπτοδουλεμένη διακόσμηση. Στο κέντρο του αίθριου βρίσκεται το Σιντριβάνι των Λεόντων, μία αλαβάστρινη λεκάνη που στηρίζεται πάνω σε δώδεκα μαρμάρινα λευκά λιοντάρια, που δεν σχεδιάστηκαν με γλυπτική ακρίβεια αλλά ως εμβλήματα δύναμης και θάρρους.

Η Sala de los Abencerrajes (Αίθουσα των Αμπενθερράχες) πήρε την ονομασία της από ένα θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο ο πατέρας του Μπαομπντίλ (Boabdil), τελευταίου βασιλιά της Γρανάδας, έχοντας καλέσει τους αρχηγούς αυτής της οικογένειας σε δείπνο τους κατακρεούργησε σε αυτή την αίθουσα. Πρόκειται για τετράγωνη αίθουσα με ψηλό θόλο και καφασωτά παράθυρα στη βάση του. Η οροφή είναι διακοσμημένη με μπλε, καφέ, κόκκινο και χρυσό, ενώ οι κολώνες που τη στηρίζουν σχηματίζουν αψίδες. Απέναντι από αυτή την αίθουσα είναι η Sala de las dos Hermanas (Αίθουσα των δύο Αδερφών), που ονομάστηκε έτσι από δύο λευκές μαρμάρινες πλάκες που είναι τοποθετημένες στο δάπεδο, διαστάσεων 50 επί 22 εκατοστών, που δεν έχουν ίχνος ελαττώματος ή ψεγαδιού. Στο μέσο της αίθουσας υπάρχει ένα σιντριβάνι και η οροφή, ένας κυψελοειδής θόλος με, κατά προσέγγιση, 5000 μικρές κυψέλες, διαφορετικές μεταξύ τους, είναι ένα εξαίρετο δείγμα της αποκαλούμενης «επικάλυψης με σταλαγμίτες» (stalactite vaulting) των Μαυριτανών.

Το Partal, ένα από τα παλάτια του συμπλέγματος

Άλλα αξιοθέατα της Αλάμπρα είναι η Sala de la Justicia (Αίθουσα της Δικαιοσύνης), το Patio del Mexuar (Αίθριο του Συμβουλίου), το Patio de Daraxa (Αίθριο του Βεστιαρίου) και το Peinador de la Reina (Βεστιάριο της Βασίλισσας), τα οποία έχουν παρόμοια αρχιτεκτονική και διακόσμηση. Το παλάτι και η Άνω Αλάμπρα περιέχουν επίσης λουτρά, κρεβατοκάμαρες και θερινά διαμερίσματα, ένας λαβύρινθος και θολωτοί τάφοι.

Η αυθεντική επίπλωση του παλατιού αναπαρίσταται από το Βάζο της Αλάμπρα, ένα δείγμα Μαυριτανικής κεραμικής τέχνης, που χρονολογείται από το 1320 και ανήκει στην πρώτη περίοδο της Μαυριτανικής πορσελάνης. Έχει ύψος 1,3 μέτρα με λευκή βάση και μπλε, λευκή και χρυσή επισμάλτωση.

Παρόλο που υπάρχουν αρκετά σιντριβάνια και τα τρεχούμενα νερά διάσπαρτα στην Αλάμπρα, κατέχουν εξέχουσα θέση στο Παλάτι της Χενεραλίφε (Palacio de Generalife).

Ένα από τα σιντριβάνια της Χενεραλίφε

Το Παλάτι της Χενεραλίφε (ή Gineralife, από το Μουσουλμανικό Jennat al Arif, "Κήπος του Άριφ" ή Κήπος του Αρχιτέκτονα) είναι μία έπαυλη που χρονολογείτε στα τέλη του 13^ου αιώνα αλλά έχει αναστυλωθεί πολλές φορές. Οι κήποι της όμως, με την περίφραξη από θάμνους, τα σπήλαια, τα σιντριβάνια και τις οδούς με τα κυπαρίσσια, πιστεύεται ότι διατηρούν τον αυθεντικό Μαυριτανικό χαρακτήρα. Η Villa de los Mártires (Έπαυλη των Μαρτύρων), στην κορυφή του όρους Μαουρόρ (Monte Mauror), τιμά με το όνομά της τους Χριστιανούς σκλάβους που εξαναγκάστηκαν να κτίσουν την Αλάμπρα και κρατούνταν σε υπόγεια κελιά. Οι Torres Bermejas (Άλικοι Πύργοι), επίσης στο όρος Μαουρόρ, αποτελούν δείγμα της Μαυριτανικής οχύρωσης, με υπόγειες υδροδεξαμενές, στάβλους και χώρους ενδιαίτησης για μία φρουρά 200 ανδρών. Επίσης στη βάση του όρους Μαουρόρ ανακαλύφθηκαν αρκετοί Ρωμαϊκοί τάφοι, το 1829 και το 1857.

Η επιρροή της Αλάμπρα

Η Αλάμπρα στη λογοτεχνία

Τμήματα των ακόλουθων λογοτεχνικών έργων διαδραματίζονται στην Αλάμπρα:

• Το βιβλίο «Ιστορίες της Αλάμπρα» (Tales of the Alhambra) του Ουάσιγκτον Ίρβινγκ (Washington Irving). Πρόκειται για μία συλλογή εκθέσεων, προφορικών σκιαγραφημάτων και ιστοριών. Ο Ίρβινγκ έζησε στο παλάτι κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου του, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επαναφορά του μνημείου στο Δυτικό κοινό.
• Το βιβλίο «Ο τελευταίος αναστεναγμός του Μαυριτανού» (The Moor's Last Sigh) του Σαλμάν Ρούσντι (Salman Rushdie).
• Το βιβλίο «Λέων ο Αφρικανός» (Leon L'Africain) του Αμίν Μααλούφ (Amin Maalouf), που πραγματεύεται την επανάκτηση της Γρανάδας από τους Καθολικούς βασιλείς.
• Το βιβλίο «Η διαρκής Πριγκίπισσα» (The Constant Princess) της Φιλίππα Γκρέγκορι (Philippa Gregory).
• Το ποίημα «Movies» του Λάνγκστον Χιούζ (Langston Hughes), από τη συλλογή του Montage of a Dream Deferred (1951).
• Το έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα Doña Rosita la soltera.
• Το μυθιστόρημα του Πάολο Κοέλιο (Paulo Coelho) «Ο Αλχημιστής» (Ο Alquimista)

Η Αλάμπρα στη μουσική

Η Αλάμπρα ενέπνευσε τις μουσικές συνθέσεις αρκετών συνθετών, όπως το τρέμολο για κιθάρα του Φρανσίσκο Τάρρεγα (Francisco Tárrega), «Recuerdos de la Alhambra» (Αναμνήσεις από την Αλάμπρα), το κομμάτι για δύο πιάνα του Κλωντ Ντεμπιζί (Claude Debussy) «Lindaraja» (σύνθεσης 1901) και το πρελούδιο «La Puerta del Vino» (σύνθεσης 1911-1912, την πρώτη πράξη «En los Jardines del Generalife» από το έργο του Μανουέλ ντε Φάγια (Manuel de Falla) «Noches en los Jardines de España», καθώς και κομμάτια από συνθέτες όπως οι Ρουπέρτο Τσαπί (Ruperto Chapí) και Τομάς Μπρετόν (Tomás Bretón).

Τον Σεπτέμβριο του 2006 η Καναδή συνθέτης και τραγουδίστρια Λορίνα Μακκέννιτ (Loreena McKennitt) εμφανίστηκε ζωντανά στην Αλάμπρα, ενώ η συναυλία κυκλοφόρησε σε τριπλή κασετίνα DVD/CD με τίτλο Nights from the Alhambra.

Επιρροή στις γραφικές τέχνες

Ένα από τα μωσαϊκά που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τα έργα του Μ. Σ. Έσερ

Η επίσκεψη του Μ. Σ. Έσερ (M. C. Escher) στην Αλάμπρα το 1922 ενέπνευσε το μετέπειτα έργο του, έχοντας μελετήσει τη Μαυριτανική χρήση της συμμετρίας στα πλακάκια της Αλάμπρα.

Επιρροή στην αρχιτεκτονική του 19^ου και 20^ού αιώνα

Από το Ρομαντισμό του 19^ου αιώνα μέχρι σήμερα, πολλά κτίρια και τμήματα κτιρίων παγκοσμίως χρησιμοποιούν στοιχεία εμπνευσμένα από την Αλάμπρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα σπίτι με στοιχεία Μαυριτανικής Αναγέννησης στο Στιλγουότερ της Μινεσότα (Stillwater, Minnesota), που κατασκευάστηκε και ονομάστηκε από την Αλάμπρα. Επίσης το κύριο τμήμα του Irvine Spectrum Center στο Irvine της Καλιφόρνια είναι μία μεταμοντέρνα έκδοση του Αίθριου των Λεόντων, ενώ υπάρχει και το Θέατρο Αλάμπρα (Alhambra Theatre), στο κέντρο το Μπράντφορντ (Bradford) της Αγγλίας.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

• Irwin, Robert. The Alhambra. Massachusetts: Harvard University Press, 2004.
• Grabar, Oleg. The Alhambra. Massachusetts: Harvard University Press, 1978.
• Jacobs, Michael and Francisco Fernandez. Alhambra. New York: Rizzoli International Publications, 2000.
• Lowney, Chris. A Vanished World: Medieval Spain’s Golden Age of Enlightenment. New York: Simon and Schuster, Inc., 2005.
• Menocal, Maria, Rosa. The Ornament of the World. Boston: Little, Brown and Company, 2002.
• Read, Jan. The Moors in Spain and Portugal. Great Britain: Faber and Faber Limited, 1974.
• Steves, Rick (2004). Spain and Portugal 2004, pp. 204–205. Avalon Travel Publishing. ISBN 1-56691-529-5.
• https://web.archive.org/web/20111008085135/http://lexcorient.com/spain/alhambra

Σημειώσεις

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• www.AlhambraDeGranada.org(Ισπανικά) (Γαλλικά) (Αγγλικά)
• www.alhambra.org (Ισπανικά) (Γαλλικά) (Αγγλικά)
• www.AlhambraGranada.info(Ισπανικά) (Γαλλικά) (Αγγλικά)
• www.alhambra.info(Ισπανικά) (Γαλλικά) (Αγγλικά)
• BBC Four documentary on art in Islamic Spain
• Επίσημη ιστοσελίδα για τον τουρισμό στην επαρχία της Γρανάδας
• Επίσημοι οδηγοί για την Αλάμπρα
• Εισιτήρια για την Αλάμπρα
• Φωτογραφίες της Αλάμπρα
• Alhambra Architectural Review
• Η Αλάμπρα στο greatbuildings.com
• Η Αλάμπρα στο gardenvisit.com
• Google maps satellite image
• Άρθρο με αγγλική μετάφραση των ποιημάτων στους τοίχους της Αλάμπρα
• «The Alhambra». Architecture. Victoria and Albert Museum. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2007. 
• Washington Irving's Tales of the Alhambra
• Πληροφορίες για τη διαδικασία εισητηρίων της Αλάμπρα